Hof Den Haag, 24-04-2013, nr. BK-11/00862

GERECHTSHOF DEN HAAG

Team Belastingrecht

enkelvoudige kamer

nummer BK-11/00862

in het geding tussen:

en

de directeur van de Belastingdienst Rijnmond, de Inspecteur,

op het hoger beroep van de Inspecteur tegen de uitspraak van de rechtbank ’s-Gravenhage van 25 oktober 2011, nummer AWB 11/2562, op het beroep tegen de uitspraak van de Inspecteur betreffende de hierna vermelde aanslag en beschikking.

1.1. Aan belanghebbende is voor het jaar 2007 een aanslag in de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen opgelegd naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 88.807 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 4.257. Na verrekening van voorheffingen en voorlopige aanslagen bedraagt de aanslag € 21.697. Bij beschikking is een bedrag van € 2.691 aan heffingsrente in rekening gebracht.

1.2. Bij in een geschrift vervatte uitspraken op bezwaar heeft de Inspecteur belanghebbendes bezwaren tegen de aanslag en de beschikking afgewezen.

1.3. Belanghebbende heeft tegen de uitspraken op bezwaar beroep bij de rechtbank ingesteld. Wegens samenhang met de zaak AWB 11/2560 is geen griffierecht geheven. De rechtbank heeft de uitspraak van de Inspecteur betreffende de aanslag vernietigd, de aanslag verminderd tot een berekend naar een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 44.600 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 5.737, de Inspecteur veroordeeld in de proceskosten van eiser ten bedrage van € 1.310 en de Inspecteur gelast een bedrag van € 41 aan griffierecht aan belanghebbende te vergoeden.

2.1. De Inspecteur is van de uitspraak van de rechtbank in hoger beroep gekomen bij het Hof. Belanghebbende heeft een verweerschrift ingediend.

2.2. De mondelinge behandeling van de zaak heeft plaatsgehad ter zitting van het Hof van 5 december 2012, gehouden te Den Haag. Partijen zijn verschenen. Van het verhandelde ter zitting is een proces-verbaal opgemaakt.

2.3. Het Hof heeft op 19 december 2012 mondeling uitspraak gedaan. Op 20 december 2012 zijn afschriften van het proces-verbaal van de mondelinge uitspraak per aangetekende post aan partijen gezonden.

Op grond van de stukken van het geding is in hoger beroep, als tussen partijen niet in geschil, dan wel door één van hen gesteld en door de wederpartij niet of onvoldoende weersproken, het volgende komen vast te staan:

3.1. Belanghebbende woonde het gehele belastingjaar 2007 in een eigen woning op het adres [a-straat 1] te [Z].

3.2. Op 2 juli 2002 heeft belanghebbende een perceel grond gekocht met een daarop staande boerderij met schuur, plaatselijk bekend als [b-straat 1] te [Z]. De koopprijs bedroeg € 710.500. Op de onroerende zaak is een hypotheek gevestigd tot zekerheid van een lening met een hoofdsom van € 760.000. De over deze hypotheek verschuldigde rente is voor de jaren 2002 en 2003 op grond van artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001 door de Inspecteur in aftrek toegelaten.

3.3. In de loop van het jaar 2003 is duidelijk geworden dat het Hoogheemraadschap van Schieland en de Krimpenerwaard een deel van het perceel nodig had voor een reconstructie van de watergangen en de aanleg van een nieuw gemaal. Naar aanleiding hiervan heeft belanghebbende besloten de door hem voorgenomen renovatie van de op het perceel gelegen boerderij niet meer uit te voeren, maar de boerderij te slopen en elders op het perceel een nieuwe woning te bouwen.

3.4. Gedurende de jaren 2004 tot ver in het jaar 2007 zijn tussen de betrokken partijen, het Hoogheemraadschap, Zuid-Hollands Landschap en de provincie Zuid-Holland gewijzigde standpunten ingenomen, waardoor de watergangen verlegd dienden te worden. Uiteindelijk heeft belanghebbende op 13 oktober 2006 bij de gemeente [Q] een aanvraag voor een reguliere bouwvergunning eerste fase ingediend. Deze bouwvergunning is op 25 september 2007 verleend. Op 28 december 2007 heeft belanghebbende bij de gemeente een aanvraag voor een reguliere bouwvergunning tweede fase ingediend. Op 27 maart 2008 is deze vergunning verleend. De feitelijke bouwactiviteiten zijn begonnen in april 2008.

3.5. Belanghebbende heeft bij de aangifte voor de inkomstenbelasting en de premie volksverzekeringen voor 2007 een belastbaar inkomen uit werk en woning van € 44.600 en een belastbaar inkomen uit sparen en beleggen van € 5.737 aangegeven. Hierbij heeft hij de onroerende zaak aan de [b-straat 1] aangemerkt als eigen woning en uit dien hoofde rekening gehouden met een aftrek van hypotheekrente ten bedrage van € 44.207.

3.6. De Inspecteur heeft die aftrek niet geaccepteerd. Hij heeft het belastbare inkomen uit werk en woning vastgesteld op € 88.807. Verder heeft de Inspecteur de onroerende zaak en de daarop rustende hypotheekschuld in aanmerking genomen in box 3 en het belastbare inkomen uit sparen en beleggen vastgesteld op € 4.257.

4.1. Tussen partijen is in geschil of in het kalenderjaar 2007 de onroerende zaak aan de [b-straat 1] te [Z] een woning in aanbouw was als bedoeld in artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001. Belanghebbende beantwoordt deze vraag bevestigend; de Inspecteur ontkennend.

4.2. Voor het geval die vraag bevestigend dient te worden beantwoord, is voorts in geschil of de woning in aanbouw uitsluitend bestemd was om in het kalenderjaar of in een van de daaropvolgende twee jaren aan belanghebbende ter beschikking te staan als eigen woning als bedoeld in het eerste lid van voornoemd artikel.

4.3. Voor de standpunten van partijen en de gronden waarop zij deze doen steunen, verwijst het Hof verder naar de gedingstukken.

5.1. Het hoger beroep van de Inspecteur strekt tot vernietiging van de uitspraak van de rechtbank en tot bevestiging van de uitspraak op bezwaar.

5.2. Belanghebbende heeft geconcludeerd tot bevestiging van de uitspraak van de rechtbank.

De rechtbank heeft – voor zover thans van belang – overwogen (waarbij belanghebbende als eiser en de Inspecteur als verweerder is geduid):

”(…)

Eiser stelt zich op het standpunt dat er gedurende het belastingjaar 2007 voldoende voorbereidingshandelingen zijn getroffen om te kunnen spreken van een woning in aanbouw in de zin van artikel 3.111, derde lid, Wet IB 2001. Hij wijst hierbij op de volgende voorbereidingshandelingen:

-diverse besprekingen met instanties over de realisatie van de plannen, waardoor de aanvraag van een bouwvergunning eerste fase in 2006 ingediend werd en in 2007 verleend werd;

-de indiening van de aanvraag van de bouwvergunning tweede fase op 28 december 2007 en de verlening van die vergunning op 27 maart 2008;

-de aanvang van de bouwwerkzaamheden in april 2008;

Voorts wijst eiser erop dat hij in 2007 eigenaar was van het perceel, beschikte over de benodigde bouwtekeningen en een aannemer aangesteld had. Eiser voert verder nog het volgende aan. De genomen voorbereidingshandelingen in 2007 waren van dien aard dat in april 2008 met de bouw begonnen kon worden. Hij kon dan ook eind 2007 de reële verwachting hebben dat de woning eind 2009 betrokken zou kunnen worden.

Verweerder stelt zich op het standpunt dat de boerderij gedurende het belastingjaar 2007 niet kwalificeert als woning in de zin van artikel 3.111, derde lid, Wet IB 2001. Hierbij acht verweerder van belang dat eiser pas in 2008 over de benodigde vergunningen beschikte en met de bouw is gestart, zodat niet gezegd kan worden dat er in 2007 sprake was van een woning in aanbouw. Verder maakt eiser naar de mening van verweerder niet aannemelijk dat de nog te bouwen woning binnen twee jaar na het belastingjaar betrokken kon worden als eigen woning. In 2008 is het perceel wel als eigen woning in aanbouw aangemerkt, omdat aan eiser in maart van dat jaar de bouwvergunning tweede fase is verleend, zodat ultimo 2008 aannemelijk was dat de bouw van de nieuwe woning in uiterlijk 2010 zou worden afgerond en de woning voor het einde van dat jaar zou worden betrokken.

Onder het begrip eigen woning wordt in artikel 3.111 Wet IB 2001 -voor zover hiervan belang- verstaan: een gebouw (…) of een gedeelte van een gebouw, met de daartoe behorende aanhorigheden, voor zover dat de belastingplichtige of personen die behoren tot zijn huishouden anders dan tijdelijk als hoofdverblijf ter beschikking staat op grond van:

a. eigendom, waaronder begrepen economische eigendom, (…), indien met betrekking tot die woning de belastingplichtige of zijn partner de voordelen geniet, de kosten en lasten op de belastingplichtige of zijn partner drukken en de waardeverandering hen grotendeels aangaat;

Een woning wordt mede aangemerkt als eigen woning indien de belastingplichtige aannemelijk maakt dat de woning leeg staat of in aanbouw is en uitsluitend bestemd is om in het kalenderjaar of in een van de daaropvolgende twee jaren hem als eigen woning als bedoeld in het eerste lid ter beschikking te staan. (…)

Artikel 3.120, eerste lid, Wet IB 2001 - voor zover van belang - luidt:

“1. De aftrekbare kosten met betrekking tot een eigen woning zijn het gezamenlijk bedrag van:

Op grond van bovengenoemde bepalingen kan de rente op de hypothecaire lening die eiser is aangegaan ter financiering van de aankoop van het perceel slechts voor aftrek in aanmerking komen indien het perceel kwalificeert als eigen woning in de zin van artikel 3.111 Wet IB 2001. Volgens vaste jurisprudentie geeft artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001 een uitbreiding aan het begrip eigen woning (vergelijk Hoge Raad, 26 november 2010, nr. 10/01679, LJN: BO5028). Hierbij dient te worden voldaan aan twee cumulatieve eisen: er moet sprake zijn van een leegstaande woning of woning in aanbouw en het dient aannemelijk te zijn dat de woning uitsluitend bestemd is om in het kalenderjaar of in één van de daaropvolgende twee jaren als eigen woning in de zin van het eerste lid van artikel 3.111 Wet IB 2001 aan de belastingplichtige ter beschikking te staan.

De rechtbank ziet zich, gelet op het vorenoverwogene, gesteld voor de vraag of het perceel ultimo 2007 uitsluitend was bestemd om na de bouw van de nieuwe woning uiterlijk ultimo 2009 aan eiser als eigen woning ter beschikking te staan. Eiser, op wie in deze de bewijslast rust, is er naar het oordeel van de rechtbank in geslaagd aannemelijk te maken dat deze vraag bevestigend moet worden beantwoord. De bouwvergunning eerste fase was op 25 september 2007 verleend en de aanvraag voor een bouwvergunning tweede fase was op 28 december 2007 ingediend. Op grond hiervan kon eiser naar het oordeel van de rechtbank aannemen dat de bouwvergunning tweede fase in 2008 verleend zou worden en dat in 2008 met de bouw van de woning begonnen kon worden. Daarvan uitgaande was het ultimo 2007 aannemelijk dat de bouw van de woning in de loop van 2009 afgerond kon worden en dat eiser de woning voor het einde van dat jaar kon betrekken. De stelling van verweerder dat in 2007 geen sprake is van een woning in aanbouw faalt. Eiser heeft immers onweersproken de onder 6. vermelde voorbereidingshandelingen getroffen. Deze voorbereidingshandelingen acht de rechtbank, ondanks het nog niet aanwezig zijn van enige feitelijke bouwactiviteit gedurende 2007, voldoende om te oordelen dat er sprake is van een woning in aanbouw (vgl. Hof Arnhem, 16 februari 2010, nr 09/00138, LJN: BL6459). Gelet op het vorenoverwogene is naar het oordeel van de rechtbank in 2007 dan ook sprake van een woning in de zin van artikel 3.111, derde lid, Wet IB 2001.

Gelet op het vorenoverwogene is het beroep gegrond verklaard.

De rechtbank vindt aanleiding verweerder te veroordelen in de kosten die eiser in verband met de behandeling van het bezwaar en het beroep redelijkerwijs heeft moeten maken. Deze kosten zijn op de voet van het Besluit proceskosten bestuursrecht voor de door een derde beroepsmatig verleende rechtsbijstand vastgesteld op € 1.310 (1 punt voor het indienen van het bezwaarschrift, 1 punt voor het verschijnen ter hoorzitting met een waarde per punt van € 218, 1 punt voor het indienen van het beroepschrift, 1 punt voor het verschijnen ter zitting met een waarde per punt van € 437 en een wegingsfactor 1).”

7.1. Nu ultimo 2007 met betrekking tot de beoogde woning op het perceel [b-straat 1] te [Z] geen aanvang was gemaakt met activiteiten die zijn te duiden als bouwrijp maken, bouw of verbouw, heeft belanghebbende – op wie ingevolge artikel 3.111, derde lid, van de Wet IB 2001 de bewijslast rust – niet aannemelijk gemaakt dat sprake is van een woning in aanbouw in de zin van die bepaling.

7.2. Het met het oog op de bouw van de woning verrichten of verricht zijn van louter administratieve voorbereidingen is niet gelijk te stellen met activiteiten die zijn te duiden als bouwrijp maken, bouw of verbouw. Zodanige voorbereidingen brengen dus niet mee dat kan worden gesproken van een woning in aanbouw.

7.3. Te dezen komt dan ook geen beslissende betekenis toe aan het feit dat ultimo 2007 onder andere een eerstefase-bouwvergunning was verleend en een tweedefase-bouwvergunning was aangevraagd. Het andersluidende oordeel van de rechtbank geeft blijk van een onjuiste rechtsopvatting.

7.4. In het midden kan blijven of belanghebbende aannemelijk heeft gemaakt dat de beoogde woning bestemd was voor het einde van 2009 hem als eigen woning als bedoeld in het eerste lid van het voornoemde artikel ter beschikking te staan.

7.5. Het hoger beroep slaagt. De uitspraak van de rechtbank is onjuist en kan niet in stand blijven.

Voor veroordeling van een partij in de proceskosten is geen reden. Van de Inspecteur wordt ter zake van het hoger beroep geen griffierecht geheven.

Het Gerechtshof:

Deze uitspraak is vastgesteld door mr. J.W. baron van Knobelsdorff, in tegenwoordigheid van de griffier mr. R.W. Otto, ter vervanging van de mondelinge uitspraak van 19 december 2012.

aangetekend aan

partijen verzonden:

Deze schriftelijke uitspraak is slechts een vervanging van de mondelinge uitspraak, waartegen al beroep in cassatie is ingesteld. Voor de Hoge Raad geldt deze schriftelijke uitspraak als de uitspraak waartegen dat beroep is ingesteld. Tegen deze schriftelijke uitspraak kan niet (opnieuw) beroep in cassatie worden ingesteld.

De partij die tegen de mondelinge uitspraak beroep in cassatie heeft ingesteld, kan binnen zes weken na de verzenddatum van deze schriftelijke uitspraak de gronden van het eerder ingestelde beroep in cassatie verstrekken of aanvullen. De brief moet worden gezonden aan de Hoge Raad der Nederlanden (belastingkamer), Postbus 20303, 2500 EH Den Haag.