HR, 22-05-2015, nr. 15/00642

15/00642

Mr. E.B. Rank-Berenschot

Zitting: 3 april 2015

CONCLUSIE inzake art. 80a RO

[de man],

verzoeker tot cassatie,

tegen:

[de vrouw],

verweerster in cassatie

1. In deze zaak over de vaststelling van de verdeling van de door echtscheiding ontbonden huwelijksgemeenschap van partijen (hierna ‘de man’, respectievelijk ‘de vrouw’), is de man tijdig in cassatie gekomen van de beschikking van het hof Den Haag van 12 november 2014. In cassatie gaat het om het verzoek van de vrouw om het volledige onroerend goed te Suriname, gelegen aan de [a-straat] te [plaats], kadastraal bekend onder nr. [001], derhalve de noordelijke en zuidelijke helft van het erf met gebouwen, ten titel van art. 3:194 lid 2 BW, zonder enige toerekening van de waarde daarvan aan de man, toe te delen aan de vrouw.

2. Het hof heeft daaromtrent geoordeeld dat uit de feiten en omstandigheden die uit de gedingstukken en het verhandelde ter zitting zijn gebleken, geen andere conclusie kan worden getrokken dan dat de man opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen heeft verzwegen als bedoeld in art. 3:194 lid 2 BW, met als gevolg dat het onroerend goed te Suriname, voor zover dit aan de zijde van de man in de huwelijksgoederengemeenschap is gevallen, toevalt aan de vrouw (rov. 22-23). In het dictum heeft het hof partijen gelast om over te gaan tot goederenrechtelijke levering aan de vrouw – zonder verdere verrekening van de waarde – van het aan de zijde van de man in de gemeenschap gevallen aandeel in het onroerend goed te Suriname gelegen aan de [a-straat] in [plaats], distrikt [plaats].

3. De tegen dit oordeel en deze beslissing aangevoerde klachten rechtvaardigen naar mijn mening geen behandeling in cassatie, omdat zij klaarblijkelijk niet tot cassatie kunnen leiden. Dat laat zich als volgt toelichten.

4. Onderdeel I van het middel van de man keert zich met verschillende klachten tegen rov. 23, waar het hof concludeert dat de in rov. 22 geschetste feiten en omstandigheden in onderlinge samenhang bezien geen andere conclusie toelaten dan dat de man opzettelijk tot de gemeenschap behorende goederen heeft verzwegen, en dat de door hem gestelde gemoedstoestand na het overlijden van zijn vader onvoldoende rechtvaardiging vormt voor dit verzwijgen, nu de man wist dat het onroerend goed tot de gemeenschap behoorde en getracht heeft dit goed door opzettelijke verzwijging buiten de verdeling te houden.

5. Volgens de eerste klacht heeft het hof, door de gestelde gemoedstoestand aan te merken als onvoldoende rechtvaardiging voor het verzwijgen, een onjuiste maatstaf aangelegd bij de toepassing van het begrip ‘opzettelijk verzwijgen’ in de zin van art. 3:194 lid 2 BW. Het hof zou hebben miskend dat een dergelijke gemoedstoestand aan opzet in de weg staat (vzs tot cassatie nrs. 12-14 (eerste deel)).

Deze klacht faalt. Blijkens de wetsgeschiedenis is met het woord ‘opzettelijk’ in art. 3:194 lid 2 BW tot uitdrukking gebracht dat de bepaling slechts geldt indien de deelgenoot wist dat de betreffende goederen tot de gemeenschap behoorden.1.Het hof heeft dit criterium in rov. 23 toegepast: het heeft immers aan zijn oordeel ten grondslag gelegd dat de man wist dat het onroerend goed tot de gemeenschap behoorde.

6. Tegen laatstgenoemd oordeel is vervolgens de tweede klacht gericht (vzs tot cassatie nrs. 14 (tweede deel)-15). Volgens deze klacht kon het hof niet tot de conclusie komen dat de man wist dat het onroerend goed tot de gemeenschap behoorde, hetgeen ’s hofs oordeel omtrent het opzet onbegrijpelijk doet zijn. Daartoe wordt aangevoerd (i) dat de man, naar hij heeft gesteld (verweerschrift incidenteel beroep, nr. 11), na de toedeling in 2001 geen bemoeienis meer heeft gehad met het beheer van het onroerend goed, en (ii) dat het hof heeft overwogen (rov. 10) dat niet gebleken is dat de man huurinkomsten geniet uit het onroerend goed, waaruit volgt dat van beheer niet is gebleken.

Deze klacht faalt reeds omdat niet valt in te zien waarom het feit dat de man na de toedeling van het onroerend goed aan hem in 20012.geen beheer meer over het goed heeft gevoerd, meebrengt dat hij niet wist dat het (hem toegedeelde) goed tot de gemeenschap behoorde.

7. Volgens de derde klacht (vzs tot cassatie nr. 16) heeft het hof, zo begrijp ik, niet voldaan aan zijn verzwaarde motiveringsplicht, die voortvloeit uit de omstandigheid dat in ‘lichtere’ gevallen waarin op zich wel een rechtvaardiging bestaat voor verzwijging, (i) de andere echtgenoot de (reële) mogelijkheid behoudt om het goed in een later stadium alsnog in een verdeling te betrekken, en (ii) de bekendheid van de andere deelgenoot met het verzwegen bestanddeel moet worden meegewogen.

Deze klacht faalt reeds omdat zij berust op een rechtsopvatting die geen steun vindt in het recht.

8. Naar aanleiding van alle klachten gezamenlijk zij ten slotte nog opgemerkt dat deze zich keren tegen een in hoge mate feitelijk oordeel – geparafraseerd: uit de in rov. 22 opgesomde feiten en omstandigheden van het geval blijkt opzettelijke verzwijging – dat geenszins onbegrijpelijk is.3.Het onderdeel, dat met een overwegend juridisch vormgegeven betoog het vorenstaande lijkt te miskennen, geeft ook niet aan in welk opzicht ’s hofs (feitelijke) conclusies onbegrijpelijk zijn.

Onderdeel I acht ik dan ook klaarblijkelijk ongegrond.

9. De klachten in de onderdelen II a en II b berusten op de lezing dat het hof in rov. 23 art. 3:194 lid 2 BW heeft toegepast op het volledige onroerend goed te Suriname, derhalve ook op de noordelijke helft. Geklaagd wordt dat dit onjuist althans onbegrijpelijk is. Daartoe wordt betoogd dat (het hof aldus voorbij is gegaan aan stellingen van de man waaruit blijkt dat) de man weliswaar de eigendom heeft van een zuidelijk deel van het bedoelde perceel in Suriname, maar zijn broer eigenaar is van het noordelijk deel, en de man momenteel enkel een aanspraak op levering daarvan jegens zijn broer heeft.

10. Deze klachten kunnen niet tot cassatie leiden, omdat zij uitgaan van een evident verkeerde lezing van de beschikking van het hof. Ofschoon het hof in rov. 22 ook enige aandacht besteedt aan de zgn. “Noordelijke helft” van het perceel (vgl. het achtste tot en met het tiende gedachtestreepje), overweegt het hof niet dat de man eigenaar is geworden van het noordelijk deel (zoals de vrouw heeft gesteld en de man gemotiveerd heeft bestreden). Anders dan in bijv. rov. 21, laat het hof in rov. 23 en het dictum vermelding van de aanduidingen ‘Noordelijke’ of ‘Zuidelijke helft’ achterwege. Het onderdeel ziet eraan voorbij dat het hof heeft overwogen dat het onroerend goed te Suriname conform art. 3:194 lid 2 BW aan de vrouw toevalt “voor zover dit aan de zijde van de man in de huwelijksgemeenschap is gevallen” (rov. 23, met mijn curs.). In het dictum van zijn beschikking heeft het hof partijen dan ook gelast om in het kader van de verdeling over te gaan tot goederenrechtelijke levering aan de vrouw – zonder verrekening van de waarde – van “het aan de zijde van de man in de gemeenschap toegevallen aandeel” (lees: gedeelte, A-G) in het onroerend goed te Suriname (p. 9, met mijn curs.). De beslissingen van het hof kunnen niet anders begrepen worden dan dat naar zijn oordeel de man zijn aandeel heeft verbeurd in het onroerend goed voor zover hij eigenaar is van dat onroerend goed. Op de man rust dus, anders dan onderdeel II a betoogt, geen verplichting onroerend goed over te dragen dat niet aan hem in eigendom toebehoort en dus niet van zijn zijde in de gemeenschap is gevallen.

11. De conclusie strekt tot het niet-ontvankelijk verklaren van het cassatieberoep op de voet van art. 80a lid 1 RO.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

A-G