HR, 13-07-2021, nr. 20/01553

3.1 Hervatting van het onderzoek Het onderzoek is pas weer hervat en werkelijk op gang gebracht nadat de politie in juni 2014 in kennis werd gesteld van het feit dat [verdachte] , die in Duitsland was aangehouden ter zake van een poging tot inbraak en het bezit van amfetamine, aldaar op 30 mei 2014 spontaan ten overstaan van een Duitse verbalisant had verklaard dat hij wetenschap had van een moord in [plaats] (bewijsmiddelen 10 en 11). Op 4 juni 2014 heeft [verdachte] hieromtrent voor het eerst een uitgebreide inhoudelijke verklaring afgelegd, gevolgd door nadere verklaringen op onder meer 10 juni 2014, 11 juni 2014, 13 mei 2015, 14 mei 2015 en 1 juli 2016.

3.2 Het motief van [verdachte] om te verklaren Uit het onderzoek ter terechtzitting en de overige inhoud van het dossier is het hof niet gebleken wat het motief van [verdachte] is geweest om uit eigen beweging te gaan verklaren. Hij heeft zich daarover meerdere keren uitgelaten, maar verschillende redenen genoemd, zoals gewetenswroeging en dat het hem te heet onder de voeten werd. Het hof laat voorts niet onbesproken dat uit het dossier volgt dat [verdachte] ook zelf een rol heeft vervuld in het criminele circuit en dat tussen hem en personen die in het dossier voorkomen, onderlinge criminele verhoudingen bestonden die voor het hof slechts beperkt inzichtelijk zijn geworden. Het hof zal, in het licht van het voorgaande en gelet op de ernst van het feit, de verklaringen van [verdachte] met behoedzaamheid beoordelen en deze wegen tegen de overige inhoud van het dossier.

3.3 De kern van de verklaringen van [verdachte] heeft in de kern het volgende verklaard.

Hij is eind januari 2014 door een vriend uit Bosnië in contact gebracht met [betrokkene 2] en [betrokkene 1] . Drie tot vier dagen voor de moord in [plaats] heeft [verdachte] via Western Union € 150,- opgehaald. Dit geldbedrag had [medeverdachte 3] overgemaakt om de rit naar Nederland te kunnen maken. [verdachte] is vervolgens samen met [betrokkene 2] en [betrokkene 1] naar Nederland gereden. Ze reden met de Renault Scénic waar [verdachte] in die tijd gebruik van maakte. Ze kwamen rond 02.00 uur of 03.00 uur aan in de [a-straat] te [plaats] . Daar hebben ze de auto geparkeerd. Vanaf daar zijn ze naar de woning van [medeverdachte 3] gelopen, alwaar ze de nacht hebben doorgebracht. [medeverdachte 3] overhandigde de volgende dag aan [betrokkene 3] zijn navigatiesysteem en een briefje met daarop het adres van de paardenstal nabij de woning van de man die zij zouden bezoeken. Er was iets misgegaan met een drugsdeal. [medeverdachte 2] heeft herhaaldelijk tegen [betrokkene 3] gezegd dat hij het vandaag moest afmaken. [verdachte] en [betrokkene 3] zijn vervolgens naar dit adres toe gereden en reden een rondje over de [b-straat] , waarbij [betrokkene 3] hem de woning van de betreffende man aanwees. Nadat later bleek dat de man niet thuis was, hebben zij overnacht in de auto in de omgeving van de woning/paardenstal. [betrokkene 3] wilde niet terug naar de woning van [medeverdachte 3] , omdat deze kwaad zou zijn dat het nog niet was afgewerkt. De volgende dag zijn [betrokkene 3] en [verdachte] naar Renesse gegaan, alwaar zij overdag hebben doorgebracht. In de avond zijn zij teruggekeerd naar het huis van de man, alwaar zij op zijn komst hebben gewacht. Ze hadden de auto (wederom) op de parkeerplaats van de manege geparkeerd. [verdachte] keek uit naar een Lexus en kort nadat hij de Lexus voorbij zag komen rijden, kwam [betrokkene 3] naar hem toe gerend, met in zijn handen een pistool en geluidsdemper. [betrokkene 3] riep: “Ik heb hem verwond, verwond.” Hierop renden zij naar de auto, stapten zij in en reden zij weg.

Direct na de moord zijn [verdachte] en [betrokkene 3] naar Essen en uiteindelijk Antwerpen gereden. [verdachte] was de bestuurder. Zij overnachtten in de auto op een parkeerplaats in de haven van Antwerpen. De volgende ochtend zijn zij naar een café in Antwerpen gegaan, alwaar zij [medeverdachte 3] , [betrokkene 2] en [betrokkene 1] hebben ontmoet. Later arriveerde ook [medeverdachte 2] . [betrokkene 3] gaf te kennen dat hij het had afgewerkt en werd daarop door iedereen gefeliciteerd. [medeverdachte 2] overhandigde in het café geld en amfetamine voor de succesvolle liquidatie. De Renault Scénic van [verdachte] bleek te zijn weggesleept. Hij had deze op een groenstrook in Antwerpen geparkeerd waar een parkeerverbod gold. Na navraag te hebben gedaan waar de auto heen was gesleept, is [verdachte] is samen met [betrokkene 3] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] met de auto van [medeverdachte 3] naar die locatie gereden. Aldaar droegen [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] hem, [verdachte] , op het navigatiesysteem en andere spullen uit de auto te halen. [medeverdachte 2] gaf [betrokkene 3] een doek en een fles met een vloeistof, waarmee [betrokkene 3] delen van de auto moest schoonmaken. [medeverdachte 3] verbood hem, [verdachte] , auto op te halen en mee te nemen.

[verdachte] heeft voorafgaand aan de moord een vuurwapen met geluidsdemper in de woning van [medeverdachte 3] gezien. Op dat moment waren ook [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] in de woning. De geluidsdemper werd op het vuurwapen geschroefd en ook weer losgeschroefd.

(bewijsmiddelen 12, 13, 14, 16, 17, 18)

[…]

3.5.3 De reis naar Nederland en het verblijf in de woning van [medeverdachte 3]

A. Verklaring van [verdachte]

heeft verklaard dat [medeverdachte 3] drie tot vier dagen voor de moord € 150,- aan hem heeft overgemaakt via Western Union om naar Nederland te komen en dat [betrokkene 2] , [betrokkene 1] en hij vervolgens vanuit München naar Nederland zijn gereden. Zij kwamen om 02.00 uur of 03.00 uur aan en parkeerden in de [a-straat] , vanaf waar zij naar de woning van [medeverdachte 3] liepen. Zij brachten daar de nacht door (bewijsmiddelen 12 en 13).

B. Gegevens uit het dossierUit de door Western Union verstrekte gegevens blijkt dat [medeverdachte 3] op 18 februari 2014 inderdaad € 150,- aan [verdachte] heeft overgemaakt en dat [verdachte] dat bedrag op 19 februari 2014 heeft opgehaald (bewijsmiddel 19).

Op 20 februari 2014 om 21.35 uur werd vanaf het telefoonnummer van [betrokkene 3] een sms gestuurd naar het telefoonnummer van [verdachte] met de tekst (in het Nederlands vertaald luidende) “ [a-straat 1] , stad [plaats] , dat is de stad en het adres, achter het huis parkeren, dan pik ik je op” (bewijsmiddel 46). Om 21.58 uur, 22.12 uur en 22.15 uur ontving [betrokkene 2] sms-berichten, waarbij zijn telefoon achtereenvolgens zendmasten in Venlo, Helenaveen en Neerkant aanstraalde. Hieruit volgt dat hij zich in Nederland in westelijke richting verplaatste (bewijsmiddel 63). De reis naar Nederland en aankomst bij de woning van [medeverdachte 3] in de nachtelijke uren volgt verder uit de ARS-gegevens van de Renault Scénic. Op 21 februari 2014 om 01.31 uur werd de auto op de N59 ter hoogte van de Oude Tonge geregistreerd en om 02.11 uur op de N59 ten noorden van [plaats] (bewijsmiddel 34).De reis naar Nederland wordt tot slot bevestigd door [betrokkene 2] en [betrokkene 1] . Zij hebben verklaard dat ze (eind februari) samen met [verdachte] naar de woning van [medeverdachte 3] zijn gereden en daar ongeveer twee dagen hebben verbleven (bewijsmiddelen 54 en 57).

Naast [betrokkene 2] , [betrokkene 1] en [verdachte] , heeft ook [medeverdachte 3] verklaard dat [betrokkene 2] , [betrokkene 1] , [verdachte] , [betrokkene 3] en hijzelf die nacht in zijn woning doorbrachten (bewijsmiddel 50).

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat hij in de woning van [medeverdachte 3] een vuurwapen (pistool) met geluidsdemper heeft gezien en dat [betrokkene 3] , [medeverdachte 3] , [betrokkene 2] en [betrokkene 1] hierbij aanwezig waren. De geluidsdemper werd op het pistool geschroefd en weer losgeschroefd. [verdachte] heeft aangegeven dat dit is gebeurd toen [betrokkene 1] , [betrokkene 2] en hij ongeveer 10 dagen vóór 20 februari 2014 voor de eerste keer naar Nederland waren gereisd.

B. Gegevens uit het dossier Anders dan ten aanzien van de reis op 20 februari 2014 wel het geval is, vindt de door [verdachte] genoemde eerdere reis naar Nederland geen steun in het dossier. Zo zijn er geen ARS-gegevens, telefoongegevens, bonnetjes, of verklaringen van betrokkenen die de verklaring van [verdachte] op dat punt onderschrijven. Bovendien ligt het niet direct voor de hand dat [betrokkene 3] op 20 februari 2014 een sms-bericht naar [verdachte] zou sturen met het adres waar hij naartoe moest rijden en waar hij zou worden opgehaald, als [verdachte] daar al eerder was geweest. Voor het hof is in elk geval niet met voldoende zekerheid komen vast te staan dat [verdachte] reeds vóór 20 februari 2014 samen met [betrokkene 2] en [betrokkene 1] naar Nederland is gereden en in de woning van [medeverdachte 3] heeft verbleven. De verklaring van [verdachte] met betrekking tot het waarnemen van een vuurwapen met geluidsdemper in de woning van [medeverdachte 3] , vindt naar het oordeel van het hof echter wel steun in het dossier, namelijk in de verklaring van [betrokkene 2] . Laatstgenoemde heeft spontaan, zonder dat hem hierover een vraag werd gesteld, verklaard dat hij voorafgaand aan het schietincident van 22 februari 2014 een vuurwapen met geluidsdemper in de woning van [medeverdachte 3] heeft gezien. De omschrijvingen van [verdachte] en [betrokkene 2] met betrekking tot het formaat en uiterlijk van het vuurwapen komen met elkaar overeen. Verder verklaarde ook [betrokkene 2] dat [verdachte] , [betrokkene 3] , [betrokkene 1] en [medeverdachte 3] daarbij aanwezig waren (bewijsmiddel 54).

3.5.4 De gebeurtenissen op 21 februari 2014

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] het navigatiesysteem uit zijn auto met een briefje aan [betrokkene 3] heeft gegeven. Op het briefje stond het adres van de manege in de directe nabijheid van de [b-straat] , waar zij later de auto zouden parkeren (bewijsmiddelen 12, 13 en 14).

B. Gegevens uit het dossier Dit wordt bevestigd door [betrokkene 3] . Hij heeft verklaard dat [medeverdachte 3] het adres van de manege op een briefje heeft geschreven en dit briefje aan hem heeft overhandigd en dat hij dit adres toen in het navigatiesysteem heeft ingevoerd (bewijsmiddel 53). [medeverdachte 3] heeft verklaard dat hij zijn navigatiesysteem aan [betrokkene 3] heeft uitgeleend (bewijsmiddel 50). Uit de personenauto van [medeverdachte 3] is op 6 augustus 2014 een navigatiesysteem (van het merk TomTom) in beslag genomen. Uit het onderzoek aan dit navigatiesysteem is gebleken dat onder meer twee keer de [e-straat 1] te [plaats] was ingevoerd (bewijsmiddelen 65 en 66). Aan dit adres is manege [B] gelegen. Dit is de manege waarover [verdachte] heeft verklaard, zo kan onder meer worden opgemaakt uit de door hem gemaakte tekening (dossierpagina 2112, bewijsmiddelen 13 en 15). De manege is dicht bij de [b-straat] gelegen.

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] en hij die dag met de Renault Scénic naar het adres van de manege zijn gereden. Ze reden een rondje over de [b-straat] en [betrokkene 3] wees de woning van [slachtoffer] aan hem aan. [verdachte] heeft de auto op de parkeerplaats van de manege geparkeerd. Nadat bleek dat [slachtoffer] niet thuis was, hebben zij in de omgeving van de [b-straat] in een bosgebied in de auto overnacht (bewijsmiddelen 12, 13 en 14).

B. Gegevens uit het dossier Om 15.08 uur straalde de telefoon van [verdachte] nog de zendmast aan de [c-straat 1] te [plaats] aan. Deze zendmast ligt dicht bij de woning van [medeverdachte 3] en bedekt deze woning. Uit de ARS-gegevens blijkt dat de Renault Scénic van [verdachte] om 18.34 uur op de N59 werd geregistreerd, vermoedelijk rijdend in oostelijke richting (bewijsmiddelen 34, 46, 47 en 63). Ook [betrokkene 3] heeft ter terechtzitting in hoger beroep d.d. 3 december 2018 bevestigd dat [verdachte] en hij op 21 februari 2014 naar de woning van [slachtoffer] zijn gegaan, dat [slachtoffer] niet thuis bleek te zijn en dat zij vervolgens in het bos hebben overnacht (bewijsmiddel 53). Tot slot hebben [betrokkene 1] en [betrokkene 2] verklaard dat [verdachte] en [betrokkene 3] die nacht niet zijn teruggekeerd naar de woning van [medeverdachte 3] (bewijsmiddelen 54 en 57). Die avond zagen de getuigen [betrokkene 6] en [betrokkene 7] omstreeks 20.00 uur twee mannen over de [b-straat] lopen, komende uit de richting van [b-straat 1] (bewijsmiddelen 7 en 8).

3.5.5 De gebeurtenissen op 22 februari 2014

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] en hij de volgende ochtend tegen 06.00 uur nog een keer naar de woning van [slachtoffer] zijn gegaan. Hij bleek niet thuis te zijn. Hierna zijn zij naar Renesse gereden, alwaar zij de dag hebben doorgebracht (bewijsmiddelen 13 en 14).

B. Gegevens uit het dossierOp 22 februari 2014 om 06.27 uur straalde de telefoon een zendmast te [plaats] aan. Uit ARS-gegevens blijkt dat de Renault Scénic van [verdachte] om 07.36 uur rijdend over de N59 in westelijke richting ten noorden van [plaats] is geregistreerd (bewijsmiddelen 46 en 63). In de Renault Scénic is een bonnetje van een supermarkt te Renesse aangetroffen van 22 februari 2014 te 08.44 uur (bewijsmiddel 25). Om 08.48 uur stuurde [betrokkene 3] een sms-bericht naar [betrokkene 1] , waarbij de telefoon van [betrokkene 3] een zendmast in Renesse aanstraalde (bewijsmiddelen 46 en 63). Tot slot heeft ook [betrokkene 3] verklaard dat [verdachte] en hij die dag naar Renesse zijn gegaan (bewijsmiddel 53).

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] en hij die avond weer terug zijn gereden naar de woning van [slachtoffer] . [betrokkene 3] had hem verteld dat [slachtoffer] een BMW en een Lexus reed (bewijsmiddel 13).

B. Gegevens uit het dossier Uit ARS-gegevens blijkt dat de Renault Scénic van [verdachte] op 22 februari 2014 om 18.01 uur op de N57 bij Serooskerke werd geregistreerd. Van 18.12 uur tot 19.34 uur werd de auto achtereenvolgens te [plaats] , Bruinisse en Halsteren geregistreerd (bewijsmiddel 34). [betrokkene 3] heeft verklaard dat de eerste avond alleen de Lexus er stond en niet de BMW. Ook heeft [betrokkene 3] bevestigd dat [verdachte] en hij op 22 februari 2014 naar de woning van [slachtoffer] zijn teruggekeerd (bewijsmiddel 53).

A. Verklaring van [verdachte] verklaarde dat [betrokkene 3] en hij na de moord weer in de auto zijn gestapt. [betrokkene 3] vertelde [verdachte] waar hij naartoe moest rijden. [betrokkene 3] had een papiertje bij zich met wat adressen erop. Ze reden eerst naar Essen en daarna naar Antwerpen. [betrokkene 3] had Essen in het navigatiesysteem ingevoerd. In Essen en op de weg van Essen naar Antwerpen maakten zij tussenstops en gooide [betrokkene 3] onder meer de geluidsdemper en een jas weg. Ze kwamen uiteindelijk aan op een parkeerplaats in de haven van Antwerpen. Hier brachten zij de nacht wederom in de auto door (bewijsmiddelen 13 en 17).

B. Gegevens uit het dossierOm 21.14 uur, acht minuten na de eerste melding bij de Regionale meldkamer van (naar later bleek) het schietincident, belde [betrokkene 3] naar [betrokkene 1] . De telefoon van [betrokkene 3] straalde daarbij een zendmast te [plaats] aan en de telefoon van [betrokkene 1] straalde de zendmast aan de [c-straat 1] te [plaats] aan. Om 21.16 uur stuurde [betrokkene 3] een sms-bericht naar [betrokkene 1] , waarbij de telefoon van [betrokkene 3] in Essen aanstraalde. Om 21.16 uur werd er vanaf het vaste telefoonnummer van [medeverdachte 3] naar het nummer van [medeverdachte 2] gebeld. Om 21.18 uur stuurde [betrokkene 3] nogmaals een sms-bericht naar [betrokkene 1] . Om 21.27 uur ontving [verdachte] een sms-bericht over datagebruik in België en straalde de telefoon een mast in Essen aan. Om 23.03 uur belde [betrokkene 3] tweemaal naar [betrokkene 2] , waarbij de telefoon van [betrokkene 3] een zendmast te Schoten aanstraalde (zijnde een plaats in de provincie Antwerpen, blijkens de openbare bron Google). Om 00.15 uur belde [betrokkene 3] naar [betrokkene 2] , waarbij de telefoon van [betrokkene 3] een zendmast te Merksem aanstraalde (Merksem is een district van Antwerpen, blijkens de openbare bron Google) (bewijsmiddelen 46 en 63).

Uit onderzoek aan het onder [medeverdachte 3] in beslag genomen navigatiesysteem is gebleken dat de bestemming ‘Essen’ is ingevoerd (bewijsmiddel 66).Uit triploggegevens, verkregen uit voornoemd navigatiesysteem, volgt voorts dat de auto waarin het navigatiesysteem zich bevond op 23 februari 2014 van 00.16 uur tot en met 01.18 uur op de Sint Michielskaai te Antwerpen reed (alwaar een grote parkeerplaats ligt, blijkens openbare bron Google Maps) (bewijsmiddel 63).

Tot slot heeft [betrokkene 3] ook verklaard dat [verdachte] en hij eerst naar Essen en daarna naar Antwerpen zijn gereden en dat zij ’s-nachts op een parkeerplaats in de haven van Antwerpen aankwamen, waar zij hebben geslapen (bewijsmiddel 53).

3.5.6 De gebeurtenissen op 23 februari 2014

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] en hij in de ochtend van 23 februari 2014 naar het café zijn gegaan. Het adres van dit café stond op het briefje dat [betrokkene 3] de avond daarvoor uit zijn zak had gehaald. [verdachte] parkeerde de auto op een grasstrook op ongeveer 200 meter van het café. Later arriveerden ook [medeverdachte 3] , [betrokkene 1] en [betrokkene 2] in het café. Ze hebben een tijd gewacht en [medeverdachte 3] was een aantal keer aan het bellen. Er waren drie belangrijke gesprekken. Uiteindelijk arriveerde ook [medeverdachte 2] in het café. [betrokkene 3] vertelde dat hij het had afgewerkt en werd hierop door iedereen gefeliciteerd. [medeverdachte 2] bracht drugs en geld mee en dit werd in het café overhandigd als beloning voor het succesvol volbrengen van de klus (bewijsmiddelen 12, 13, 14, 15 en 17).

B. Gegevens uit het dossierDe aanwezigheid van de door [verdachte] genoemde personen volgt uit telefoonmastgegevens. Op 23 februari 2014 om 07.55 uur is er vanaf het vaste telefoonnummer van [medeverdachte 3] gebeld naar [verdachte] . Om 09.22 uur belde [betrokkene 3] naar [betrokkene 2] , waarbij de telefoon van [betrokkene 3] aanstraalde op een zendmast aan de Franklin Rooseveltplaats […] te Antwerpen, op luttele afstand van het café [A] , dat is gelegen aan de Franklin Rooseveltplaats […] (blijkens de openbare bron Google Maps). Om 09.26 uur belde [medeverdachte 2] naar [medeverdachte 3] , waarbij de telefoon van [medeverdachte 2] een zendmast in Vlissingen aanstraalde en de telefoon van [medeverdachte 3] een zendmast in [plaats] . Om 09.29 uur belde [betrokkene 3] nogmaals naar [betrokkene 2] , waarbij de telefoon van [betrokkene 2] in [plaats] aanstraalde en de telefoon van [betrokkene 3] in Antwerpen. Om 11.14 uur belde [medeverdachte 2] naar [medeverdachte 3] , waarbij de telefoon van [medeverdachte 2] in Bergen op Zoom aanstraalde en de telefoon van [medeverdachte 3] in Antwerpen. Om 13.54 uur straalde de telefoon van [medeverdachte 2] een zendmast in Vlissingen aan bij ontvangst van een bericht van de telecomprovider en om 14.34 uur straalde zijn telefoon een zendmast in Antwerpen aan. Om 17.19 uur straalde de telefoon van [medeverdachte 2] bij een contact de zendmast gelegen aan de Keyserlei te Antwerpen aan. Deze zendmast ligt hemelsbreed 200 meter van de zendmast aan de Franklin Rooseveltplaats […] (bewijsmiddelen 46 en 63).

[medeverdachte 3] had tussen 09.26 uur en 17.15 uur zestien keer telefonisch contact met [medeverdachte 2] , via sms en bellen. [medeverdachte 3] belde drie keer naar [medeverdachte 2] en [medeverdachte 2] belde zeven keer naar [medeverdachte 3] . In vrijwel alle gevallen straalde de telefoon van [medeverdachte 3] daarbij de telefoonmast aan de Franklin Rooseveltplaats […] te Antwerpen aan en een keer de telefoonmast aan de Keyserlei (bewijsmiddelen 46 en 63).

Het verblijf van de door [verdachte] genoemde personen in het café te Antwerpen, een dag na het schietincident, wordt bevestigd door de verklaringen van [betrokkene 1] , [betrokkene 2] , [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] . Zowel [betrokkene 1] en [betrokkene 2] hebben verklaard dat zij met de Volkswagen Passat van [medeverdachte 3] naar het café zijn gereden en dat zij daar [verdachte] en [betrokkene 3] troffen. [betrokkene 1] verklaarde dat dit het eerste weerzien met [verdachte] en [betrokkene 3] was na hun vertrek uit de woning van [medeverdachte 3] enkele dagen daarvoor. [betrokkene 2] verklaarde dat [betrokkene 3] en [verdachte] apart met de Renault Scénic kwamen. [betrokkene 2] verklaarde verder dat [medeverdachte 2] later ook in het café verscheen (bewijsmiddelen 54 en 57).

[medeverdachte 3] heeft verklaard dat het café de naam ‘ [A] ’ had en dat hij [medeverdachte 2] die dag ook in het café heeft getroffen (bewijsmiddel 50).Ook [betrokkene 3] heeft verklaard dat hij die ochtend naar een café is gegaan, dat hij [medeverdachte 3] , [betrokkene 2] en [betrokkene 1] daar trof en dat [medeverdachte 2] later op de dag kwam (bewijsmiddel 53).

[betrokkene 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] meerdere keren in en uit het café liep en dat hij telefoneerde. Op een gegeven moment werd aan [verdachte] gevraagd of hij geld of kilo’s amfetamine wilde. Kort daarna kwam [medeverdachte 3] met [medeverdachte 2] binnen en hij had een zwarte zak bij zich. [betrokkene 2] verklaarde dat [medeverdachte 2] erbij was toen de drugs en het geld in het café werden uitgedeeld. Het was [betrokkene 2] duidelijk dat dit de uitbetaling was van de zaak die de dag ervoor was afgewikkeld (bewijsmiddelen 54 en 56).

A. Verklaring van [verdachte] heeft verklaard dat hij op 23 februari 2014 op een zeker moment erachter kwam dat zijn auto was weggesleept. [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] droegen [betrokkene 3] en hem op om naar de auto te gaan om het navigatiesysteem uit de auto te halen. [verdachte] is vervolgens samen met [medeverdachte 3] , [medeverdachte 2] en [betrokkene 3] in de auto van [medeverdachte 3] naar de locatie gegaan waar de auto heen was gesleept. Daar moest [verdachte] het navigatiesysteem van [medeverdachte 3] en nog enkele andere spullen uit de auto halen. [medeverdachte 2] gaf aan [betrokkene 3] een doek en een vloeistof, waarna [betrokkene 3] delen van de auto schoonmaakte. [medeverdachte 3] verbood [verdachte] om de auto mee te nemen. Hij vroeg aan [verdachte] wat de auto waard was en gaf hem dat bedrag, ongeveer € 3.500,- (bewijsmiddelen 12 en 13).

B. Gegevens uit het dossier Uit onderzoek door de Belgische politie is inderdaad gebleken dat de Renault Scénic met kenteken [kenteken 2] op 23 februari 2014 in Antwerpen door de politie is weggetakeld wegens een verkeersovertreding. Het voertuig stond op een verhoogde berm te Antwerpen, Italiëlei ter hoogte van de Goudbloemstraat (bewijsmiddel 23).

Ook [medeverdachte 2] , [medeverdachte 3] als [betrokkene 2] hebben verklaard dat de auto van [verdachte] bleek te zijn weggesleept. [medeverdachte 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] hem dit heeft verteld. [medeverdachte 3] gaf aan dat ze hebben gekeken waar de auto was. Volgens [betrokkene 2] waren [medeverdachte 3] en [verdachte] bang dat het navigatiesysteem zou worden gevonden en heeft [verdachte] het navigatiesysteem uiteindelijk uit de auto gehaald (bewijsmiddelen 48, 50, 54 en 55).

3.6 Conclusie van het hof ten aanzien van de periode vanaf 20 februari 2014 tot aan het dodelijke schietincident en de periode na het schietincident Het hof is op grond van het voorgaande van oordeel dat - naast hetgeen in paragraaf 3.4 al is vooropgesteld - de verklaringen van [verdachte] op wezenlijke onderdelen steun vinden in overig bewijsmateriaal. Dit geldt grofweg voor de door [verdachte] geschetste tijdslijn en feitelijke gang van zaken ten aanzien van de periode 20 februari 2014 tot en met 23 februari 2014, alsook voor essentiële details van de verklaringen van [verdachte] .

Daarbij komt nog dat [verdachte] op het moment dat hij de verklaringen aflegde niet kon weten dat een groot deel van zijn verklaringen later zou worden ondersteund door uit het politieonderzoek naar voren gekomen objectieve gegevens, zoals telefoongegevens van de medeverdachten, ARS-gegevens van de Renault Scénic, gegevens uit het onder [medeverdachte 3] aangetroffen navigatiesysteem, triploggegevens, en gegevens omtrent de weggetakelde auto.

Het hof acht de verklaringen van [verdachte] ten aanzien van de periode vanaf 20 februari 2014 tot aan het dodelijke schietincident en de periode na het schietincident derhalve authentiek en voldoende betrouwbaar, zodat deze bruikbaar zijn om tot het bewijs te worden gebezigd en ook tot het bewijs zullen worden gebezigd.

Het hof bespreekt hieronder nog in het bijzonder een aantal specifieke gebeurtenissen en vraagstukken.

De verklaring van [verdachte] dat [medeverdachte 2] in de ochtend van 21 februari 2014 in de woning van [medeverdachte 3] is geweest wordt - anders dan bij de verdachten [betrokkene 3] , [medeverdachte 3] , [betrokkene 2] en [betrokkene 1] wel het geval is - niet ondersteund door objectieve gegevens, zoals telefoongegevens of ARS-gegevens van de auto van [verdachte] . Voorts hebben de anderen niet verklaard dat [medeverdachte 2] toen in de woning van [medeverdachte 3] is geweest. [medeverdachte 2] heeft wel verklaard dat hij wel eens bij [medeverdachte 3] thuis kwam, [medeverdachte 3] en [betrokkene 2] hebben verklaard dat [medeverdachte 2] in het bewuste weekend in de woning van [medeverdachte 3] is geweest, en [betrokkene 2] heeft verklaard dat [verdachte] er toen ook was, maar zij verklaren over een ander moment dan [verdachte] . Op welk moment [medeverdachte 2] precies in de woning van [medeverdachte 3] is geweest, kan naar het oordeel van het hof niet met voldoende mate van zekerheid worden vastgesteld. Desalniettemin acht het hof de verklaring van [verdachte] , inhoudende dat [medeverdachte 2] ertegen [betrokkene 3] op had aangedrongen dat het die dag moest gebeuren/dat hij het moest afmaken, betrouwbaar. Ten aanzien van dit punt heeft [verdachte] ook van meet af aan in zijn gedetailleerde verklaringen consistent verklaard. Daarbij komt dat [verdachte] bij de bespreking van een later moment in de door hem beschreven tijdslijn van gebeurtenissen - welke tijdslijn op veel punten wordt ondersteund door objectieve bewijsmiddelen - teruggreep op die uitspraken van [medeverdachte 2] . Dit was toen hij verklaarde dat [betrokkene 3] in de avond van 21 februari 2014 niet terug wilde keren naar de woning van [medeverdachte 3] . [verdachte] verklaarde dienaangaande op 10 juni 2014: ‘[betrokkene 3] zei dat we niet terug konden gaan omdat de klus niet geklaard was. [betrokkene 3] had gezegd dat hij het vandaag zou regelen en dat was niet gelukt. En [betrokkene 3] wist dat [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] hierover pissig zouden zijn. Dit was de reden dat [betrokkene 3] zei dat we in de bosjes zouden slapen. Daarop hebben we in de auto geslapen, iets verder in de bosjes.' (bewijsmiddel 14, dossierpagina 2100). [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] de ochtend erna, nadat zij wederom zonder resultaat bij de woning van [slachtoffer] waren geweest, ook niet terug wilde keren naar de woning van [medeverdachte 3] : ‘[betrokkene 3] kwam terug en zei dat hij niet terug naar huis wilde gaan, omdat zij immers kwaad waren.’ (bewijsmiddel 13). [verdachte] maakte derhalve een koppeling tussen de uitspraken van [medeverdachte 2] en de omstandigheid dat zij tot twee keer toe niet zijn teruggekeerd naar de woning van [medeverdachte 3] . Uit de bewijsmiddelen zoals hiervoor besproken, volgt dat [verdachte] en [betrokkene 3] in de nacht van 21 februari 2014 inderdaad niet zijn teruggekeerd naar de woning van [medeverdachte 3] , maar in de auto in het bos hebben overnacht. De volgende ochtend zijn zij wederom niet teruggekeerd naar de woning van [medeverdachte 3] , maar naar Renesse gereden. Het hof acht de door [betrokkene 3] opgegeven reden voor het niet terugkeren naar de woning van [medeverdachte 3] - namelijk dat [verdachte] dit niet wilde vanwege problematische verhoudingen met [betrokkene 2] - niet aannemelijk geworden. Zo waren zij op 20 februari 2014 samen naar Nederland gekomen, ontmoetten zij elkaar op 23 februari 2014 in het café, heeft [verdachte] die dag aan [betrokkene 2] geld gegeven om met de trein terug te reizen en troffen zij elkaar later weer in München (dossierpagina’s 3310-3312). Het hof hecht op dit punt geloof aan de verklaring van [verdachte] en ziet daarin steun voor diens verklaring dat [medeverdachte 2] tegen [betrokkene 3] zou hebben gezegd dat hij het die dag af moest maken. Het hof bezigt derhalve ook dit deel van de verklaring van [verdachte] tot het bewijs.

Ten aanzien van de verklaring van [verdachte] , inhoudende dat [medeverdachte 2] op 23 februari 2014 in Antwerpen drugs en geld heeft overhandigd, overweegt het hof het volgende.Het hof is van oordeel dat de verklaring van [verdachte] in grote lijnen wordt ondersteund door de verklaring van [betrokkene 2] . [verdachte] en [betrokkene 2] hebben beiden verklaard dat er in het café een uitbetaling van geld en drugs heeft plaatsgevonden als beloning voor de succesvolle klus. Ze hebben allebei verklaard over een zwarte zak waar drugs in zaten en dat het om amfetamine en grote geldbedragen (van duizenden euro’s) ging. Wie wat exact heeft ontvangen en wie het geld en de drugs daadwerkelijk onder de betrokkenen heeft verdeeld, is niet helemaal duidelijk geworden: [betrokkene 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] dit heeft gedaan, terwijl [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] dit deed.

Op wezenlijke onderdelen komen de verklaringen echter wel met elkaar overeen. [verdachte] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] drie belangrijke telefoongesprekken heeft gevoerd, dat [medeverdachte 2] uiteindelijk met twee zakken aankwam en dat het geld en de drugs van [medeverdachte 2] afkomstig waren. Ook [betrokkene 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] heeft gebeld, dat [medeverdachte 3] naar buiten ging en korte tijd later terugkwam met [medeverdachte 2] en - naar het hof begrijpt - de drugs en het geld. Uit de hiervoor reeds besproken telefoongegevens blijkt dat [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] op 23 februari 2014 veelvuldig telefonisch contact hebben gehad. Zo belde [medeverdachte 3] drie keer naar [medeverdachte 2] en belde [medeverdachte 2] zeven keer naar [medeverdachte 3] . Voorts straalde de telefoon van [medeverdachte 2] pas later op de dag (14.34 uur) in Antwerpen aan (bewijsmiddelen 46 en 63).Het hof acht, naast voornoemde telefoonmastgegevens, van belang dat uit de verklaringen van zowel [verdachte] als [betrokkene 2] volgt dat er een tijd in het café is gewacht, dat [medeverdachte 2] pas later arriveerde, dat toen pas de drugs en het geld verschenen en de uitbetaling vervolgens heeft plaatsgevonden in aanwezigheid van [medeverdachte 2] (bewijsmiddelen 12, 13, 14, 16, 54 en 56). Op grond van het vorenstaande staat voor het hof genoegzaam vast dat [medeverdachte 2] met de drugs en het geld is gekomen en dat hij de uitbetaling daarvan aldus mogelijk heeft gemaakt en verzorgd.

Het hof ziet ook geen reden te twijfelen aan de door [verdachte] gegeven lezing omtrent de gebeurtenissen ten aanzien van het wegslepen van de Renault Scénic op 23 februari 2014. Naast hetgeen het hof in paragraaf 3.4 heeft overwogen, is het hof van oordeel dat ook dit onderdeel van de verklaring voldoende steun vindt in het dossier. Uit de bewijsmiddelen volgt dat de auto inderdaad was weggesleept. De verklaring van [verdachte] vindt te dien aanzien bevestiging in het onderzoek van de Belgische politie en in verklaringen van onder meer [betrokkene 2] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] . Daarnaast hebben [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] verklaard dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] betrokken waren bij het terugvinden van de auto (bewijsmiddelen 48, 50 en 52).Tot slot overweegt het hof dat de door [verdachte] beschreven handelingen van [medeverdachte 2] , [betrokkene 3] en [medeverdachte 3] , het hof niet onwaarschijnlijk voorkomen. Uit de bewijsmiddelen volgt dat de Renault Scénic een dag ervoor was gebruikt bij het dodelijke schietincident aan de [b-straat] (bewijsmiddelen 9, 12, 13, 14, 53 en 54). Dat de auto was weggesleept, was bovendien een voor alle verdachten onvoorziene omstandigheid waarmee zij geen rekening hadden gehouden. Het hof acht het dan ook zeer wel voorstelbaar dat in de auto nog allerlei (persoonlijke) spullen lagen die eruit moesten worden gehaald en dat de verdachten er dus belang bij hadden om de auto terug te vinden en mogelijke sporen te wissen.

Anders dan door de raadsvrouw is betoogd, zal het hof de verklaringen van [betrokkene 3] en [betrokkene 2] niet geheel van het bewijs uitsluiten.Het hof is van oordeel dat de verklaringen van [betrokkene 3] en [betrokkene 2] op bepaalde onderdelen steun vinden in de verklaringen van [verdachte] , alsook in overig bewijsmateriaal. Zo heeft [betrokkene 2] de reis naar Nederland eind februari 2014 erkend, heeft hij verklaard over een wapen met geluidsdemper in de woning van [medeverdachte 3] , over de afwezigheid van [betrokkene 3] en [verdachte] op 21 en 22 februari 2014, en over de uitbetaling van geld en drugs in café [A] . [betrokkene 3] heeft zijn aanwezigheid op de plaats delict op 21 en 22 februari 2014 erkend, heeft verklaard over zijn aanwezigheid in Renesse op 22 februari 2014, over de reis die [verdachte] en hij na de moord maakten naar Essen en Antwerpen, over de overnachting in de auto op een parkeerplaats in de haven van Antwerpen, en over zijn aanwezigheid en de aanwezigheid van andere betrokkenen op 23 februari 2014 in het café te Antwerpen.Het hof acht de verklaringen van [betrokkene 3] en [betrokkene 2] betrouwbaar, voor zover passages steun vinden in ander bewijsmateriaal. Dat hun verklaringen op andere onderdelen niet accuraat, inconsistent of zelfs aantoonbaar onjuist zijn gebleken, doet niet af aan het oordeel van het hof dat aan de genoemde specifieke passages van de verklaringen van [betrokkene 2] en [betrokkene 3] wel geloof kan worden gehecht, zodat die onderdelen wel tot het bewijs worden gebezigd.

4. Overige onderzoeksbevindingenNaast de hiervoor besproken onderzoeksresultaten die de verklaringen van [verdachte] ondersteunen, zijn er uit het onderzoek voorts nog overige relevante bevindingen naar voren gekomen.

4.1 De voorverkenning op 11 februari 2014 Uit de bewijsmiddelen volgt dat het slachtoffer [slachtoffer] onder een auto (voorzien van kenteken 6-SFP-64) een GPS-tracker had geplaatst en dat die auto op 11 februari 2014, aldus 10 dagen voor het schietincident, op het chaletpark aan de [b-straat] te [plaats] is geweest (bewijsmiddelen 58, 59, 61, 64). De auto vertrok om 23.31 uur vanaf het adres Drossaard te Bergen op Zoom en reed om 23.45 uur het chaletpark aan de [b-straat] op, waar op [b-straat 1] het latere slachtoffer [slachtoffer] woonde. Getuige [betrokkene 5] heeft verklaard dat [slachtoffer] haar op 19 of 20 februari 2014 had verteld dat de auto die hij via het GPS-baken volgde, een week daarvoor langs zijn huis was gereden (bewijsmiddel 58). Verder blijkt uit de GPS-bakengegevens dat de auto op de [b-straat] met een snelheid van 9 kilometer per uur reed en daar niet is gestopt en rechtstreeks na het rondje op het chaletpark is teruggereden naar Bergen op Zoom (bewijsmiddel 64). Het hof trekt uit het vorenstaande en de overige bewijsmiddelen, in onderling (tijds)verband en samenhang bezien en nu overigens niet is gebleken dat de auto op dat moment iets te zoeken had op de [b-straat] , de conclusie dat sprake was van een voorverkenning op/in de omgeving van de plaats delict. De hiervoor genoemde auto stond op naam van de zus van een persoon met wie [slachtoffer] een (zakelijk) conflict had (bewijsmiddelen 58, 59, 60, 62). Uit telecomonderzoek is gebleken dat deze persoon ( [betrokkene 8] ) in de periode van 10 tot en met 13 februari 2014 gebruik maakte van de auto waaronder het GPS-baken was aangebracht (bewijsmiddel 62). Voorts kan uit telecomgegevens (in- en uitgaand sms-verkeer) worden opgemaakt dat diens telefoon zich in de late avond van 11 februari 2014 verplaatste (bewijsmiddelen 62 en 64).

Voor het hof staat op grond van het voorgaande voldoende vast dat de auto waaronder het GPS-baken was geplaatst, op dat moment werd bestuurd door de bedoelde kennis van [slachtoffer] , [betrokkene 8] .

Naar het oordeel van het hof kan het niet anders dan dat [medeverdachte 2] en de hiervóór genoemde bestuurder van de auto op 11 februari 2014 nauw contact hebben gehad met betrekking tot deze voorverkenning en dat [medeverdachte 2] hierbij betrokken is geweest, al dan niet als inzittende van de auto.Zij kenden elkaar goed en hadden op 11 februari 2014 beduidend intensiever telefonisch contact met elkaar dan op andere dagen in die periode het geval was. Om 22.59 uur, dus een half uur voordat de auto naar de [b-straat] te [plaats] vertrok, hadden zij het laatste sms-contact. Beide telefoons straalden op dat moment dezelfde zendmast te Bergen op Zoom aan. Vervolgens maakte de telefoon van [medeverdachte 2] pas weer contact met een zendmast drie minuten nadat de auto van de voorverkenning was teruggekeerd en weer aan de Drossaard te Bergen op Zoom was gestopt (12 februari 2014 te 00.05 uur). De telefoonmastgegevens duiden erop dat [medeverdachte 2] toen weer onderweg was naar zijn woning in [plaats] . De telefoon van [medeverdachte 2] straalde om 00.08 uur en om 00.09 uur twee verschillende zendmasten te Bergen op Zoom aan. Later die nacht straalde [medeverdachte 2] zendmasten te Kruiningen en Vlissingen aan (bewijsmiddelen 46 en 64).

4.2 De voorverkenning op 12 februari 2014 Op 12 februari 2014 om 11.23 uur voerden [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] een telefoongesprek van ruim vijf minuten met elkaar. Op dat moment straalden hun telefoons aan in hun woonplaatsen te [plaats] en [plaats] . Later die middag hadden zij meerdere keren over en weer sms-contact. Om 18.05 uur belde [medeverdachte 2] naar [medeverdachte 3] . De telefoons van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] straalden op dat moment allebei de zendmast aan de Nobelweg 6/Amundseweg te Goes aan. [betrokkene 3] en [medeverdachte 3] ontvingen om 18.33 en 18.36 uur vier sms-berichten van hun telecomprovider, waaruit blijkt dat dat zij zich op dat moment in het grensgebied met België bevonden. Het is algemeen bekend dat telecomproviders op het moment dat een mobiele telefoon gebruikmaakt van een buitenlands netwerk, sms-berichten versturen in verband met de extra kosten van gebruik in het buitenland. Uit telefoonmastgegevens blijkt dat de telefoon van [medeverdachte 3] zich om 20.36 uur in het dekkingsgebied van de woning van [slachtoffer] te [plaats] bevond (bewijsmiddel 64). Ongeveer een uur daarna (21.23 uur) straalde zijn telefoon een zendmast aan de Antwerpsestraat te Hoogerheide aan. Deze zendmast ligt in de nabijheid van de zonnestudio van [betrokkene 9] , waar [slachtoffer] geregeld kwam (bewijsmiddelen 59 en 64 in combinatie met de openbare bron Google Maps). Weer ongeveer anderhalf uur daarna straalden de telefoons van [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] drie minuten na elkaar dezelfde zendmast aan de Nobelweg 6/Amundseweg te Goes aan (om 22.49 uur en 22.52 uur). Om 23.08 uur was [medeverdachte 3] weer in zijn woonplaats [plaats] en om 23.20 uur was [medeverdachte 2] weer in zijn woonplaats [plaats] (bewijsmiddel 64).

De straat van de woning van [slachtoffer] , de [b-straat] te [plaats] , en de straat waar de zonnestudio was gevestigd, de [d-straat] te Hoogerheide, zijn allebei twee keer ingevoerd in de TomTom van [medeverdachte 3] (bewijsmiddel 66).

[betrokkene 3] heeft verklaard dat hij voorafgaand aan zijn bezoek met [verdachte] aan de woning van [slachtoffer] op 21 en 22 februari 2014, eerder samen met [medeverdachte 3] langs de woning was gereden. Ze hadden rondgereden en [medeverdachte 3] had hem de woning en twee auto’s aangewezen (bewijsmiddel 53). Tot slot heeft [verdachte] al op 11 juni 2014 verklaard dat hij van [medeverdachte 3] had gehoord dat [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] met [betrokkene 3] naar diverse locaties waren gereden, waaronder de zonnestudio (bewijsmiddel 14).

Toen [betrokkene 3] en [verdachte] negen dagen later naar de woning van [slachtoffer] gingen, was [betrokkene 3] al op de hoogte van de exacte locatie van de woning van [slachtoffer] . Hij heeft de woning aan [verdachte] aangewezen en wist dat [slachtoffer] twee auto’s tot zijn beschikking had.

Op grond van al het voorgaande stelt het hof vast dat er op 12 februari 2014 wederom een voorverkenning heeft plaatsgevonden, waarbij in ieder geval [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] samen naar de genoemde locaties zijn gereden. Of [medeverdachte 2] in Goes is overgestapt in de auto van [medeverdachte 3] en vervolgens mee is geweest naar [plaats] en Hoogerheide, kan naar het oordeel van het hof niet met voldoende mate van zekerheid worden vastgesteld. Nu [medeverdachte 2] de dag daarvoor al bij een voorverkenning betrokken was geweest, hij op 12 februari 2014 veelvuldig contact met [medeverdachte 3] had, de telefoons van [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] vóór en na de voorverkenning op dezelfde locatie te Goes aanstraalden en de telefoons van [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] enige tijd later weer in hun eigen woonplaatsen aanstraalden, staat voor het hof vast dat [medeverdachte 2] [medeverdachte 3] die avond heeft getroffen en directe betrokkenheid heeft gehad bij de voorverkenning op 12 februari 2014, zoals door het tonen/verschaffen van informatie en geven van inlichtingen.

Afsluitend merkt het hof nog het volgende op. Naar het oordeel van het hof kunnen de voorverkenningen niet los worden gezien van elkaar en van de dood van [slachtoffer] . [slachtoffer] is respectievelijk 10 en 11 dagen na de voorverkenningen van achteren door het hoofd geschoten. [medeverdachte 3] heeft [betrokkene 3] op 21 februari 2014 een briefje met het adres van de woning van [slachtoffer] meegegeven en [medeverdachte 2] heeft tegen [betrokkene 3] aangedrongen dat hij het die dag moest afmaken, zo volgt uit de betrouwbaar geachte verklaringen van [verdachte] . Hierna zijn [betrokkene 3] en [verdachte] naar de woning van [slachtoffer] gegaan. Uit niets blijkt dat [verdachte] en [betrokkene 3] ook maar enige binding met [slachtoffer] hadden. Zij moeten vooraf dus wel zijn geïnstrueerd. Het hof beziet de voorverkenningen en de betrokkenheid van [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] daarbij (geven van instructies en informatie) dan ook in het licht van de overige inhoud van het dossier.

4.3 Aanwezigheid verdachten te Antwerpen op 21 februari 2014 Op 21 februari 2014 stralen de telefoons van [betrokkene 1] , [betrokkene 2] , [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] allemaal binnen een kort tijdsbestek (tussen 20.12 uur en 20.22 uur) aan in Antwerpen (bewijsmiddel 63). [betrokkene 2] heeft verklaard dat [medeverdachte 3] , [betrokkene 1] en hij op die dag met de auto van [medeverdachte 3] naar Antwerpen zijn gegaan en dat zij daar ook [medeverdachte 2] troffen (bewijsmiddel 54).

5. De schutterUit de inhoud van het dossier volgt dat feitelijk twee personen voor het toebrengen van het dodelijke schot aan [slachtoffer] in aanmerking komen: [betrokkene 3] en [verdachte] . Zij waren ten tijde van het schietincident op de plaats delict aanwezig. [verdachte] heeft verklaard dat [betrokkene 3] degene is geweest die [slachtoffer] op 22 februari 2014 door het hoofd heeft geschoten. [betrokkene 3] zou die avond, nadat zij waren teruggekeerd naar de woning van [slachtoffer] , op een gegeven moment een pistool met daarop een geluidsdemper in zijn hand hebben gehad en hebben geroepen: “Ik heb hem verwond, verwond.” [betrokkene 3] had op dat moment handschoenen aan. [betrokkene 3] liep hem voorbij, waarna zij samen naar de auto renden en vluchtten. Onderweg zijn zij een aantal keer gestopt en ontdeed [betrokkene 3] zich van kledingstukken en de geluidsdemper. Nadat zij waren aangekomen op de parkeerplaats in de haven van Antwerpen, gooide [betrokkene 3] het pistool aldaar in het water. De volgende dag gaf [betrokkene 3] in het café aan de overige aanwezigen te kennen dat hij [slachtoffer] door het hoofd had geschoten en werd hij gefeliciteerd met de volbrachte klus, zo verklaarde [verdachte] (bewijsmiddelen 12, 13, 14, 16, 17).

[…]

Uit het forensisch onderzoek is voorts gebleken dat op de jas van [verdachte] , die hij vrijwillig aan de politie heeft afgestaan, óók schotrestdeeltjes zijn aangetroffen. [verdachte] had deze jas naar eigen zeggen op de dag van het schietincident gedragen. Op de jas is DNA van [verdachte] aangetroffen (met een matchkans van één op één miljard) en op de mouwen van de jas zijn 7 categorie A-deeltjes en 80 categorie B-deeltjes aangetroffen. Het NFI concludeerde dat het schotrestenonderzoek heeft aangetoond dat de onderzochte delen van de mouwen van de jas van [verdachte] ook een vrijwel zekere relatie heeft gehad met een schietproces. Nader schotrestenonderzoek heeft uitgewezen dat de bevindingen op de jas van [verdachte] net zo goed passen bij een primaire overdracht als bij een secundaire overdracht. Categorie A-deeltjes zijn karakteristiek voor schotrestdeeltjes en hebben een grote bewijswaarde, terwijl categorie B-deeltjes een elementsamensteling hebben die overeenkomsten vertoont met schotrestdeeltjes en een geringe bewijswaarde hebben. Het hof stelt vast dat er een groot verschil is tussen de aangetroffen hoeveelheid A-deeltjes op de handschoen van [betrokkene 3] en de aangetroffen hoeveelheid A-deeltjes op de jas van [verdachte] . De resultaten van het schotrestenonderzoek wijzen feitelijk meer in de richting van [betrokkene 3] dan in de richting.van [verdachte] . Het aantal schotrestdeeltjes dat wordt aangetroffen, is echter onder meer afhankelijk van de handelingen met een kledingstuk of voorwerp tussen het moment dat de deeltjes op het kledingstuk of voorwerp terecht zijn gekomen en het moment van bemonsteren. In dat kader merkt het hof op dat [verdachte] de jas na het schietincident nog enige tijd onder zich heeft gehad en heeft verplaatst, terwijl de handschoen voortdurend in de auto heeft gelegen. Gelet daarop kan op basis van de resultaten van het schotrestenonderzoek op zichzelf nog niet zonder meer worden geconcludeerd dat de drager van de handschoen ( [betrokkene 3] ) de schutter is geweest.

[…]Gelet op de verklaringen van [verdachte] , in combinatie met de forensische bevindingen en het hiervoor overwogene, in onderling verband en samenhang beschouwd, twijfelt het hof ook ten aanzien van dit onderdeel niet aan de verklaring van [verdachte] . Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat [betrokkene 3] degene is geweest die [slachtoffer] door het hoofd heeft geschoten.”

8. In onderdeel 6 van het bestreden arrest heeft het hof zich gebogen over de afzonderlijke rollen van de verdachten, in welk kader ook wordt ingegaan op de vraag of de verdachten zich hebben schuldig gemaakt aan medeplegen:

“6. De rollen van de afzonderlijke verdachten

[betrokkene 3]Het hof heeft hiervoor vastgesteld dat [betrokkene 3] degene is geweest die [slachtoffer] door het hoofd heeft geschoten. Hij heeft [slachtoffer] met één schot omgebracht. Uit de verklaringen van [verdachte] , de getuigenverklaring van [betrokkene 5] , de wijze waarop [slachtoffer] is aangetroffen (liggend op de grond bij de auto, met zijn hoofd richting de ingang van het erf), trekt het hof de conclusie dat [betrokkene 3] [slachtoffer] onverhoeds en van achteren heeft benaderd en door het hoofd heeft geschoten. Het dossier biedt geen enkele ruimte voor een dodelijk schot als gevolg van een op de plaats delict uit de hand gelopen ruzie. Integendeel, uit de verklaring van [betrokkene 5] volgt dat de schietpartij zich in geruisloze stilte en een mum van tijd nadat [slachtoffer] arriveerde en uit zijn auto stapte, heeft voltrokken. Uit deze wijze van uitvoering en de overige bewijsmiddelen leidt het hof af dat zonder meer sprake is geweest van opzettelijk handelen. Het hof merkt [betrokkene 3] dan ook aan als feitelijk uitvoerder van het ten laste gelegde.

12. Het hof ziet zich thans voor de vraag gesteld of [verdachte] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] zich schuldig hebben gemaakt aan medeplegen.

[verdachte] Het hof overweegt dat niet voldoende is komen vast te staan of [verdachte] op het moment van de schietpartij in of nabij de auto heeft gewacht, of dat hij samen met [betrokkene 3] bij de woning van [slachtoffer] was en daar bijvoorbeeld heeft geholpen met het openhouden van de elektrische poort, zodat sprake zou zijn van een gezamenlijke uitvoering. [verdachte] heeft verklaard dat hij in de auto heeft gewacht en pas is uitgestapt en in de richting van de woning van [slachtoffer] is gelopen, toen hij de Lexus zag passeren. Deze verklaring vindt geen steun in de overige inhoud van het dossier. Wel kan uit de verklaring van de getuige [betrokkene 6] worden opgemaakt dat [betrokkene 3] en [verdachte] ongeveer drie kwartier vóór het dodelijke schot samen bij de woning van [slachtoffer] zijn geweest en uit de verklaring van Friesen kan worden opgemaakt dat zij ongeveer een halfuur voor het dodelijke schot (nogmaals) in de richting van de woning van [slachtoffer] zijn gelopen. Doch omstreeks het moment van het schietincident zijn er geen getuigen of andere gegevens die op dit punt duidelijkheid kunnen verschaffen. Het hof laat derhalve in het midden waar [verdachte] zich ten tijde van het schietincident exact heeft gepositioneerd en wat zijn exacte rol is geweest ten tijde van het schietincident. Wel moet deze rol - zo heeft [verdachte] zelf ook verklaard - minimaal hebben bestaan uit het in de gaten houden van de aankomst van de Lexus vanaf een locatie waar [verdachte] dit kon waarnemen en, wanneer hij de Lexus zag, in de richting van de woning van [slachtoffer] lopen. Dit was immers de auto waar zij naar uit moesten kijken, omdat het latere slachtoffer zich hierin bevond.

Het hof acht bewezen dat [verdachte] wetenschap had van wat [betrokkene 3] bij de woning van [slachtoffer] ging doen. [verdachte] heeft zijn eigen rol geminimaliseerd en verklaard dat hij pas een dag later in het café kennis kreeg van wat er was gebeurd, maar het hof hecht op dat punt geen geloof aan de verklaring van [verdachte] . Uit de gebezigde bewijsmiddelen volgt naar het oordeel van het hof dat [verdachte] het bewuste vuurwapen waarmee [betrokkene 3] [slachtoffer] heeft doodgeschoten, vooraf in de woning van [medeverdachte 3] heeft gezien. [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] hebben in de woning een geluidsdemper op het vuurwapen geschroefd en [slachtoffer] is later door [betrokkene 3] doodgeschoten met een vuurwapen met een geluidsdemper. [verdachte] heeft verder verklaard dat [medeverdachte 3] in de woning aan [betrokkene 3] vroeg ‘of het wapen goed was’. Verder heeft [verdachte] verklaard dat [medeverdachte 2] herhaaldelijk tegen [betrokkene 3] heeft gezegd: ‘Maak het af’. Hij bleef volgens [verdachte] benadrukken ‘dat het die dag moest gebeuren’. Dergelijke uitlatingen kunnen naar het oordeel van het hof, zeker in het licht van het voorgaande, bezwaarlijk anders worden opgevat dan het aansporen om iemand om het leven te brengen. Tot slot blijkt naar het oordeel van het hof ook uit de (door [verdachte] geschetste) feitelijke gang van zaken op 21 februari 2014 en 22 februari 2014 dat [verdachte] moet hebben geweten wat [betrokkene 3] ging doen. Uit de verklaring van [verdachte] volgt dat hij naar Nederland is gekomen voor een ‘klus’, dat [betrokkene 3] en hij twee dagen samen op pad zijn geweest met maar één doel, dat zij in een auto in het bos hebben overnacht omdat [betrokkene 3] niet terug wilde gaan voordat de klus was geklaard en dat zij de volgende dag in de avond weer terug naar de woning van [slachtoffer] zijn gegaan. Het hof acht het onaannemelijk dat [verdachte] dermate moeite in een ontmoeting met [slachtoffer] stak met slechts de bedoeling een onderhandeling tussen [betrokkene 3] en [slachtoffer] te bewerkstelligen, zoals [verdachte] heeft verklaard. Wanneer het slechts om onderhandelingen zou gaan, had het veel meer voor de hand gelegen dat er al dan [niet, zo begrijp ik, A-G] telefonisch een afspraak zou zijn gemaakt en dat [medeverdachte 3] zelf, die de Nederlandse taal machtig is, naar de woning van [slachtoffer] zou zijn gegaan. Bovendien is er voor een onderhandeling geen tweede persoon met een vluchtauto nodig.

Op grond van de in het vorengaande weergegeven, redengevend geachte feiten en omstandigheden, staat voor het hof vast dat het niet anders kan zijn dan dat [verdachte] wist dat [betrokkene 3] [slachtoffer] om het leven zou gaan brengen.

Het hof acht, anders dan de raadsvrouw heeft bepleit, voorts bewezen dat [verdachte] zowel op 21 februari 2014 als op 22 februari 2014 samen met [betrokkene 3] langs de woning van [slachtoffer] heeft gelopen. Het hof kent in dat kader in het bijzonder gewicht toe aan de verklaring van [betrokkene 6] . Zij heeft verklaard dat zij op 21 februari 2014 en 22 februari 2014 omstreeks hetzelfde tijdstip dezelfde twee personen zich bij de [b-straat 1] (zijnde de woning van [slachtoffer] ) zag ophouden. De ene man was langer dan de andere man. De kortere man omschreef zij als ‘een mooie jongen’, met donkere ogen, zwart net geknipt haar, plat kort model kapsel. Voorts verklaarde zij dat de kortere man een laptoptas om zijn schouder droeg (bewijsmiddel 7). Op basis van de verklaring van [betrokkene 6] is een compositietekening gemaakt. [verdachte] heeft verklaard dat de persoon op die compositietekening veel op hem leek en dat hij zichzelf erin herkende (bewijsmiddelen 13 en 14).Ook [betrokkene 7] heeft verklaard dat hij op 21 februari 2014 een langere en een kortere man uit de richting van de woning van [slachtoffer] zag komen lopen. De kortere man droeg een lange jas en een lichtbruine schoudertas om zijn schouder (bewijsmiddel 8). [verdachte] heeft verklaard dat hij (als hij buiten was) altijd een lichtbruine tas over zijn schouder droeg en dat hij op 21 februari 2014 en 22 februari 2014 een lange jas droeg (bewijsmiddel 14). [betrokkene 6] heeft verder verklaard dat zij zag dat de langere man op 22 februari 2014 over de schutting van de woning van [slachtoffer] keek. [betrokkene 3] heeft erkend dat hij dit heeft gedaan (bewijsmiddel 53).De tijdstippen waarop [betrokkene 6] en [betrokkene 7] de twee personen zagen, vallen bovendien binnen de tijdsspanne of kort voor dat [verdachte] en [betrokkene 3] op 21 februari 2014 en 22 februari 2014 bij de [b-straat] te [plaats] zijn geweest (bewijsmiddelen 13, 14, 34, 46 en 63). Tot slot acht het hof de verklaringen van [verdachte] zelf belang. Waar [verdachte] op de hiervoor besproken tot het bewijs gebezigde onderdelen van zijn verklaring telkens consistent en gedetailleerd heeft verklaard, heeft hij op dit punt juist wisselend verklaard. Hij heeft verklaard dat hij zowel op 21 februari 2014 als op 22 februari 2014 bij de [b-straat] is geweest en dat hij verschillende rondjes heeft gelopen. Bij zijn eerste politieverhoren heeft hij echter verklaard dat hij geen rondje samen met [betrokkene 3] over het chaletpark heeft gelopen. Ook toen hem werd voorgehouden dat getuigen in de avond van 21 en 22 februari 2014 twee personen samen over de [b-straat] hebben zien lopen, bleef [verdachte] volhouden dat hij niet samen met [betrokkene 3] op de [b-straat] kan zijn gezien (dossierpagina’s 2069, 2100). Later verklaarde hij ten overstaan van de politie echter dat hij één rondje samen met [betrokkene 3] heeft gelopen en dat hij niet wist of dit op 21 of 22 februari 2014 was (bewijsmiddel 18).Gelet op de verklaringen van [verdachte] , [betrokkene 3] , [betrokkene 6] en [betrokkene 7] , in onderlinge samenhang beschouwd, staat voor het hof echter genoegzaam vast dat [verdachte] op beide dagen een rondje met [betrokkene 3] langs de woning heeft gelopen. De door de raadsvrouw genoemde getuigen verklaringen (zoals weergegeven op pagina’s 32-36 van de pleitnota) maken dit niet anders. Deze getuigen verklaarden - blijkens de gegeven omschrijvingen - inderdaad over andere personen dan [betrokkene 3] en [verdachte] , maar ook over andere momenten dan de specifieke tijdstippen dat [verdachte] en [betrokkene 3] op 21 en 22 februari 2014 op de plaats delict moeten zijn geweest. Uit de gebezigde bewijsmiddelen en het vorenoverwogene blijkt ten aanzien van de bijdrage van [verdachte] aan het delict het volgende:

- [verdachte] is één dag vóór de dag dat de klus had moeten worden volbracht, samen met [betrokkene 2] en [betrokkene 1] vanuit München naar Nederland gereisd, voor welke reis [medeverdachte 3] aan hem, [verdachte] , reisgeld heeft overgemaakt;- [verdachte] is samen met [betrokkene 2] , [betrokkene 1] , [medeverdachte 3] en [betrokkene 3] in de woning van [medeverdachte 3] aanwezig geweest toen het vuurwapen tevoorschijn kwam, de geluidsdemper op het wapen werd geschroefd en [medeverdachte 3] aan [betrokkene 3] vroeg of het wapen goed was;- Hij is vanaf 21 februari 2014 twee dagen lang met zijn auto samen met de schutter [betrokkene 3] op pad geweest; [betrokkene 3] en [verdachte] hebben de avond van 21 februari 2014 samen een rondje over de [b-straat] gemaakt en op [slachtoffer] gewacht;- Zij hebben onverrichter zaken in de auto overnacht, nabij de [b-straat] ;- Zij zijn de volgende dag samen naar Renesse gegaan om de tijd vol te maken en zijn de avond van 22 februari 2014, nog steeds met de auto van [verdachte] , teruggekeerd naar de woning van [slachtoffer] ;- Zij hebben die avond nogmaals tenminste één keer gezamenlijk een rondje over de [b-straat] gelopen, waarbij [betrokkene 3] over de schutting van het erf van [slachtoffer] keek;- Zij hebben [slachtoffer] die avond gezamenlijk opgewacht, waarbij [verdachte] in de gaten hield wanneer zijn auto eraan kwam;- [verdachte] was ten tijde van de uitvoering van het schietincident in elk geval in de buurt van de plaats delict en derhalve niet ver verwijderd van de schutter [betrokkene 3] ;- Direct na de aanslag op [slachtoffer] zijn [verdachte] en [betrokkene 3] met zijn auto gevlucht en bestuurde [verdachte] deze auto, waarbij [betrokkene 3] hem aangaf hoe te rijden en [verdachte] deze aanwijzingen opvolgde;- [verdachte] is onderweg meerdere keren gestopt om [betrokkene 3] zich te laten ontdoen van delictgerelateerde voorwerpen zoals kledingstukken, de geluidsdemper en later het vuurwapen;- [verdachte] was de volgende dag aanwezig bij de samenkomst met (onder meer) [betrokkene 3] , [medeverdachte 3] en [medeverdachte 2] in café [A] , waar de beloning van de klus is uitgekeerd;- Ook [verdachte] heeft toen een geldbedrag voor zijn bijdrage ontvangen;- [verdachte] heeft tot slot geholpen bij het terugvinden van zijn auto die was weggetakeld en heeft het navigatiesysteem uit de auto gehaald en zijn auto laten schoonmaken.

Op grond van het bovenstaande samenstel van redengevend geachte feiten en omstandigheden is het hof van oordeel dat de bijdrage van [verdachte] in de vorm van verscheidene gedragingen voor en/of tijdens en/of na het strafbare feit niet enkel bestond uit het bevorderen en/of vergemakkelijken van het feit. Hij heeft geld overgemaakt gekregen en is speciaal voor deze klus naar Nederland gekomen, vervolgens heeft hij heeft twee dagen lang intensief met de schutter opgetrokken, hij heeft die dagen samen met hem te voet de plaats van de aanslag verkend, hij was aanwezig op verschillende belangrijke momenten, hij heeft zich niet teruggetrokken op daartoe geëigende tijdstippen, maar juist volhard in het volbrengen van de klus door in een auto te overnachten en een dag later met [betrokkene 3] terug te keren, hij heeft de schutter aldus meermalen van en naar de plaats delict vervoerd, hij had tijdens de uitvoering van het delict in elk geval de taak om in de gaten te houden wanneer de auto van het latere slachtoffer arriveerde en hij had tot slot een rol bij de afhandeling van het delict die uit meer bestond dan het enkel faciliteren van de vlucht.

[…]

Conclusie ten aanzien van medeplegen

Het hof stelt voorop dat ten aanzien van medeplegen het volgende toetsingskader geldt. In zijn arresten van 2 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3474, 24 maart 2015, ECLI:NL:HR:2015:718 en 5 juli 2016, ECLI:NL:HR:2016:1316, heeft de Hoge Raad enige algemene beschouwingen over het medeplegen gegeven, in het bijzonder gericht op de afbakening tussen medeplegen en medeplichtigheid. Voor de kwalificatie medeplegen is vereist dat sprake is van nauwe en bewuste samenwerking. Die kwalificatie is alleen gerechtvaardigd als de bewezenverklaarde - intellectuele en/of materiële - bijdrage van de verdachte aan het delict van voldoende gewicht is. Een en ander brengt mee dat wanneer het tenlastegelegde medeplegen in de kern niet bestaat uit een gezamenlijke uitvoering, maar uit gedragingen die met medeplichtigheid in verband plegen te worden gebracht (zoals het verstrekken van inlichtingen, op de uitkijk staan, helpen bij de vlucht), op de rechter de taak rust om in het geval dat hij toch tot een bewezenverklaring van het medeplegen komt, in de bewijsvoering - dus in de bewijsmiddelen en zo nodig in een afzonderlijke bewijsoverweging - dat medeplegen nauwkeurig te motiveren. Bij de vorming van zijn oordeel dat sprake is van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking, kan de rechter rekening houden met onder meer de intensiteit van de samenwerking, de onderlinge taakverdeling, de rol in de voorbereiding, de uitvoering of de afhandeling van het delict en het belang van de rol van de verdachte, diens aanwezigheid op belangrijke momenten en het zich niet terugtrekken op een daartoe geëigend tijdstip. In zijn arrest van 16 december 2014, ECLI:NL:HR:2014:3637, rov. 3.2.3. heeft de Hoge Raad daarbij opgemerkt dat de bijdrage van de medepleger in de regel zal worden geleverd tijdens het begaan van het strafbare feit in de vorm van een gezamenlijke uitvoering van het feit. Maar de bijdrage kan ook zijn geleverd in de vorm van verscheidene gedragingen voor en/of tijdens en/of na het strafbare feit. Ook is niet uitgesloten dat de bijdrage in hoofdzaak vóór het strafbare feit is geleverd (vgl. bijvoorbeeld HR 3 juli 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW9972, NJ 2012/452). Zeker in dergelijke, in zekere zin afwijkende of bijzondere, situaties dient in de bewijsvoering aandacht te worden besteed aan de vraag of wel zo bewust en nauw is samengewerkt bij het strafbare feit dat van medeplegen kan worden gesproken, in het bijzonder dat en waarom de bijdrage van de verdachte van voldoende gewicht is geweest. Dat geldt in nog sterkere mate indien het hoofdzakelijk gaat om gedragingen die na het strafbare feit zijn verricht (vgl. HR 9 april 2013, ECLI:NL:HR:2013:BZ6505, NJ 2013/229). Een geringe rol of het ontbreken van enige rol in de uitvoering van het delict zal in dergelijke uitzonderlijke gevallen wel moeten worden gecompenseerd, bijvoorbeeld door een grote(re) rol in de voorbereiding.

Op grond van vorenstaande en de wijze waarop het delict is uitgevoerd, is het hof van oordeel dat alle verdachten het gezamenlijke plan hadden om [slachtoffer] van het leven te beroven. Zij hebben in het bewuste weekend van 21 februari 2014 tot en met 23 februari 2014, alsmede in de periode daaraan voorafgaand, intensief (telefonisch) contact met elkaar gehad. Er was sprake van een onderlinge taakverdeling, waarbij ieder een eigen rol had (in de voorbereiding, uitvoering en/of afhandeling van het delict). Gelet op de vorenstaande feiten en omstandigheden en de vastgestelde bijdragen van de verdachten, in onderlinge samenhang beschouwd, is het hof van oordeel dat de bijdragen van [medeverdachte 2] , [medeverdachte 3] en [verdachte] geleverd in de vorm van verscheidene gedragingen voor en/of na het strafbare feit van voldoende gewicht waren en welke hun geringe rol dan wel het ontbreken van enige rol in de uitvoering van het delict, voldoende compenseert. Derhalve is het hof van oordeel dat ten aanzien van het primair ten laste gelegde sprake is geweest van de voor medeplegen vereiste nauwe en bewuste samenwerking tussen de verdachte met de medeverdachten [betrokkene 3] , [verdachte] en [medeverdachte 2] . Dat slechts één persoon de daadwerkelijke uitvoeringshandeling heeft gepleegd (het overhalen van de trekker) maakt het voorgaande, gelet op de aard van het feit en de intensieve samenwerking met een duidelijke taakverdeling, niet anders.”