Rb. Arnhem, 01-12-2010, nr. 196565

Ingevolge artikel 6:265 lid 1 Burgerlijk Wetboek (BW) geeft iedere tekortkoming van een partij in de nakoming van een van haar verbintenissen aan de wederpartij de bevoegdheid om de overeenkomst geheel of gedeeltelijk te ontbinden, tenzij de tekortkoming, gezien haar bijzondere aard of geringe betekening, deze ontbinding met haar gevolgen niet rechtvaardigt. In het tweede lid is bepaald dat, voor zover nakoming niet blijvend of tijdelijk onmogelijk is, de bevoegdheid tot ontbinding pas ontstaat, wanneer de schuldenaar in verzuim is.

[gedaagde] is niet verschenen bij de notaris om de leveringsakte te tekenen d.d. 16 maart 2009. [gedaagde] heeft geen verweer gevoerd tegen de gevorderde verklaring voor recht en heeft ter comparitie herhaald dat zij niet in staat is om de koopsom te betalen en dat zij het pand niet meer wil afnemen. Daarmee staat vast dat [gedaagde] is tekortgeschoten in de nakoming van haar verplichtingen uit hoofde van de koop-/aanneemovereenkomst, alsmede dat de nakoming blijvend of tijdelijk onmogelijk is in de zin van artikel 6:225 lid 2 BW.

Naar het oordeel van de rechtbank is derhalve voldaan aan de vereisten voor ontbinding van de koop-/aanneemovereenkomst. De rechtbank zal de gevorderde verklaring voor recht toewijzen.

Verschuldigdheid van de boete

Nedprojekt vordert de onmiddellijk opeisbare boete van 10% op grond van het bepaalde in artikel X in de koop-/aanneemovereenkomst. [gedaagde] heeft zich primair op het standpunt gesteld dat zij geen boete is verschuldigd omdat de tekortkoming haar niet kan worden toegerekend. Ter comparitie heeft zij daarvoor slechts gesteld dat zij dacht het geld wel bij elkaar te kunnen krijgen en te kunnen lenen bij haar moeder, maar dat zij, toen zij gebrouilleerd raakte met haar moeder, het huis niet meer kon betalen.

De rechtbank stelt voorop dat een beroep op overmacht ingevolge artikel 6:75 BW slechts slaagt wanneer de tekortkoming de schuldenaar niet kan worden toegerekend, indien zij niet te wijten is aan zijn schuld, noch krachtens wet, rechtshandeling of in het verkeer geldende opvattingen voor zijn rekening komt.

Haar financieel onvermogen, waarop [gedaagde] zich beroept, is een ten tijde van het aangaan van de verbintenis voor de schuldenaar voorzienbare omstandigheid, die haar persoonlijk betreft en die volgens de verkeersopvattingen voor haar rekening komt. Hierbij weegt mee dat ter comparitie is vast komen te staan dat [gedaagde] geen financieringsvoorbehoud heeft gemaakt, terwijl dat wel op haar weg had gelegen aangezien zij voor de financiering (grotendeels) afhankelijk was van anderen. De nu ontstane situatie dient voor haar eigen risico te blijven en kan naar het oordeel van de rechtbank geen geslaagd beroep op overmacht opleveren.

Subsidiair heeft [gedaagde] gesteld dat zij de boete niet verschuldigd is omdat niet voldaan is aan de vereisten in artikel X lid 2 van de koop-/aanneemovereenkomst. [gedaagde] heeft zich op het standpunt gesteld dat zij niet bekend was met de inhoud van de brieven en e-mails zoals aan de dagvaarding gehecht doordat deze aan verschillende (onjuiste) adressen zijn gericht en haar niet hebben bereikt.

In artikel X van de koop-/aanneemovereenkomst is bepaald dat voor het vorderen van de boete vereist is dat de nalatige partij bij deurwaardersexploit in gebreke is gesteld en dat die partij daarna gedurende acht dagen tekortschiet in de nakoming.

Te dien aanzien overweegt de rechtbank dat Nedprojekt een deurwaardersexploit van 10 augustus 2009 heeft overgelegd, waarbij een brief van 23 april 2009 is betekend, waarin [gedaagde] door de makelaar in gebreke is gesteld. [gedaagde] heeft echter gesteld dat dit exploot en deze brief door haar niet zijn ontvangen en uit het door haar overgelegde Afschrift basisadministratie persoonsgegevens blijkt dat zij niet ingeschreven heeft gestaan op het adres waar het exploot is betekend. Het exploot is op dat adres in gesloten envelop achtergelaten omdat de deurwaarder aldaar niemand aantrof aan wie een rechtsgeldig afschrift kon worden gelaten.

Dit laat evenwel onverlet dat de dagvaarding in deze rechtszaak aan [gedaagde] in persoon is betekend en wel op 5 februari 2010. [gedaagde] is derhalve in elk geval acht dagen na deze dagvaarding in verzuim geraakt in de zin van artikel X van de koop-/aanneemovereenkomst, waarmee zij de boete van 10% van de koop-/aanneemsom verschuldigd is geworden. De rechtbank zal de gevorderde boete toewijzen.

Matiging van de boete

Meer subsidiair doet [gedaagde] een beroep op de bevoegdheid van de rechtbank om de boete te matigen en verzoekt zij de rechtbank de boete op grond van de redelijkheid en billijkheid te matigen tot nihil, althans tot een door de rechtbank in goede justitie vast te stellen bedrag. [gedaagde] heeft daarbij gesteld dat Nedprojekt niet heeft onderbouwd dat zij schade heeft geleden, dat de boete disproportioneel is en dat zij in financiële problemen verkeert. Nedprojekt heeft ter comparitie verklaard dat de boete standaard is en niet disproportioneel en dat zij aanspraak maakt op de boete. Nedprojekt betwist dat de redelijkheid en de billijkheid daaraan in de weg zouden staan en stelt dat zij weldegelijk schade heeft geleden en wijst daarbij op na te melden notariskosten, courtage en bouwrentederving.

De rechtbank stelt voorop dat voor het matigen van een boete ingevolge artikel 6:94 BW slechts dan plaats is, indien de billijkheid dit klaarblijkelijk eist.

Dat brengt met zich dat de rechter pas, als de toepassing van het boetebeding in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en daarom onaanvaardbaar resultaat leidt, van deze bevoegdheid gebruik mag maken. Daarbij zal de rechter niet alleen moeten letten op de verhouding tussen de werkelijke schade en de hoogte van de boete, maar ook op de aard van de overeenkomst, de inhoud en de strekking van het beding en de omstandigheden waaronder het is ingeroepen (zie o.m. Hoge Raad 17 april 2007, NJ 2007, 262).

Er zijn door [gedaagde] geen concrete feiten en omstandigheden aangevoerd die, indien zij zouden vaststaan en gelet op voormelde maatstaf, tot de conclusie nopen dat de toepassing van het onderhavige boetebeding -dat deel uitmaakt van een gebruikelijke koop-/aanneem overeenkomst- in de gegeven omstandigheden tot een buitensporig en onaanvaardbaar resultaat leidt.

Schadevergoeding

Nedprojekt heeft naast de boete ook aanspraak gemaakt op schadevergoeding. Ter comparitie heeft zij haar schade nader toegelicht. Zij heeft aangevoerd dat zij notariskosten heeft gemaakt, courtage heeft betaald en ruim 1,5 jaar geen opbrengsten heeft gehad van deze onroerende zaak. Alleen al de gedurende 1,5 jaar gederfde overeengekomen bouwrente bedraagt volgens Nedprojekt ongeveer € 35.000,00.

Tevens heeft Nedprojekt ter comparitie haar eis voorwaardelijk verminderd door te verklaren dat zij bereid is de vordering voor aanvullende schadevergoeding te laten vervallen indien de gevorderde boete wordt toegewezen.

Nu de rechtbank er toe zal overgaan de gevorderde boete toe te wijzen, zoals overwogen in r.ov. 4.6, behoeft dit punt verder geen bespreking door de rechtbank.

Ten overvloede overweegt de rechtbank dat lid 3 van artikel X van de koop-/aanneemovereenkomst bepaalt dat de boete in mindering strekt op eventueel verschuldigde schadevergoeding en dat Nedprojekt niet aannemelijk heeft gemaakt dat haar schade het bedrag van de boete overtreft.

Wettelijke rente

Nedprojekt maakt primair vanaf 18 november 2009, subsidiair vanaf datum dagvaarding aanspraak op vergoeding van de vertragingsrente ex artikel 6:119 BW over de gevorderde hoofdsom.

[gedaagde] betwist dat zij wettelijke rente verschuldigd is met ingang van 18 november 2009, subsidiair de datum van de dagvaarding, omdat zij niet op 18 november 2009 in verzuim is geraakt.

Op grond van artikel 6:119 BW is de wettelijke rente verschuldigd over de tijd dat [gedaagde] in verzuim is geweest. Zoals hierboven is vastgesteld wordt in dit geding ervan uitgegaan dat [gedaagde] in verzuim is geraakt acht dagen na de betekening van de dagvaarding, dus per 14 februari 2010. Vanaf deze datum acht de rechtbank de wettelijke rente toewijsbaar over het boetebedrag van € 67.500,00.

Buitengerechtelijke incassokosten

De buitengerechtelijke incassokosten komen als vermogensschade voor vergoeding in aanmerking in de zin van redelijke kosten gemaakt ter voldoening buiten rechte ingevolge artikel 6:96 lid 2 sub c BW.

Nedprojekt vordert een bedrag van € 2.842,00 aan buitengerechtelijke incassokosten. Zij heeft gesteld dat de makelaar, deurwaarder en raadsman in opdracht en voor rekening van Nedprojekt vanaf november 2009 op voldoening buiten rechte gerichte werkzaamheden hebben verricht, onder andere door het versturen van meerdere brieven, exploten en sommaties anders dan die tot voorbereiding van de gedingstukken en ter instructie van de zaak.

[gedaagde] betwist vergoeding van deze kosten verschuldigd te zijn.

Naar het oordeel van de rechtbank is niet voldoende onderbouwd gesteld dat ten behoeve van Nedprojekt werkzaamheden zijn verricht die een hogere vergoeding rechtvaardigen dan is aanbevolen in het rapport Voorwerk II. De gevorderde vergoeding wegens buitengerechtelijke incassowerkzaamheden zal dan ook worden toegewezen, gematigd tot een bedrag gelijk aan twee punten van het toepasselijke liquidatietarief, met een maximum van 15% van de hoofdsom, zijnde € 1.788,00.

[gedaagde] zal als de grotendeels in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten worden veroordeeld. Omdat een deel van het gevorderde bedrag wordt afgewezen, begroot de rechtbank de proceskosten aan de zijde van Nedprojekt op basis van het toegewezen bedrag op:

verklaart voor recht dat de koop-/aanneemovereenkomst d.d. 20 februari 2009 tussen Nedprojekt en [gedaagde] is ontbonden,

veroordeelt [gedaagde] om aan Nedprojekt te betalen een bedrag van € 67.500,00 (zevenenzestigduizendenvijfhonderd euro), vermeerderd met de wettelijke rente als bedoeld in art. 6:119 BW over het toegewezen bedrag vanaf 14 februari 2010 tot de dag van volledige betaling,

veroordeelt [gedaagde] om aan Nedprojekt te betalen een bedrag van

€ 1.788,00 ter zake van de buitengerechtelijke incassokosten,

veroordeelt [gedaagde] in de proceskosten, aan de zijde van Nedprojekt tot op heden begroot op € 4.219,32,

veroordeelt [gedaagde] in de nakosten, aan de zijde van Nedprojekt tot op heden begroot op €131,00, en in het geval het exploot van de dagvaarding wordt betekend vermeerderd met € 68,00,

verklaart dit vonnis tot zover uitvoerbaar bij voorraad,

wijst het meer of anders gevorderde af.

Dit vonnis is gewezen door mr. N.W. Huijgen en in het openbaar uitgesproken op 1 december 2010.

coll: SP