HR, 23-09-2011, nr. 10/02641

Belanghebbende heeft ingevolge artikel 11, zesde lid, van de Overeenkomst de verplichting om betaald entreegeld te restitueren aan leden bij opzegging van hun lidmaatschap, indien er een wachtlijst van ten minste tien potentiële leden is. Deze verplichting houdt naar mijn mening in dat belanghebbende een overeenkomst van geldlening, althans in materiële zin, heeft gesloten met de entreegeld betalende leden. Daaraan staat de voorwaardelijkheid van de terugbetalingsverplichting niet in de weg. Dit wordt evenmin anders doordat belanghebbende onder omstandigheden slechts 70% hoeft terug te betalen. Voor zover geen volledige terugbetaling plaats vindt en 30% van het entreegeld aan belanghebbende toekomt, bestaat een gemengde overeenkomst tussen belanghebbende en de leden, met alternatieve prestaties. Het oordeel van het Hof in r.o. 4.3, dat sprake is van voorwaardelijke, juridische verplichtingen van voldoende bepaalbare omvang, houd ik voor juist. Dus moeten de terugbetalingsverplichtingen op grond van goed koopmansgebruik (in beginsel) worden gepassiveerd. Dit oordeel van het Hof wordt in cassatie ook niet betwist.

Bij de waardering van een voorwaardelijke verplichting tot betalen moet de kans op vervulling van de voorwaarde worden ingeschat, aldus HR BNB 1982/212 (zie 4.6). Het Hof oordeelt in r.o. 4.6 en 4.7 dat geen rekening kan worden gehouden met omstandigheden die een verplichting tot terugbetaling van het volledige entreegeld in het leven roepen. Belanghebbende heeft namelijk niet aannemelijk gemaakt dat op 31 december 2003 enig risico bestond dat zij de erfpacht zou beëindigen of de speelrechtovereenkomst zou opzeggen. Onder die omstandigheden, zo volgt uit de tweede volzin van artikel 11, zesde lid, van de Overeenkomst beloopt de terugbetalingsverplichting 100% van het betaalde entreegeld. In cassatie wordt ook over dit oordeel niet geklaagd. In andere gevallen bedraagt de terugbetalingsverplichting 70% van het betaalde entreegeld, dus kan bij de waardering van een passiefpost voor de verplichting tot terugbetaling van betaalde entreegelden (hierna ook: de passiefpost) ten hoogste met 70% van het betaalde entreegeld rekening worden gehouden.

Belanghebbende schreef in een brief21. aan de Inspecteur: ‘Als leden weg willen wachten ze in de regel tot er weer een wachtlijst is. Die vormt zich ieder kwartaal zodat vertrekkende leden worden opgevolgd door nieuwe leden. Wacht men niet dan wordt niet terugbetaald en valt de lening in de winst. Dat is tot op heden overigens slechts één maal á twee maal gebeurd. De 30% niet terugbetaalde lening wordt tevens aan het resultaat toegevoegd. (…)’. Kennelijk is het praktijk van belanghebbende dat zij bij opzegging door een lid 70 % van het betaalde entreegeld restitueert en 30% daarvan aan de fiscale jaarwinst toevoegt. Per ultimo 2003 stonden 129 potentiële leden op de wachtlijst. Daarmee loopt belanghebbende op de balansdatum inderdaad een behoorlijke kans dat zij betaalde entreegelden voor het gedeelte van 70% moet terugbetalen.

Het lijkt mij dat evenmin de vervolgvraag aan de orde is gesteld in cassatie wat met de resterende 30% van het betaalde entreegeld moet gebeuren in de jaarrekening, nu dat deel van het entreegeld niet kan worden gepassiveerd als voorwaardelijke verplichting tot terugbetaling. Daarom ga ik ten overvloede in op de vraag of die 30% van het entreegeld al bij betaling tot de winst moet worden gerekend of toch als een transitorische uitstelpost kan worden verantwoord. Voor een dergelijke uitstelpost is gezien bijvoorbeeld HR BNB 1978/195 (zie 4.5) vereist dat daar tegenover nog te maken kosten staan die behoorlijk aanwijsbaar zijn dan wel contraprestaties van belanghebbende jegens de entreegeld betalende leden, zie bijvoorbeeld HR BNB 1997/218 (zie 4.11) en HR BNB 2004/266 (zie 4.14). Naar mijn mening heeft belanghebbende niet inzichtelijk gemaakt voor welke aanwijsbare, nog te maken kosten de bate van 30% als een vergoeding kan worden aangemerkt. Ook heeft zij geen noemenswaardige, nog te leveren contraprestaties opgesomd die verbonden zijn aan die 30% van het betaalde entreegeld. Het recht om te mogen spelen op de Golfbaan lijkt mij in elk geval te algemeen om als aanwijsbare contraprestatie te kunnen kwalificeren, te meer omdat hiervoor een separate speelrechtvergoeding wordt betaald. Het is daarom niet juist die 30% toe te rekenen aan de jaren van lidmaatschap. Blijkbaar moet 30% van het entreegeld worden aangemerkt als een betaling voor het (eenmalige) entree en dat houdt in dat de betaling van het entreegeld tot 30% in één keer tot het resultaat behoort, zie bijvoorbeeld HR BNB 1992/181 (zie 4.9) en HR BNB 1994/92 (zie 4.10).

Het Hof heeft geoordeeld dat de hoogte van de passiefpost kan worden gesteld op de contante waarde van de verwachte terugbetalingen in de komende tien jaren. Het Hof gaat er daarbij vanuit dat het jaarlijks gemiddelde van de terugbetalingen in de jaren 2004 tot en met 2009 een indicatie vormt voor de omvang van de verplichtingen op de balansdatum per ultimo 2003. Het is vaste jurisprudentie dat na balansdatum verkregen, nieuwe inzichten mogen worden meegenomen bij de waardering van activa en passiva op de balans, zie bijvoorbeeld HR BNB 1989/144 (zie 4.8) en HR BNB 2008/168 (zie 4.15). Toch rijzen er vragen bij deze methode van het Hof om de omvang van de passiefpost te schatten. Niet alle terugbetalingen in de jaren na 2003 vinden hun grond in een rechtsverhouding die bestaat op 31 december 2003, er zullen immers in die jaren ook terugbetalingen zijn gedaan aan leden die na deze balansdatum zijn toegetreden en toen entreegeld hebben betaald. Het tweede middel van de Minister gaat hier over. Als voorbeeld noemt de Minister de persoon die in 2006 lid is geworden en in 2009 zijn lidmaatschap heeft opgezegd. Snijdt deze grief wel hout? In het gegeven voorbeeld is de rechtsverhouding die eerst in 2006 ontstaat weliswaar geen feit of omstandigheid waarmee bij de waardering van de passiefpost op de balansdatum 31 december 2003 rekening mag worden gehouden. Maar daar gaat het niet om bij toepassing van de methode van schatten door het Hof. Ervan uitgaande dat de in- en uitstroom van entreegeld betalende leden in de jaren gelijk is en het bedrag van het entreegeld niet is gewijzigd, geeft het gemiddelde van de terugbetalingen in een reeks van zes toekomstige jaren een aanwijzing voor het bedrag dat belanghebbende na de balansdatum naar verwachting jaarlijks verschuldigd zal worden ter zake van haar terugbetalingsverplichtingen jegens uittredende leden. Daarom heeft het Hof met de gemiddelde terugbetaling in de jaren 2004 tot en met 2009 mijns inziens nog niet voor een onjuiste dan wel onbegrijpelijke maatstaf gekozen bij het waardering van de passiefpost. Echter, in de methode van het Hof is niet alleen de bepaling van het gemiddelde bedrag aan terugbetalingen essentieel, ook het aantal jaren waarmee het gemiddelde wordt vermenigvuldigd is beslissend. En in deze laatste factor zit naar mijn mening een probleem.

Het Hof berekent de omvang van de passiefpost voor de verplichting om entreegeld terug te betalen door de gemiddelde jaarlijkse terugbetalingen slechts tot en met 2013 door te trekken. Wellicht komt het Hof tot deze periode van tien jaar komt, omdat jaarlijks gemiddeld ongeveer 10% van de (entreegeld betalende?) leden opzegt. Dit lijkt me dan te miskennen dat er leden zijn die hun hele leven lid blijven en leden die het na een jaar alweer voor gezien houden. Als jaarlijks gemiddeld 10% van de leden het lidmaatschap opzegt, betekent dat nog niet dat een terugbetalingsverplichting gemiddeld tien jaar uitstaat. Maar misschien bestaat de ervaring bij belanghebbende dat het lidmaatschap van de leden die entreegeld hebben betaald gemiddeld tien jaar duurt. Dat blijkt echter niet uit de gedingstukken. Ook in zoverre is het oordeel van het Hof mijns inziens onbegrijpelijk. Zo begrepen treft het tweede middel van de Minister doel.

Er zijn overigens twee methoden van waardering van de verplichting te onderscheiden. In de methode van het Hof wordt de omvang van de verplichting geschat aan de hand van de gemiddeld in de jaren 2004 tot en met 2009 gerealiseerde terugbetalingen. Dat gemiddelde moet vervolgens worden vermenigvuldigd met een gemiddeld aantal jaren van lidmaatschap. Dat is uiteraard een ruwe schattingsmethode. Preciezer is de historische methode, die de nominale omvang van de verplichting nauwkeurig vaststelt door de in de jaren vóór 2004 betaalde entreegelden op te tellen en daarop in mindering te brengen de toen reeds terugbetaalde entreegelden. Alleen als deze passiefpost nog contant wordt gemaakt, moet evenals in de schattingsmethode met de duur van de verplichtingen rekening worden gehouden. Wanneer de terugbetalingsverplichting niet contant wordt gemaakt, is de historische methode zelfs uitdrukkelijk te verkiezen boven de prognose van het Hof, niet alleen omdat de historische methode op een telling in plaats van een schatting berust, maar ook omdat aldus het gebruik van een (toch min of meer willekeurig) aantal jaren van lidmaatschap wordt voorkomen.

In cassatie is ook in geschil of de omvang van de gepassiveerde verplichting tot terugbetaling van entreegeld op nominale waarde kan worden gesteld of contant moet worden gemaakt. Het Hof heeft de verplichting contant maakt tegen een rente van 4%. Het veronderstelt dat er een groot verschil bestaat tussen de nominale en de contante waarde van de verplichtingen; anders is contant maken niet geboden, zo volgt reeds uit HR BNB 1958/342 (zie 4.3). Daarover klaagt belanghebbende. Het Hof gaat volgens belanghebbende voorbij aan haar stelling dat zij rente in natura vergoedt, zodat de verplichting tot terugbetaling van entreegeld op nominale waarde moet worden gewaardeerd. Belanghebbende heeft ter zitting verklaard22. dat de leden die entreegeld betalen een lagere contributie verschuldigd zijn dan de leden die geen entreegeld betalen. Dit verschil in contributie is volgens haar aan te merken als rente in natura en geldt als een vergoeding voor het betalen van entreegeld. In cassatie wijst belanghebbende in dit kader op HR BNB 1988/62 (zie 4.7). In dat arrest stond tegenover de verstrekking van een renteloos krediet door de leden aan hun sportvereniging een aanwijsbare tegenprestatie, te weten het verstrekken van een seizoenskaart. Hoewel dit arrest zag op uitlegging van het begrip waarde van een tegenprestatie in de Wet op de omzetbelasting 1968, volg ik de stelling van belanghebbende dat ook in de vennootschapsbelasting het verstrekken van een seizoenskaart aan kredietverschaffers in beginsel als een vervanging voor het vergoeden van rente in geld, of als een suppletie op een lage rentevergoeding, kan worden aangemerkt, en dus als rente in natura.

Het is de vraag of in casu het verschil in contributie als rente in natura voor het betalen van entreegeld heeft te gelden. Mijn twijfel begint waar het Hof vermeldt dat van de zes categorieën leden alleen ‘gewone leden’ entreegeld verschuldigd zijn, hoewel deze term niet in de Overeenkomst voorkomt. In de definities in artikel 1 van de Overeenkomst worden slechts vier categorieën leden onderscheiden. Het is daarom onduidelijk welk van de zes door het Hof onderscheiden categorieën leden entreegeld betalen. In de stukken is ook niet te vinden welke bedragen de verschillende categorieën leden per ultimo 2003 verschuldigd zijn aan

De gedingstukken23. in eerste aanleg geven mij de indruk dat de omvang van de speelrechtvergoeding en die van het entreegeld voor bepaalde categorieën spelers24. afhangen van het aantal dagen van de week dat gebruik mag worden gemaakt van de Golfbaan. Naar mijn mening is onvoldoende gesteld om te kunnen beoordelen of een verschil in contributie tussen de entreegeld betalende leden en de overige leden kan worden aangemerkt als rente in natura ter zake van het betaalde entreegeld. Het Hof heeft mijns inziens hoe dan ook verzuimd om over de stelling van belanghebbende te oordelen dat zij rente in natura ter zake van de betaalde entreegelden verschuldigd is.

Belanghebbende klaagt er bovendien over dat het Hof geen rekening hield met haar verplichting ingevolge artikel 11, vierde lid, van de Overeenkomst 2006 om jaarlijks over het betaalde entreegeld een rente (in geld) van 3,5% te vergoeden.25. Als deze toekomstige verplichting om rente te vergoeden alleen betrekking heeft op in (en na) 2006 betaalde entreegelden, kan belanghebbende reeds daarom met deze nieuwe verplichting geen rekening houden op haar balans per ultimo 2003. Indien de toekomstige verplichting ook geldt voor haar terugbetalingsverplichtingen die uitstaan per ultimo 2003, moet daarmee naar mijn opvatting evenmin op de balans van 2003 rekening worden gehouden. De verplichting om in de toekomst rente te betalen is geen element in de rechtsbetrekking van belanghebbende met de entreegeld betalende leden per ultimo 2003 en de toekomstige rentelasten worden ook niet opgeroepen door (het lenen van geld ten behoeve van) de bedrijfsuitoefening in 2003. Naar mijn opvatting kan eerst met ingang van 2006 bij de waardering van de passiefpost acht worden geslagen op de verschuldigdheid van een rente van 3,5% per jaar. Door haar langlopende verplichtingen voortaan niet op contante, maar nominale waarde te stellen neemt belanghebbende een verlies. Het verlies dat door deze wijziging in waardering ontstaat, wordt gerealiseerd in 2006. Belanghebbende voert terecht de klacht aan dat het Hof ook verzuimd heeft om over deze stelling van haar te oordelen, maar de klacht kan niet tot cassatie leiden.

Het Hof heeft bij de waardering van de contante waarde van de verplichting tot terugbetaling van betaald entreegeld een rente van 4% gehanteerd. Het contant maken van langlopende verplichtingen moet gebeuren aan de hand van de marktrente voor langlopende leningen op de balansdatum, zie bijvoorbeeld HR BNB 1970/164 (zie 4.4). Belanghebbende klaagt over de toepassing van dit rentepercentage. Uit de gedingstukken en uit de processen-verbaal kan ik niet afleiden dat partijen zich hebben uitgelaten over de hoogte van de toe te passen rente. Kennelijk past het Hof hier eigen wetenschap omtrent de marktrente per ultimo 2003 toe. Dan is zijn oordeel ondeugdelijk gemotiveerd (vgl. HR BNB 1998/124 in 4.12) en wordt de klacht terecht door belanghebbende aangevoerd.

De Minister betoogt in zijn eerste middel van cassatie dat het Hof bij de waardering van de passiefpost26. ten onrechte geen rekening hield met de omstandigheid dat de terugbetalingsverplichting direct samenhangt met de ontvangst van entreegeld van een toetredend lid. De Minister wijst in dit kader op HR BNB 2009/240 (zie 4.16). Dit beroep door de Minister op het matchingbeginsel houdt volgens mij in dat het te betalen entreegeld van de potentiële leden op de wachtlijst in de waardering van de passiefpost moet worden verdisconteerd.

Ook volgens de Rechtbank bestaat tussen de terugbetaling van entreegeld aan een opzeggend lid en de ontvangst van entreegeld van een toetredend lid een zodanig nauw verband dat de schuld op nihil moet worden gewaardeerd. Het Hof daarentegen paste het matchingbeginsel niet toe. Het verschil tussen de twee uitspraken hangt wellicht samen met een verschil in uitlegging van artikel 11, zesde lid, van de Overeenkomst. De Rechtbank gaat ervan uit dat een terugbetaling in de regel gepaard gaat met de betaling van entreegeld door een nieuw lid. De Rechtbank houdt geen rekening met het uitzonderlijke scenario dat belanghebbende verplicht is tot terugbetaling van 100% van het entreegeld, in welk geval tegenover de terugbetaling geen ontvangst van entreegeld hoeft te staan. Het Hof daarentegen gaat ervan uit dat ieder opzeggend lid 70% van zijn betaalde entreegeld zal terugkrijgen omdat al jarenlang aan de voorwaarde wordt voldaan dat er een wachtlijst is van ten minste tien potentiële spelers. De terugbetalingverplichting van belanghebbende wordt in deze uitlegging niet beperkt tot het aantal van de 129 (of 119) potentiële leden op de wachtlijst in 2003. Belanghebbende moet er dan kennelijk voorzichtigheidshalve rekening mee houden dat bij een plotselinge massale uitstroom van leden elk uittredend lid haar zal aanspreken om te restitueren (als dan ten minste tien kandidaat leden op de wachtlijst staan vermeld). De uitlegging door het Hof ligt niet voor de hand. Daarmee wordt immers voorbij gegaan aan de woorden in artikel 11, zesde lid, van de Overeenkomst ‘ten aanzien van een individuele speler’ en daarmee zou belanghebbende ingeval van een uitstroom van leden plotseling in financiële moeilijkheden kunnen komen, hoewel de regeling van de entreegelden waarschijnlijk is opgezet om haar te voorzien van een langdurige en constante financiering.

HR BNB 2009/240 leert dat het beginsel van de realiteit aan de goede koopman verbiedt een verlies te verantwoorden dat hij niet zal lijden. De ontvangst van subsidies diende in dat arrest daarom via activering van een transitorische post, afzonderlijk van de post voorraad, op de fiscale balans tot uitdrukking te komen. Naar analogie daarvan dient volgens de Minister in casu de ontvangst van entreegelden van nieuwe leden op de fiscale balans manifest te worden. Er is een belangrijke overeenkomst met HR BNB 2009/240. In dat arrest ging het in wezen om de waardering van één vermogensbestanddeel, te weten de voorraad. Activering van de transitorische post voor de te ontvangen subsidies fungeerde in zekere zin complementair met het activum voorraad: de som van beide activa is gelijk aan de situatie waarin de belastingplichtige de te ontvangen subsidies in de waardering van de voorraad zelf zou hebben opgenomen. In de onderhavige situatie gaat het in wezen ook om de waardering van één vermogensbestanddeel, te weten de terugbetalingsverplichtingen. Complementair met deze passiefpost is de ontvangst van nieuwe entreegelden. Het tot uitdrukking brengen van de ontvangst van entreegelden — ongeacht of zij zich als transitorisch actief dan wel in de schuld zelf manifesteert — leidt weliswaar automatisch tot nieuwe terugbetalingsverplichtingen, maar ook aan die nieuwe verplichtingen zijn toekomstige ontvangsten verbonden. Er bestaat bij elke terugbetalingsverplichting dus een nauw verband met een toekomstige vordering op een potentieel nieuw lid. De casus lijkt op die in HR BNB 1953/166 inzake de commissionair in effecten met zijn regresvorderingen (zie 4.1). Ik meen dan ook dat het matchingbeginsel en een analogie van HR BNB 2009/240 aan de orde zijn in het onderhavige geval van een passiefpost voor de verplichting tot terugbetalen van entreegelden. Het eerste middel van de Minister treft doel.

Investeringen in het recht van huur of erfpacht worden onder omstandigheden aangemerkt als een economisch goed waarop mag worden afgeschreven. De inrichting die was aangebracht in een gehuurd pand in het arrest HR BNB 1957/68 (zie 4.2) gold als een economisch goed, als een bedrijfsmiddel, waarop mag worden afgeschreven. Voor belanghebbende heeft het recht van erfpacht door de aanleg van de Golfbaan ook ‘een bijzondere waarde’ verkregen; het recht is de kurk waarop haar onderneming drijft, zij heeft daarin flink geïnvesteerd en zij heeft in beginsel geen recht op een vergoeding door de eigenaar voor de gedane investeringen. Daarom kwalificeren haar investeringen als een bedrijfsmiddel.

Er is echter een relevant verschil tussen het arrest BNB 1957/68 en deze casus. In het arrest was het huurrecht aangegaan voor tien jaar, een bepaalde tijd dus. Het staat in casu niet vast dat het recht van erfpacht voor bepaalde tijd is aangegaan. En indien moet worden geconstateerd dat het recht van erfpacht wel voor onbepaalde tijd is aangegaan, is de vervolgvraag of die onbepaaldheid aan afschrijving op de investeringen in de weg staat.

Het Hof wijst erop in r.o. 4.10 dat belanghebbende op grond van artikel 1.2 van de aktes van erfpacht op eigen verzoek de erfpacht met tweemaal zes jaar kan verlengen, dus uiterlijk tot 1 januari 2025, en voorts dat ook nog na 1 januari 2025 de mogelijkheid bestaat van verlenging, zij het dat partijen dan in overleg treden over de voorwaarden. Het Hof vervolgt met te oordelen dat belanghebbende niet aannemelijk heeft gemaakt dat op 31 december 2003 enig risico (lees: enige kans) bestond dat de erfpacht per ultimo 2012 niet door belanghebbende zal worden verlengd. Daarvoor, in r.o. 4.627., gaat het Hof nog verder in de tijd: het is niet aannemelijk dat op 31 december 2003 enig risico bestond dat belanghebbende de erfpacht zou beëindigen (ook niet in 2025). Het oordeel van het Hof dat belanghebbende niet aannemelijk heeft gemaakt dat per ultimo 2003 de kans bestond dat het recht van erfpacht in 2012 (in r.o. 4.10) of later (in r.o. 4.6) zal worden beëindigd, is feitelijk van aard en vind ik niet onbegrijpelijk. Belanghebbende stelt voorts in haar cassatieberoepschrift dat zij als een goede koopman de verlengingsmogelijkheden van het recht van erfpacht — kennelijk voorzichtigheidshalve — buiten beschouwing mag laten en de investeringen in het recht van erfpacht dus in 18 dan wel 30 jaar tot een restwaarde van nihil mag afschrijven. Deze stelling kan niet opgaan, omdat zij getuigt van gebrek aan realiteitszin.

Indien moet worden aangenomen dat het recht van erfpacht inderdaad voor onbepaalde tijd is aangegaan, dan staat dat naar mijn mening niet definitief aan afschrijving in de weg. In HR BNB 2002/67 (zie 4.13) maakt de Hoge Raad duidelijk met een verwijzing naar de conclusie van A-G Groeneveld dat uitgavenrechten van een uitgeverij ‘in beginsel [kunnen] slijten, ook wanneer de duur van die rechten onbepaald is, en de rechten (in juridische zin) in stand blijven. Die slijtage zal met name worden veroorzaakt door marktontwikkelingen’. Belanghebbende stelt in haar beroepschrift (blz. 8) dat trendgevoeligheid van golfbanen een economische veroudering (slijtage) behelst. In haar aanvulling op het hogerberoepschrift (blz. 9) substantieert belanghebbende deze stelling door erop te wijzen dat zij om de aantrekkelijkheid van het golfterrein te vergroten dan wel op peil te houden, reeds drie holes heeft laten reconstrueren. Het Hof heeft evenwel geoordeeld in r.o. 4.12 dat belanghebbende haar stelling dat economische veroudering optreedt niet aannemelijk heeft gemaakt. Dat oordeel is feitelijk van aard en niet onbegrijpelijk. Hetzelfde geldt trouwens voor het oordeel van het Hof in r.o. 4.11 dat niet aannemelijk is gemaakt door belanghebbende dat technische veroudering van de golfbaan aan de orde is.

Het vorenstaande brengt mij tot de slotsom dat het cassatieberoep van belanghebbende slaagt. Het Hof heeft zijn methode van waarderen van de passiefpost onvoldoende gemotiveerd. Zo heeft het Hof verzuimd te oordelen over de stellingen van belanghebbende dat sprake is van het vergoeden van rente in natura en van de verplichting om rente in geld te vergoeden met ingang van 2006. Ook heeft het Hof de toepassing van een marktrente van 4% bij het contant maken van de passiefpost niet gemotiveerd. Maar anders dan belanghebbende in cassatie houd ik het oordeel van het Hof, dat de gestelde technische en economische veroudering van de investeringen in de Golfbaan niet aannemelijk zijn gemaakt, voor begrijpelijk. Daaraan doet niet af dat het Hof haar investeringen in het recht van erfpacht niet expliciet heeft gekwalificeerd als een economisch goed waarop in beginsel kan worden afgeschreven.

Ook het cassatieberoep van de Minister slaagt mijns inziens. Zijn eerste middel houdt in dat het Hof bij de waardering van de passiefpost geen rekening heeft gehouden met de nauwe samenhang tussen de terugbetaling van entreegelden aan uittredende leden en de ontvangst van entreegelden van nieuwe leden. Dit middel slaagt, het Hof heeft het matchingbeginsel van goed koopmansgebruik miskend. In zijn tweede middel wijst de Minister terecht op een onbegrijpelijkheid in de schatting door het Hof van de omvang van de passiefpost.