HR, 28-05-2019, nr. 17/03206

Het middel bevat in de eerste plaats de klacht dat het hof het door de verdediging gevoerde verweer dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de vervolging, ontoereikend, dan wel onbegrijpelijk gemotiveerd heeft verworpen. In de tweede plaats wordt erover geklaagd dat het hof een met dit verweer samenhangend verzoek van de verdediging om “de runners van [slachtoffer] en de chef CIE” als getuigen te horen, ontoereikend, dan wel onbegrijpelijk, gemotiveerd afgewezen.

Het bestreden arrest houdt het volgende in:

“Ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging

De verdediging heeft zich primair, op de gronden als nader in de pleitaantekeningen verwoord, op het standpunt gesteld dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de strafvervolging, omdat – kort gezegd – geen sprake is geweest van een volledig en evenwichtig onderzoek. Hetgeen de verdediging ter onderbouwing van dit verweer heeft aangevoerd komt in de kern op het volgende neer.

In de eerste plaats is er geen onderzoek gedaan naar alle mogelijke – ook voor verdachte ontlastende – scenario's, terwijl het dossier verschillende aanknopingspunten bevat dat een of meer anderen dan verdachte bij de dood van [slachtoffer] betrokken zijn geweest. In plaats daarvan was het onderzoek eenzijdig op verdachte gericht. Zo is niet onderzocht, hoewel daartoe aanwijzingen waren, of [slachtoffer] inderdaad een CIE- (thans: TCI-) informant was en over welke personen hij in dat kader informatie heeft verstrekt. Deze informatie is op enig moment op straat beland en [slachtoffer] vreesde voor die personen. Daarnaast is er geen nader onderzoek gedaan naar aanleiding van DNA-materiaal van (onbekende) derden dat is aangetroffen op alle voorwerpen die met de dood van [slachtoffer] in verband worden gebracht.

In de tweede plaats is er gedurende het voorbereidend onderzoek getracht het beeld van verdachte, 'the usual suspect', in stand te houden. Zo is een behoorlijk aantal door de verdediging verzochte getuigen, die dat beeld zouden kunnen bijstellen, niet gehoord. De verdediging heeft hierdoor niet, althans onvoldoende, de gelegenheid gekregen het negatieve beeld dat door sommige getuigen van verdachte is geschetst, te kunnen rechtzetten.

Nu het opsporingsonderzoek niet volledig en evenwichtig is geweest, is volgens de verdediging sprake van een schending van een zo fundamenteel beginsel van een behoorlijke procesorde, dat daarmee het wettelijk systeem in zijn kern wordt geraakt. Voorts heeft het openbaar ministerie aldus in strijd gehandeld met art. 6 van het Europees Verdrag tot bescherming van de rechten en de fundamentele vrijheden (EVRM), de onschuldpresumptie, de 'equality of arms' en het ondervragingsrecht. Ondanks herhaalde verzoeken daartoe heeft het openbaar ministerie willens en wetens geweigerd deze schendingen te herstellen, voor zover dit gelet op het tijdsverloop en de gevolgen van het eenzijdige onderzoek nog mogelijk was geweest. Hierdoor heeft het openbaar ministerie doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak tekort gedaan, waardoor verdachte ten onrechte ernstig is benadeeld in zijn procespositie, aldus de verdediging.

Het hof begrijpt de conclusie van het verweer zo, dat de verdediging stelt dat op bovengenoemde gronden er sprake is van dermate onherstelbare vormverzuimen in het voorbereidend onderzoek, dat dit primair dient te leiden tot niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging.

Het hof stelt het volgende voorop. Op grond van art. 359a, eerste lid, aanhef en onder c, Sv kan de rechter, indien blijkt dat bij het voorbereidend onderzoek vormen zijn verzuimd die niet meer kunnen worden hersteld en de rechtsgevolgen hiervan niet uit de wet blijken, bepalen dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk is, indien door het verzuim geen sprake kan zijn van een behandeling van de zaak die aan de beginselen van een behoorlijke procesorde voldoet. Ingevolge het tweede lid van art. 359a Sv houdt de rechter bij de toepassing van het eerste lid rekening met het belang dat het geschonden voorschrift dient, de ernst van het verzuim en het nadeel dat daardoor wordt veroorzaakt. Op grond van vaste jurisprudentie komt niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in de vervolging als in art. 359a Sv voorzien rechtsgevolg slechts in uitzonderlijke gevallen in aanmerking, namelijk alleen als het vormverzuim daarin bestaat dat met de opsporing of vervolging belaste ambtenaren ernstig inbreuk hebben gemaakt op beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan.

Het hof overweegt verder - gedeeltelijk met de rechtbank - het volgende.

Onderzoek 'alternatieve scenario’s'.

Verdachte is tijdens het politieonderzoek in deze zaak langdurig en vaak verhoord. In totaal heeft hij bij de politie elf verklaringen afgelegd. De inhoud van die verklaringen verschilt aanzienlijk, maar de rode draad in al die verklaringen is dat verdachte niets weet over de moord op zijn beste vriend [slachtoffer] en dat hij op geen enkele manier bij die moord, bij het verstoppen van diens lichaam of bij de brand in de loods in Maastricht betrokken is. Over de dag waarop verdachte [slachtoffer] voor het laatst in levenden lijve heeft gezien heeft hij wisselend verklaard (van woensdag 5 december 2012 tot vrijdag 7 december 2012), maar in ieder geval is hij naar eigen zeggen pas op maandag 10 december 2012 weer in de loods in Maastricht geweest. Omdat hij [slachtoffer] niet kon vinden, heeft hij contact opgenomen met diens vader, waarna het slachtoffer als vermist is opgegeven. Kort gezegd was verdachte net zo verbaasd als de politie toen het levenloze lichaam van [slachtoffer] uiteindelijk op zondag 16 december 2012 werd gevonden in de tuin achter de loods.

Bij de inhoudelijke behandeling ter terechtzitting van de rechtbank van 6 en 7 februari 2014 heeft verdachte een andere verklaring afgelegd. Deels achter gesloten deuren heeft hij verklaard over de gebeurtenissen rond het weekend van 8 en 9 december 2012. Zo heeft hij opnieuw verklaard op welk moment hij de loods heeft verlaten (op vrijdagochtend 7 december 2012), op welk moment hij naar de omgeving van Utrecht is gereisd (op vrijdagmiddag 7 december 2012), waar hij toen heeft verbleven (bij [getuige 7] ) en op welk moment hij weer terug naar de loods is gereisd (op zondagochtend 9 december 2012). Vervolgens heeft hij verklaard hoe hij het levenloze lichaam van het slachtoffer in de loods heeft aangetroffen, dat hij het slachtoffer heeft geprobeerd te reanimeren, dat hij het slachtoffer via de trap naar de begane grond van de loods wilde tillen, maar dat dit niet lukte, dat hij vervolgens het lichaam in de tuin achter de loods heeft geplaatst en dat hij daarna de loods via de rolpoort heeft verlaten, door de rolpoort met de afstandsbediening te sluiten en snel onder de sluitende poort door naar buiten te lopen, waarna hij weer naar Utrecht (Wijk bij Duurstede) is afgereisd. Ook heeft hij tijdens de zitting van de rechtbank van 7 februari 2014 achter gesloten deuren, in vrij algemene bewoordingen, beschreven vanuit welke hoek het slachtoffer mogelijk bedreigd werd en wie verantwoordelijk zou(den) kunnen zijn voor diens dood, zonder daar bij een naam of namen van de mogelijke dader(s) te noemen. Kort samengevat was de strekking van deze verklaring dat [slachtoffer] al jaren CIE-informant was, dat zijn runner [betrokkene 1] uit [plaats] was (ter terechtzitting van de rechtbank op 20 juni 2014 heeft de verdachte opgemerkt dat dit [betrokkene 1] moet zijn) en dat zijn status als CIE-informant een rol speelt bij de moord. Verdachte heeft voorts aangegeven dat hij wel meer namen kon noemen en een gedetailleerde verklaring kon geven met betrekking tot de personen die hem lastig bleven vallen over het gedrag van [slachtoffer] , maar dat hij dat pas zou doen, als er met hem gesproken zou worden over bescherming.

Op de terechtzitting van de rechtbank op 17 en 20 juni 2014 heeft verdachte (deels) achter gesloten deuren verklaard dat de dood van [slachtoffer] niets te maken had met diens status als CIE-informant en dat de CIE mogelijk over informatie beschikt die relevant is voor de vraag wie [slachtoffer] heeft gedood. Er zou volgens verdachte, zo begrijpt het hof, in het verleden sprake zijn geweest van een ripdeal, waarbij in ieder geval [slachtoffer] betrokken was. De moordenaar(s) van [slachtoffer] zou(den) gevonden kunnen worden in de hoek van mensen die bij die ripdeal beroofd zijn. Desgevraagd heeft verdachte aangegeven dat hij weet of in ieder geval vermoedt wie die mensen zijn. Ook heeft hij verklaard dat hij de 'namen en rugnummers' van 13 à 14 personen kan noemen die benadeeld zouden zijn doordat [slachtoffer] de CIE over hen had ingelicht in ruil voor tipgeld. Verdachte gaf aan dat hij alleen namen wilde noemen op voorwaarde dat hem bescherming zou worden geboden.

Ter terechtzitting van dit hof op 29 mei 2017 heeft verdachte verklaard op welk moment hij [slachtoffer] in de loods voor het laatst in levenden lijve heeft gezien (op 7 december 2012) en op welk moment hij het levenloze lichaam van [slachtoffer] heeft aangetroffen (op 9 december 2012). Ook heeft hij beschreven hoe hij het lichaam in de loods heeft aangetroffen. Verder heeft hij verklaard dat hij, nadat hij het lichaam van [slachtoffer] in een deken had gewikkeld, heeft geprobeerd om het via de trap naar boven te brengen. Halverwege de trap hoorde hij opeens een hard gerammel aan de garagedeur. Verdachte schrok dat er iemand aan de deur stond, terwijl hij het dode lichaam van [slachtoffer] vast had. In een paniekreactie is hij vervolgens met het lichaam van [slachtoffer] terug de kelder in gelopen en heeft hij het lichaam van [slachtoffer] door het draai-/ kiepraam naar buiten gebracht en daar neergelegd. Zelf is hij ook via dat raam naar buiten gegaan. Verdachte heeft toen buiten, achter dat raam, gewacht, omdat het leek alsof iemand probeerde binnen te komen via de garagedeur. Daarna is hij halsoverkop vertrokken, aldus verdachte.

Voorts heeft verdachte verklaard dat [slachtoffer] op 6 en/of 7 december 2012 zeer angstig was vanwege een beroving die 8 à 9 dagen daarvóór had plaatsgevonden.

Hoewel verdachte gedurende het voorbereidend onderzoek, als ook daarna, zeer wisselend heeft verklaard en daarbij niet het achterste van zijn tong heeft willen laten zien, blijkt uit de brief van de officier van justitie van 19 mei 2014 en haar toelichting daarop tijdens de terechtzitting van de rechtbank van 23 mei 2014 dat het onderzoeksteam bij het voorbereidend onderzoek wel degelijk rekening heeft gehouden met alternatieve scenario's en dat daarbij het 'CIE-scenario' ook de revue is gepasseerd. Zo blijkt uit het proces-verbaal van bevindingen d.d. 15 januari 2014 (dat is gevoegd achter het proces-verbaal van de terechtzitting van de rechtbank van 17 januari 2014) dat 'van het slachtoffer [slachtoffer] , buiten de CIE-informatie als gerelateerd in het eindproces-verbaal met nummer 2012140122 contra de verdachte [verdachte] geen andere CIE-informatie bekend is'.

Op de terechtzitting van 21 maart 2014 heeft de rechtbank overwogen dat de informatie die verdachte op 6 en 7 februari 2014 heeft verschaft, een onderzoek naar alternatieve scenario's rechtvaardigt. De officier van justitie heeft vervolgens van de rechtbank opdracht gekregen om aan te geven welke alternatieve scenario's al waren onderzocht en voor zover dat niet was gebeurd, eventueel alsnog nader onderzoek te doen. Dat heeft de officier van justitie vervolgens gedaan. De (summiere) aanknopingspunten die de verdachte in zijn verklaring van 6 en met name 7 februari 2014 heeft gegeven, en die onderzocht konden worden, zijn door de officier van justitie nader onderzocht. Immers, daarna zijn processen-verbaal van verhoor van [getuige 7] (de (ex-) vriendin van verdachte), de vader van het slachtoffer en de moeder van verdachte aan het dossier toegevoegd. Zij zijn allen nader bevraagd op punten die de verdachte in zijn verklaringen van 6 en 7 februari 2014 heeft genoemd. Ook is nader onderzoek verricht aan de computer van [getuige 7] , waarvan verdachte in het bewuste weekend (8 en 9 december 2012) gebruik zou hebben gemaakt. Verder is er nieuw DNA-onderzoek verricht, zijn de gangen van het slachtoffer in de politiesystemen nagegaan en heeft de officier van justitie de verschillende alternatieve scenario's beschreven die zij bij de opsporing voor ogen heeft gehouden en die in het opsporingsonderzoek aan bod zijn gekomen.

Ten slotte is de enige naam die verdachte heeft genoemd, namelijk die van de vermeende CIE-runner van [slachtoffer] , [betrokkene 1] , in de politiesystemen onderzocht. Dit bleek een reguliere agent te zijn die niet in verband kon worden gebracht met [slachtoffer] , maar die betrokken was geweest bij een verhoor van verdachte in een andere zaak. Andere 'hits' heeft die naam niet opgeleverd.

Op de terechtzitting van de rechtbank van 20 juni 2014 heeft de verdediging verzocht om mogelijke CIE-informatie aan het dossier toe te voegen en om CIE-medewerkers te horen, kennelijk met de bedoeling om het door verdachte geschetste scenario dat de moordenaar(s) van [slachtoffer] gevonden zouden kunnen worden in de hoek van mensen die bij een ripdeal, waarbij [slachtoffer] betrokken was, beroofd zijn, te onderbouwen. De rechtbank heeft die verzoeken afgewezen, omdat verdachte aan het verhaal omtrent die ripdeal niet veel handen en voeten heeft gegeven. Verdachte heeft geen namen van betrokken personen genoemd, hij heeft niet gezegd om wat voor drugs het ging en waar de drugs zich bevonden, terwijl hij die kennis wel stelt te hebben. Dat verdachte zou worden bedreigd, dan wel dat hij zijn doodvonnis tekent door te verklaren komt nergens uit naar voren. Ook op vragen die daar betrekking op hebben, heeft verdachte geen duidelijk antwoord gegeven. Dat sprake zou zijn van bedreiging of een gegronde angst voor de dood is niet gebleken.

De verdediging is zowel in eerste aanleg als in hoger beroep met nog een ander scenario gekomen, namelijk dat [slachtoffer] buiten de loods door een of meer anderen is mishandeld en als gevolg daarvan is overleden, waarna zijn lichaam via de loods is verplaatst naar de locatie buiten de loods waar het later door de politie is aangetroffen. Het hof heeft naar aanleiding hiervan op verzoek van de verdediging in en rondom de loods een bloedspoorpatroonanalyse laten verrichten door Independent Forensic Services B.V. (hierna: IFS). De forensisch wetenschappelijk onderzoekers R. Eikelenboom en J. van der Meij van IFS zijn, zoals hierna nader zal worden besproken, tot de conclusie gekomen dat het zeer veel waarschijnlijker is dat [slachtoffer] binnen het pand is mishandeld en overleden, waarna het lichaam via de kelder is verplaatst naar de locatie waar hij werd aangetroffen dan dat [slachtoffer] buiten het pand is mishandeld en overleden, waarna zijn lichaam via het pand is verplaatst naar de locatie waar hij werd aangetroffen.

Naast dit onderzoek heeft het hof op verzoek van de verdediging onder meer de DNA-deskundige dr. P.A. Maaskant-Van Wijk van het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) gehoord, zijn twee gsm's van verdachte (de in beslag genomen zwarte Nokia X600 (spoornummer PDO 1-023.01) en de Samsung (beslagcode VR72013)) onderzocht door het Nationaal Forensisch Onderzoekbureau (NFO) en heeft het hof laten informeren bij [A] naar een vliegticket van Amsterdam naar Argentinië op naam van [slachtoffer] . Ook heeft het hof- evenals de rechtbank - een schouw gehouden in de loods gelegen aan [adres 1] te Maastricht .

Kortom, voor zover de zeer wisselende en vaak onderling tegenstrijdige verklaringen van verdachte (summiere) aanknopingspunten bevatten met betrekking tot 'alternatieve scenario's, waaronder het 'CIE-scenario' en de ripdeal, en die onderzocht konden worden, zijn die naar het oordeel van het hof voldoende onderzocht. Nu verdachte met betrekking tot het door hemzelf naar voren gebrachte 'CIE-scenario' en de ripdeal vervolgens heeft geweigerd om daaromtrent nadere, concrete informatie te verschaffen, terwijl hij stelt wel over die informatie te beschikken, en in het dossier ook overigens geen aanknopingspunten kunnen worden gevonden voor dit 'alternatieve scenario', is het hof met de rechtbank van oordeel dat het openbaar ministerie niet het verwijt kan worden gemaakt dat het hiernaar onvoldoende onderzoek heeft laten verrichten. Dat verdachte zou worden bedreigd dan wel dat hij zijn doodvonnis zou tekenen door te verklaren, blijkt nergens uit. Ook op vragen van de rechtbank die daarop zagen heeft verdachte geen duidelijk antwoord gegeven. Dat sprake zou zijn van bedreiging of een gegronde angst voor de dood is het hof aldus niet gebleken. Van een vormverzuim als bedoeld in art. 359a Sv is derhalve geen sprake. Verder is er geen bewijs gevonden dat duidt op de betrokkenheid van een ander dan verdachte bij het doden van [slachtoffer] en bij het vervolgens in brand steken van diens lichaam, zodat geen van de vele lezingen van verdachte over de fatale gebeurtenissen voldoende steun vindt in het bewijs.

DNA-materiaal van derden

De verdediging heeft erop gewezen dat op voorwerpen die gebruikt lijken te zijn bij de mishandeling en de dood van het slachtoffer - het onderdeel van het fitnessapparaat, de boutenschaar en de dop van de jerrycan - ook DNA-materiaal van een ander dan verdachte en [slachtoffer] is aangetroffen, hetgeen past bij de verklaring van verdachte dat hij [slachtoffer] niet zelf heeft gedood, maar dat hij hem dood heeft aangetroffen in de loods en dat hij heeft geprobeerd om diens lichaam uit de kelder naar boven te dragen, terwijl hiernaar geen nader onderzoek is verricht.

Het hof overweegt hieromtrent, dat het enkele feit dat op de genoemde voorwerpen die, zoals hierna zal blijken, gebruikt zijn bij de mishandeling en de dood van het slachtoffer, ook DNA-materiaal van een ander dan verdachte en [slachtoffer] is aangetroffen, niet zonder meer betekent dat dit bewijs oplevert dat [slachtoffer] door een ander dan verdachte is mishandeld en gedood. Het 'DNA-bewijs' moet in samenhang worden bezien met al het andere bewijs. Gelet op al het bewijs tezamen, zoals dat hierna nader zal worden besproken, ziet het hof in het aangetroffen DNA-materiaal van derden geen begin van aannemelijkheid dat mogelijk een ander dan verdachte bij de dood van [slachtoffer] en bij het in brand steken van diens lichaam betrokken is, zodat er geen reden is om nader onderzoek te laten verrichten naar dat DNA, voor zover dat, gelet op de kwaliteit van de sporen al mogelijk zou zijn. Ook op dit punt is van een vormverzuim als bedoeld in art. 359a Sv geen sprake.

Horen getuigen

De verdediging heeft - zakelijk en samengevat weergegeven - betoogd dat er eenzijdig en passief getuigenonderzoek is gedaan door de politie. De gehoorde getuigen zijn volgens de verdediging bijna allemaal afkomstig uit een selectieve groep van personen die bij voorbaat kwaadspreken over verdachte en die bovendien door middel van een recherchetechniek zijn gehoord waardoor niet meer te toetsen is of de daaruit voortvloeiende verklaringen authentiek en/of betrouwbaar zijn. De getuigen die zijn gehoord hebben zichzelf gemeld bij de politie of zijn door andere getuigen voorgedragen, hun verklaringen zijn (voornamelijk) gebaseerd op geruchten of op informatie die zij zelf hebben ingevuld, zij zijn amper naar details en/of bronnen van wetenschap bevraagd en zij kennen verdachte en [slachtoffer] nauwelijks. Getuigen die positief of ontlastend over verdachte kunnen verklaren zijn ofwel niet gehoord ofwel zijn er herhaaldelijk mee geconfronteerd dat - in tegenstelling tot de groep kwaadsprekende getuigen - hun verklaringen niet eensluidend waren met andere getuigenverklaringen.

Ook het hof heeft het verzoek van de verdediging om getuigen te horen die goede vrienden zijn van zowel verdachte als [slachtoffer] , die verdachte al jaren kennen en die kunnen verklaren over hun onderlinge relatie of over het gedrag van verdachte op 9 december 2012, afgewezen, aldus de verdediging.

Het hof deelt het standpunt van de verdediging niet dat er eenzijdig en passief getuigenonderzoek heeft plaatsgevonden. Er is in deze zaak een groot aantal getuigen gehoord. De getuigen die voor verdachte belastend hebben verklaard, in het bijzonder [getuige 3] , [getuige 4] , [getuige 1] en [getuige 2] , zijn niet alleen door de politie gehoord, maar ook ten overstaan van de rechter-commissaris. Op verzoek van de verdediging heeft het hof de getuigen [getuige 1] en [getuige 2] ook nog ten overstaan van de raadsheer-commissaris laten horen, evenals de getuige [getuige 5] . De verdediging heeft die getuigen derhalve meermalen kunnen ondervragen en tegen die getuigen en hun verklaringen kunnen inbrengen wat tot verdediging kan dienen. Voor zover de politie in de ogen van de verdediging relevante vragen niet zou hebben gesteld aan deze getuigen, is dat dus zowel in eerste aanleg als in hoger beroep hersteld.

Dat alleen getuigen zijn gehoord die verdachte in een ongunstig daglicht wensten te stellen mist overigens feitelijke grondslag, omdat gebleken is dat ook de moeder en de vriendin van verdachte zijn gehoord.

De overige getuigen die de verdediging in hoger beroep gehoord wenste te zien zijn vooral zogenoemde 'character witnesses', getuigen die volgens de verdediging zouden kunnen verklaren over de persoon van de verdachte of over de onderlinge verstandhouding tussen verdachte en [slachtoffer] . Zoals het hof tijdens de regiezitting op 20 maart 2017 heeft overwogen, is de noodzaak van het horen van die getuigen niet gebleken. Die getuigen kunnen blijkens de toelichting die aan het verzoek van de verdediging ten grondslag is gelegd niet verklaren omtrent de strafbare feiten waarvan verdachte wordt verdacht. Het horen van die getuigen acht het hof niet nodig voor de beantwoording van de vraag of het tenlastegelegde kan worden bewezen, voor de bepaling van de strafmaat of voor het antwoord op enige andere vraag die het hof op grond van de artikelen 348 en 350 Sv dient te beantwoorden.

Conclusie

Van een vormverzuim tijdens het voorbereidend onderzoek als bedoeld in art. 359a Sv is het hof niet gebleken. Van strijd met art. 6 van het EVRM (behalve voor wat betreft de redelijke termijn, waarop het hof hierna onder het kopje 'Op te leggen straf zal terugkomen), de onschuldpresumptie, de 'equality of arms' en het ondervragingsrecht is evenmin gebleken. Ook overigens zijn geen feiten en omstandigheden aannemelijk geworden die aan de ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in de strafvervolging in de weg staan. Het verweer wordt daarom verworpen.”

Wat de eerste klacht betreft, inhoudende dat het hof het gevoerde niet-ontvankelijkheidsverweer onvoldoende gemotiveerd heeft verworpen, wordt in de toelichting aangevoerd dat het hof ter verwerping van dit verweer onbegrijpelijk overweegt:

(i) dat het openbaar ministerie niet kan worden verweten onvoldoende onderzoek te hebben verricht naar het door de verdachte naar voren gebrachte 'CIE-scenario', nu de verdachte heeft geweigerd nadere concrete informatie te verschaffen en in het dossier overigens ook geen aanknopingspunten kunnen worden gevonden voor dit alternatieve scenario;

(ii) dat niet is gebleken dat de verdachte wordt bedreigd en of dat hij door een verklaring af te leggen zijn doodvonnis tekent, nu in aanmerking moeten worden genomen dat [slachtoffer] een CIE-informant is die vanwege zijn activiteiten als informant van zijn leven is beroofd, en verdachtes verzoek om nader onderzoek te doen naar de informatie die [slachtoffer] zou hebben verstrekt tot gevolg heeft dat ook hij moet vrezen voor degenen die [slachtoffer] van het leven hebben beroofd;

(iii) dat geen bewijs is voor de betrokkenheid van een ander dan de verdachte, nu buurtbewoners hebben verklaard meerdere mensen te hebben waargenomen op de plaats delict ten tijde het delict en op de vermeende moordwapens DNA van anderen is aangetroffen.

Naar mijn oordeel treffen deze drie deelklachten geen doel. Ik zal dit hieronder toelichten.

Deelklacht (i)

Namens de verdachte is aangevoerd dat het openbaar ministerie niet-ontvankelijk moet worden verklaard in de vervolging, omdat geen sprake is geweest van een volledig en evenwichtig onderzoek, met name naar alle mogelijke – voor de verdachte ontlastende – scenario’s, terwijl het dossier verschillende aanknopingspunten bevat dat een of meer anderen dan de verdachte bij de dood van [slachtoffer] betrokken zijn geweest. Een van de scenario’s is dat [slachtoffer] al jaren CIE-informant was, dat zijn runner [betrokkene 1] uit [plaats] was en dat zijn status als CIE-informant een rol speelt bij de moord. Daarnaast is ook aangevoerd dat de dood van [slachtoffer] niets te maken had met zijn status als CIE-informant, maar dat de CIE wel over informatie beschikt die relevant is voor de vraag wie [slachtoffer] heeft gedood. Volgens de verdachte heeft er een ripdeal plaatsgevonden waarbij [slachtoffer] betrokken was en zou(den) de moordenaar(s) van [slachtoffer] gevonden kunnen worden in de hoek van mensen die bij die ripdeal zijn beroofd.

Deze klacht berust op een onvolledige lezing van de motivering die het hof aan de verwerping van het verweer ten grondslag heeft gelegd. Het hof heeft vastgesteld dat uit het proces-verbaal van bevindingen van 15 januari 20141., volgt dat “van het slachtoffer [slachtoffer] , buiten de CIE-informatie als gerelateerd in het eindproces-verbaal met nummer 2012140122 contra de verdachte [verdachte] , geen andere CIE-informatie bekend is”.

In de toelichting op het middel wordt gewezen op de processen-verbaal van verhoor van [getuige 6]2.en van [getuige 5] op respectievelijk 14 december 2012 en 14 januari 2013 door de politie. Daaruit zou blijken dat [slachtoffer] een CIE-informant was. Het hof heeft echter op grond van wat in het proces-verbaal van bevindingen van 15 januari 2014 is gerapporteerd, geconcludeerd dat hetgeen deze getuigen hebben verklaard over de mogelijke status van [slachtoffer] als CIE-informant geen steun vindt in enige, bij de CIE bekende informatie ten aanzien van [slachtoffer] .

Niettemin is – zo begrijp ik de overwegingen van het hof – door de officier van justitie, naar aanleiding van de informatie c.q. de aanknopingspunten die de verdachte in zijn verklaringen ter terechtzitting van de rechtbank van 6 en 7 februari 2014 heeft verschaft, in opdracht van de rechtbank onderzoek gedaan naar alternatieve scenario's, waaronder het (door de verdachte naar voren gebrachte) CIE-scenario en de ripdeal. Deze scenario’s zijn naar het oordeel van het hof voldoende onderzocht. Daarbij heeft het hof in aanmerking genomen dat:

- daarna processen-verbaal van verhoor van [getuige 7] (de ex- vriendin van de verdachte), van de vader van het slachtoffer en van de moeder van de verdachte aan het dossier zijn toegevoegd;

- zij allen nader zijn bevraagd op punten die de verdachte in zijn verklaringen van 6 en 7 februari 2014 heeft genoemd;

- ook nader onderzoek is verricht aan de computer van [getuige 7] , waarvan de verdachte in het bewuste weekend (8 en 9 december 2012) gebruik zou hebben gemaakt;

- nieuw DNA-onderzoek is verricht;

- de gangen van het slachtoffer in de politiesystemen zijn nagegaan;

- de enige naam die de verdachte heeft genoemd van de vermeende CIE-runner van [slachtoffer] , [betrokkene 1] , in de politiesystemen is onderzocht, maar dit een reguliere agent bleek te zijn die niet in verband kon worden gebracht met [slachtoffer] , maar die betrokken was geweest bij een verhoor van de verdachte in een andere zaak en dat die naam geen andere 'hits' heeft opgeleverd.

Op grond van al deze feiten en omstandigheden acht ik het oordeel van het hof dat het openbaar ministerie niet het verwijt kan worden gemaakt onvoldoende onderzoek te hebben verricht naar het door de verdachte naar voren gebrachte 'CIE-scenario' of ‘ripdeal-scenario’ voldoende gemotiveerd. Daarbij heeft het hof meegewogen dat de verdachte heeft geweigerd nadere concrete informatie hieromtrent te verschaffen en dat in het dossier ook overigens geen aanknopingspunten kunnen worden gevonden voor deze alternatieve scenario’s.

Deelklachten (ii) en (iii)

Ook het oordeel van het hof dat niet is gebleken dat de verdachte wordt bedreigd of dat hij zijn doodvonnis zou tekenen door te verklaren, is mijns inziens niet onbegrijpelijk. Deelklacht (ii), waarin met een beroep op de mogelijk, door [slachtoffer] als CIE-informant verstrekte informatie wordt betoogd, dat het oordeel van het hof onbegrijpelijk is, ziet eraan voorbij dat het hof zowel het door de verdachte naar voren gebrachte CIE-scenario als het ripdeal-scenario ter zijde heeft geschoven.

Verder heeft het hof erop gewezen dat ook onderzoek is gedaan naar een ander, door de verdediging naar voren gebrachte scenario dat [slachtoffer] buiten de loods door een of meer anderen is mishandeld en als gevolg daarvan is overleden, waarna zijn lichaam via de loods is verplaatst naar de locatie buiten de loods waar het later door de politie is aangetroffen. Het hof heeft dit scenario niet aannemelijk geacht en overwogen dat het veel waarschijnlijker is dat [slachtoffer] binnen het pand is mishandeld en overleden, waarna het lichaam via de kelder is verplaatst naar de locatie waar hij werd aangetroffen. Ook heeft het hof ten aanzien van aangetroffen DNA-materiaal van derden overwogen dat het DNA-bewijs in samenhang moet worden bezien met al het andere bewijs en dat het hof hierin geen begin ziet van aannemelijkheid dat mogelijk een ander dan de verdachte bij de dood van [slachtoffer] en bij het in brand steken van diens lichaam betrokken is. Dat het hof op grond van deze feiten en omstandigheden vervolgens tot het oordeel komt dat er geen bewijs is voor de betrokkenheid van een ander dan de verdachte, acht ik niet onbegrijpelijk.

Een en ander brengt mij tot het oordeel dat ook de tweede klacht van het middel, namelijk dat het hof de ter zitting van 25 augustus 2015 gegeven beslissing dat het verzoek van de verdediging tot het horen van de CIE-runners en de chef CIE als getuigen moet worden afgewezen, ontoereikend, dan wel onbegrijpelijk heeft gemotiveerd, tevergeefs is voorgesteld.

In de toelichting op de klacht wordt betoogd dat in het proces-verbaal van bevindingen van 15 januari 2014 slechts wordt gesteld dat geen informatie bekend is van [slachtoffer], terwijl de omstandigheid dat geen informatie bekend is van [slachtoffer] niet uitsluit dat bij de CIE mogelijk wel van anderen informatie bekend is die [slachtoffer] aan zijn runner(s) heeft verstrekt. Het hof is bij de afwijzing van het verzoek daarom vooruitgelopen op hetgeen de chef CIE (daaromtrent) zou kunnen verklaren.

De stellers van het middel gaan hier uit van een andere, dan de (niet onbegrijpelijke) uitleg die het hof aan de inhoud van het desbetreffende proces-verbaal heeft gegeven (zie daarvoor onder 3.4.3) en miskennen daarbij de vrijheid van het hof datgene tot het bewijs te bezigen wat het hof uit oogpunt van betrouwbaarheid daartoe dienstig voorkomt.

Het middel faalt in al zijn onderdelen.