15.4.7.2 Maatstaf van heffing in het geval van een winstrecht / winstuitkering als tegenwaarde

Uit het arrest van de Hoge Raad van 25 maart 1998, dat de maatstaf van heffing moet worden vastgesteld met inachtneming van de op het moment van de belastbare prestatie bekende gegevens en de verwachtingen op dat tijdstip.1 Naar het oordeel van de Hoge Raad vloeit uit het stelsel van de Wet voort dat de btw ter zake van dat belastbare feit wordt vastgesteld met inachtneming van de feiten en omstandigheden zoals die op dat tijdstip aanwezig waren.

Met betrekking tot winstrechten die in ruil voor concrete tegenprestaties worden verstrekt, heeft dat mijns inziens te betekenen dat op het moment waarop de prestatie worden verricht, ook de maatstaf van heffing moet worden bepaald. Het komt mij voor dat in voorkomende gevallen waarderingsdeskundigen zullen moeten worden ingeschakeld. Van de (eventuele) latere daadwerkelijke winstuitkering kan dan gezegd worden dat die niet meer wordt ontvangen “als tegenprestatie voor” de door de ander verrichte prestatie.2 De winstuitkering staat in een te ver verwijderd verband met de prestatie.

Hoewel ik het bovenstaande een theoretisch juiste benadering acht, meen ik toch dat het niet in alle gevallen tot een doelmatig resultaat zal leiden. Het is zelfs denkbaar dat de kosten van het inschakelen van een waarderingsdeskundige de vastgestelde maatstaf van heffing overschrijden. Dat acht ik moeilijk te verenigen met het uitgangspunt dat de btw op een zo eenvoudig mogelijke wijze moet worden geheven. Uit de zaak Ahold blijkt wel dat de praktische behoeften van een daadwerkelijke toepassing van het gemeenschappelijke btw-stelsel theoretisch juiste benaderingen opzij kunnen zetten.3 In die gevallen moet mijns inziens op grond van het doelmatigheidsbeginsel de uiteindelijke winstuitkering als de maatstaf van heffing worden gehanteerd. Geaccepteerd moet dan echter worden dat in het geval een winstuitkering uiteindelijk niet plaatsvindt, ook geen heffing van btw plaatsvindt.4 Volledigheidshalve merk ik op dat deze alternatieve, doelmatige en wellicht vanuit een wetenschappelijk oogpunt niet geheel zuivere benadering ook in het geval van eerdergenoemde prijzengelden uitkomst kan bieden.