HR, 15-03-2011, nr. 09/02301

Het Gerechtshof te Leeuwarden, enkelvoudige kamer, heeft verdachte bij mondeling arrest van 9 januari 2009 bij verstek veroordeeld wegens het ‘als degene aan wie het kenteken is opgegeven voor een motorrijtuig waarvoor een kentekenbewijs is afgegeven niet een verzekering overeenkomstig de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen sluiten en in stand houden’ tot hechtenis voor de duur van twee weken en ontzegging van de bevoegdheid motorrijtuigen te besturen voor de duur van zes maanden.

Namens verdachte heeft mr. H.L. van Lookeren Campagne, advocaat te 's‑Gravenhage, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Voordat ik de middelen bespreek, zal ik eerst de vraag beantwoorden of de verdachte ontvangen kan worden in het ingestelde cassatieberoep. De dagvaarding voor de zitting van 9 januari 2009 is op rechtgeldige wijze uitgereikt, zij het niet aan de verdachte in persoon. In de cassatieschriftuur wordt evenwel gesteld dat de verdachte op de hoogte was van de zittingsdatum. Hij zou namelijk op 8 januari 2009 de griffie van het Hof hebben opgebeld omdat hij niet begreep waarom hij de volgende dag diende te verschijnen. Als die stelling juist is — en ik zie gelet op het navolgende geen reden daaraan te twijfelen — is het cassatieberoep te laat, namelijk eerst op 30 januari 2009, ingesteld. De vraag waarom het gaat, is derhalve of die termijnoverschrijding verschoonbaar is.

De gang van zaken waarop in de schriftuur een beroep wordt gedaan, is de volgende.

Verdachte heeft een motorrijwiel dat in 2003 total loss is geraakt. Hij heeft hierna de aansprakelijkheidsverzekering voor de motor niet verlengd. Op 26 april 2006 en wederom op 3 januari 2007 is geconstateerd dat de onherstelbaar vernielde motor niet verzekerd was conform de Wet aansprakelijkheidsverzekering motorrijtuigen. Naar aanleiding van die constateringen is verdachte twee keer gedagvaard, zodat er sprake is van twee parallelle strafzaken met betrekking tot dezelfde motor. Beide zaken zijn in hoger beroep berecht door het Hof Leeuwarden, enkelvoudige kamer, in de persoon van vice-president mr. Poelman.

In de zaak met betrekking tot het op 26 april 2006 geconstateerde ontbreken van een verzekering (parketnummer 24-002799-07) is de behandeling in hoger beroep op 23 mei 2008 aangehouden om, met het oog op toepassing van art. 9a Sr, verdachte in de gelegenheid te stellen een vrijwaringsbewijs te verkrijgen of de kentekenregistratie te schorsen. Voor de voortzetting van die zaak is verdachte opgeroepen om te verschijnen ter zitting van 30 januari 2009.

In de onderhavige zaak (parketnummer 24-001377-08) is verdachte gedagvaard om op 9 januari 2009 voor het Hof te verschijnen. De dag tevoren heeft verdachte de griffie van het Hof gebeld en gezegd dat het wat hem betreft om dezelfde zaak ging en hij dus niet begreep dat hij ook op 9 januari 2009 moest verschijnen. Hem is toen verteld dat er geen zitting was op 9 januari 2009, maar op 30 januari 2009. Verdachte is dientengevolge op 9 januari 2009 niet verschenen en bij verstek veroordeeld tot straf.

Op de zitting van 30 januari 2009 in de andere zaak, die leidde tot een schuldigverklaring zonder strafoplegging, heeft verdachte de veroordeling van 9 januari 2009 aan de orde gesteld. De vice-president verklaarde hierop dat, was verdachte op die datum ter zitting verschenen, hij zich zou hebben gerealiseerd dat het in wezen dezelfde zaak betrof en dat het ook in de onderhavige zaak niet tot een strafoplegging zou zijn gekomen. De vice-president raadde verdachte aan om tegen het arrest van 9 januari 2009 cassatie in te stellen, wat verdachte dezelfde dag heeft gedaan.

Het gestelde wordt in zoverre met bewijsstukken onderbouwd dat aan de schriftuur gehecht is

Een en ander was voor mij reden om inlichtingen te doen inwinnen bij het Hof Leeuwarden. Een naar aanleiding daarvan door mij ontvangen schrijven, ondertekend door [betrokkene 2], juridisch medewerker, houdt het volgende in:

Bij dit schrijven zijn twee bijlagen gevoegd. De eerste bijlage is een afschrift van het proces-verbaal van een zitting van 23 mei 2008, waarop onder meer een zaak met parketnummer 24-002799-07 is behandeld. Deze zaak is blijkens dat proces-verbaal aangehouden tot 30 januari 2009 met het oog op een eventuele toepassing van art. 9a Sr. De tweede bijlage bevat een afschrift van de telefoonnotitie van 29 januari 2009 waarvan in het schrijven wordt gesproken. Deze notitie houdt het volgende in:

De vraag is als gezegd of de termijnoverschrijding verschoonbaar kan worden geacht. Laat ik voorop stellen dat ik met de steller van het middel van oordeel ben dat de gang van zaken onbevredigend is. Aannemelijk is dat, als het Hof er op 9 januari 2009 mee bekend was geweest dat de zaak betrekking had op dezelfde verdachte en hetzelfde motorrijtuig als waarop de zaak met parketnummer 24-002799-07 zag, het Hof de zaak eveneens met toepassing van art. 9a Sr zou hebben afgedaan. Aannemelijk is ook dat het feit dat het anders is gelopen, te wijten is aan een ongelukkig misverstand.

Met dit alles is evenwel niet gezegd dat het misverstand de termijnoverschrijding verschoonbaar maakt. Van een ambtelijke fout waarvan de verdachte niet de dupe mag worden, lijkt mij al met al geen sprake te zijn. Aannemelijk is dat de verdachte, zoals hij zelf ter zitting van het Hof van 30 januari 2009 verklaarde, niet het parketnummer heeft genoemd waarop de zitting van 9 januari 2009 betrekking had, maar het parketnummer van de zaak die op 30 januari 2009 zou worden behandeld. Het is dan veeleer de griffie die door de verdachte op het verkeerde been is gezet, en niet andersom, zoals in de schriftuur wordt gesteld. Ik heb mij nog wel afgevraagd of de desbetreffende griffiemedewerker ondanks de verkeerde informatie die de verdachte verstrekte, had moeten begrijpen dat er op 9 januari 2009 een andere zaak tegen de verdachte diende met een ander griffienummer. Uiteindelijk meen ik dat er in casu onvoldoende grond is om een grotere alertheid te vereisen dan kennelijk is opgebracht. Het had op de weg van de verdachte gelegen om duidelijk aan te geven dat er twee strafzaken tegen hem liepen (hetgeen de verdachte gelet op het door hem ingestelde appel moet hebben geweten) en dat de dagvaarding die hij had ontvangen een ander parketnummer had dan hij had genoemd. In plaats daarvan heeft de verdachte, als ik de schriftuur mag geloven, gezegd dat het (wat hem betreft) om dezelfde zaak ging. Dan kan men het de griffie niet aanrekenen dat medegedeeld wordt dat de zaak met het genoemde parketnummer niet op 9 januari 2009 op zitting staat. Die informatie was op zich niet onjuist.

Mijn conclusie is dan ook dat het misverstand voor rekening van de verdachte komt. Dat betekent dat hij niet ontvangen kan worden in het ingestelde cassatieberoep. Wellicht kan een verzoek om gratie soelaas bieden.

Voor het geval de Hoge Raad het cassatieberoep wel ontvankelijk zou achten, bespreek ik kort de middelen.

In hetgeen in de drie middelen en de toelichting daarop is voorgesteld klinkt telkens de klacht door dat het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep ten onrechte buiten de aanwezigheid van verdachte heeft plaatsgehad. Zou de Hoge Raad van oordeel zijn dat verdachte er op basis van de hem op 8 januari 2009 telefonisch verstrekte informatie wel op mocht vertrouwen dat er 9 januari 2009 geen zitting zou plaatsvinden, dan brengt dit oordeel mee dat verdachte, gelet op art. 6 lid 1 EVRM, de mogelijkheid dient te hebben om zijn zaak alsnog in hoger beroep in zijn tegenwoordigheid te doen behandelen.1. Derhalve zou het bestreden arrest dan vernietigd moeten worden.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen, heb ik niet aangetroffen.

Deze conclusie strekt ertoe dat de Hoge Raad de verdachte niet ontvankelijk zal verklaren in het door hem ingestelde beroep.

De Procureur-Generaal bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG