1.5.2.4 Sancties en sanctionering

Feteris schreef in 1993 dat het in het Nederlands recht niet van praktisch belang is of een bepaalde maatregel al dan niet als sanctie moet worden aangemerkt. Hij meent dat dit dan ook de oorzaak is van het feit dat auteurs verschillende begripsomschrijvingen hanteren. Volgens Feteris zijn sancties maatregelen die verband houden met de naleving van een norm.1

In lijn met deze afbakening wordt de term sanctie in dit onderzoek gebruikt als vervanging voor de minder handzame term reactie op normoverschrijdend gedrag. Met sancties worden bedoeld belastende maatregelen jegens belastingplichtige door het publiekrecht voorzien in de vorm van een reactie op niet-naleving. De term wordt breed opgevat en als verzamelterm gehanteerd: er kunnen zowel dwangmiddelen in fiscale zin (de last onder dwangsom), als maatregelen, als straffen onder vallen. De strafbeschikking is geen sanctie maar een sanctioneringsmogelijkheid. Het is een modaliteit om sancties op te leggen.

In hoofdstuk zes worden de sanctioneringsmogelijkheden ten aanzien van fiscale fraude behandeld. Naar de sancties wordt dan soms ook gerefereerd als straf/maatregel of dwangmiddel, afhankelijk van de huidige nationale kwalificatie. In hoofdstuk zeven wordt bezien in hoeverre en/of op welke gronden deze reacties op normoverschrijdende gedragingen/sancties als straf of criminal charge als bedoeld in het ne bis in idem-beginsel kwalificeren.

In voorkomende gevallen wordt – ook in de hoofdstukken vóór hoofdstuk zeven – voor het gebruik van de meer specifieke term bestraffing gekozen. De term sanctionering ten opzichte van de term bestraffen is nuttig om aan te duiden dat ook de sanctieoplegging via de modaliteit van de strafbeschikking wordt bedoeld en om algemene zin aan te duiden dat ook sancties die geen punitief karakter hebben worden bedoeld.2

In schema:

Tabel 1.4