1 Introductie

In art. 3:302 BW is de mogelijkheid opgenomen om een verklaring voor recht te vorderen.1 Het komt voor dat een partij de vordering combineert met de vordering die strekt tot veroordeling tot een prestatie.2 Het komt ook voor dat een partij alleen een verklaring voor recht vordert.3 Een eiser vordert bijvoorbeeld een verklaring voor recht dat de gedaagde gehouden is tot vergoeding van schade. Als de rechter die vordering toewijst, wijst hij een declaratoir vonnis.4 De rechter stelt dan alleen de rechtsverhouding tussen partijen vast. Als de eiser de schade die hij stelt te hebben geleden door de gedaagde, vergoed wil hebben, zal hij niet kunnen volstaan met het vorderen van een verklaring voor recht. Althans, als de gedaagde niet vrijwillig op basis van het declaratoire vonnis de schade aan de eiser vergoedt, kan de eiser met dit vonnis niet bewerkstelligen dat de gedaagde gedwongen wordt tot betaling van de schadevergoeding. De eiser zal veroordeling tot betaling van schadevergoeding moeten vorderen. Een veroordelend – oftewel condemnatoir5 – vonnis is vatbaar voor tenuitvoerlegging in de zin van het tweede boek van het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (hierna: Rv). Dat neemt niet weg dat een rechter die een schadevergoedingsvordering toewijst, net als in het declaratoire vonnis, de rechtsverhouding tussen partijen vaststelt. Diverse schrijvers typeren het declaratoire vonnis om die reden als ‘het mindere’ van het condemnatoire vonnis.6