Hof Amsterdam, 20-03-2020, nr. 23-001992-15

afdeling strafrecht

parketnummer: 23-001992-15

datum uitspraak: 20 maart 2020

TEGENSPRAAK

Arrest van het gerechtshof Amsterdam gewezen op het hoger beroep, ingesteld tegen het vonnis van de rechtbank Amsterdam van 1 mei 2015 in de strafzaak onder parketnummer 13-728026-13 tegen

[verdachte] ,

geboren te [geboorteplaats] op [geboortedatum] ,

thans gedetineerd in [PI] .

De verdachte is door rechtbank Amsterdam vrijgesproken van hetgeen hem onder 4 is ten laste gelegd. Het hoger beroep is door de verdachte onbeperkt ingesteld en is derhalve mede gericht tegen de in eerste aanleg gegeven beslissing tot vrijspraak. Gelet op hetgeen is bepaald in artikel 404, vijfde lid, van het Wetboek van Strafvordering staat voor de verdachte tegen deze beslissing geen hoger beroep open.

Het hof zal de verdachte derhalve niet-ontvankelijk verklaren in het ingestelde hoger beroep, voor zover dat is gericht tegen de in het vonnis waarvan beroep gegeven vrijspraak.

Dit arrest is gewezen naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting in hoger beroep van 20 januari 2016 en 26 februari 2016, 23, 24 en 25 mei 2016, 14 en 17 september 2016,

15 en 16 november 2016, 2 februari 2017, 2 maart 2017, 28 maart 2017, 17 mei 2017 en 8 juni 2017, 15 en 19 september 2017, 6 en 14 december 2017, 3 en 20 juli 2018, 10 oktober 2018, 31 oktober en 14 en 20 november 2018, 10, 11, 12, 14, 17, 18, 19, 20 en 21 december 2018, 20 en 28 maart 2019, 7 en 24 mei 2019, 5 en 18 november 2019, 18 en 20 december 2019, 4, 6 en 13 februari 2020 en 9 maart 2020 en, overeenkomstig het bepaalde bij artikel 422, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering, naar aanleiding van het onderzoek ter terechtzitting in eerste aanleg.

De verdachte heeft hoger beroep ingesteld tegen voormeld vonnis.

Het hof heeft kennisgenomen van de vordering van de advocaat-generaal en van hetgeen door de verdachte en zijn raadsvrouw naar voren is gebracht.

Gelet op de in hoger beroep door het gerechtshof toegelaten wijziging is aan de verdachte ten laste gelegd dat:

1.hij op of omstreeks 29 december 2012 te Amsterdam, in ieder geval in Nederland, tezamen en in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] van het leven heeft/hebben beroofd, immers heeft/hebben verdachte en/of een of meer van zijn mededader(s) met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels in de lichamen van die [slachtoffer 1] en/of die [slachtoffer 2] geschoten, waardoor die [slachtoffer 1] en/of die [slachtoffer 2] zodanige verwondingen hebben opgelopen dat zij daardoor zijn overleden;

2.hij op of omstreeks 29 december 2012 te Amsterdam, in ieder geval in Nederland, ter uitvoering van zijn voornemen om, tezamen in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 3] en/of een of meer andere perso(o)n(en) (zijnde de andere inzittende(n) van de Range Rover met het Franse [kenteken] ) van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels in de richting van die perso(o)n(en) heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

3 primairhij op of omstreeks 29 december 2012 te Amsterdam, in ieder geval in Nederland, ter uitvoering van zijn voornemen om, tezamen in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] (beiden zijnde motoragenten) van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels in de richting van de lichamen van die [slachtoffer 4] en/of die [slachtoffer 5] heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

3 subsidiair

hij op 29 december 2012 te Amsterdam, in ieder geval in Nederland, tezamen in vereniging met een of meer ander(en), althans alleen, ter uitvoering van het door verdachte en/of zijn mededader(s) voorgenomen misdrijf opzettelijk een of twee politieambtenaren, namelijk [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] (beiden motoragent, werkzaam bij de Nationale Politie) van het leven te beroven, met dat opzet met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels op en/of in de richting [slachtoffer 4] en/of die [slachtoffer 5] heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid,

welke poging(en) tot doodslag werd(en) vergezeld en/of voorafgegaan van een of meer strafbare feiten, te weten het (mede) plegen dan wel het medeplichtig zijn aan of bij (het medeplegen van) moord of doodslag op [slachtoffer 1] en/of [slachtoffer 2] en/of het (mede)plegen van dan wel het medeplichtig zijn aan of bij (het medeplegen) van de poging tot moord of doodslag op [slachtoffer 3] ,

en welke poging(en) tot doodslag op [slachtoffer 4] en/of [slachtoffer 5] werd(en) gepleegd met het oogmerk om de uitvoering van dat/die feit(en) gemakkelijk te maken en/of om, bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf en/of aan andere deelnemer(s) aan dat/die feit(en) straffeloosheid te verzekeren;

4.hij op of omstreeks 19 maart 2013 te Amsterdam, althans in Nederland, voorhanden heeft gehad:

(in het pand [adres 1] , in de vriezer)

a. een (doorgeladen) vuurwapen van categorie III, te weten een Glock 9mm;

b. een hoeveelheid munitie van categorie III, te weten 14 patronen, type 9mm.

Voor zover in de tenlastelegging taal- en/of schrijffouten voorkomen, zal het hof deze verbeterd lezen. De verdachte wordt daardoor niet in de verdediging geschaad.

Het vonnis waarvan beroep zal worden vernietigd, omdat het hof recht doet op basis van een gewijzigde tenlastelegging alsmede omdat in hoger beroep uitgebreid nader feitenonderzoek is verricht.

Het hof wijst heden arrest in de megazaak Ebetsu ook wel de Staatsliedenbuurtzaak. In deze zaak gaat het om twee verdachten, te weten [medeverdachte] en [verdachte] . Voor de leesbaarheid zal het hof de verdachten ook aanduiden met hun achternaam.

[medeverdachte] en [verdachte] wordt verweten dat zij zich op 29 december 2012 in Amsterdam, al dan niet samen met anderen, schuldig hebben gemaakt aan:

Het hof zal de slachtoffers ook aanduiden met hun achternaam.

[verdachte] wordt daarnaast verweten dat hij op 19 maart 2013 in Amsterdam een vuurwapen en munitie voorhanden heeft gehad.

Het hof zal in hoofdstuk 2 ingaan op wat er is voorgevallen in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam op

29 december 2012 vanaf omstreeks 22.30 uur. Het hof baseert zich hierbij op hetgeen getuigen daarover hebben verklaard en wat kan worden afgeleid uit ter plaatse verricht forensisch onderzoek. Het hof zal telkens door middel van voetnoten verwijzen naar de vindplaatsen van de bewijsmiddelen. Daarbij is van belang dat in de onderhavige zaak niet ter discussie staat dat op verschillende plekken in de Staatsliedenbuurt met verschillende wapens op meerdere personen is geschoten, dat [slachtoffer 3] heeft kunnen ontsnappen door in het water van het Oostelijk Marktkanaal te springen en dat [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] zodanig gewond zijn geraakt dat zij vrijwel direct aan hun verwondingen zijn overleden. Evenmin staat ter discussie dat degenen die bij deze schietincidenten betrokken waren in een zilvergrijze Audi en een zwarte Volkswagen Golf reden en dat deze auto’s vanuit de Staatsliedenbuurt over de Haarlemmerweg in de richting van Sloterdijk zijn gereden, waarbij op de kruising met de Australiëhavenweg vanuit de Audi op de motoragenten [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] is geschoten. De Audi is vervolgens achtergelaten op de Bok de Korverweg, de Golf is niet terug gevonden. In een sloot dicht bij waar de Audi is achtergelaten zijn vier wapens aangetroffen, waarvan het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) er twee met de hiervoor genoemde schietincidenten in verband heeft gebracht.

Het hof zal in hoofdstuk 3 ingaan op de verklaringen van [slachtoffer 3] , in het bijzonder zijn herkenning van [verdachte] als bijrijder in de Audi en de bruikbaarheid van die verklaringen voor het bewijs.

Het hof zal in hoofdstuk 4 ingaan op een aantal (forensische) bevindingen en de bruikbaarheid van de resultaten ervan voor het bewijs. Het hof doet dit deels naar aanleiding van door de verdediging van [medeverdachte] respectievelijk [verdachte] gevoerde uitdrukkelijk onderbouwde standpunten. Daarbij zij opgemerkt dat hoewel een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt strikt genomen alleen voorligt in de zaak waarin het is gedaan, het hof in dit geval gelet op de onderlinge verwevenheid van deze formeel op zichzelf staande zaken, na te noemen onderwerpen in beide arresten zal bespreken, ongeacht of dit gelet op hetgeen is aangevoerd strikt genomen noodzakelijk is. Het betreft, kort gezegd:

Het hof zal in hoofdstuk 5 ingaan op het door de verdachte gegeven alibi.

Het hof zal in hoofdstuk 6 ingaan op de overwegingen ten aanzien van het bewijs.

Het hof zal in hoofdstuk 7 de overige voorwaardelijke verzoeken bespreken.

Hoofdstuk 2 - Vaststaande feiten en omstandigheden1.

Op grond van de stukken in het dossier Ebetsu en het verhandelde ter terechtzitting stelt het hof de volgende feiten en omstandigheden vast. Op 29 december 2012 vanaf 22:30 uur zijn meldingen bij de politie binnengekomen over schoten in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam (bij het Van Bossepad, de Van Bossestraat, de Schaepmanstraat en de Tweede Keucheniusstraat), slachtoffers, een zilvergrijze Audi met [kenteken] , een zwarte VW-Golf en over een op de kruising van de Van Bossestraat met de Schaepmanstraat staande zwarte Range Rover.2.

Plaats delict 1 – de Staatsliedenbuurt

Verbalisanten die naar aanleiding van deze meldingen ter plaatse zijn gekomen, hebben in de Van Bossestraat ter hoogte van nummer 94/96 de zwaargewonde – naar later is gebleken – [slachtoffer 2] aangetroffen.3.[slachtoffer 2] is naar het VU Medisch Centrum overgebracht, waar hij kort daarna alsnog aan zijn verwondingen is overleden. Pathologisch onderzoek heeft uitgewezen dat hij is overleden door verbloeding in combinatie met weefselschade aan de hersenen en uitval van hersenfuncties ten gevolge van schotletsels. Er zijn vijf schotletsels vastgesteld, waarvan een doorschotletsel in het rechter bovenbeen en een doorschotletsel in het hoofd.4.

Verbalisanten hebben in de Tweede Keucheniusstraat het lichaam van de overleden – naar later is gebleken – [slachtoffer 1] aangetroffen.5.Pathologisch onderzoek heeft uitgewezen dat hij is overleden door uitval van hersenfuncties in combinatie met verbloeding ten gevolge van zeer veel schotletsels. Er zijn schotwonden aangetroffen in het hoofd, de romp en de benen. Er zijn minimaal zestien en maximaal zeventien schotkanalen vastgesteld.6.

Op de kruising van de Van Bossestraat en de Schaepmanstraat is een zwarte Range Rover met het Franse [kenteken] aangetroffen. Het linker voor- en achterportier van die auto stond open. De alarmlichten knipperden.7.Bij onderzoek zijn onder meer elf doorschotbeschadigingen aangetroffen in de voorruit en in het plaatwerk van het dak van de Range Rover. In de hoofdsteunen en in de hemelbekleding zijn ook schotbeschadigingen aangetroffen en er zijn munitiedelen, onder andere stalen kernen, in de Range Rover gevonden.8.

Diverse getuigen9.hebben gezien dat een man vanuit de richting van het Van Bossepad naar de Range Rover is gelopen en dat hij vanachter de bestuurderstoel een tasje uit die Range Rover heeft gepakt, waarna hij in de richting van De Kempenaerstraat is gelopen, waar hij in de buurt van het lichaam van

[slachtoffer 1] is gezien. Op de kruising van de Tweede Keucheniusstraat met De Kempenaerstraat heeft die man met [verbalisant 1] gesproken. Die man – naar is gebleken [slachtoffer 3] – heeft tegen [verbalisant 1] verklaard: “Ik zat in de auto die beschoten is. Ik heb de kogels om me heen horen vliegen. Ik ben niet geraakt. Mijn vriend ligt daar op de grond. Ik wil weten wie het is. Ik wil weten welke van mijn vrienden is neergeschoten. Ik ken de drie jongens die hebben geschoten en die in de Audi zaten. U vraagt mij wie het waren. In de Audi zat Popeye. Popeye is de oudste broer van de jongen die de juwelier heeft doodgeschoten. Juwelier Hund.”10.

 De getuigen

Diverse getuigen hebben verklaard over hetgeen zij die avond hebben gezien en gehoord.

De getuige [L.C.]11.heeft verklaard dat zij omstreeks 22.30 uur met haar hond is gaan wandelen. Lopend op het Van Bossepad in de richting van de Schaepmanstraat, ter hoogte van de Van Rappardstraat zag zij opeens een jongen rennen. Deze jongen kwam vanuit de richting van de Van Rappardstraat en sprong in de struiken op het hoekje van het Van Bossepad en de Visseringstraat. Zij zag de man over het Van Bossepad richting de Schaepmanstraat rennen. Zij zag dat deze man werd gevolgd door twee andere mannen. Zij zag dat die twee mannen ook de struiken insprongen. Zij zag dat één van die mannen een groot zwart voorwerp in zijn handen had. Zij hoorde harde knallen en zag rode flitsen. Zij heeft de jongens niet in het gezicht gekeken. Zij schrok en is weggerend de Van Rappardstraat in. Daar is zij bij een man in een deuropening gaan staan (het hof begrijpt: bij [B.B.] op nummer 25). Toen ze daar stond, zag ze die twee mannen bij een grijs/zilverkleurige Audi, die op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat dicht bij de vuilnisplaats stond, staan.

De getuige [M.H.]12., die zich in haar woning op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat bevond, hoorde omstreeks 22:30 uur een auto hard aan komen rijden. Vlak daarna hoorde zij schoten. Zij heeft uit haar raam gekeken dat zicht biedt op de Van Rappardstraat. Zij zag vlak voor haar woning ter hoogte van de vuilcontainer een zilvergrijze Audi met [kenteken] staan, met de neus richting het Van Bossepad. Zij zag twee mannen met zwarte handschoenen en zwarte bivakmutsen en met zwart metalen automatische geweren met schouderband om de nek, zijwaarts teruglopen vanaf het Van Bossepad naar de Audi. Zij zag beide mannen aan de bijrijderskant instappen, waarna de Audi hard achteruit reed in de richting van de Van Bossestraat.

De getuige [A.S.]13.heeft verklaard dat zij omstreeks 22.35 uur in de geopende deur van haar

woonboot, gelegen aan het Van Bossepad, stond. Zij hoorde ter hoogte van nummer 26, zo’n 80 meter naar rechts (het hof begrijpt: richting de Van Rappardstraat) een stuk of zeven harde knallen, waarna het even stil was voordat zij weer een serie knallen hoorde die dichterbij leek. Kort daarna en vlakbij waar zij stond, hoorde zij een plons. Zij is vervolgens in de richting van de Van Rappardstraat gelopen. Zij zag aan de achterzijde van de woonboot van de buren een man met kletsnatte kleren staan. Die man zei dat er was geschoten en dat ze de politie moest bellen. Zij heeft die man op haar woonboot binnengelaten. Zij zag dat de man zijn jas uitdeed en naar zijn lijf keek, kennelijk om te zien of hij geraakt was. Zij heeft tegen die man gezegd dat ze geen bloed zag, waarna hij zei dat hij zijn vriend moest zoeken en is weggaan. Deze man is – naar het hof begrijpt – [slachtoffer 3] .

De getuige [A.K.]14.heeft verklaard dat zij omstreeks 22.30 uur vanaf haar balkon op de Van Rappardstraat naar buiten keek. Zij zag aan de overkant van de straat bij de betaalautomaat op de hoek van de Van Bossestraat en de Van Rappardstraat een grijze auto met de neus naar het Van Bossepad staan. Zij zag twee jongens gehaast uit de richting van het Van Bossepad terug komen lopen in de richting van de grijze auto. Zij zag dat de grijze auto achteruit reed en dat een van die jongens instapte. De ander jongen stapte ook in. De grijze auto reed achteruit de Van Rappardstraat in om vervolgens vooruit de Van Bossestraat in te rijden. Ze reden met hoge snelheid weg. Ze zag daarna een zwarte auto uit de Visseringstraat komen rijden.

De getuige [B.B.]15., die op bezoek was op de Van Rappardstraat, heeft verklaard dat hij buiten veel lawaai hoorde en dat hij, toen hij de voordeur opendeed, een vrouw met een hond zag lopen. Hij heeft verklaard dat de vrouw zichtbaar geschrokken was en dat zij, wijzend in de richting van het Van Bossepad, riep dat er mensen aan het schieten waren. [B.B.] is daarop naar zijn eigen woning op de Van Bossestraat gerend. Toen hij bij de hoek was, zag hij een Audi heel hard aan komen rijden uit de Visseringstraat, via de Van Rappardstraat de Van Bossestraat in. Hij zag een tweede auto, een zwarte Golf, aan komen rijden. Toen hij bij de voordeur van zijn woning was, zag hij dat de Audi stil stond in de Van Bossestraat – hij dacht ter hoogte van nummer 93 – en dat de VW Golf achter de Audi ging staan. Hij zag dat er drie mannen uit de VW Golf stapten, de bestuurder bleef zitten. Hij zag dat die drie mannen naar de overkant van de Van Bossestraat liepen. Hij zag die mannen naast elkaar staan op het trottoir en hoorde toen drie aparte knallen. Hij zag de drie mannen daarna rustig teruglopen naar de VW Golf en instappen. Hij zag dat de Audi pas weg reed toen de drie mannen terugliepen naar de VW Golf. Hij zag dat de mannen in de VW Golf stapten, waarna deze met hoge snelheid wegreed. Hij is naar buiten gegaan en naar het slachtoffer – het hof begrijpt: [slachtoffer 2] – gelopen. Hij zag dat het slachtoffer beschoten was en zwaar ademde.

Ook de getuige [A.B. 1]16.heeft verklaard dat hij een zwarte Golf, met vier personen, vanuit de richting van de Van Rappardstraat de Van Bossestraat in zag rijden. Hij zag dat de twee personen die achterin zaten door het geopende raam linksachter op een persoon die over de stoep van de Van Bossestraat rende, schoten. Hij zag die man eerst rennen en toen op de grond liggen. Hij zag drie mannen met zwarte bivakmutsen uit de Golf stappen, de bestuurder bleef zitten. Hij zag dat die drie mannen naar de man op de stoep liepen en op hem schoten, waarna ze terugliepen naar de Golf en wegreden. De getuige is vervolgens naar buiten gegaan, naar het slachtoffer.

De getuige [L.Z.]17., wonend op de kruising Schaepmanstraat/Van Bossestraat, heeft verklaard dat hij een man naar een in de Schaepmanstraat geparkeerde Range Rover zag rennen. Hij zag dat de Range Rover achteruit reed en daarna snel vooruit door de Schaepmanstraat in de richting van De Kempenaerstraat. Hij zag op dat moment dat een lichtgekleurde auto vanuit de Kempenaerstraat de Schaepmanstraat inreed. Hij zag dat de Range Rover met zijn neus tegenover de lichtgekleurde auto stil kwam te staan. Hij zag daarop veel lichtflitsen, zo’n zes tot acht. Hij zag dat de Range Rover achteruit reed en tegen geparkeerde auto’s tot stilstand kwam. De lichtgekleurde auto bleef tijdens dat achteruit rijden stil staan. Hij zag dat de deur aan de bestuurderszijde van de Range Rover open ging en dat een persoon wegrende de Van Bossestraat in, in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Hij zag dat de lichtgekleurde auto met hoge snelheid achter de wegrennende man aanreed. Kort daarna hoorde de man weer knallen.

De getuige [L.W.]18.heeft verklaard dat zij knallen hoorde en het geluid van een aanrijding. Zij keek uit haar raam en zag een Range Rover met de linkerzijde tegen geparkeerde auto’s staan. Het leek of hij klem stond. Zij zag de bestuurder uit de Range Rover stappen en wegrennen in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Volgens haar zag haar vriend (het hof begrijpt: [J.H.]19., die een zilverkleurige Audi met een ster of barst in de voorruit aan de bijrijderskant beschrijft) een Audi met hoge snelheid achter de wegrennende jongen aanrijden. Zij zijn naar buiten gegaan en zagen in de Tweede Keucheniusstraat (in de richting van het Van Beuningenplein) de man op de grond liggen die net daarvoor uit de Range Rover was weggerend.

De getuige [A.A.]20.heeft verklaard dat zij een jongen zag, die werd achtervolgd door een grijze auto. De getuige bevond zich op dat moment op de Van Bossestraat. Ze zag dat een man, zittend op de bijrijderstoel, een geweer op de rennende jongen richtte. Het geweer was zwart en ongeveer 50 tot 60 centimeter lang. Daarna hoorde ze schoten.

De getuige [C.S.]21.heeft verklaard dat zij een man uit de richting van de Schaepmanstraat op de Van Bossestraat hard zag rennen in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Direct daarna zag zij een grijze auto in de Van Bossestraat rijden. De auto kwam uit de richting van de Schaepmanstraat en reed in de richting van de Tweede Keucheniusstraat. Ze zag dat de auto ongeveer twee meter achter de hard rennende man bleef rijden. Op het moment dat de auto ter hoogte van haar woning reed, zag ze dat er een zwarte dikke staaf van ongeveer 60 centimeter uit het raam van de rechter voorportier van die auto stak. De staaf was gericht op de rennende man. Zij is vervolgens een trap naar beneden gelopen en zag toen niets meer. Wel hoorde zij weer een serie harde knallen.

De getuige [R.B. 1]22.heeft verklaard dat hij knallen hoorde en uit het raam van zijn woning de Tweede Keucheniusstraat in keek. Hij zag een grijze auto midden op straat staan. Hij zag vanaf de bijrijdersplek een man met een zwarte bivakmuts en een zwart machinegeweer in zijn handen uitstappen. Hij hoorde knallen en zag flitsen uit het wapen komen. Hij keek in de richting waarin werd geschoten en zag daar een man in elkaar zakken. Hij zag de schutter al schietend voor de auto langs naar die man lopen. Hij zag dat de schutter naast het slachtoffer ging staan en van zeer korte afstand nog een paar keer op het slachtoffer schoot, waarbij hij het wapen recht boven het slachtoffer (het hof begrijpt: [slachtoffer 1] ) hield. Hij zag dat de schutter daarna terug liep naar de grijze auto en op de bijrijdersplek instapte, waarna de auto wegreed in de richting van de Van Hallstraat.

De getuige [C.T.]23.heeft verklaard dat hij met zijn zoon op de Van Hallstraat, ter hoogte van de Watertoren, in de richting van de Haarlemmerweg liep, toen hij opeens schoten hoorde. Zijn zoon en hij zijn door gelopen. Toen zij op de Haarlemmerweg vlakbij de begraafplaats liepen, reden er twee auto’s langs in de richting van Sloterdijk. Hij zag eerst een zilverkleurige Audi met hoge snelheid langs rijden. Direct daar achter, op bumperafstand, reed een zwarte Volkswagen Golf. Ze scheurden als een soort pakketje achter elkaar aan. Zijn zoon [A.T.]24.verklaart ook over het horen van schoten toen zij vlakbij de Haarlemmerweg waren en over de Audi en een Volkswagen Golf die hard en direct achter elkaar over de Haarlemmerweg in de richting van Zwanenburg reden.

 Sporenonderzoek

Op diverse plaatsen is/zijn munitie en/of munitiedelen aangetroffen, onder meer:

- zestien flessenhals hulzen in de buurt van het perkje op de hoek van de Van Rappardstraat met het Van Bossepad (AAFM4914NL)25.;

- één huls bij het parkeervak in de Van Rappardstraat ter hoogte van huisnummer 12 (AAFJ2810NL) en vijf hulzen in het perkje op de hoek van de Van Rappardstraat met het Van Bossepad (AAFJ2811NL t/m AAFJ2815NL)26.;

- zes hulzen in de bosschages bij het Van Bossepad (AAEY8213NL)27.;

- een huls in de bosschage op de hoek van de Van Bossestraat en de Tweede Keucheniusstraat (AAEV2910NL)28.en nadat de bosschages waren gesnoeid nog eens 3 hulzen (AAFS3580NL t/m AAFS3582NL)29..

Op de stoep rondom [slachtoffer 2] zijn vier hulzen (AAFM5308 t/m AAFM5311NL) en een manteldeel (AAFM5312NL) aangetroffen. Op het trottoir van de Schaepmanstraat ter hoogte van nummer 228 lag een manteldeel van een kogel (AAFM5166NL).30.Bij de schouw zijn in zijn lichaam nog drie kogelpunten (AAEY8219NL t/m AAEY8221NL) en een kogel (AAFM5851NL) aangetroffen.31.

In de buurt van het lichaam van [slachtoffer 1] zijn zeven hulzen (AAFM4925NL t/m AAFM4931NL), vijf kogelpunten (AAFM4918NL t/m AAFM4921NL en AAFM 4932NL) en drie manteldelen (AAFM4922NL t/m AAFM4924NL) aangetroffen.32.Bij de schouw zijn in zijn lichaam nog vijf kogelpunten aangetroffen (AAEY8214NL t/m AAEY8218NL).33.

Er is onderzoek gedaan naar schade bij een woonboot gelegen aan het Van Bossepad 12. Aan de voorgevelzijde in de kinderkamer zat een perforatie, in de wand naar de gang en in de achtergevel ook. De perforaties liggen in één lijn en zijn dus zeer waarschijnlijk veroorzaakt door één kogel. Er werd geen kogel aangetroffen. Aan de voorgevelzijde in de ouder slaapkamer zat ook een perforatie. In de perforatie in de wand van de achtergevel is een kogel gevonden. Deze perforaties lagen ook in één lijn en zijn dus zeer waarschijnlijk door de aangetroffen kogel (AAFM4885NL) veroorzaakt.34.

Op diverse plekken in de Staatsliedenbuurt zijn mogelijke (schot)beschadigingen geconstateerd. In de paal van een verkeersbord op de hoek van de Van Rappardstraat met het Van Bossepad is een gefragmenteerde kogel met stalen kern aangetroffen.35.Op het Van Bossepad zijn beschadigingen aan auto’s geconstateerd, te weten een inschot in de achterzijde van het dak en een barst in de voorruit bij een Renault Clio met [kenteken] en een inschot in het rooster aan de voorzijde bij een Volkswagen Transporter met [kenteken] .36.In de Tweede Keucheniusstraat bij perceel 7 stond een Mercedes-Benz met [kenteken] . De kentekenplaat van deze auto lag op de grond en ter hoogte van de letter G zat een gat, net als in de kofferbak. In een muur in de Tweede Keucheniusstraat ter hoogte van de brievenbussen is een kogelpunt aangetroffen.37.In de Schaepmanstraat ter hoogte van perceel 226 zat aan de rechter zijkant ter hoogte van de achterste ruit een gat in het plaatwerk van een geparkeerde Volvo V70 met [kenteken] .38.

Plaats delict 2 – Haarlemmerweg/Australiëhavenweg

Naar aanleiding van de meldingen over het schieten in de Staatsliedenbuurt en het wegrijden van de Audi in de richting van de Haarlemmerweg hebben de verbalisanten [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] zich gepositioneerd langs de Haarlemmerweg.

Om 22:36 uur wordt gemeld dat een motoragent achter een Audi aanrijdt en dat op de Haarlemmerweg op politiemensen wordt geschoten. Om 22:37 uur roept een motoragent op de Haarlemmerweg via portofoonverkeer: “We worden beschoten. Automatische wapens.”39.

Uit het proces-verbaal van bevindingen van [slachtoffer 5] en [slachtoffer 4] blijkt het volgende.

[slachtoffer 5] heeft verklaard dat hij vanaf zijn positie een grijskleurige Audi aan zag komen rijden, dat die Audi met hoge snelheid reed en dat hij met zwaailicht de achtervolging heeft ingezet. Hij zag dat de Audi afremde op de kruising van de Haarlemmerweg en de Australiëhavenweg. Hij zag dat de Audi stapvoets over de kruising reed. Hij zag dat [slachtoffer 4] , die zich daar had opgesteld, in de richting van de Audi reed. Op het moment dat de Audi [slachtoffer 4] passeerde zag [slachtoffer 5] steekvlammen uit het rechterachterportier komen en hoorde hij het geluid van geweerschoten. De afstand tussen [slachtoffer 4] en de Audi bedroeg op dat moment zo’n vijf meter. [slachtoffer 5] zag [slachtoffer 4] direct daarna met zijn motor op het wegdek vallen. [slachtoffer 5] hoorde dat de geweerschoten doorgingen. Hij zag dat er ook zijn kant op werd geschoten, waarna hij achter/onder zijn dienstmotor is gaan liggen. Hij zag dat de steekvlammen zijn richting op gingen en hij voelde projectielen langs hem schieten. [slachtoffer 4] heeft verklaard dat hij de Audi aan zag komen rijden, met daarachter [slachtoffer 5] . Hij zag dat toen de Audi vlak bij hem was, één van de rechter zijruiten open ging, waarna de loop van een vuurwapen zichtbaar werd. Hij zag steekvlammen uit dat raamportier komen en hoorde zware knallen, die hij herkende als automatisch geweervuur. Hij zag dat er, terwijl de Audi over de kruising reed, voortdurend in hun richting werd geschoten. Hij zag meerdere patronen afketsen op het wegdek. Hij zag de Audi wegrijden in de richting van Halfweg.40.

De motoren van [slachtoffer 5] en [slachtoffer 4] zijn onderzocht. Daarbij werd aan de motor van [slachtoffer 4] een perforatie waargenomen in een uitlaatpijp aan de voorzijde van het motorblok en twee perforaties in het expansiedeel van de uitlaat achter het motorblok en voor de einddemper. Hoewel de hoek waarin de motor zich bevond op het moment van raken niet kan worden vastgesteld, past de hoek waaronder het projectiel de uitlaat aan de voorzijde heeft doorboord het meest bij een projectiel dat rechts voor de motor op een hard oppervlak is gericocheerd en de (schots)lijn waaronder het projectiel het expansiedeel van de uitlaat heeft doorboord het meest bij een gekantelde motor.41.

Ook is er onderzoek gedaan op de kruising van de Haarlemmerweg en de Australiëhavenweg. Daarbij zijn tien flessenhalshulzen, kaliber 7,62 x 39 mm (AAFM4915NL en AAEQ2075NL) aangetroffen.42.

Plaats delict 3 – Omgeving Bok de Korverweg

 De Audi

De Audi is vervolgens met zeer hoge snelheid vanaf de Haarlemmerweg via de Osdorperweg voorbij de Tom Schreursweg linksaf de Joris van den Berghweg ingereden43.en daarna, volgens de getuige

[R.M.]44., uit de richting van de Nico Broekhuysenweg de Bok de Korverweg op. [R.M.] heeft verder verklaard dat hij het geluid hoorde van sirenes en een helikopter. Hij zag de Audi stilstaan op de Bok de Korverweg ter hoogte van de brug bij de Gerda Brautigamstraat. Hij zag dat de Audi daarna in een parkeervak werd geparkeerd, met de neus in de richting van de sportvelden. Hij zag twee jongens, de een langer dan de ander, uit de Audi komen en over de brug bij de Gerda Brautigamstraat de woonwijk inrennen. Hij zag dat de jongens stopten met rennen toen ze hem zagen. De lange jongen liep voorop op één meter gevolgd door de andere jongen. Hij zag dat de lange jongen zijn jack voor zijn hoofd hield en dat de andere jongen zijn gezicht van hem afwendde. Hij is, omdat de jongens uit het zicht verdwenen, over het pad naar de Gerda Brautigamstraat gerend maar heeft de jongens niet meer gezien. Daarna is hij teruggelopen naar de Audi.

Om 22:51 uur wordt gemeld dat op de Bok de Korverweg een voertuig is achtergebleven.45.Ter plaatse gekomen verbalisanten hebben een zilverkleurige Audi met [kenteken] aangetroffen. Zij zagen dat de voorruit aan de bijrijderskant was gebarsten, dat de lampen nog aan waren en dat in de auto licht brandde. De koeling maakte een loeiend geluid. In het voertuig waren geen personen meer aanwezig.46.

Bij nader onderzoek aan de Audi is het volgende geconstateerd.47.

- Het bloed op de kentekenplaat aan de voorzijde van de Audi matcht met het DNA-profiel van [slachtoffer 1] .48.

Gezien het aantreffen van een donkere verkleuring aan de binnenzijde van de randen van de schotbeschadigingen in de voorruit, lijkend op residu van schotresten, de vorm van de schotbeschadigingen, het aantreffen van fijn glasgruis op het dashboard en het aantreffen van hulzen in de auto wordt gerelateerd dat er vanuit de auto, door de voorruit heen, naar buiten is geschoten.

 Telecomgegevens

Uit onderzoek naar telecommunicatiegegevens is gebleken dat [medeverdachte] vanaf 24 november 2012 tot en met 6 januari 2013 gebruik heeft gemaakt van het telefoonnummer [#639] .50.Uit de historische verkeersgegevens van dit telefoonnummer blijkt het volgende.51.

Overzicht gespreksgegevens van [medeverdachte]

Het telefoonnummer #639 bevindt zich op 29 december 2012 om 22:45 uur en om 22:46 uur onder bereik van (het hof begrijpt: aanstraalt op) de zendmast Bok de Korverweg 4 te Amsterdam. Gebleken is dat dit telefoonnummer op 29 december 2012 tussen 20:04 uur en 22:45 uur niet bereikbaar was dan wel stond uitgeschakeld.53.Vanaf 22:53 uur is dit nummer niet meer in gebruik.54.

 De sloot

In de sloot parallel aan de Nico Broekhuysenweg, langs de door de Audi gereden route, zijn op

4, 5 en 11 januari 2013 in totaal vier vuurwapens aangetroffen. Het eerste is gevonden op 4 januari 2013 omstreeks 16:25 uur ter hoogte van lantaarnpaal 43363. Vervolgens zijn om dat wapen heen, op 20 tot 30 meter van elkaar, damwanden geslagen en is het tussenliggende stuk van de sloot leeggepompt. Met behulp van een metaaldetector is vervolgens diezelfde dag omstreeks 23.20 uur het tweede wapen aangetroffen op nagenoeg dezelfde plek als waar het eerste wapen lag. Op 5 januari 2013 omstreeks 00.48 uur is ter hoogte van lantaarnpaal 43363 een derde wapen aangetroffen. Op 11 januari 2013 omstreeks 14.30 uur is ten slotte een vierde wapen aangetroffen op dezelfde locatie als waar de drie andere wapens zijn gevonden.55.

Het eerste wapen (AAFA6453NL) betreft een (semi-)automatisch werkend aanvalsgeweer van het merk Zastava, model M70, kaliber 7,62 x 39. Het ontwerp van dit geweer is gebaseerd op het model AK-47 en wordt ook wel Kalasjnikov genoemd. Er bevond zich in de kamer één patroon en in het magazijn zaten negentien patronen.56.

Het tweede wapen met het opschrift ‘Colt .38 automatic’ (AAFO4664NL) stond op scherp met de hamer naar achter. In de kamer bevond zich één patroon, in de houder zaten acht patronen. Het betreft een (semi-)automatisch werkend pistool van het merk Colt, model Super 38 Automatic, kaliber .38 Super Auto. In de bijgeleverde patroonmagazijn passen – naar het hof begrijpt: bij normaal gebruik – maximaal negen patronen.

Het derde wapen (AAFO4665NL) is aangetroffen zonder magazijnhouder en/of patroon in de kamer. Het betreft een (semi-)automatisch werkend aanvalsgeweer van het merk Zastava, model M70AB2, kaliber 7,62 x 39. Het ontwerp van dit geweer is gebaseerd op het model AK-47 en wordt ook wel Kalasjnikov genoemd.57.

Het vierde wapen (AAFA6474NL) is geladen, met de hamer ontspannen (dubbel action) met één patroon in de kamer en zeven patronen in de houder aangetroffen. Het betreft een (semi-)automatisch werkend pistool van het merk Glock, model 19, kaliber 9mm Parabellum. In bijgeleverde patroonhouder kunnen maximaal vijftien patronen.58.

De wapens zijn door het NFI onderzocht op DNA-, glas- en dactysporen. Op de Colt zijn DNA-sporen aangetroffen.

Munitie-wapen vergelijkend onderzoek59.

Het Nederlands Forensisch Instituut (NFI) heeft onderzoek gedaan aan de hulzen en overige munitiedelen die op de verschillende plaatsen delict zijn aangetroffen en heeft onderzocht in hoeverre die hulzen en/of munitiedelen in verband te brengen zijn met de vuurwapens die in de sloot parallel aan de Nico Broekhuysenweg zijn aangetroffen.

Daarbij is, kort samengevat, vastgesteld dat voor (in totaal 51 hulzen):

de bevindingen van het vergelijkend hulsonderzoek zeer veel waarschijnlijker zijn wanneer hypothese 1 (de hulzen zijn verschoten met de hierboven genoemde eerste AK-47 (AAFA6453NL)) juist is, dan wanneer hypothese 2 (de hulzen zijn verschoten met één of meer andere vuurwapens van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken als die AK-47), juist is.

Ten aanzien van een aantal aangetroffen munitiedelen kon geen vergelijkend onderzoek worden uitgevoerd, maar is wel vastgesteld dat deze geschikt zijn om met beide in de sloot aangetroffen AK-47’s af te vuren. Het betreft een kogelmantel en een looddeel uit het lichaam van [slachtoffer 1] en manteldelen die in de nabijheid van zijn lichaam op straat zijn aangetroffen, een kogel uit de muur van de slaapkamer in de woonboot gelegen aan het Van Bossepad 12 en een manteldeel dat op straat is aangetroffen ter hoogte van de Schaepmanstraat 228.

Ten aanzien van zeven hulzen die bij het lichaam van [slachtoffer 1] zijn aangetroffen geldt dat de bevindingen van het vergelijkend hulsonderzoek zeer veel waarschijnlijker zijn wanneer hypothese 3 (de hulzen zijn verschoten met de hierboven genoemde Glock (AAFA6474NL)) juist is, dan wanneer hypothese 4 (de hulzen zijn verschoten met één of meer andere vuurwapens van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken als die Glock) juist is.

Voor één kogel uit het lichaam van [slachtoffer 1] en drie kogels, twee manteldelen en een kogelpunt, die op straat bij zijn lichaam zijn aangetroffen, zijn de bevindingen waarschijnlijker wanneer hypothese 7 (de kogels zijn afgevuurd uit de loop van de hierboven genoemde Glock (AAFA6474NL)) juist is, dan wanneer hypothese 8 (de kogels zijn afgevuurd uit één of meer andere lopen van hetzelfde kaliber en met dezelfde systeemkenmerken als de loop van deze Glock) juist is. Voor één in de nabijheid van het lichaam van [slachtoffer 1] aangetroffen kogelpunt zijn de bevindingen ongeveer even waarschijnlijker wanneer hypothese 7 juist is, dan wanneer hypothese 8 juist is.

Voor de vier hulzen die bij het lichaam van [slachtoffer 2] zijn aangetroffen zijn de bevindingen waarschijnlijker wanneer deze hulzen zijn verschoten met één en hetzelfde wapen. Deze hulzen zijn vermoedelijk verschoten met een (semi-)automatisch werkend pistool van het kaliber 9mm Parabellum, merk Crvena Zastava, model 99. Voor de kogel en de vier kogelmanteldelen uit het lichaam van [slachtoffer 2] geldt dat het ongeveer even waarschijnlijk is dat deze zijn afgevuurd met één en dezelfde loop. De afvuursporen in de kogel(mantels) passen onder andere bij een Crvena Zastava.

heeft verklaringen afgelegd, die naar de kern genomen inhouden dat hij [verdachte] heeft gezien en heeft herkend als één van de inzittenden van de Audi. Volgens [slachtoffer 3] zat [verdachte] voorin op de bijrijdersstoel naast de bestuurder.

Zowel in eerste aanleg als in hoger beroep is de herkenning door [slachtoffer 3] van [verdachte] als inzittende van de Audi steeds uitdrukkelijk onderwerp van debat geweest.

In de hierna volgende overwegingen zal het hof hetgeen door de verdediging en het Openbaar Ministerie omtrent genoemde herkenning naar voren is gebracht bespreken en de vraag of de verklaringen van [slachtoffer 3] bruikbaar zijn als bewijsmiddel beantwoorden.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft uitgebreid verweer gevoerd ten aanzien van de verklaringen van [slachtoffer 3] . Daarbij heeft de verdediging gesteld dat die verklaringen wegens strijd met artikel 6 Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) althans op grond van artikel 359a, eerste lid, onder b van het Wetboek van Strafvordering (Sv) dienen te worden uitgesloten van het bewijs, omdat de betrouwbaarheid van die verklaringen onvoldoende effectief getoetst kon worden wegens fatale beperkingen van het ondervragingsrecht mede te wijten aan onevenwichtig, onvolledig en niet integer verricht onderzoek, een en ander in strijd met de onschuldpresumptie.

Het verweer tot bewijsuitsluiting op grond van onherstelbaar vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv wegens schending van artikel 6 EVRM valt uiteen in de volgende onderdelen:

A. De verdediging heeft [slachtoffer 3] onvoldoende effectief kunnen ondervragen en de betrouwbaarheid van diens verklaringen onvoldoende effectief kunnen toetsen.

B. Er is sprake van een onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek door politie en Openbaar Ministerie.

C. De politie heeft verregaand onzorgvuldig en in strijd met het “Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek” gehandeld bij een fotoconfrontatie met [slachtoffer 3] .

A. Geen effectieve ondervraging en effectieve toetsing van de betrouwbaarheid van [slachtoffer 3] en diens verklaringen

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 3] – hoewel hij meermalen door de verdediging als getuige bij de rechter-commissaris en ter terechtzitting in hoger beroep is bevraagd – onvoldoende kon worden gecontroleerd. Niet alleen zijn de verklaringen op zich niet objectiveerbaar, [slachtoffer 3] heeft volgens de verdediging bovendien aantoonbaar de waarheid bemanteld. Als gevolg van het aan [slachtoffer 3] vanwege diens actieve rol in het criminele circuit ruimhartig toegekende verschoningsrecht en diens kennelijke belang om bepaalde zaken in nevelen te hullen, zijn bijna alle wezenlijke vragen van de verdediging onbeantwoord gebleven. De verklaring omtrent de herkenning is daardoor geminimaliseerd tot het aanwijzen van de verdachte, waardoor de verdachte onherstelbaar in zijn verdedigingspositie is benadeeld. Daarnaast zijn verzoeken van de verdediging tot onderzoek naar objectieve gegevens buiten de invloedsfeer van [slachtoffer 3] afgewezen. Het effectief kunnen toetsen van de verklaringen van [slachtoffer 3] is dan ook niet mogelijk geweest. Bij gebreke aan compensatie dient de verdachte reeds daarom te worden vrijgesproken van de tenlastegelegde feiten.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat het verweer van de verdediging dat sprake is van vormverzuimen als bedoeld in artikel 359a Sv niet kan slagen. De verklaringen van [slachtoffer 3] zijn bruikbaar voor het bewijs. Het is een gegeven dat [slachtoffer 3] voorkomt in andere strafrechtelijke onderzoeken en gelet daarop een verschoningsrecht heeft. Hij is meermalen als getuige gehoord, maar ook veel andere personen zijn als getuigen gehoord. De verdediging heeft [slachtoffer 3] ook omtrent de verklaringen van die personen kunnen bevragen. Het verdedigingsrecht is niet teveel beperkt. Bovendien heeft er in hoger beroep nog naar veel kwesties onderzoek plaatsgevonden, mede naar aanleiding van verzoeken van de verdediging daartoe. De resultaten van dergelijk onderzoek zijn in processen-verbaal of rapporten vastgelegd en aan de verdediging verstrekt. Ook daaromtrent heeft de verdediging [slachtoffer 3] kunnen bevragen.

Oordeel van het hof

Op grond van het dossier en het verhandelde ter terechtzitting kan worden vastgesteld dat [slachtoffer 3] op de volgende momenten verklaringen heeft afgelegd, al dan niet in de vorm van een getuigenverhoor.

Op 29 december 2012, onmiddellijk na de schietpartij op de plaats delict, heeft [slachtoffer 3] tegen de politie verklaard over degenen die bij de gebeurtenissen betrokken zouden zijn geweest.60.Op 28 januari 2013 heeft [slachtoffer 3] gebeld naar de politie en verklaard over hetgeen op 29 december 2012 is voorgevallen.61.Vervolgens heeft [slachtoffer 3] op 23 februari 201362., op 28 maart 201363., op 14 mei 201364., op 30 mei 201365., op 17 juli 201366., op 11 december 201367.en op 26 mei 201468.verklaringen afgelegd bij de politie.

Hij is tweemaal bij de rechter-commissaris als getuige gehoord in aanwezigheid van de verdediging, te weten op 6 maart 2014 en 20 maart 2014. In hoger beroep is [slachtoffer 3] wederom als getuige gehoord en wel ter terechtzittingen op 26 mei 2016, 10 oktober 2018 en tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak op 10 december 2018, 17 december 2018 en ten slotte nog op 4 februari 2020, waarbij de verdediging telkens in de gelegenheid is geweest hem te bevragen.

In totaal heeft [slachtoffer 3] zestien keer een verklaring afgelegd, al dan niet in de vorm van een getuigenverhoor. Daarbij is de verdediging zeven keer in de gelegenheid geweest hem uitvoerig te bevragen, waarbij hij op veel vragen antwoord heeft gegeven.

Hoewel de verdediging terecht heeft opgemerkt dat [slachtoffer 3] zich als getuige ten aanzien van tal van hem door de verdediging gestelde vragen op zijn verschoningsrecht heeft beroepen, levert deze omstandigheid geen schending van het aan de verdachte op grond van artikel 6 EVRM toekomende ondervragingsrecht op. Vooropgesteld moet worden dat indien een getuige een beroep doet op het hem op grond van artikel 219 Sv toekomend recht zich te verschonen van de beantwoording van een hem gestelde vraag, toewijzing daarvan onderworpen is aan het oordeel van de rechter aan de hand van de in voornoemd artikel gegeven kaders. In het onderhavige geval is de verdediging en ook het Openbaar Ministerie steeds in de gelegenheid gesteld zich uit te laten over het wel of niet toewijzen van een beroep op het verschoningrecht door [slachtoffer 3] ten aanzien van hem gestelde vragen, alvorens door het hof daarop gemotiveerd is beslist. Dat de criminele achtergrond van [slachtoffer 3] en diens belang om in dat kader niet man en paard te noemen met het oog op een mogelijke strafrechtelijke veroordeling bij die beoordeling een aanzienlijke rol hebben gespeeld, doet aan bovenstaande conclusie – geen schending van artikel 6

EVRM – niet af.

Het hof betrekt hierbij dat [slachtoffer 3] op vragen die zien op de kern van het tenlastegelegde – de vraag of [verdachte] en [medeverdachte] betrokken zijn bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt – telkens zonder voorbehoud, duidelijk en veelal gedetailleerd heeft geantwoord.

Bij deze stand van zaken kan naar het oordeel van het hof de conclusie niet anders luiden dan dat de verdediging voldoende in de gelegenheid is geweest [slachtoffer 3] als getuige te bevragen en daarbij hetgeen hij eerder heeft verklaard te toetsen. Ook is de verdediging ruimschoots in de gelegenheid geweest [slachtoffer 3] te confronteren met de verklaringen van andere getuigen en nieuwe onderzoeksbevindingen. Dat [slachtoffer 3] vanwege het hem toegekende verschoningsrecht niet alle bij de verdediging levende vragen heeft beantwoord, brengt evenmin een schending van artikel 6 EVRM en/of in artikel 359a Sv met zich. Wel kan de verdediging worden nagegeven dat bij de toetsing van de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 3] een rol zal spelen dat hij zich heeft kunnen verschonen van de beantwoording van vragen over zijn kennelijke ontmoeting met een persoon voorafgaand aan het moment waarop hij beschoten is. Het hof zal dit aspect meewegen bij de waardering van de door [slachtoffer 3] afgelegde verklaringen.

Het verweer op dit onderdeel wordt verworpen.

B. Onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek door de politie en Openbaar Ministerie

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat sprake is van een onherstelbare besmetting van de integriteit van het onderzoek, omdat [slachtoffer 3] ongehinderd van begin af aan de opsporing en de inhoud van het dossier heeft kunnen beïnvloeden en de politie en het Openbaar Ministerie onvoldoende kritisch onderzoek hebben gedaan naar de verklaringen van [slachtoffer 3] .

De verdediging heeft daartoe gewezen op het feit dat [slachtoffer 3] al direct na het schietincident in de Staatsliedenbuurt de regie heeft genomen door een beschuldiging te uiten aan het adres van Popeye en Dani en daarna onmiddellijk de plaats delict te verlaten met medeneming van zijn telefoons en tasje uit de Range Rover, waarmee hij gekomen was. Daardoor is mogelijk voor de verdachte ontlastend bewijs verdwenen. De verdediging heeft aangevoerd dat het laten lopen van een zo belangrijke getuige als [slachtoffer 3] op de plaats delict met medeneming van mogelijk ontlastend bewijsmateriaal een wezenlijke fout van de politie is. Inbeslagneming van zijn telefoons en nadere bevraging van [slachtoffer 3] , voordat hij met anderen contact kon hebben, was van grote waarde geweest voor het onderzoek en de waarheidsvinding en daarmee voor de belangen van de verdachte op een eerlijk proces.

Ook heeft [slachtoffer 3] meerdere berichten onder de naam “King” op internet geplaatst om zijn scenario omtrent het incident verder vorm te geven. Vervolgens heeft hij zelf contact opgenomen met de politie ter nadere toelichting en om de identiteit van de door hem genoemde Popeye door te geven en om de rol van Dani, die volgens de verdediging in het kamp van [slachtoffer 3] moet worden geplaatst, te corrigeren. Ook het feit dat [slachtoffer 3] zelf de getuigen A1 en B1 heeft aangedragen, nadat hij is geconfronteerd met de verklaring van [A.B. 2] bij de rechter-commissaris waarin de vermeende herkenning van de verdachte is weersproken, bevestigt volgens de verdediging diens regisserende rol.

Aldus is volgens de verdediging de opsporing en integriteit van het onderzoek door [slachtoffer 3] , niet gehinderd door enig handelen van de politie en het Openbaar Ministerie, besmet.

Voorts heeft de verdediging aan de hand van gegevens uit andere strafrechtelijke onderzoeken verschillende scenario’s geschetst (dubbelspel door [R.B. 2] , sturende rol van [H.S.] en overtuiging [slachtoffer 3] op basis van verkeerde informatie van anderen, [slachtoffer 3] beïnvloedt strafzaken en maakt daarbij gebruik van PGP-account h828), die naar visie van de verdediging steun geven aan de stelling dat sprake is van besmetting van het onderzoek door [slachtoffer 3] .

Samenvattend meent de verdediging dat bij de politie een onbegrijpelijk en onherstelbaar gebrek aan onafhankelijk en kritisch onderzoek naar de verklaringen van [slachtoffer 3] is te constateren, waardoor de waarheidsvinding in het geding is gekomen en de verdachte willens en wetens, althans met grove veronachtzaamheid, onherstelbaar is geschaad in zijn belang bij een zorgvuldige en professionele opsporing, welke eisen voortvloeien uit het recht op een eerlijk proces ex artikel 6 EVRM.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat het verweer van de verdediging niet kan slagen. Het opsporingsteam noch het Openbaar Ministerie heeft zich laten leiden door [slachtoffer 3] en ook anderszins is de integriteit van het opsporingsonderzoek niet in het geding gekomen. Daarbij heeft het Openbaar Ministerie erop gewezen dat [slachtoffer 3] , die slachtoffer was van een beschieting, vanwege de hectiek aldaar de plaats delict heeft kunnen verlaten met medeneming van persoonlijke spullen. Dat daardoor voor de verdachte ontlastend bewijs is verdwenen is niet aannemelijk. De stelling dat [slachtoffer 3] door de politie zou zijn ingezet in de opsporing is onjuist. Aan [slachtoffer 3] is gevraagd of hij aanvullende informatie kon geven. Een dergelijke vraag wordt aan veel slachtoffers/aangevers gesteld. Dat is iets anders dan het inzetten van een burger bij de opsporing. [slachtoffer 3] heeft inderdaad aanvankelijk gezegd dat hij King was, maar heeft dat later weer ontkend. Er is onderzoek gedaan naar de door King gebruikte IP-adressen, maar de identiteit van King kon niet worden vastgesteld. Ook op andere onderdelen van de door de verdediging geschetste scenario’s is onderzoek verricht. De resultaten daarvan zijn in het dossier gevoegd.

Oordeel van het hof

De stelling van de verdediging dat [slachtoffer 3] direct na de beschieting in de Staatsliedenbuurt uit eigen belang het opsporingsonderzoek ten nadele van de verdachte heeft gestuurd en ook in het verloop daarvan heeft besmet, acht het hof niet aannemelijk geworden. Deze stelling is hoofdzakelijk gebaseerd op een interpretatie van feiten en omstandigheden zoals die zijn voorgevallen tijdens het opsporingsonderzoek en vindt geen basis in objectieve vaststellingen. Het moge zo zijn dat [slachtoffer 3] ongehinderd de plaats delict met medeneming van zijn tasje en telefoons heeft kunnen verlaten en dat als gevolg daarvan die telefoons niet konden worden onderzocht, niet is gesteld of gebleken dat de politie daarbij in strijd met enig vormvoorschrift heeft gehandeld. Zoals het Openbaar Ministerie naar voren heeft gebracht, moet er gelet op de gebeurtenissen die daar toen hebben plaatsgevonden van uit worden gegaan dat sprake was van een grote hectiek bij de aanwezigen op de plaats delict. Uit het dossier komt naar voren dat, hoewel het de bedoeling was dat [slachtoffer 3] zo spoedig mogelijk voor verhoor naar het bureau zou worden gebracht, dit mede door gebrek aan mankracht en communicatiemiddelen niet is gebeurd.

Dat [slachtoffer 3] zich – als slachtoffer/aangever – op 28 januari 2013 zelf telefonisch heeft gemeld bij de politie biedt evenmin steun voor de stelling van de verdediging. Daarbij verdient opmerking dat [slachtoffer 3] niet alleen zelf zijn verhaal heeft gedaan, maar ook op tal van nadere vragen van de zijde van de politie antwoord heeft gegeven. Dat hij daarbij te kennen heeft gegeven eerst zijn familie in veiligheid te willen brengen, alvorens hij zich als getuige zou melden, getuigt gelet op de aard van de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt niet van sturing van het opsporingsonderzoek.

Weliswaar heeft [slachtoffer 3] aanvankelijk op een vraag van de politie bevestigd King te zijn. Later is hij daarop terug gekomen en heeft hij uitgelegd waarom. Door de politie is meermalen onderzoek gedaan naar de identiteit van deze King, echter zonder resultaat. Zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt, valt niet in te zien dat de opsporing door het personage King is besmet met schending van een rechtens te respecteren belang van de verdachte tot gevolg.

Voorts kan worden vastgesteld dat opmerkingen en verzoeken van de verdediging over, onder andere, een sturende rol van [H.S.] , dubbelspel door [R.B. 2] , het ‘aandragen’ van A1 en B1 door [slachtoffer 3] , de verklaring van de getuige [K.] (te weten, dat hem geld geboden is om te zeggen dat [slachtoffer 3] heeft gelogen over zijn herkenning van [verdachte] ), eventueel bezit van een PGP-telefoon en over ‘h828’ in een PGP-conversatie, door het Openbaar Ministerie veelal nader zijn onderzocht. Daarbij kan worden opgemerkt dat de verdediging niet heeft geschroomd niet vaststaande feiten als ‘waar’ te presenteren en haar ter beschikking staand materiaal uit andere (liquidatie-)onderzoeken in te brengen bij het doen van verzoeken. De resultaten van dat onderzoek naar de veronderstellingen en interpretaties van de verdediging zijn gevoegd in het dossier. Het hof moet constateren dat die onderzoeksresultaten op geen enkele wijze steun geven aan de stelling dat [slachtoffer 3] het opsporingsonderzoek heeft geregisseerd en/of dat de politie onvoldoende kritisch onderzoek heeft gedaan.

Het verweer van de verdediging wordt op dit onderdeel verworpen.

C. De politie heeft verregaand onzorgvuldig en in strijd met het “Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek” gehandeld bij een fotoconfrontatie met [slachtoffer 3] .

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat de politie bij de met [slachtoffer 3] gehouden fotoconfrontaties verregaand onzorgvuldig en in strijd met de richtlijnen en de belangen van de verdachte bij een onafhankelijke betrouwbare waarheidsvinding heeft gehandeld. Daarbij is niet voldaan aan de eisen van het ‘Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek’. Er zijn slechts foto’s van de verdachte en enkele broers getoond en niet een fotocompilatie van de verdachte en een groot aantal op elkaar gelijkende personen, terwijl bij de politie bekend was dat ook andere personen Popeye worden genoemd. Door een foto van de verdachte in een blauw, papieren hazmatpak te tonen is sprake van een dusdanige vorm van kennelijke beïnvloeding en sturing van degene die met de foto’s en bijbehorende informatie wordt geconfronteerd, dat in het licht van de onschuldpresumptie ex artikel 6 EVRM niet meer kan worden gesproken van objectiveerbaar bewijsmateriaal. Daar komt bij dat de verdediging hoewel de verdachte was aangehouden niet in de gelegenheid is gesteld aan de fotoconfrontatie deel te nemen noch op de samenstelling van de fotoreeks of de omstandigheden van de confrontatie invloed uit te oefenen, hetgeen in strijd moet worden geacht met de mogelijkheid van het recht op betwisting van het dossier.

De politie heeft met deze gang van zaken rond de cruciale herkenning en identificatie van de verdachte willens en wetens ernstig onzorgvuldig gehandeld, althans met grote veronachtzaming de aanmerkelijke kans aanvaard dat het recht van de verdachte op een eerlijke onafhankelijke opsporing en een eerlijk proces ex artikel 6 EVRM onherstelbaar zou worden geschonden en daarmee de verdachte onherstelbaar geschaad in zijn belang bij een betrouwbare waarheidsvinding.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie acht de handelwijze van de politie rondom deze fotoconfrontatie niet in strijd met verdedigingsrechten dan wel artikel 6 EVRM. Het verweer kan niet slagen. Een opsporingsconfrontatie is alleen bij een onbekende verdachte toegestaan, aangezien anders twijfel ontstaat over de betrouwbaarheid van de herkenning. In dit geval is sprake van een soort tussenvorm en niet van een OSLO of FOSLO. Er zijn foto’s getoond van de verdachte en een aantal van zijn broers. Omdat alle broers Popeye worden genoemd, wilde de politie zekerheid krijgen over welke Popeye [slachtoffer 3] sprak. Dat de verdachte een soort overall draagt op de van hem getoonde foto, maakt niet dat daardoor sprake was van een gestuurde herkenning.

Oordeel van het hof

Het hof stelt voorop dat een fotoconfrontatie – in casu het tonen aan [slachtoffer 3] van een fotocollage van de verdachte en verschillende broers van de verdachte – geen confrontatie is als bedoeld in het ‘Besluit toepassing maatregelen in het belang van het onderzoek’.69.Dit besluit ziet uitsluitend op de confrontatie in persoon. Voor zover de verdediging ervan uitgaat dat het hof de uitvoering van de fotoconfrontatie moet toetsen aan het genoemde Besluit, getuigt dit van een onjuiste rechtsopvatting en behoeft het verweer in die zin geen verdere bespreking.

Het hof leidt uit de gang van zaken af dat bij de fotoconfrontatie enkel sprake was van een situatie, waarin de politie door het tonen van een foto van de verdachte in combinatie met foto’s van zijn broers duidelijkheid wilde verkrijgen over de vraag welke Popeye [slachtoffer 3] bedoelde toen hij over Popeye sprak. Het hof zal het aanwijzen van de verdachte door [slachtoffer 3] in de fotocollage in dit licht waarderen. Overigens had [slachtoffer 3] al voor de fotoconfrontatie aan de politie gemeld dat hij [verdachte] heeft gezien en herkend (namelijk op 28 januari 201370.tijdens het telefoongesprek met de politie: “ [verdachte] gezicht heb ik één miljoen procent gezien”). Wat betreft de stelling dat de herkenning door [slachtoffer 3] niet door de verdediging kon worden getoetst voor zover [slachtoffer 3] heeft gesteld de verdachte eerder te hebben gezien in een shishalounge en op de Albert Cuyp, merkt het hof op dat dit juist is. Naar het oordeel van het hof betekent dit echter niet dat reeds hierom de verklaringen van [slachtoffer 3] moeten worden uitgesloten van het bewijs. Daarbij betrekt het hof dat [slachtoffer 3] ook op dit onderdeel bevraagd is kunnen worden door de verdediging.

Van een schending van artikel 6 EVRM dan wel anderszins handelen in strijd met de rechten van de verdediging in de zin van artikel 359a Sv is naar het oordeel van het hof geen sprake. Het verweer op dit onderdeel wordt verworpen.

Nu het verweer van de verdediging tot uitsluiting van het bewijs van de verklaringen van [slachtoffer 3] op alle onderdelen wordt verworpen, concludeert het hof dat die verklaringen bruikbaar zijn voor het bewijs.

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat de verklaringen van [slachtoffer 3] wegens kennelijke leugenachtigheid althans onbetrouwbaarheid niet tot bewijs van het tenlastegelegde kunnen worden gebruikt. Het hof zal dit standpunt hierna in hoofdstuk 6 bespreken.

Het hof stelt voorop dat van de verdediging die een beroep doet op schending van een vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv mag worden verlangd dat duidelijk en gemotiveerd aan de hand van de daarin genoemde factoren wordt aangegeven tot welk in artikel 359a Sv omschreven rechtsgevolg dit dient te leiden. Alleen op een zodanig verweer is de rechter gehouden een met redenen omklede beslissing te geven.

Het hof stelt voorts voorop dat onderscheid moet worden gemaakt tussen de begrippen ‘bewijskracht’ en ‘bewijswaardering’. De bewijskracht of ‘likelihood ratio’ is een uitspraak van de forensisch onderzoeker over de waarschijnlijkheid van de bevindingen (uit het verrichte forensisch onderzoek) in het licht van geformuleerde hypothesen. De bewijskracht ziet op de vraag hoeveel waarschijnlijker de resultaten van het forensisch onderzoek zijn onder de ene hypothese ten opzichte van een andere en wordt vaak uitgedrukt in verbale termen zoals ‘iets waarschijnlijker’ of ‘veel waarschijnlijker’. De vraag of resultaten van forensisch onderzoek zullen worden gebruikt tot het bewijs van hetgeen aan de verdachte is tenlastegelegd, met andere woorden de bewijswaardering, is binnen de daartoe in het Wetboek van Strafvordering gegeven kaders onderworpen aan het oordeel van de rechter die over de zaak beslist. Daarbij is de rechter vrij in de selectie en waardering van het beschikbare bewijsmateriaal en spelen enerzijds de tenlastelegging en anderzijds andere beschikbare bewijsmiddelen een belangrijke rol.

 Paragraaf 1 - De hoofdsteunen uit de Audi

Uit de achtergelaten Audi zijn vier hoofdsteunen veiliggesteld en bemonsterd.71.De hoofdsteunen zijn eerst afzonderlijk verpakt in plastic ademende tassen en in een krat in een afgesloten ruimte bij het Team Forensische Opsporing bewaard en vervolgens in een verzegelde transportkrat vervoerd naar het NFI. Bij aankomst bij het NFI werd geconstateerd dat van de verpakking van de hoofdsteun rechtsvoor (AAFJ2839NL) zowel de buitenste als de binnenste laag was beschadigd.72.De kans op contaminatie als gevolg van de beschadigde verpakking was volgens [desundige 1] , DNA-deskundige bij het NFI, klein.73.Niet is gebleken dat dit van invloed is geweest op het onderzoek.

Het DNA-onderzoek aan de hoofsteun rechtsvoor (AAFJ2839NL) is onderwerp van debat geweest in eerste aanleg en in hoger beroep. In chronologische volgorde is het volgende voorgevallen.

In 2013 heeft [desundige 1] DNA-onderzoek verricht aan de bemonsteringen op de hoofdsteunen en daaromtrent aanvullend gerapporteerd.74.Het onderzoek aan de hoofdsteun rechtsvoor met de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09 heeft (telkens) een onvolledig DNA-profiel opgeleverd van minimaal één man, waarbij het celmateriaal afkomstig kan zijn van [verdachte] .

Een standaard statistische berekening voor het vaststellen van de wetenschappelijke bewijswaarde van de gevonden match met het DNA-profiel van [verdachte] was niet mogelijk, omdat niet duidelijk was of alle DNA-kenmerken van de donor of van alle donor(en) is/zijn waargenomen in de onvolledige (LCN) DNA-profielen van het celmateriaal in de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09.

Wel is de wetenschappelijke bewijswaarde van de bevindingen van het vergelijkend DNA-onderzoek geëvalueerd op bronniveau voor de meest informatieve bemonstering van de twee, te weten bemonstering AAFJ2839NL#09. Hiervoor is aangenomen dat de DNA-kenmerken in dit onvolledige (LCN) DNA-profiel afkomstig zijn van één cel donor.

Onder deze aanname zijn voor deze bemonstering de volgende twee hypotheses beschouwd:

Hypothese I: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese II: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige persoon.

De verkregen resultaten van het DNA-onderzoek zijn meer dan één miljard maal waarschijnlijker als hypothese 1 waar is, dan wanneer hypothese 2 waar is.

Bij brief van 8 augustus 2014 heeft [desundige 1] aanvullende vragen van de rechter-commissaris beantwoord.75.Deze brief houdt onder andere in dat een LCN DNA-analyse is uitgevoerd, omdat de bemonsteringen te weinig DNA bevatten voor een standaard DNA-onderzoek. De LCN DNA-analyse voor de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09 is vier keer herhaald. Voor de bemonstering AAFJ2839NL#09 zijn daarbij op alle loci in de vier uitgevoerde LCN DNA-analyses enkele pieken/DNA-kenmerken waargenomen. Op één locus konden deze pieken/DNA-kenmerken niet gereproduceerd worden.

Bij brief van 19 september 2014 heeft [desundige 1] opnieuw aanvullende vragen van de rechter-commissaris beantwoord.76.In deze brief is gerapporteerd over de wetenschappelijke bewijswaarde als niet een willekeurige persoon, maar een willekeurige volle broer van de [verdachte] de donor van het celmateriaal in de bemonstering AAFJ2839NL#09 kan zijn. De volgende hypothesen zijn getoetst.

Hypothese I: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese II: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een (onbekende) broer van [verdachte] .

De conclusie luidt dat de verkregen resultaten van het DNA-onderzoek zeer veel waarschijnlijker zijn als hypothese I waar is, dan als hypothese II waar is.

De DNA-profielen van twee broers van de verdachte ( [broer 1] en [broer 2] ) bleken niet te matchen met de (LCN) DNA-profielen van het celmateriaal in de bemonsteringen AAFJ2839NL#08 en AAFJ2839NL#09.

In 2015 heeft op verzoek van de verdediging een tegenonderzoek plaatsgevonden. Hiertoe zijn monsters van de hoofdsteun rechtsvoor uit de Audi (extractienummer AAFJ2839NL#08C en AAFJ2839NL#09C) en een referentiemonster wangslijmvlies van [verdachte] verzonden aan het Forensisch Laboratorium voor DNA-Onderzoek (FLDO), met het verzoek van bovengenoemd sporenmateriaal – indien mogelijk – een vergelijkend autosomaal contra-expertise DNA-onderzoek te verrichten. Het FLDO heeft op 26 januari 2015 geconcludeerd dat geen betrouwbaar en reproduceerbaar autosomaal DNA-profiel kon worden vastgesteld in die sporen.77.

Ter terechtzitting in eerste aanleg zijn [deskundige 2] , DNA-deskundige bij het FLDO en

[desundige 1] , DNA-deskundige bij het NFI, als deskundigen gehoord.

Uit het verhoor van [deskundige 2] volgt dat het toepassen van de LCN-methode door het NFI de reden is dat het FLDO en het NFI tot andere conclusies zijn gekomen. [deskundige 2] kan de conclusies van het NFI onderschrijven op het moment dat wordt gekeken naar het door het NFI verkregen onvolledig DNA-profiel. Het FLDO heeft de LCN-methode niet toegepast, omdat het FLDO een kit gebruikt van een andere fabrikant en deze kit gevoeliger is en eerder een vals positief resultaat geeft. De door het NFI toegepaste LCN-methode is, volgens [deskundige 2] , een internationaal geaccrediteerde en gevalideerde methode. [deskundige 2] heeft nog bevestigd dat er bij het ontbreken van slechts één locus, zoals door [desundige 1] is gerapporteerd, gesproken kan worden van een bijna volledig DNA-profiel. [deskundige 2] heeft ook verklaard dat als zij op de uitkomsten van het NFI dezelfde statistiek zou loslaten, de berekening zelfs hoger dan 1 miljard zou liggen.

Op 13 september 2016 heeft [desundige 1] opnieuw aanvullend gerapporteerd.78.In dit rapport is – voor zover relevant79.– voor bemonstering AAFJ2839NL#09 de bewijskracht berekend onder de volgende hypothesen beschouwd:

Hypothese 7: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 8: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige onbekende persoon.

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn meer dan één miljard maal waarschijnlijker als hypothese 7 waar is, dan als hypothese 8 waar is.

Hypothese 9: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 10: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige broer van [verdachte] .

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn getalsmatig ten minste 60.000 keer waarschijnlijker als hypothese 9 waar is, dan als hypothese 10 waar is.80.

Hypothese 11: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van [verdachte] .

Hypothese 12: De bemonstering AAFJ2839NL#09 bevat celmateriaal van een willekeurige neef van [verdachte] .

De verkregen resultaten van het vergelijkend DNA-onderzoek zijn getalsmatig meer dan een miljard keer waarschijnlijker als hypothese 11 waar is, dan als hypothese 12 waar is.

Op 13 oktober 2016 heeft onder leiding van de raadsheer-commissaris, in aanwezigheid van de verdediging en het Openbaar Ministerie, een expertmeeting plaatsgevonden met deskundigen van het NFI.81.Kort na deze bijeenkomst bleek dat geen nader onderzoek aan de hoofsteunen van de Audi meer mogelijk was. Uit een proces-verbaal van bevindingen van de forensisch coördinator blijkt dat hij op 21 juli 2016 bericht had gekregen, dat de hoofdsteunen achterin de Audi lagen, het interieur van de Audi beschimmeld was en dat de zakken met de hoofdsteunen en lederen hoesjes (het hof begrijpt: de bekleding van de hoofdsteunen) waren gescheurd. De Audi bleek dus – anders dan waar de expertmeeting vanuit was gegaan – in zijn geheel niet geschikt voor nadere bemonsteringen.82.

Ter terechtzitting in hoger beroep van 11 december 2018 is deskundige [desundige 1] opnieuw gehoord. Hij heeft toen desgevraagd bevestigd dat in het onderzoek gebruik is gemaakt van een gevalideerde methode, dat berekeningen op een dusdanige wijze plaatsvinden, dat zo veel mogelijk wordt voorkomen dat er fouten worden gemaakt en dat er een hogere foutmarge wordt gebruikt dan in algemene zin door het systeem wordt vereist. Het NFI calculeert daarbij een extra hoge foutmarge in, zodat het resultaat minder kans geeft op fouten.83.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft – kort samengevat – het volgende aangevoerd.

Schending als bedoeld in artikel 359a Sv en/of van artikel 6 EVRM

De verdediging heeft betoogd – met verwijzing naar jurisprudentie en literatuur – dat de resultaten van het DNA-onderzoek van de hoofdsteun rechtsvoor in de Audi, op grond van artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM dienen te worden uitgesloten van het bewijs.

Volgens de verdediging wijkt de toegepaste LCN-methode af van de internationale standaarden en kan dit onderzoek niet worden herhaald in het kader van een contra-expertise. Dit laatste volgt, volgens de verdediging, ook uit het rapport van het FLDO. De LCN-methode staat daarom op gespannen voet met de verdedigingsrechten van artikel 6 EVRM en moet gelet op de geringe mate van betrouwbaarheid en de onmogelijkheid voor de verdediging de betrouwbaarheid te kunnen toetsen worden uitgesloten van het bewijs. Deze methode is internationaal omstreden en wordt slechts in een beperkt aantal landen gebruikt en moet niet als een onafhankelijk en betrouwbaar forensisch middel worden beschouwd.

De verdediging heeft voorts betoogd dat geen contra-expertise meer mogelijk is door de wijze van onderzoek aan de Audi (de Audi is, volgens de verdediging, zonder handschoenen onderzocht en er zou een hond door de Audi hebben gelopen) en omdat de Audi – naar het hof begrijpt: het interieur van de Audi – beschimmeld is geraakt en ten behoeve van de reconstructie is gereinigd en de hoofdsteunen achterin de Audi zijn bewaard in gescheurde zakken. De verdediging heeft geconcludeerd dat deze onprofessionele en onzorgvuldige werkwijze en omgang met zeer belangrijk (bewijs)materiaal moet worden aangerekend aan het onderzoeksteam en het Openbaar Ministerie en dat sprake is van schending van artikel 6 EVRM en aldus een vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv. Er is ten minste sprake van grof veronachtzaam handelen ten aanzien van de verdedigingsrechten tot betwisting van het belastend materiaal tegen [verdachte] . Ook is het recht op contra-expertise en equality of arms in de zin van artikel 6 EVRM onherstelbaar geschonden.

Dit alles dient ertoe te leiden dat het materiaal rondom het vermeende DNA-spoor van [verdachte] op de hoofdsteun op grond van artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM dient te worden uitgesloten van het bewijs.

Verweer ten aanzien van de wetenschappelijke bewijskracht

De verdediging heeft ten aanzien van de wetenschappelijke bewijskracht aangevoerd dat geen rekening is gehouden met de mogelijkheid van familieleden. De bewijskracht (matchkans) van de match zelf is naar verwachting kleiner dan de gestelde meer dan 1 miljard keer waarschijnlijker dat het materiaal afkomstig is van [verdachte] dan van een willekeurige persoon, aangezien niet uitgesloten kan worden dat een familielid van [verdachte] donor van het materiaal is. Weliswaar is met twee broers vergeleken, maar dat betreft niet een volledige vergelijking van alle broers of familieleden. Daarbij is de aanname gedaan dat de DNA-kenmerken van het verkregen LCN DNA-profiel afkomstig zijn van één donor, een aanname die onvoldoende begrijpelijk is onderbouwd. De raadsvrouw heeft voorts herhaald hetgeen zij hiervoor reeds ten aanzien van de door het NFI gebruikte LCN-methode heeft aangevoerd.

Voorwaardelijk verzoek

De verdediging heeft verzocht, indien en voor zover het hof van oordeel is dat het DNA-materiaal voor het bewijs kan worden gebruikt, alsnog al het ruwe bronmateriaal ter beschikking te stellen teneinde de verdediging in staat te stellen een contra-expertise door een eigen deskundige te laten uitvoeren om aldus de betrouwbaarheid van de presenteerde conclusies op ontlastende gegevens te kunnen toetsen.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de verweren van de verdediging tot bewijsuitsluiting niet kunnen slagen en dat de wetenschappelijk berekende bewijskracht van het DNA-onderzoek aan de hoofdsteun bruikbaar is voor het bewijs. Er is geen sprake van enige schending in de zin van artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM.

Het voorwaardelijk verzoek dient te worden afgewezen. Er is geen noodzaak tot het doen verrichten van een contra-expertise op al het ruwe bronmateriaal door een door de verdediging aan te wijzen deskundige. De verdediging heeft volop gelegenheid gehad en genomen om de resultaten te betwisten.

Overwegingen van het hof

Schending als bedoeld in artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM

Zoals hiervoor is uiteengezet, heeft het NFI met behulp van de LCN-methode een (LCN) DNA-profiel van het celmateriaal in de bemonstering AAFJ2839NL#09 bepaald. Deze bemonstering is afkomstig van de hoofdsteun rechtsvoor uit de Audi RS4 die door de daders in de Staatliedenbuurt is gebruikt.

Uit de door de deskundigen [deskundige 2] en [desundige 1] afgelegde verklaringen leidt het hof af dat de door het NFI toegepaste LCN-methode een geaccrediteerde en gevalideerde methode is, die internationaal is aanvaard. [desundige 1] heeft desgevraagd bevestigd dat het juist is, dat bij het NFI de berekeningen op een dusdanige wijze plaatsvinden, dat zo veel mogelijk wordt voorkomen dat er fouten worden gemaakt. Het NFI calculeert een hogere foutmarge dan in algemene zin door het systeem wordt vereist, zodat het resultaat minder kans geeft op fouten.

Het hof concludeert op grond van de verklaringen van de deskundigen, dat met de door het NFI gebruikte LCN-methode een betrouwbare methode is toegepast om een (LCN) DNA-profiel van het celmateriaal in de bemonstering AAFJ2839NL#09 te bepalen. Dat de gebezigde LCN-methode, zoals de verdediging stelt, niet gestandaardiseerd is en af zou wijken van de internationale standaarden omtrent onafhankelijk reproduceerbaar en wetenschappelijk aanvaarde forensische methodieken ter bewijsvoering, is het hof niet gebleken.

De verdediging heeft betoogd dat door het toepassen van de LCN-methode geen contra-expertise mogelijk is geweest. Het hof stelt vast dat het FLDO op verzoek van de verdediging wel een contra-expertise heeft uitgevoerd aan de bemonstering AAFJ2839NL#09. Het FLDO heeft – omdat zij geen LCN methode hebben gebruikt – bij deze contra-expertise geen autosomaal DNA-profiel kunnen vaststellen in de bemonstering AAFJ2839NL#09.

[deskundige 2] van het FLDO heeft ter zitting in eerste aanleg een en ander toegelicht en naar voren gebracht dat zij op basis van de onderliggende stukken van het NFI-onderzoek en DNA-profielen tot de conclusie zou zijn gekomen, dat er een aanwijzing is richting de verdachte. Zij zou tot dezelfde conclusie zijn gekomen als [desundige 1] . Uit het rapport van het FLDO is geenszins af te leiden dat door het gebruik van de LCN-methode door het NFI geen contra-expertise heeft kunnen plaatsvinden.

De verdediging heeft gesteld dat ook ten aanzien van “de Audi zelf” – het hof begrijpt: het interieur van de Audi – geen contra-expertise mogelijk was door de wijze van onderzoek aan de Audi (er zou zonder handschoenen zijn gehandeld en een hond zou in de Audi zijn geweest) en de opslag van de Audi en de hoofdsteunen (het interieur is beschimmeld geraakt en gereinigd ten behoeve van de reconstructie, de hoofdsteunen lagen uiteindelijk in gescheurde zakken achterin de Audi).

Bij de beoordeling van dit verweer heeft het hof acht geslagen op het proces-verbaal van bevindingen van de verbalisanten [[2]] en [[3]]84., het proces-verbaal van bevindingen van verbalisant [[4]]85., en hetgeen de verbalisanten ter terechtzitting van het hof als getuigen hebben verklaard86..

Uit deze processen-verbaal en verklaringen volgt dat de Audi niet was afgesloten, toen deze op de Bok de Korverweg werd aangetroffen. De achterklep is door een verbalisant met handschoenen geopend. De hond van de hondengeleider [[4]] is niet in de Audi geweest. Ook elders in het dossier is niet gebleken dat zonder handschoenen en met honden in de Audi is gezocht, terwijl door de verdediging ook niet is onderbouwd op basis van welke bevindingen zij tot deze conclusie is gekomen. Voor zover de verdediging heeft betoogd dat de Audi zonder handschoenen is onderzocht en een hond in de Audi is geweest, mist dit feitelijke grondslag.

De stelling dat door de wijze van opslag van de Audi geen contra-expertise mogelijk is geweest, mist eveneens feitelijke grondslag. Immers het FLDO heeft reeds in 2015 een contra-expertise uitgevoerd ten aanzien van de relevante bemonstering AAFJ2839NL#09 van de hoofdsteun rechtsvoor uit de Audi. De later opgetreden en geconstateerde beschimmeling van het interieur en het na het onderzoek door NFI en FLDO onjuist bewaren van de hoofdsteunen achterin de Audi, doet hier niet aan af.

Gelet op hetgeen hiervoor is overwogen en op de omstandigheid dat het hof ook overigens niet is gebleken van enige schending van een vormvoorschrift of norm als bedoeld in de artikelen 359a Sv en 6 EVRM wordt het verweer in al zijn onderdelen verworpen.

Wetenschappelijke bewijskracht

Zoals hiervoor is weergegeven, is de bewijskracht van de relevante bemonstering AAFJ2839NL#09 van de hoofdsteun rechtsvoor uit de Audi niet alleen berekend ten aanzien van [verdachte] versus een willekeurige onbekende persoon, maar ook – op verzoek van de verdediging van [verdachte] – versus een willekeurige broer van [verdachte] en van [verdachte] versus een willekeurige neef van [verdachte] .

Geconcludeerd kan worden dat geen enkele bevinding inhoudt dat de verdachte geen relatie heeft met het aangetroffen spoor. Dit geldt overigens wel voor de broers [broer 1] en [broer 2] van de verdachte. Er zijn geen aanwijzingen verkregen voor de aanwezigheid van celmateriaal van die broers in de bemonstering. Het hof is van oordeel dat hetgeen door de verdediging is aangevoerd, gezien het bovenstaande, geen afbreuk doet aan de gerapporteerde wetenschappelijke bewijskracht van het aangetroffen spoor op de hoofsteun van de Audi.

De resultaten en de conclusies van het DNA-spoor op de hoofdsteun door de deskundige [desundige 1] van het NFI zijn bruikbaar voor het bewijs.

Voorwaardelijk verzoek

De verdediging is, zoals uit het voorgaande blijkt, reeds eerder in de gelegenheid gesteld en heeft van die gelegenheid ook gebruik gemaakt om een contra-expertise te laten uitvoeren aan het DNA-materiaal op de hoofdsteun. Deze contra-expertise heeft plaatsgevonden door het FLDO en de deskundige van het FLDO is ter terechtzitting bij de rechtbank gehoord teneinde het rapport nader te duiden. De verdediging heeft niet gesteld wat de noodzaak is andermaal een contra-expertise te doen uitvoeren.

Onder deze omstandigheden is het hof niet gebleken van de noodzaak de verdediging wederom in de gelegenheid te stellen een contra-expertise te laten uitvoeren.

Het verzoek wordt afgewezen.

 Paragraaf 2 - De Nike sportschoenen

Op 19 maart 2013 is het tuinhuisje [nummer] gelegen op het tuinhuizencomplex aan de Baron Schimmelpenninck van der Oyeweg 10 in Amsterdam doorzocht. Dit tuinhuisje stond op naam van

[naam 1] , de echtgenote van de verdachte. Daar is een paar Nike sportschoenen aangetroffen.87.Aan de zolen werd op glassplinters gelijkend materiaal aangetroffen.88.Deze Nike sportschoenen (AAFS3608NL) zijn inbeslaggenomen en naar het NFI gezonden voor nader forensisch onderzoek.89.

DNA-onderzoek

Deskundigen van het NFI hebben het DNA-materiaal in verschillende bemonsteringen van de Nike schoenen verschillende keren aan een DNA-onderzoek onderworpen. Daarbij zijn DNA-mengprofielen van minimaal 3 of 4 personen aangetroffen, waarbij de matchkans niet kon worden berekend.

Het hof zal reeds daarom de op de schoenen aangetroffen DNA-sporen buiten beschouwing laten. De verweren van de verdediging ten aanzien van die sporen en de bevindingen daaromtrent behoeven daarom geen verdere bespreking.

Glas-onderzoek

[deskundige 3] , deskundige glasonderzoek van het NFI, heeft een vergelijkend glasonderzoek aan deze Nike sportschoenen verricht en daaromtrent het volgende gerapporteerd.90.

Van de schoenen zijn door middel van uitkloppen zogenaamde stofmonsters verkregen. In deze stofmonsters zijn tientallen glasdeeltjes aangetroffen. Uit de totale hoeveelheid aangetroffen glas zijn 35 willekeurig gekozen deeltjes in het vergelijkend glasonderzoek betrokken. Van 29 uit deze 35 glasdeeltjes is de brekingsindex bepaald. De overige 6 deeltjes zijn direct (uit efficiency overwegingen) in sporenelementsamenstelling met het referentieglas vergeleken. Daarbij bleken alle 6 deeltjes van het referentieglas te verschillen.

Bij een vergelijkend glasonderzoek wordt vreemd- (het hof begrijpt: te onderzoeken glas) en referentieglas met elkaar vergeleken en wordt bepaald of de resultaten beter passen bij hypothese 1 of bij de alternatieve hypothese 2.

Voor deze zaak zijn op grond van de verkregen informatie de volgende hypothesen geformuleerd:

Hypothese 1: De op/in de schoenen (AAFS3608NL) aangetroffen glasdeeltjes zijn afkomstig van de vernielde autoruit(en), waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) en/of (AAFJ2844NL) heeft behoord.

Hypothese 2: De op/in de schoenen (AAFS3608NL) aangetroffen glasdeeltjes zijn afkomstig van (een) willekeurig andere ruit(en) of glazen object(en) dan de vernielde autoruiten, waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) en (AAFJ2844NL) heeft behoord.

Het referentieglas (AAFM4917NL) betreft glas dat afkomstig is van het portier rechtsvoor van de Audi RS4 en bestaat uit gehard glas met een dikte van 3,8 mm.

Het referentieglas (AAFJ2844NL) betreft glas dat afkomstig is van de voorruit van de Audi RS4 en bestaat uit niet-gehard gelaagd glas (twee lagen glas met daartussen een laag kunststof), waarbij de afzonderlijke lagen glas 2,0 mm dik zijn. De afzonderlijke lagen glas worden hierna ‘referentieglas (AAFJ2844NL-A)’ en ‘referentieglas (AAFJ2844NL-B)’ genoemd.

De onderzochte glasdeeltjes zijn op de volgende kenmerken en in onderstaande volgorde met het referentieglas vergeleken:

- brekingsindex,

- samenstelling van de sporenelementen met behulp van laser ablatie inductief gekoppeld plasma massaspectrometrie (LA-ICPMS).

Daarbij geldt dat in elke volgende fase van het getrapt verlopende vergelijkend onderzoek verder wordt gegaan met de glasdeeltjes die in de vorige fase(n) van het onderzoek niet van het referentieglas

konden worden onderscheiden.

In de conclusie wordt een uitspraak gedaan over de waarschijnlijkheid van de bevindingen in het licht van de geformuleerde hypothesen.

Bij het vergelijkend glasonderzoek is het volgende vastgesteld:

- één glasdeeltje komt zowel in brekingsindex als sporenelementsamenstelling overeen met referentieglas van het portier rechtsvoor van de Audi (AAFM4917NL), hierna: ‘glasdeeltje Z’.

Bezien in het licht van voornoemde hypothesen geldt dat de resultaten van het glasvergelijkend onderzoek veel waarschijnlijker zijn, wanneer dit deeltje afkomstig is van de vernielde autoruit, waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) heeft behoord (hypothese 1) dan wanneer het afkomstig is van een willekeurige andere ruit of glazen voorwerp (hypothese 2).

- één glasdeeltje komt in brekingsindex overeen zowel met het referentieglas (AAFM4917NL) als met het referentieglas (AAFJ2844NL-A). Dit deeltje is echter te klein om in sporenelementsamenstelling met het betreffende referentieglas vergeleken te kunnen worden. Bezien in het licht van voornoemde hypothesen geldt dat de resultaten van het glasvergelijkend onderzoek iets waarschijnlijker zijn, wanneer dit deeltje afkomstig is van de vernielde autoruit, waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) of (AAFJ2844NL) heeft behoord (hypothese 1) dan wanneer het afkomstig is van een willekeurige andere ruit of glazen voorwerp (hypothese 2).

- voor de overige 33 glasdeeltjes geldt dat ze niet afkomstig kunnen zijn van de vernielde autoruiten waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) en (AAFJ2844NL) heeft behoord (hypothese 2 is waar).

Bij de interpretatie van de resultaten van het onderzoek stelt [deskundige 3] dat de combinatie van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals bepaald met LA-ICPMS (waarbij 10 elementen worden gemeten) zeer discriminerend is; overeenkomst tussen vergeleken glasdeeltjes leidt tot de conclusie dat het onderzoeksresultaat voor deze glasdeeltjes veel waarschijnlijker is wanneer hypothese 1 juist is dan wanneer hypothese 2 juist is.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft – kort samengevat – het volgende aangevoerd.

Verweer tot uitsluiting van het bewijs van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek

De verdediging heeft betoogd – met verwijzing naar relevante jurisprudentie – dat de resultaten van het glasonderzoek aan de Nike schoenen op grond van artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM dienen te worden uitgesloten van het bewijs, omdat ontlastend onderzoek ten aanzien van de schoenen niet meer mogelijk is geweest. Door het gebrek aan tijdig veiligstellen van onderzoeksmateriaal en het niet kunnen verrichten van een contra-expertise is sprake van een onherstelbaar vormverzuim, namelijk (schending) van het recht op betwisting van belastend materiaal in de zin van artikel 6 EVRM, waarmee ernstig inbreuk is gemaakt op de beginselen van een behoorlijke procesorde, waardoor met grove veronachtzaming van de belangen van de verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn strafzaak tekort is gedaan.

Verweer ten aanzien van de bewijskracht van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek

De verdediging heeft voorts aangevoerd dat niet kan worden uitgesloten dat glasdeeltje Z afkomstig is van een andere Audiruit. De likelihood ratio van het NFI ten aanzien van de hypothesen rondom het glasdeeltje is een inschatting die voorkomt uit statistiek en sluit geenszins uit dat het glasdeeltje toch van een andere autoruit afkomstig is. In de database van het NFI zitten maar 17 glasmonsters van autoruiten, waaronder geen enkel glasmonster van een andere Audiruit dan van de onderhavige Audi. De waarschijnlijkheidsuitspraken van het NFI ontberen derhalve overtuiging voor enige conclusie buiten gerede twijfel omtrent de oorsprong van het glasdeeltje. Daarbij is veelzeggend dat maar één van de vele aangetroffen glasdeeltjes overeenkomsten vertoont met de sporenelementsamenstelling van het referentieglas. De verdediging heeft op dit punt verwezen naar de reactie van de door haar geraadpleegde deskundige [naam 2] , FCSFS Head of Department of Statistics University of Auckland. De uitspraken omtrent de mogelijke herkomst van het glasdeeltje zijn dermate afhankelijk van tal van onbekende factoren dat de waarschijnlijkheidsuitspraken dermate fragiel zijn, dat deze geen rol dienen te spelen in de bewijsconstructie. De aanname dat het glasdeeltje van de onderhavige Audi afkomstig is, haalt de bewijstechnische ondergrens dan ook niet.

Voorwaardelijk verzoek

De verdediging heeft verzocht, indien en voor zover het hof dit forensisch materiaal voor het bewijs zal gebruiken [naam 2] , FCSF Head of Department of Statistics University of Auckland, te doen oproepen teneinde hem als deskundige te kunnen horen omtrent de bewijswaarde van glasdeeltje Z, aangezien de door het NFI weergegeven likelihood ratio geen blijk geeft van het verwerken van de zogeheten “two trace” problematiek.

Standpunt Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de verweren van de verdediging strekkende tot bewijsuitsluiting niet kunnen slagen en dat de berekende wetenschappelijke bewijskracht van het glasdeeltje Z bruikbaar is voor het bewijs.

Er is geen noodzaak tot nader onderzoek of het horen van professor [naam 2] als deskundige.

Oordeel van het hof

Verweer tot uitsluiting resultaten vergelijkend glasonderzoek van het bewijs

Het hof begrijpt het verweer van de verdediging tot uitsluiting van het bewijs van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek aldus, dat het steunt op de volgende twee stellingen. Enerzijds stelt de verdediging dat sprake is een vormverzuim als bedoeld in artikel 359a Sv, omdat de Nike sportschoenen (het onderzoeksmateriaal) niet tijdig zijn veiliggesteld, waardoor voor de verdachte ontlastend onderzoek niet heeft kunnen plaatsvinden. Anderzijds begrijpt het hof dat de verdediging stelt dat bedoeld vormverzuim erin gelegen is, dat het niet mogelijk is geweest tegenonderzoek – de verdediging spreekt van contra-expertise – te verrichten.

Het hof overweegt omtrent het verweer dat ziet op de (on)tijdigheid van de inbeslagneming van de Nike sportschoenen als volgt.

De verdediging heeft ter onderbouwing van het verweer naar voren gebracht dat binnen het onderzoek 13Caspe al in november 2012 onderzoek plaatsvond bij het bewuste tuinhuisje. Door de Nike sportschoenen pas bij de doorzoeking op 19 maart 2013 in beslag te nemen kon mogelijk ontlastend materiaal ten gevolge van het tijdsverloop niet meer worden onderzocht. De verdediging heeft niet concreet en gemotiveerd aangegeven dat sprake is geweest van het niet naleven van enig (geschreven of ongeschreven) vormvoorschrift of andere normschending door de politie of het Openbaar Ministerie bij (het bepalen van het tijdstip van) de doorzoeking van het tuinhuisje en/of de daaruit voortgekomen inbeslagneming van de sportschoenen. De enkele bewering dat de doorzoeking en inbeslagneming op een eerder – niet nader aangeduid – moment had kunnen plaatsvinden is daartoe onvoldoende. Immers, de beslissing dat en op welk moment een doorzoeking ter inbeslagneming plaats dient te vinden, behoort

– binnen de daartoe in het Wetboek van Strafvordering gegeven kaders – tot de bevoegdheid van de officier van justitie en zal met name afhankelijk zijn van het opsporings- en onderzoekbelang in een gegeven zaak. Uit het dossier kan worden afgeleid dat in dit geval de doorzoeking en inbeslagneming heeft plaatsgevonden kort nadat de verdachte, na een verblijf van enige weken in het buitenland, op

19 maart 2013 was aangehouden en in verzekering is gesteld. Zonder nadere onderbouwing, die ontbreekt, valt niet in te zien dat bij de gekozen aanpak sprake is geweest van enig vormverzuim. Ook overigens is een dergelijk verzuim niet aannemelijk geworden.

Voor zover de verdediging heeft betoogd dat een eerdere inbeslagneming van de sportschoenen ertoe zou hebben geleid dat het bewuste glasdeeltje Z niet op de sportschoenen aanwezig was geweest, kan het hof de verdediging daarin niet volgen. De stelling van de verdediging dat rekening moet worden gehouden met de reële mogelijkheid dat het bewuste glasdeeltje daarop terecht is gekomen, omdat de broer van de verdachte, [broer 1] , na diens vrijlating op 10 maart 2013 met die schoenen door gebieden met grote hoeveelheden glas heeft gelopen, berust louter op door de verdediging geponeerde aannames en veronderstellingen en is op geen enkele wijze concreet onderbouwd. Het verweer op dit onderdeel wordt verworpen.

Ten aanzien van het verweer dat ziet op de schending van het recht op tegenonderzoek overweegt het hof als volgt.

Uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting blijkt met betrekking tot het glasonderzoek ten aanzien van de Nike sportschoenen het volgende.

De deskundige [deskundige 3] heeft een vergelijkend glasonderzoek op bronniveau verricht aan de Nike sportschoenen en heeft daaromtrent, zoals hierboven is weergegeven, gerapporteerd in zijn rapport van 27 mei 2013. De verdediging is naar aanleiding van dit rapport in de gelegenheid gesteld schriftelijk aanvullende vragen te stellen. De deskundige [deskundige 3] heeft die aanvullende vragen bij briefrapport van 16 september 2014 beantwoord.91.Uit dit briefrapport blijkt niet dat [deskundige 3] tot andere bevindingen en conclusies is gekomen met betrekking tot de onderzochte glasdeeltjes dan eerder door hem (op bronniveau) gerapporteerd. Op verzoek van de verdediging is de deskundige [deskundige 3] ter terechtzitting van het hof van 24 mei 2016 gehoord, waarbij de verdediging in de gelegenheid is geweest de deskundige uitvoerig te bevragen en deze die vragen ook heeft beantwoord. De verdediging heeft na afloop van dit deskundigenverhoor ter terechtzitting aangegeven zich te zullen beraden omtrent een verzoek tot het doen verrichten van nader glasonderzoek op activiteitniveau. Het hof stelt vast dat de verdediging een dergelijk verzoek niet op enig (later) moment heeft gedaan. Ook om een tegenonderzoek in de zin van een nieuw vergelijkend glasonderzoek op bronniveau door een andere deskundige heeft de verdediging nimmer verzocht.

Op 13 oktober 2016 heeft onder leiding van de raadsheer-commissaris, in aanwezigheid van de verdediging en het Openbaar Ministerie, een expertmeeting plaatsgevonden met deskundigen van het NFI in het kader van nader onderzoek op bronniveau en activiteitniveau van biologische sporen en DNA.92.Naar aanleiding van deze bijeenkomst heeft [deskundige 4] van het NFI een rapport ‘Toelichting op het onderzoek naar biologische sporen en DNA’ op 22 december 2016 opgemaakt.93.

In dit rapport heeft de deskundige een toelichting gegeven op de praktische haalbaarheid van een criminalistische interpretatie (het hof begrijpt: onderzoek op activiteitniveau) van het onderzoek naar biologische sporen en DNA. Daarbij is op pagina 4 van het rapport het volgende vermeld:

‘NB. Indien een evaluatie van de bevindingen van het onderzoek naar biologische sporen en DNA op activiteitniveau gewenst is, dan kunnen op verzoek ook de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek op activiteitniveau worden gewogen. (…)’

Anders dan de verdediging heeft betoogd, is een onderzoek op activiteitniveau van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek wel mogelijk geweest, maar is daarom, zoals hiervoor reeds is vastgesteld, niet door de verdediging verzocht. Dat onderzoek op activiteitniveau van de resultaten van het onderzoek naar biologische sporen en DNA achterwege is gebleven, mede omdat niet duidelijk was wat er met de sportschoenen is gebeurd in de periode vanaf het schietincident tot de inbeslagneming op 19 maart 2013, maakt dat niet anders.

Voor zover de verdediging heeft betoogd dat bewijsuitsluiting van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek moet volgen, omdat tegenonderzoek hoe dan ook niet mogelijk is geweest en daardoor inbreuk is gemaakt op het recht van de verdachte op een eerlijk proces als bedoeld in artikel 6, eerste lid EVRM, kan dit verweer niet slagen. Uit het voorgaande blijkt dat de verdediging nimmer om een dergelijk onderzoek heeft verzocht. De stelling dat uit het in artikel 6 EVRM vervatte recht op een eerlijk proces – en meer in het bijzonder het beginsel van ‘equality of arms’ – voort zou vloeien dat indien geen tegenonderzoek ten aanzien van bewijsmateriaal heeft plaatsgevonden, dit moet worden uitgesloten van het bewijs, vindt dit geen steun in het recht.

Het verweer wordt op alle onderdelen verworpen.

Verweer ten aanzien van de bewijskracht van de resultaten van het vergelijkend glasonderzoek

De deskundige [deskundige 5] van het NFI heeft een aanvullend samenvattend rapport van de NFI-onderzoeken naar aanleiding van een schietincident in Amsterdam op 29 december 2012 opgesteld.94.Hierin is op pagina 17/18 met betrekking tot het glasonderzoek het volgende opgenomen:

“Naar aanleiding van de beantwoording van aanvullende vragen in het rapport van 16 september 2014 (het hof begrijpt: het NFI-rapport van 16 september 2014, C2 0605 e.v.) en op de zitting van 24 mei 2016 (het hof begrijpt: ter terechtzitting van het hof op 24 mei 2016) door glasdeskundige [deskundige 3] wil ik [deskundige 5] ) nog het volgende opmerken:

Tijdens het verhoor (het hof begrijpt: van de [deskundige 3] ter terechtzitting van het hof van 24 mei 2016) komt het aantal autoruiten in de NFI glasdatabase ter sprake. Dhr. [deskundige 3] merkt op dat er maar 17 auto(voor)ruiten in de database zijn opgenomen. Wat hij echter niet vermeldt is dat dit aantal voor de bewijskracht van het glasonderzoek in de context van deze zaak niet relevant is. Op voorhand staat namelijk niet vast dat het glas op de diverse stukken van overtuiging afkomstig moet zijn van een autoruit. Om de zeldzaamheid van dit glas en daarmee ook de bewijskracht vast te kunnen stellen, moet het aangetroffen glas worden vergeleken met een verzameling die representatief is voor glas dat normaal gesproken in kleding bij verdachten wordt aangetroffen. Dit betreft niet alleen glas van autoruiten maar ook van andere soorten ruiten en glazen verpakkingen. Het relevante deel van de database is dus veel groter dan die 17 autoruiten en beslaat tussen de 900 en 1000 monsters.

In zowel het verslag van het verhoor op zitting als in de beantwoording van de vragen van

16 september 2014 wordt gevraagd naar het onderscheidend vermogen van het glasonderzoek in relatie tot ruiten van andere Audi A4 modellen. Deze vraag is eveneens niet relevant voor de bewijskracht van het glasonderzoek in de context van deze zaak (…), tenzij de verdachte aannemelijk kan maken dat er een veel grotere kans is dat hij glas van een andere Audi A4 op zijn kleding heeft dan van een willekeurige andere bron van glas zoals woningruiten of glazen verpakkingen.”

De stelling dat er een reële mogelijkheid bestaat dat glasdeeltje Z op de sportschoenen terecht is gekomen, omdat de broer van de verdachte met die schoenen door gebieden met grote hoeveelheden glas heeft gelopen, is door de verdediging op geen enkele wijze aannemelijk gemaakt. Ook anderszins is niet aannemelijk geworden dat die schoenen veelal gedragen werden in een gebied waar regelmatig Audi’s, naar het hof begrijpt: met gebroken ruiten, werden gedumpt. Tegen die achtergrond bezien is er geen aanleiding om aan te nemen dat er een zeer aanzienlijke (grotere) kans bestaat dat er glas van een Audi A4/RS4 op de Nike sportschoenen zal worden aangetroffen. Gelet daarop is er geen reden om bij het vergelijkend glasonderzoek een representatieve verzameling Audi ruiten, zoals door de verdediging voorgestaan, te betrekken en is er, zoals verwoord door [deskundige 5] , geen reden om het op de schoenen aangetroffen glas met een andere (meer specifieke) verzameling te vergelijken dan een verzameling die representatief is voor glas dat normaal gesproken in kleding bij verdachten wordt aangetroffen.

Het hof gaat dan ook uit van de conclusies die de [deskundige 3] heeft getrokken aan de hand van de in zijn rapportage opgenomen hypothesen, te weten dat resultaten van het vergelijkend glasonderzoek veel waarschijnlijker zijn, wanneer het glasdeeltje Z afkomstig is van het glas van het portier rechtsvoor van de Audi, dan wanneer het glasdeeltje Z afkomstig is van een willekeurige andere ruit of glazen object dan de vernielde autoruit. Het hof herhaalt het hiervoor door de [deskundige 3] in zijn rapport van 27 mei 2013 vermelde over de overeenkomst van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals deze is geconstateerd tussen glasdeeltje Z en de Audi-portierruit, inhoudende: “De combinatie van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals bepaald met LA-ICPMS (waarbij 10 elementen worden gemeten) is zeer discriminerend; overeenkomst tussen vergeleken glasdeeltjes leidt tot de conclusie dat het onderzoeksresultaat voor deze glasdeeltjes veel waarschijnlijker is wanneer hypothese 1 juist is dan wanneer hypothese 2 juist is”.

De omstandigheid dat op de schoenen slechts één glasdeeltje is aangetroffen, dat in brekingsindex en sporenelementsamenstelling overeenkomt met die zijruit van de Audi, doet niet af aan de bewijskracht van die bevindingen, nu het vergelijkend glasonderzoek een onderzoek op bronniveau (dat wil zeggen per onderzocht deeltje95.) betreft. De omstandigheid dat er ook tal van glasdeeltjes zijn aangetroffen die geen overeenkomst vertonen met het referentieglas van de Audi maakt dat niet anders.

Het verweer van de verdediging wordt op alle onderdelen verworpen.

De resultaten en de conclusies van het vergelijkend glasonderzoek door de NFI-deskundige [deskundige 3] zijn bruikbaar voor het bewijs.

Voorwaardelijk verzoek

Het verzoek van de verdediging om [naam 2] , FCSF Head of Department of Statistics University of Auckland te doen oproepen teneinde hem als deskundige te kunnen bevragen omtrent de door het NFI berekende likelihood ratio (bewijskracht) in relatie tot de door de verdediging benoemde ‘two trace’-problematiek wordt afgewezen.

Blijkens het door de verdediging bij pleidooi overgelegde e-mailbericht van 16 december 2018 met een reactie van [naam 2] op vragen van de verdediging – waarbij [naam 2] voorafgaand aan zijn antwoord waarin hij het ‘two-trace-problem’ benoemt, opmerkt “I’m not sure I understand the last question” –, betreft de ‘two-trace problem’ een situatie waarin één spoor overeenkomt en (tal van) andere niet, welk gegeven van invloed zou zijn op de berekening van de likelihood ratio. Wat er ook zij van deze informatie, het hof begrijpt daaruit dat dit betrekking heeft op factoren die een rol kunnen spelen bij een onderzoek op activiteitniveau. Nu een glasonderzoek op activiteitniveau niet heeft plaatsgevonden, ontbreekt de noodzaak [naam 2] hieromtrent te horen. Voor het overige acht het hof zich in het licht van de te beantwoorden vragen van 348 en 350 Sv voldoende voorgelicht omtrent het vergelijkend glasonderzoek op bronniveau.

 Paragraaf 3 - De Colt

Op 4 januari 2013 is in een sloot parallel aan de Nico Broekhuysenweg een Colt model super 38 automatic (AAFO4664NL), met één patroon in de kamer (AAFO4663NL) en acht patronen in de patroonhouder (AAFO4666NL)96., aangetroffen.97.

De Colt is bemonsterd op de loop (AAFJ2861NL#01) en op de patroonhouder (AAFJ2862NL#02).

DNA-onderzoek door het NFI heeft een DNA-profiel van een man opgeleverd, waarbij het celmateriaal telkens afkomstig kan zijn van [medeverdachte]. De kans dat het DNA-profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met dit DNA-profiel (de matchkans) is telkens kleiner dan één op één miljard.98.

[desundige 1] heeft op verzoek van het Openbaar Ministerie alle aan DNA-onderzoek onderworpen bemonsteringen nogmaals op basis van huidige inzichten beoordeeld en daaromtrent gerapporteerd.99.Dit onderzoek heeft erin geresulteerd dat een aantal bemonsteringen, waaronder ook een bemonstering van een patroon (‘uit houder colt’, het hof begrijpt: patroonhouder) (AAFO4666NL#01) alsnog geschikt is bevonden voor een vergelijkend DNA-onderzoek. In het rapport is vermeld: Onderzoek aan deze bemonstering heeft een DNA-profiel van ten minste twee personen opgeleverd, onder wie [verdachte] en minimaal één onbekende persoon.

Ten behoeve van het berekenen van de bewijskracht van de overeenkomsten tussen het DNA-profiel van [verdachte] en de DNA-nevenkenmerken in het DNA-mengprofiel AAFO4666NL#01 zijn de volgende aannames zijn gedaan:

- bemonstering AAFO4666NL#01 bevat DNA van twee personen;

- de personen in dit mengsel zijn onderling niet verwant.

Onder deze aannames zijn de resultaten van het DNA-onderzoek beschouwd onder het hypothesepaar:

Hypothese 1: De bemonstering bevat DNA van [verdachte] en één willekeurige onbekende persoon.

Hypothese 2: De bemonstering bevat DNA van twee willekeurige onbekende personen.

Het verkregen DNA-mengprofiel AAFO4666NL#01 is ten minste 80 duizend keer waarschijnlijker wanneer hypothese 1 waar is, dan wanneer hypothese 2 waar is.

Ter terechtzitting van 11 december 2018 is [desundige 1] als deskundige gehoord.100.Hij heeft, voor zover hier van belang, verklaard dat waarschijnlijkheidstermen bij het NFI algemeen worden gebruikt als het gaat om bevindingen waaraan geen getallen gekoppeld kunnen worden. De deskundige heeft desgevraagd bevestigd dat een waarschijnlijkheidsratio van 80.000 in de categorie van 10.000 tot 1.000.000 valt, en daarmee – vertaald naar een verbale schaal – ‘zeer veel waarschijnlijker’ is.

De DNA-profielen van vele personen, onder wie ook van de broers van de verdachte [broer 1] , [broer 2] en [broer 3] , zijn vergeleken met het DNA-profiel van de bemonstering van de patroon uit de patroonhouder (AAFO4666NL#01). Er is geen aanwijzing voor aanwezigheid van het DNA van die broers in de onderzochte bemonstering.101.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft betoogd dat niet duidelijk is hoe, wanneer en onder welke omstandigheden het DNA-materiaal op de patroon in de Colt terecht is gekomen. [verdachte] betwist die patroon ooit te hebben aangeraakt dan wel patronen aan [medeverdachte] te hebben gegeven of de Colt ooit ook maar te hebben gezien. Als het al het DNA-materiaal van [verdachte] is, is de mogelijkheid van secundaire of zelfs tertiaire overdracht de meest waarschijnlijke verklaring volgens de verdediging. De verdediging heeft voorts erop gewezen dat uit verschillende onderzoeken bekend is dat DNA-materiaal redelijk eenvoudig te fabriceren is en dat forensische analysemethoden geen verschil zien tussen natuurlijk en synthetisch DNA. Het ‘planten’ van DNA kan ook niet worden uitgesloten. Er is geen enkele buiten twijfel verheven conclusie mogelijk over de wijze waarop het DNA terecht is gekomen op de patroon.

Verder constateert de verdediging dat de DNA-match het resultaat is van onderzoek dat gebaseerd is op de onvoldoende gefundeerde aanname dat de bemonstering DNA bevat van twee personen die niet verwant zijn. Dit alles brengt de verdediging tot de conclusie dat de patroon geen directe redengevende relatie heeft tot het tenlastegelegde.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie stelt dat de berekening in het NFI-rapport, inhoudende dat de hypothese dat de bemonstering DNA bevat van [verdachte] en van een willekeurige onbekende persoon 80.000 keer waarschijnlijker is dan onder de hypothese dat de bemonstering DNA bevat van twee willekeurige personen, een matchkans (bewijskracht) weergeeft en dat de opmerkingen van de verdediging daar niet aan afdoen. Het Openbaar Ministerie merkt daarbij op dat de bemonstering van de patroon is vergeleken met een groot aantal personen onder wie [broer 1] , [broer 2] en [broer 3] [verdachte] en dat hun DNA niet in de bemonstering is aangetroffen. De geopperde mogelijkheid dat via overdracht of anderszins het aantreffen van het DNA verklaarbaar is, is niet aannemelijk. Het rapport van het NFI en de daarin opgenomen bevindingen zijn bruikbaar voor het bewijs.

Overwegingen van het hof

De verdediging heeft vraagtekens geplaatst bij de aannames waarop het NFI de hypothesen heeft gebaseerd. Een nadere concretisering van die bezwaren heeft de verdediging niet gegeven. Zonder die onderbouwing, die ontbreekt, volstaat het hof met de constatering dat geen sprake is van een verweer waarop de rechter gehouden is een met redenen omklede beslissing te geven. Datzelfde geldt voor de bewering dat een ander opzettelijk synthetisch DNA-materiaal, gelijkend op het DNA van [verdachte] , op de desbetreffende patroon in de patroonhouder van de Colt heeft geplaatst. De verdediging heeft niets ter onderbouwing daarvan aangevoerd, terwijl uit het dossier en het verhandelde ter terechtzitting niet is gebleken van enige omstandigheid, die ook maar een begin van aannemelijkheid vormt dat een dergelijke scenario zich heeft voorgedaan. Ook de suggestie dat het aantreffen van het DNA van de verdachte kan worden verklaard door secundaire en tertiaire overdracht is niet onderbouwd.

Naar aanleiding van de stelling van de verdediging dat geen rekening is gehouden met verwantschap kan nog worden opgemerkt dat uit het NFI-onderzoek volgt dat er geen aanwijzing is voor aanwezigheid van DNA van de broers van de verdachte [broer 1] , [broer 2] en [broer 3] [verdachte] in de onderzochte bemonstering.

In hetgeen de verdediging heeft aangevoerd ziet het hof geen grond om de resultaten van het NFI-rapport buiten beschouwing te laten. Voor zover de verdediging stelt dat het spoor geen bewijswaarde heeft, overweegt het hof als volgt. Zoals hiervoor overwogen, is de rechter vrij in de selectie en waardering van het beschikbare bewijsmateriaal en spelen de tenlastelegging, andere beschikbare bewijsmiddelen en de samenhang tussen bewijsmiddelen daarbij een belangrijke rol. Op de vraag welke waarde in dit geval aan de resultaten van dit onderzoek kan worden toegekend in het kader van de bewijsvoering, zal het hof in hoofdstuk ‘overwegingen ten aanzien van het bewijs’ nader ingaan.

 Paragraaf 4 - De bivakmuts gevonden op de [adres 2] in Amsterdam

Op 25 januari 2013 is de woning aan de [adres 2] in Amsterdam doorzocht. Daarbij is onder het matras van het bed in de slaapkamer aan de achterzijde van die woning een zwarte bivakmuts (AAF6494NL) gevonden.102.De politie heeft vastgesteld dat [medeverdachte] in die woning heeft verbleven.103.[medeverdachte] heeft bij de politie verklaard dat hij daar ook op 29 december 2012 is geweest.104.

DNA-onderzoek

Deze bivakmutus is aan de binnenzijde rondom de mondopening bemonsterd (AAFJ2275NL).105.Daarbij is DNA-materiaal aangetroffen, waarbij er aanwijzing is dat het gaat om speeksel. DNA-onderzoek door het NFI heeft een DNA-profiel van een man opgeleverd, waarbij het celmateriaal afkomstig kan zijn van [medeverdachte] . De kans dat het DNA-profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met dit DNA-profiel (de matchkans) is kleiner dan één op één miljard.106.

Glasonderzoek

[deskundige 3] , deskundige glasonderzoek van het NFI, heeft een vergelijkend glasonderzoek verricht aan deze zwarte bivakmuts en daaromtrent het volgende gerapporteerd.107.

Op de bivakmuts zijn tien glasdeeltjes aangetroffen, waarvan er drie geschikt waren voor vergelijkend glasonderzoek. De overige glasdeeltjes zijn niet in het onderzoek betrokken, omdat deze daarvoor te klein waren. Van de drie onderzochte glasdeeltjes waren er twee afkomstig van de buitenzijde van de bivakmuts en één glasdeeltje was afkomstig van de binnenzijde van de bivakmuts.108.

Bij het vergelijkend glasonderzoek wordt vreemd- (het hof begrijpt: het te onderzoeken glas) en referentieglas met elkaar vergeleken en wordt bepaald of de resultaten beter passen bij hypothese 1 of bij de alternatieve hypothese 2.

Voor deze zaak zijn op grond van de verkregen informatie de volgende hypothesen geformuleerd:

Hypothese 1: De op/in de bivakmuts (AAFA6494NL) aangetroffen glasdeeltjes zijn afkomstig van de vernielde autoruit(en), waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) en/of (AAFJ2844NL) heeft behoord.

Hypothese 2: De op/in de bivakmuts (AAFA6494NL) aangetroffen glasdeeltjes zijn afkomstig van (een) willekeurig andere ruit(en) of glazen object(en) dan de vernielde autoruiten, waartoe het referentieglas (AAFM4917NL) en (AAFJ2844NL) heeft behoord.

Het referentieglas (AAFM4917NL) betreft glas dat afkomstig is van het portier rechtsvoor van de Audi RS4 en bestaat uit gehard glas met een dikte van 3,8 mm.

Het referentieglas (AAFJ2844NL) betreft glas dat afkomstig is van de voorruit van de Audi RS4 en bestaat uit niet-gehard gelaagd glas (twee lagen glas met daartussen een laag kunststof), waarbij de afzonderlijke lagen glas 2,0 mm dik zijn. Deze afzonderlijke lagen worden hierna ‘referentieglas (AAFJ2844NL-A) en ‘referentieglas (AAFJ2844NL-B)’ genoemd.

De onderzochte glasdeeltjes zijn op de volgende kenmerken en in onderstaande volgorde met het referentieglas vergeleken:

- brekingsindex,

- samenstelling van de sporenelementen met behulp van laser ablatie inductief gekoppeld plasma massaspectrometrie (LA-ICPMS).

Daarbij geldt dat in elke volgende fase van het getrapt verlopende vergelijkend onderzoek verder wordt gegaan met de glasdeeltjes die in de vorige fase(n) van het onderzoek niet van het referentieglas

konden worden onderscheiden.

In de conclusie wordt een uitspraak gedaan over de waarschijnlijkheid van de bevindingen in het licht van de geformuleerde hypothesen.

Bij het vergelijkend glasonderzoek is het volgende vastgesteld:

- één glasdeeltje afkomstig van de buitenkant van de bivakmuts komt zowel in brekingsindex als sporenelementsamenstelling overeen met referentieglas van de voorruit laag A van de Audi (AAFJ2844NL-A), hierna: ‘glasdeeltje X’.

Bezien in het licht van voornoemde hypothesen geldt dat de resultaten van het glasvergelijkend onderzoek veel waarschijnlijker zijn, wanneer dit deeltje afkomstig is van één van de lagen glas uit de vernielde (gelaagde) autoruit, waartoe het referentieglas (AAFJ2844NL) heeft behoord (hypothese 1) dan wanneer het afkomstig is van een willekeurige andere ruit of glazen voorwerp (hypothese 2).

- één glasdeeltje afkomstig van de binnenzijde van de bivakmuts komt in brekingsindex overeen met referentieglas van de voorruit van de Audi laag B (AAFJ2844NL-B), maar is te klein om in sporenelementsamenstelling met het referentieglas te vergelijken, hierna ‘glasdeeltje Y’.

Bezien in het licht van voornoemde hypothesen geldt dat de resultaten van het glasvergelijkend onderzoek iets waarschijnlijker zijn, wanneer deze deeltjes afkomstig zijn uit de vernielde (gelaagde) autoruit, waartoe het referentieglas (AAFJ2844NL) heeft behoord (hypothese 1) dan wanneer ze afkomstig zijn van een willekeurige andere ruit of glazen voorwerp (hypothese 2).

- één glasdeeltje afkomstig van de buitenkant van de bivakmuts verschilt in brekingsindex van het referentieglas, daarvoor geldt dat hypothese 2 waar is.

Bij de interpretatie van de resultaten van het onderzoek stelt [deskundige 3] dat de combinatie van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals bepaald met LA-ICPMS (waarbij 10 elementen worden gemeten) zeer discriminerend is; overeenkomst tussen vergeleken glasdeeltjes leidt tot de conclusie dat het onderzoeksresultaat voor deze glasdeeltjes veel waarschijnlijker is wanneer hypothese 1 waar is dan wanneer hypothese 2 waar is.

De verdachte heeft in april 2013 verklaard dat hij ten tijde van de tenlastegelegde gebeurtenissen niet in de Staatsliedenbuurt was en ter onderbouwing hiervan een alibi gegeven. Kort samengevat komt dat alibi erop neer, dat de verdachte stelt in de avond van 29 december 2012 in het koffiehuis ‘the Challenger’ aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam te zijn geweest.

De verdediging heeft met een beroep op artikel 359a Sv gesteld dat, met schending van artikel 6 EVRM, er onvoldoende voortvarend onderzoek is gedaan naar het alibi, waardoor (naar het hof begrijpt) de verdedigingspositie van de verdachte onherstelbaar is geschaad. In het bijzonder heeft de verdediging daarbij gewezen op het in haar visie late moment van horen van de eigenaar van ‘the Challenger’. Dit vormverzuim dient ertoe te leiden dat al het bewijs wordt uitgesloten althans dat het alibi van de verdachte prevaleert.

Het oordeel van het hof

Het hof stelt voorop dat op 29 december 2012 rond 22.30 uur de eerste meldingen bij de politie binnen zijn gekomen over schieten in de Staatsliedenbuurt. Tegen de achtergrond van de stelling van de verdediging dat de verdachte geen betrokkenheid heeft bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt en daarvoor een alibi heeft, moet uit het alibi volgen dat de verdachte rond 22.30 uur niet in de Staatsliedenbuurt althans elders aanwezig was.

Uit het dossier blijkt dat de verdachte zich tijdens zijn eerste verhoor in de onderhavige zaak bij de politie op 21 maart 2013 ten aanzien van de meeste vragen met betrekking tot de tenlastegelegde feiten heeft beroepen op zijn zwijgrecht. Bij zijn verhoor inbewaringstelling bij de rechter-commissaris op

22 maart 2013 heeft de verdachte de beschuldigingen enkel ontkend. Blijkens een – op verzoek van de verdediging – gemaakte opmerking van de rechter-commissaris was de houding van de verdachte opgewekt en onbezorgd. Volgens de verdediging was de opstelling van de verdachte destijds “een gelet op de zware en voor cliënt bedreigende beschuldigingen gebruikelijke proceshouding”.

Het moge zo zijn dat bij zware beschuldigingen een beroep op het zwijgrecht een veelvuldig door verdachten betrokken proceshouding is; het niet uiten van een alibi waar dat de verdachte kan ontlasten, in het bijzonder bij de confrontatie met een verdenking van ernstige feiten als waarvan hier sprake is, komt het hof geenszins als gebruikelijk en overigens ook onbegrijpelijk voor.

Voor zover de verdediging heeft betoogd dat het onderzoek naar het alibi met schending van artikel 6 EVRM niet voortvarend heeft plaatsgevonden, kan zij daarin niet slagen.

Dat de politie en/of het Openbaar Ministerie heeft nagelaten met voldoende voortvarendheid onderzoek te doen naar het door de verdachte gepresenteerde alibi is niet aannemelijk geworden. Zo is op

11 juni 2013 geprobeerd de eigenaar van het koffiehuis ‘the Challenger’ – [eigenaar] – te horen.109.Het koffiehuis bleek echter gesloten en bij een bezoek aan het huisadres van [eigenaar] , bleek deze niet thuis. [eigenaar] is nadien op 28 juni 2013110.voor het eerst als getuige gehoord, op 22 juli 2013111.voor de tweede keer en op 25 juli 2013112.is hij nogmaals gehoord met behulp van een tolk. Deze gang van zaken acht het hof gelet op de aard en omvang van het onderzoek – anders dan de verdediging – voldoende voortvarend. Het spreekt voor zich dat het onderzoek (nog) voorspoediger had kunnen verlopen, indien de verdachte het alibi eerder kenbaar had gemaakt. De verdachte heeft echter bijna een maand gewacht met het geven van zijn alibi. Deze omstandigheid kan vanzelfsprekend niet aan de politie en het Openbaar Ministerie worden tegengeworpen. Van een schending van artikel 6 EVRM als door de verdediging gesteld is dan ook geen sprake. Ook hetgeen door de verdediging overigens daartoe is aangevoerd leidt niet tot een ander oordeel. Het verweer tot bewijsuitsluiting op grond van artikel 359a Sv wordt verworpen.

Voorts overweegt het hof als volgt.

De verdachte heeft in zijn verhoor van 25 april 2013 voor het eerst verklaard dat hij op

29 december 2012 in ‘The Challenger’ aan de Jan van Galenstraat in Amsterdam was en daarbij namen van enkele getuigen genoemd.113.De verdachte had zich, zoals hiervoor geconstateerd, tot dat moment niet over een alibi uitgelaten. Alle door de verdachte ter ondersteuning van zijn alibi aangedragen getuigen zijn gehoord. Geen van de getuigen, die overigens allen zijn gehoord bij de rechter-commissaris in aanwezigheid van de verdediging, heeft bevestigd – ook de [eigenaar] niet – dat de verdachte op het relevante tijdstip – rond 22.30 uur – in ‘the Challenger’ aanwezig was. [broer 3]114.en [getuige]115.hebben verklaard dat zij op 29 december 2012, toen zij samen in de auto zaten, hebben gezien dat de verdachte ‘the Challenger’ binnenging en dat er kort daarna veel politie was. Deze zijn de enige verklaringen die de verdachte op het relevante moment in ‘the Challenger’ lijken te plaatsen. Uit onderzoek naar de door hen gebruikte telefoons volgt echter dat zij op 29 december 2012 tussen 22.14 en 22.43 uur meermalen met elkaar contact zochten.116.Dat zij dus rond 22.30 uur samen in de auto zaten is, gezien deze bevindingen, niet aannemelijk.

Naar het oordeel van het hof geven de verklaringen van [broer 3] en [getuige] – omdat een belangrijk element in die verklaringen niet aannemelijk is – dan ook geen steun aan het door de verdachte gepresenteerde alibi.

Nu het door de verdachte gepresenteerde alibi niet aannemelijk is geworden, gaat het hof daaraan voorbij.

Hiervoor in hoofdstuk 3 is het hof ingegaan op het primaire verweer van de verdediging inhoudende dat de verklaringen van [slachtoffer 3] moeten worden uitgesloten van het bewijs wegens schending in de zin van de artikel 359a Sv en/of artikel 6 EVRM. Deze verweren zijn hiervoor besproken en door het hof op alle onderdelen verworpen, met als conclusie dat de verklaringen bruikbaar zijn voor het bewijs.

De verdediging

Subsidiair heeft de verdediging zich op het standpunt gesteld dat de verklaringen van [slachtoffer 3] dermate kennelijk leugenachtig althans onbetrouwbaar zijn, dat deze om die reden niet tot bewijs van het tenlastegelegde kunnen worden gebruikt. Dit onderdeel van het verweer ten aanzien van verklaringen van [slachtoffer 3] zal hier – waar alle bewijsmiddelen in onderlinge samenhang worden beschouwd en gewogen – worden besproken.

De verdediging heeft uitdrukkelijk gesteld dat [slachtoffer 3] tijdens zijn eerste contact met de politie, kort na het incident op 29 december 2012, niet heeft gezegd dat hij de verdachte en Dani had gezien, maar dat hij in antwoord op een vraag van de politie slechts de namen ‘Popeye’ en ‘Dani’ heeft genoemd. Deze verklaring van [slachtoffer 3] berust volgens de verdediging louter op een aanname, aangezien [slachtoffer 3] al maanden eerder voor Popeye en Dani was gewaarschuwd. [slachtoffer 3] moest nog uitzoeken welke Popeye het betrof en heeft daarom diverse personen om een foto gevraagd. Bovendien had [slachtoffer 3] na de aanhouding van de verdachte op 21 maart 2013 een leidraad op basis van informatie uit de media (leeftijd van 32 jaar en de initialen van de verdachte) en is hij aldus gekomen tot het aanwijzen van de verdachte als Popeye. Voorts moet rekening worden gehouden met het feit dat uit het dossier blijkt dat de verdachte zes broers heeft, van wie meerderen Popeye worden genoemd en dat ook andere personen zo worden genoemd.

[slachtoffer 3] is volgens de verdediging niet uitsluitend een slachtoffer en belangeloze ooggetuige, maar ook aangever en een niet te negeren belanghebbende bij de bemanteling van de waarheid in het onderhavige onderzoek. Verschillende getuigen hebben ter terechtzitting van het hof verklaard dat [slachtoffer 3] personen manipuleert. Daar komt bij dat [slachtoffer 3] blijkens zijn verklaringen van alles heeft gehoord van anderen, al dan niet “op straat”, maar niet zijn bronnen van wetenschap heeft willen noemen. De verklaring van [slachtoffer 3] omtrent de identiteit van Popeye is dan ook verregaand onbetrouwbaar, aangezien volstrekt onnavolgbaar is hoe hij de identiteit van Popeye heeft kunnen achterhalen.

Bovendien stroken de verklaringen van [slachtoffer 3] niet met de feiten en omstandigheden in het dossier. De verdediging heeft er in dit verband onder andere op gewezen dat de verklaring van [slachtoffer 3] over personen die hij in de Audi heeft gezien en over de door hem waargenomen muts op het hoofd van de bijrijder tegenstrijdig is aan de waarnemingen bij de door het hof gehouden reconstructie en dat hij innerlijk tegenstrijdig en onaannemelijk heeft verklaard. Ook de verklaring dat er op de plek waar hij zich bevond ten tijde van het incident twee parkeervakken waren klopt niet, althans is geen juiste herinnering van de situatie en roept daarom gerechtvaardigde twijfels op ten aanzien van al zijn andere herinnerde waarnemingen.

Gelet op de verklaring van de door de rechter-commissaris gehoorde NN-getuige (het hof begrijpt: de anonieme bedreigde getuige NN) en de verklaringen van de getuigen [H.] , [L.] en [El M.] ter terechtzitting van het hof is het volgens de verdediging niet mogelijk om op basis van het onderhavige dossier te komen tot een geloofwaardige, objectiveerbare keuze zonder redengevende twijfel voor een van de versies (het hof begrijpt: van de verklaringen) van [slachtoffer 3] anders dan met schending van de onschuldpresumptie en het recht op een eerlijk proces als bedoeld in artikel 6 EVRM. De verdediging heeft ten slotte betoogd dat belangrijk voor de verdachte ontlastend materiaal is te vinden in de verklaringen van ooggetuigen, die op allerlei punten de verklaringen van [slachtoffer 3] omtrent het signalement van de bijrijder weerspreken en aantonen dat de verdachte niet een van de schutters was.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft betoogd dat de herkenning door [slachtoffer 3] van [verdachte] betrouwbaar is en bruikbaar als bewijsmiddel.

Oordeel van het hof

Beoordelingskader

Ter beoordeling van de betrouwbaarheid van een afgelegde verklaring staan in het algemeen diverse wegen open. Zo kan worden gekeken of hetgeen met betrekking tot een bepaalde verdachte of overigens is verklaard, overeenkomt met of steun vindt in – zo te noemen – objectieve feitelijke gegevens, of de betreffende verklaring ‘uit zichzelf’ (dat wil zeggen zonder wetenschap vooraf van hetgeen uit het onderzoek reeds naar voren is gekomen) is afgelegd, of de verklaring op andere onderdelen steeds consistent is en of onderdelen van de verklaring zich verdragen met andere in het onderzoek naar voren gekomen gegevens. Daarnaast kan de ouderdom en de complexiteit van de feiten waarover is verklaard bij de beoordeling een rol spelen evenals een mogelijk motief voor het afleggen van de verklaring. Dat de betreffende verklaringen door de betrokkene mogelijk (mede) zouden zijn afgelegd uit wraak, maakt dit niet anders. Dit aspect speelt immers in het beoordelingskader reeds een rol en dient te worden bezien en gewogen in samenhang met de overige aanknopingspunten voor de toetsing van de betrouwbaarheid.

Bij de beoordeling van de betrouwbaarheid van de verklaringen van [slachtoffer 3] komt voorts betekenis toe aan het feit dat [slachtoffer 3] ook zelf een rol heeft vervuld in het criminele circuit en daarvoor is veroordeeld. Hetzelfde heeft te gelden voor tal van andere personen die als getuigen zijn gehoord. Gelet daarop is niet uit te sluiten dat (deels) onware verklaringen zijn afgelegd. Verklaren over een criminele gebeurtenis en de daarbij betrokkene(n) betekent immers veelal dat ook over eigen crimineel gedrag moet worden verklaard. Het is geenszins ondenkbaar dat de zo te noemen ‘criminele’ getuige (mede) wordt gedreven door tot onderlinge criminele verhoudingen te herleiden motieven, die voor de rechter niet kenbaar zijn. Als een dergelijke verklaring aanwijzing oplevert dat de waarheid geweld wordt aangedaan, zal de rechter moeten nagaan of reeds daarom alle door die getuige afgelegde verklaringen terzijde dienen te worden geschoven of dat er niettemin reden is om de betekenis daarvan te relativeren. In dat laatste geval kan de uitkomst zijn dat een aanwijzing voor onwaarheid spreken toch geen betekenis heeft voor de in de voorliggende strafzaak te nemen bewijsbeslissingen.

Het hof zal bij de beoordeling van genoemde betrouwbaarheid ook betrekken dat in hoger beroep door getuigen is verklaard, dat [slachtoffer 3] tegen hen gezegd zou hebben dat hij [verdachte] niet heeft gezien in de Staatsliedenbuurt. De verklaringen van [Y.] , [L.] , [H.] en [El M.] komen naar de kern genomen erop neer dat [slachtoffer 3] valselijk [verdachte] heeft beschuldigd uit – naar het hof begrijpt – wraak. Behoudens hetgeen dezen inhoudelijk – wel en ook niet – hebben verklaard, zal het hof bij zijn beoordeling tevens betrekken het tijdstip en de wijze waarop zij hebben verklaard. Ook de verklaring van de getuige [K.] – inhoudende dat hem geld geboden is om te verklaren dat [slachtoffer 3] heeft gelogen over zijn herkenning van [verdachte] – zal bij de beoordeling een rol spelen.

De verklaringen van [slachtoffer 3]

Op 29 december 2012 heeft [slachtoffer 3] , kort nadat hij beschoten was, verklaard: “Ik ken de drie jongens die hebben geschoten en die in de Audi zaten. In de Audi zat Popeye. Popeye is de oudste broer van de jongen die de juwelier heeft doodgeschoten. Juwelier Hund.”117.

In deze eerste verklaring verwijst [slachtoffer 3] naar ‘Popeye’ als degene die hij heeft gezien. [slachtoffer 3] brengt de aanduiding Popeye in verband met de overval op juwelier Hund. De politie heeft naar aanleiding van deze verklaring van [slachtoffer 3] nader onderzoek gedaan. Hieruit is het volgende gebleken.118.

De overval op juwelier Hund, die plaatsvond op 7 oktober 2010, is onderzocht in het onderzoek 13Nesse. [S.B.] is voor zijn betrokkenheid bij deze dodelijke overval veroordeeld tot een gevangenisstraf van 18 jaar. Uit het proces-verbaal van bevindingen van het onderzoek 13Nesse blijkt dat [broer 1] destijds is aangemerkt als verdachte. Uit dit proces-verbaal volgt verder dat de in het onderzoek 13Nesse bedoelde [broer 1] zes broers heeft. [broer 1] (1992) heeft meerdere oudere broers, [broer 4] (1991), [broer 5] (1982), [verdachte] (1980) en [broer 6] (1975). De verdachte [verdachte] is de op één na oudste broer van [broer 1] . In het HKS systeem van de politie staan de broers [verdachte] , [broer 5] en [broer 4] bekend met onder andere de bijnaam ‘Popeye’. [broer 6] staat bekend onder de bijnaam ‘Appie’. Bij het wijkteam Bos en Lommer staan de broers [verdachte] in het algemeen bekend onder de bijnaam Popeye, dit is niet officieel in de systemen vastgelegd.

Het hof markeert dat [slachtoffer 3] in de eerste momenten na de beschieting in de Staatsliedenbuurt één van de betrokkenen heeft geïdentificeerd als ‘Popeye’. Op grond van de bevindingen van de politie kan worden vastgesteld dat [slachtoffer 3] met ‘Popeye’ doelt op één van de broers [verdachte] . De onmiddellijke en directe verwijzing naar één van de broers [verdachte] wordt door [slachtoffer 3] verder geconcretiseerd door te zeggen dat het om de oudste broer zou gaan, die hij heeft gezien. Vastgesteld moet worden dat [slachtoffer 3] niet direct verwijst naar de verdachte [verdachte] , maar dat [verdachte] wel de op één na oudste is van de broers en de bijnaam Popeye heeft.

[slachtoffer 3] heeft na zijn eerste verklaring op 29 december 2012 meermalen nader verklaard over hetgeen hij heeft waargenomen.

Op 28 januari 2013119.heeft [slachtoffer 3] gebeld naar de politie en verklaard over hetgeen op 29 december 2012 is voorgevallen. Hij zegt dan “ [verdachte] ’s gezicht heb ik éénmiljoen procent gezien”, waarbij hij aangeeft de anderen (het hof begrijpt: de andere inzittenden van de Audi) niet te hebben gezien. Vervolgens heeft [slachtoffer 3] op 23 februari 2013, op 28 maart 2013, op 14 mei 2013, op 30 mei 2013, op 17 juli 2013, op

11 december 2013 en op 26 mei 2014 verklaringen afgelegd bij de politie.

In het verhoor van 28 maart 2013 heeft [slachtoffer 3] gezegd dat hij Popeye heeft herkend en dat hij later heeft gehoord dat zijn naam [verdachte] is. Tijdens dit verhoor is aan [slachtoffer 3] een fotocollage getoond – met meerdere broers van de verdachte – en [slachtoffer 3] heeft daarbij [verdachte] aangewezen als degene die hij bedoelt met ‘Popeye’ en heeft gezien in de Staatsliedenbuurt.120.

[slachtoffer 3] is tweemaal bij de rechter-commissaris als getuige gehoord in aanwezigheid van de verdediging, te weten op 6 maart 2014 en 20 maart 2014. In hoger beroep is [slachtoffer 3] wederom als getuige gehoord en wel ter terechtzittingen op 26 mei 2016, 10 oktober 2018 en tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak op 10 december 2018, 17 december 2018 en ten slotte nog op 4 februari 2020, waarbij de verdediging telkens in de gelegenheid is geweest hem uitvoerig te bevragen.

In totaal heeft [slachtoffer 3] zestien keer een verklaring afgelegd, al dan niet in de vorm van een getuigenverhoor. Steeds heeft hij verklaard dat hij de verdachte heeft gezien in de Staatsliedenbuurt en dat de verdachte zat in de Audi op voorstoel rechts voorin naast de bestuurder.

Het hof komt op grond van het bovenstaande tot de conclusie dat de getuige [slachtoffer 3] in al zijn verklaringen de verdachte [verdachte] identificeert als degene die op 29 december 2012 gezeten was op de bijrijdersplaats in de Audi en betrokken was bij het op hem schieten.

De betrouwbaarheid van de verklaringen

Zoals hiervoor is overwogen, heeft [slachtoffer 3] veel verklaringen afgelegd en heeft [slachtoffer 3] steeds gezegd de verdachte te hebben herkend.

In hoger beroep heeft op 15 november 2016 een schouw/reconstructie plaatsgevonden van het moment dat de Audi kwam aanrijden en tot stilstand kwam ter hoogte van de plek waar [slachtoffer 3] op 29 december 2012 stond. De schouw/reconstructie heeft plaatsgevonden met de bij de tenlastegelegde feiten gebruikte Audi RS4. Er is bij de schouw/reconstructie gereden met verschillende snelheden (55, 50 en 40 km per uur), met en zonder gevoerd koplamplicht, waarbij onderscheidenlijk dusdanig geremd is dat het ABS van de Audi in werking kwam of niet. De Audi is daarbij tot stilstand gebracht ter hoogte van de plaats die [slachtoffer 3] in zijn verhoor ter terechtzitting in hoger beroep op 25 mei 2016 had aangegeven. Het hof heeft tijdens de schouw/reconstructie geconstateerd dat bij alle snelheden, of het koplamplicht nu aan was of niet en ongeacht de wijze waarop is geremd, door de zijruit gelaatstrekken van de bijrijder konden worden waargenomen. Ook heeft het hof telkens de contouren waargenomen van een persoon op de achterbank.

Op basis hiervan komt het hof tot het oordeel dat [slachtoffer 3] de waarnemingen heeft kunnen doen, die hij steeds zegt te hebben gedaan.

[slachtoffer 3] heeft tijdens de getuigenverhoren, waarbij hij is bevraagd door de verdediging van [verdachte] respectievelijk [medeverdachte] , niet op alle vragen antwoord willen geven en zich meermalen beroepen op zijn verschoningsrecht. Echter, in al zijn verklaringen op vragen die zien op de kern van het tenlastegelegde – de vraag of [verdachte] en [medeverdachte] betrokken zijn bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt – heeft [slachtoffer 3] telkens zonder voorbehoud, duidelijk en veelal gedetailleerd geantwoord.

Op geen enkel moment is [slachtoffer 3] teruggekomen op zijn verklaring over de positieve herkenning van [verdachte] en – hoewel [slachtoffer 3] aangeeft ‘te weten’ dat [medeverdachte] achterin de Audi zat – heeft [slachtoffer 3] steeds gezegd verder niemand van de overige inzittenden in de Audi te hebben herkend.

De verdediging heeft veel naar voren gebracht over mogelijke motieven van [slachtoffer 3] om de verdachte te belasten en hiernaar is ook veel aanvullend onderzoek verricht. In dit verband zijn verklaringen afgelegd door de getuigen [Y.] , [L.] , [H.] , [El M.] en de NN-getuige.

Het hof stelt voorop dat de NN-getuige door de rechter-commissaris als anonieme bedreigde getuige op de voet van artikel 226a en verder Sv is gehoord. Ingevolge artikel 226e Sv komt aan de rechter-commissaris de bevoegdheid toe de betrouwbaarheid van deze getuige te onderzoeken en daaromtrent een oordeel te geven. Blijkens het proces-verbaal van bevindingen van 5 juli 2018 dat door de rechter-commissaris is opgemaakt houdt zijn oordeel omtrent de betrouwbaarheid van de NN-getuige in dat deze onbetrouwbaar is. Gelet daarop gaat het hof reeds daarom aan de verklaring van de NN-getuige voorbij.

De getuigen [Y.] , [L.] , [H.] en [El M.] hebben verklaard dat [slachtoffer 3] valselijk de verdachte heeft beschuldigd uit – naar het hof begrijpt – wraak, maar deze bewering is door geen van de getuigen concreet nader onderbouwd. Dit acht het hof opmerkelijk. Bij het waarderen van het door deze getuigen niet nader duiden van het motief voor [slachtoffer 3] om valselijk te verklaren, betrekt het hof ook de verklaring van getuige [K.] . Deze verklaring houdt in dat [K.] geld geboden is om te verklaren dat [slachtoffer 3] heeft gelogen over zijn herkenning van [verdachte] .

Daargelaten dat het hof zich niet aan de indruk kan onttrekken dat het in de verklaringen van de getuigen [Y.] , [L.] , [H.] en [El M.] op tal van punten aan waarachtigheid ontbreekt, volstaat het hof met de constatering dat deze verklaringen niet zijn onderbouwd en daarmee niet aannemelijk zijn geworden. Overigens is opvallend te noemen dat de getuige [H.] zich tijdens een terechtzitting in zijn eigen zaak op 13 december 2018 zonder nadere toelichting heeft uitgelaten over de leugenachtigheid van [slachtoffer 3] en dat ook [L.] en [El M.] pas in een zeer laat stadium, tegen het einde van de inhoudelijke behandeling van de onderhavige zaak ter terechtzitting in december 2018, als getuigen met betrekking tot de leugenachtigheid van [slachtoffer 3] naar voren zijn gekomen.

Met inachtneming van het hierboven gegeven beoordelingskader komt het hof tot het oordeel dat de verklaringen van [slachtoffer 3] , waarin hij de verdachte aanwijst als inzittende van de Audi en daarmee als één van de daders bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt, betrouwbaar is. Daarbij neemt het hof ook in ogenschouw dat de verklaringen van [slachtoffer 3] steun vinden in objectieve gegevens in het dossier met betrekking tot aangetroffen forensisch materiaal, zoals hierna zal worden besproken.

Aangetroffen forensisch materiaal (DNA en glas)

De door de daders van de schietincidenten in de Staatsliedenbuurt gebruikte Audi is direct na de gebeurtenissen aangetroffen op de Bok de Korverweg te Amsterdam. Zowel de voorruit als de zijruit aan de passagierskant rechts voor waren beschadigd dan wel vernield.

Zoals hiervoor in hoofdstuk 4 paragraaf 1 is beschreven heeft het NFI DNA-onderzoek verricht aan de bemonsteringen op de hoofdsteunen van de Audi. Op de hoofdsteun van de stoel rechtsvoor (de stoel van de bijrijder voorin), meer specifiek aan de rechter (raam)zijde van die hoofdsteun, is DNA-materiaal aangetroffen. De uitkomst van het DNA-onderzoek is dat het aangetroffen celmateriaal in bemonstering AAFJ2839NL#09 van de hoofdsteun afkomstig kan zijn van [verdachte] . Deze bevinding is meer dan één miljard maal waarschijnlijker als deze bemonstering celmateriaal van [verdachte] bevat dan van een willekeurig ander persoon.

De bevindingen van het NFI ten aanzien van het aangetroffen DNA-spoor van de verdachte brengen de verdachte in direct verband met de bijrijdersstoel rechtsvoor in de Audi. Deze bevindingen geven steun aan de verklaringen van [slachtoffer 3] , die de verdachte als inzittende van de Audi op die stoel plaatst en daarmee de verdachte in tijd en plaats aan de tenlastegelegde feiten in de Staatsliedenbuurt verbindt.

Het door de verdediging geschetste scenario dat de verdachte op enig moment contact heeft gehad met een inzittende van de Audi door een geopend raam of portier aan de bijrijderszijde, waardoor zijn DNA op die hoofdsteun terecht is gekomen, is geenszins onderbouwd en reeds daarom niet aannemelijk geworden. Ook de enkele stelling van de verdediging dat geen sprake is van een daderspoor, omdat de plaats waar het betreffende DNA-spoor is aangetroffen, te weten de zijkant van de hoofdsteun, niet het meest voor de hand liggende deel van de auto is, waarmee de bijrijder in aanraking komt, kan – wat daar ook van zij – het hof niet tot een ander oordeel brengen. De constatering dat in de Audi ook DNA-sporen van anderen zijn aangetroffen maakt dat niet anders.

Behoudens DNA-onderzoek aan de hoofdsteun van de Audi heeft het NFI ook vergelijkend glasonderzoek verricht.

Aan de Baron Schimmelpennick van der Oyeweg 10, in de nabijheid van de Bok de Korverweg, ligt een tuinhuizencomplex. Het tuinhuisje [nummer] op dit tuinhuizencomplex stond ten tijde van de tenlastegelegde gebeurtenissen op naam van de echtgenote van de verdachte. In dit tuinhuisje is een paar Nike sportschoenen aangetroffen, dat door het NFI is onderworpen aan een vergelijkend glasonderzoek. Zoals hierboven in hoofdstuk 4 paragraaf 2 is beschreven is daarbij een glasdeeltje aangetroffen, dat zowel in brekingsindex als sporenelementsamenstelling overeenkomt met de ruit van het rechter voorportier van de Audi. De overeenkomst van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals deze is geconstateerd tussen het glasdeeltje en de Audi-portierruit, is volgens de NFI- [deskundige 3] , zoals door hem weergegeven in het eerder genoemde rapport van 27 mei 2013 zeer discriminerend.

Het hof stelt dan ook vast dat in het tuinhuisje, dat op naam stond van de echtgenote van de verdachte en waar de verdachte blijkens zijn verklaring ter terechtzitting in hoger beroep ook met regelmaat kwam, een glasdeeltje is aangetroffen dat in direct verband kan worden gebracht met de door de daders bij de schietincidenten gebruikte Audi en als zodanig met de tenlastegelegde feiten. Immers, uit het verloop van de gebeurtenissen zoals weergegeven in hoofdstuk 2 volgt dat de daders na de schietincidenten in de Staatsliedenbuurt en op de Haarlemmerweg de Audi op de Bok de Korverweg hebben achtergelaten, waar deze slechts enkele minuten later door de politie is aangetroffen met onder meer een vernielde ruit in het rechter voorportier. Het hof concludeert daaruit dat het niet anders kan, dan dat het glasdeeltje is vrijgekomen doordat die zijruit ten tijde van de tenlastegelegde gebeurtenissen kapot is gegaan. Daarbij komt dat het betreffende glasdeeltje is aangetroffen op een locatie die in verband staat met de verdachte. Het voorgaande brengt het hof tot de vaststelling dat de bevindingen van het vergelijkend glasonderzoek met betrekking tot dit glasdeeltje passen bij hetgeen [slachtoffer 3] heeft verklaard omtrent de plaats in de Audi en rol van de verdachte bij de tenlastegelegde feiten.

De rol van [medeverdachte]

[slachtoffer 3] heeft op 29 december 2012 tegenover de [verbalisant 1] verklaard dat er drie personen in de Audi zaten.121.Zoals hierboven is weergegeven, heeft [slachtoffer 3] de verdachte herkend als de bijrijder, die naast de bestuurder voorin zat. De bestuurder en de derde inzittende die achterin zat, heeft [slachtoffer 3] niet herkend. Ook in zijn latere verklaringen heeft [slachtoffer 3] steeds herhaald dat er drie personen in de Audi zaten, de verdachte, de bestuurder en iemand achterin, maar dat hij de laatste twee niet heeft herkend. De bestuurder had zijn bivakmuts al naar beneden en degene achterin heeft hij niet goed gezien. Wel heeft [slachtoffer 3] gehoord dat [bijnaam] (het hof begrijpt: [medeverdachte] , die uit de Kinkerbuurt in Amsterdam afkomstig is) achterin zat en dat [H.B. 1] (het hof begrijpt: [H.B. 1] ) de bestuurder was. Deze laatste mededeling van [slachtoffer 3] lijkt overigens te passen bij een DNA-spoor dat is aangetroffen op de hoofdsteun van de bestuurdersstoel van de Audi, waarbij de bevinding van het DNA-onderzoek is dat het meer dan één miljard maal waarschijnlijker is als deze bemonstering celmateriaal van [H.B. 1] bevat dan van een willekeurig ander persoon. Het hof zal dit echter niet verder in zijn overwegingen betrekken.

Zoals is weergegeven in hoofdstuk 4 paragraaf 4, is [medeverdachte] op 24 januari 2013 aangehouden en heeft op 25 januari 2013 een doorzoeking plaatsgevonden van de woning aan de [adres 2] in Amsterdam, waarvan de politie heeft vastgesteld dat [medeverdachte] daar heeft verbleven en [medeverdachte] bij de politie heeft verklaard dat hij daar ook op 29 december 2012 is geweest. Daarbij is onder het matras van het bed in de slaapkamer aan de achterzijde van die woning een zwarte bivakmuts gevonden en is aan de binnenzijde van de mondopening van die muts een DNA-spoor aangetroffen, waarbij het celmateriaal afkomstig kan zijn van [medeverdachte] en de kans dat het DNA-profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met dit DNA-profiel kleiner is dan één op één miljard.

In de onderhavige zaak is, blijkens de verklaringen van in hoofdstuk 2 genoemde getuigen, sprake van twee daders uit de Audi met bivakmutsen op. Gelet daarop is de aangetroffen zwarte bivakmuts, mede in aanmerking genomen dat deze is aangetroffen onder het matras van een bed en als zodanig heimelijk en uit het zicht opgeborgen, op zichzelf beschouwd als een daderspoor is aan te merken.

Daar komt bij dat een glasdeeltje is aangetroffen, afkomstig van de buitenkant van deze zwarte bivakmuts, waarvan vergelijkend glasonderzoek door het NFI heeft uitgewezen dat dit glasdeeltje zowel in brekingsindex als sporenelementsamenstelling overeenkomt met referentieglas van de voorruit (laag A) van de Audi. De overeenkomst van brekingsindex en sporenelementsamenstelling, zoals deze is geconstateerd tussen het glasdeeltje en de Audi-voorruit, is, zoals blijkt uit het eerdergenoemde rapport van deskundige [deskundige 3] van 29 april 2013 zeer discriminerend.

Het hof stelt aldus vast dat op de bivakmuts die aan [medeverdachte] kan worden toegeschreven, een glasdeeltje is aangetroffen dat in direct verband kan worden gebracht met de door de daders bij de schietincidenten gebruikte Audi en als zodanig met de tenlastegelegde feiten. Immers, uit het verloop van de gebeurtenissen zoals weergegeven in hoofdstuk 2 volgt dat de daders na de schietincidenten in de Staatsliedenbuurt en op de Haarlemmerweg de Audi op de Bok de Korverweg hebben achtergelaten, waar deze slechts enkele minuten later door de politie is aangetroffen met onder meer – naar later is vastgesteld – schotbeschadigingen in de voorruit, waarbij is vastgesteld dat er vanuit de auto, door de voorruit heen, naar buiten is geschoten. Dit laatste komt ook overeen met de verklaringen van de eerder in hoofdstuk 2 genoemde getuigen [L.Z.] en [L.W.] .

Het hof concludeert daaruit dat het niet anders kan, dan dat het glasdeeltje is vrijgekomen doordat er ten tijde van de tenlastegelegde gebeurtenissen vanuit de Audi door de voorruit heen is geschoten. Daarbij komt dat het betreffende glasdeeltje is aangetroffen aan de buitenzijde van de bivakmuts, hetgeen past bij een plaats als inzittende van de Audi.

Uit hetgeen in hoofdstuk 2 bij de telecomgegevens is weergegeven, blijkt dat het telefoonnummer #639 dat ten tijde van de tenlastegelegde feiten in gebruik was bij [medeverdachte] zich op 29 december 2012 om 22:45 uur en om 22:46 uur bevond onder bereik van (het hof begrijpt: aanstraalt op) de zendmast Bok de Korverweg 4 te Amsterdam. Het gaat daarbij om een inkomend sms-bericht van een onbekend nummer en een uitgaand gesprek met telefoonnummer #068 in gebruik bij [S.Z.] . Vastgesteld is dat het telefoonnummer #639 op 29 december 2012 tussen 20:04 uur en 22:45 uur niet bereikbaar was dan wel stond uitgeschakeld. Vanaf 22:53 uur is dit nummer niet meer in gebruik.

Het hof stelt vast dat uit deze telefoongegevens volgt dat de telefoon #639 van [medeverdachte] ten tijde van de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt en op de Haarlemmerweg niet bereikbaar was dan wel uitstond en dat de telefoon vlak voor het aantreffen door de politie van de Audi op de Bok de Korverweg (om 22:51 uur) een zendmast aldaar aanstraalt.

Samenvattend komt het hof op grond van voornoemde bewijsmiddelen tot de vaststelling dat [medeverdachte] de derde inzittende van Audi en als zodanig één van de daders was ten tijde van de tenlastegelegde feiten.

Aantreffen vuurwapens langs de vluchtroute

Zoals weergegeven in hoofdstuk 2 zijn in een sloot langs de vluchtroute van de Audi vier vuurwapens dicht bij elkaar (binnen een straal van 6-10 meter) aangetroffen, te weten twee AK’s, een Glock en een Colt. Uit munitie-wapen vergelijkend onderzoek door het NFI van op verschillende plaatsen delict aangetroffen hulzen en/of munitiedelen met de in de sloot aangetroffen vuurwapens is gebleken, dat de onderzoeksbevindingen zeer veel waarschijnlijker zijn onder hypothese dat in de Staatsliedenbuurt en de op de kruising Haarlemmerweg/Australiëhavenweg gevonden hulzen zijn verschoten met één van de aangetroffen AK’s dan dat deze verschoten zijn met een ander vuurwapen van dit type. Tot dezelfde uitkomst – zeer veel waarschijnlijker – komt het NFI ten aanzien van de van de hulzen en/of munitiedelen die in/bij het lichaam van [slachtoffer 1] zijn aangetroffen en de Glock.

Uit de in hoofdstuk 4 paragraaf 3 weergegeven bevindingen blijkt dat de in de sloot aangetroffen Colt op scherp stond (hamer naar achter), één patroon in de kamer had en acht patronen in de patroonhouder.

De Colt is bemonsterd op de loop en op de patroonhouder. DNA-onderzoek door het NFI heeft een DNA-profiel van een man opgeleverd, waarbij het celmateriaal telkens afkomstig kan zijn van [medeverdachte] . De kans dat het DNA-profiel van een willekeurig gekozen persoon matcht met dit DNA-profiel (de matchkans) is telkens kleiner dan één op één miljard.

Het NFI heeft ook een DNA-onderzoek uitgevoerd op een bemonstering van een patroon uit de patroonhouder van de Colt. Onderzoek aan deze bemonstering heeft een DNA-profiel van ten minste twee personen opgeleverd, onder wie [verdachte] en minimaal één onbekende persoon. Onder de volgende hypothesen is gerapporteerd en is de hierna genoemde bewijskracht berekend.

Hypothese 1: De bemonstering bevat DNA van [verdachte] en één willekeurige onbekende persoon.

Hypothese 2: De bemonstering bevat DNA van twee willekeurige onbekende personen.

Het verkregen DNA-mengprofiel AAFO4666NL#01 uit de bemonstering is ten minste 80 duizend keer waarschijnlijker wanneer hypothese 1 waar is, dan wanneer hypothese 2 waar is. De NFI-deskundige heeft ter zitting in hoger beroep desgevraagd bevestigd dat een waarschijnlijkheidsratio van 80.000 in de categorie van 10.000 tot 1.000.000 valt, en daarmee – vertaald naar een verbale schaal – ‘zeer veel waarschijnlijker’ is.

Op grond van bovenstaande bevindingen kan samenvattend ten aanzien van de in de sloot aangetroffen vuurwapens het volgende worden geconcludeerd. Twee van de vier wapens – in elk geval één AK-47 en de Glock – zijn gebruikt bij de tenlastegelegde feiten. De Colt lag in de directe nabijheid van de drie andere vuurwapens, te weten twee automatische vuurwapens en een handvuurwapen. Het aantreffen van twee automatische vuurwapens en twee handvuurwapens in de sloot langs de vluchtroute van de Audi en in de nabijheid van de plaats waar de daders de Audi hebben achtergelaten, past bij een beeld dat uit het dossier naar voren komt, waarbij sprake is van twee schutters, die ieder een automatisch vuurwapen en een handvuurwapen bij zich hadden. Dat niet is komen vast te staan dat de Colt ook daadwerkelijk bij de schietincidenten is gebruikt, doet daaraan niet af. Daarbij acht het hof van betekenis dat zowel de verdachte als [medeverdachte] op grond van de bevindingen van het DNA-onderzoek in verband worden gebracht met de Colt. Deze vaststellingen acht het hof – bezien in samenhang met de andere bewijsmiddelen – belastend voor de verdachte.

Samenvattende conclusie

De verdachte is door [slachtoffer 3] waargenomen en geïdentificeerd als één van de betrokkenen bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt. [slachtoffer 3] heeft de verdachte gezien, toen hij voor in de Audi zat op de bijrijdersstoel. Deze waarneming van [slachtoffer 3] vindt bevestiging in het aangetroffen DNA-profiel van de verdachte op de hoofdsteun van de bijrijdersstoel van de Audi. Dat de verdachte daadwerkelijk betrokken was bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt vindt verder bevestiging in het aantreffen van een glasdeeltje uit de Audi in het tuinhuisje van zijn echtgenote. Ten slotte acht het hof van belang dat op een patroon in de Colt, die is aangetroffen in de directe nabijheid van de op 29 december 2012 gebruikte AK-47 en Glock, DNA-materiaal van de verdachte is aangetroffen en op de loop en de patroonhouder van die Colt DNA-materiaal van [medeverdachte] .

Medeplegen en voorbedachte raad

Ten aanzien van de onder 1 en 2 tenlastegelegde feiten

Uit de bewijsmiddelen volgt dat op 29 december 2012 bij de gebeurtenissen in de Staatsliedenbuurt twee groepen van daders betrokken zijn geweest. Een dadergroep kwam met een Audi ter plaatse, de andere dadergroep met een zwarte auto, vermoedelijk een VW Golf. De chronologie der gebeurtenissen zoals die uit getuigenverklaringen door het hof wordt afgeleid, is de volgende.

De Audi is gestopt ter hoogte van [slachtoffer 3] , twee inzittenden (een dader op de achterbank en een dader op de bijrijdersstoel voorin) zijn uitgestapt en hebben [slachtoffer 3] beschoten. [slachtoffer 3] is weggerend en heeft kunnen ontkomen. De daders zijn vervolgens weer in de Audi gestapt. De Audi is achteruit gereden en rechtsaf de Van Bossestraat ingereden. De Audi is daarbij gevolgd door de VW Golf. In de Van Bossestraat is de Audi gestopt en daarachter is de Golf gestopt. Vanuit de Golf zijn drie daders uitgestapt, die vervolgens [slachtoffer 2] hebben beschoten. [slachtoffer 2] is daardoor zwaargewond geraakt en is kort na aankomst in het ziekenhuis aan zijn verwondingen overleden. Na het beschieten van [slachtoffer 2] zijn de daders weer teruggelopen naar de Golf, waarna de Audi is doorgereden. De Golf is weggereden. De Audi is vervolgens op de Schaepmanstraat tegenover de Range Rover, waarmee [slachtoffer 3] en de slachtoffers waren gekomen, komen te staan. Vanuit de Audi is geschoten op de Range Rover. [slachtoffer 1] is op de vlucht geslagen en is daarbij achtervolgd door de Audi. Op Tweede Keucheniusstraat is [slachtoffer 1] door een dader uit de Audi doodgeschoten. De dader is weer in de Audi gestapt en de Audi is richting de Van Hallstraat weggereden. De Audi en Golf zijn gezamenlijk uit de Staatsliedenbuurt weggereden en zijn dicht op elkaar rijdend gezien op de Haarlemmerweg.

Het hof concludeert uit de gang van zaken zoals die uit bewijsmiddelen volgt, dat de inzittenden van Audi – onder wie [verdachte] en [medeverdachte] – in nauwe en bewuste samenwerking hebben geopereerd met de inzittenden van de Golf. De twee te onderscheiden dadergroepen zijn gelijktijdig ter plaatse gekomen met het kennelijk plan om [slachtoffer 3] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] te doden. De bewuste en nauwe samenwerking vindt daarbij niet alleen steun in het gelijktijdig ter plaatse zijn en weer vertrekken uit de Staatsliedenbuurt, maar ook in het gezamenlijk oprijden naar de Van Bossestraat, het daar achter elkaar halt houden en het wachten van de Audi totdat [slachtoffer 2] was neergeschoten door de daders uit Golf en deze terugliepen naar de Golf.

Uit de wijze van uitvoering, met meerdere daders in twee auto’s en met meerdere (automatische) vuurwapens, leidt het hof af dat sprake is geweest van een intensieve voorbereiding met het doel [slachtoffer 2] , [slachtoffer 1] en [slachtoffer 3] om het leven te brengen. Dat [slachtoffer 3] aan die aanslag heeft weten te ontkomen, doet aan dat beoogde doel niet af.

Op grond van de voorgaande overwegingen acht het hof bewezen dat de daders ten aanzien van de tenlastegelegde feiten met betrekking tot [slachtoffer 2] , [slachtoffer 1] en [slachtoffer 3] met een voor medeplegen vereiste nauwe en bewust samenwerking hebben gehandeld en dat daarbij sprake was van voorbedachte raad.

Het hof is dan ook van oordeel dat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan het medeplegen van een poging tot moord op [slachtoffer 3] en het medeplegen van moord op [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] .

Ten aanzien van het onder 3 subsidiair tenlastegelegde

Op grond van het rijgedrag van de chauffeur van de Audi – het sterk afremmen op de kruising Haarlemmerweg met de Australiëhavenweg en stapvoets verder rijden – en het daarop vanaf de rechter (passagiers)zijde met een automatisch wapen schieten op de beide motoragenten, concludeert het hof dat de inzittenden van de Audi – onder wie [verdachte] en [medeverdachte] – in nauwe en bewuste samenwerking hebben gehandeld bij het schieten op de motoragenten om aan hun aanhouding te ontkomen. Uit de handelingen, die in een zeer korte tijdspanne hebben plaatsgevonden, kan niet worden afgeleid dat sprake is geweest van voorbedachte raad. Poging tot moord kan daarom niet worden bewezen. Het hof zal de verdachte daarom vrijspreken van het onder 3 primair tenlastegelegde.

Het hof komt op grond van het voorgaande tot het oordeel dat wettig en overtuigend kan worden bewezen dat de verdachte zich heeft schuldig gemaakt aan het medeplegen van een poging tot doodslag op de motoragenten [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] om aan hun aanhouding te ontkomen.

De verdediging heeft, indien het hof niet tot vrijspraak van het ten laste gelegde komt en derhalve in voorwaardelijke vorm, verzocht om het navolgende onderzoek in het kader van de betrouwbaarheid en de integriteit van de waarheidsvinding.

De verdediging heeft verzocht [O.L.] als getuige te horen.

Ter onderbouwing is – kort samengevat – aangevoerd dat [O.L.] gehoord zou dienen te worden omtrent zijn contacten met [slachtoffer 3] . [O.L.] is volgens de verdediging een nauw contact van [slachtoffer 3] ook met betrekking tot strafbare feiten die in relatie staan met de onderhavige strafzaak. Volgens de verdediging heeft [O.L.] in de zaken in de zaken Valdia en Bosnië een getuige beïnvloed terwijl hij volgens de verdediging in contact stond met [slachtoffer 3] . Bij dupliek heeft de verdediging daar nog aan toegevoegd dat het van belang is [O.L.] als getuige te horen over de aanwezigheid van [H.S.] bij de ontmoeting bij Artis en zijn PGP-contacten met [H.S.] /h828.

Het hof overweegt dat de verdediging eerder ter terechtzittingen van 3 juli 2018, 31 oktober 2018 en

5 november 2019 heeft verzocht om het horen van [slachtoffer 2] als getuige. Het hof heeft deze verzoeken telkenmale afgewezen. Het hof stelt vast dat de thans door de verdediging gegeven onderbouwing van het verzoek naar de kern genomen een herhaling is van hetgeen zij eerder heeft aangevoerd. In hetgeen de verdediging thans naar voren heeft gebracht ziet het hof geen argumenten om thans de noodzaak van het verzochte wel aan te nemen. Het voorwaardelijk verzoek wordt daarom afgewezen.

De verdediging heeft verzocht om [H.S.] als getuige te horen.

De verdediging heeft daartoe – kort samengevat – aangevoerd dat het van belang is [H.S.] als getuige te horen over de ontmoeting bij Artis maar ook over de potentiële afspraak met [slachtoffer 3] in de Staatsliedenbuurt en zijn contacten met [O.L.] .

Het hof overweegt dat hetgeen de verdediging thans als onderbouwing heeft gegeven voor het verzoek, in de kern een herhaling is van hetgeen zij ter terechtzitting van 31 oktober 2018 en 5 november 2019 heeft aangevoerd. Het hof ziet in de thans door de verdediging gegeven herhaalde onderbouwing geen aanleiding tot een andere beslissing te komen. De noodzaak van het verzochte is ook thans niet gebleken. Het voorwaardelijk verzoek wordt daarom afgewezen.

De verdediging heeft verzocht om [El M.] opnieuw als getuige te horen.

De verdediging acht het noodzakelijk om [El M.] te confronteren met de verklaringen van de getuige QQ en hetgeen [slachtoffer 3] heeft verklaard.

Het hof overweegt dat de getuige [El M.] op 7 mei 2019 ter terechtzitting van het hof is gehoord en dat de getuige toen onder andere is bevraagd over het onderwerp waarover de verdediging de getuige thans opnieuw wenst te bevragen. Nu geen nieuwe feiten of omstandigheden naar voren zijn gebracht ter onderbouwing van het verzochte, acht het hof de noodzaak tot een hernieuwde oproeping van [El M.] als getuige niet gebleken.

De verdediging heeft verzocht om [H.] opnieuw als getuige te horen.

De verdediging heeft het verzoek tot hernieuwd horen van deze getuige ook ter terechtzitting van

4 februari 2020 gedaan. Het hof heeft het toen afgewezen. Het hof stelt vast dat thans andermaal wordt verzocht [H.] opnieuw als getuige te horen.

Nu de verdediging geen nieuwe feiten of omstandigheden naar voren heeft gebracht ziet het hof geen reden thans anders te beslissen dan ter terechtzitting van 4 februari 2020. Het verzoek wordt afgewezen, nu de noodzaak tot het horen van [H.] ook thans niet is gebleken.

Overige verzoeken

De verdediging heeft voorts “alle bij de regie-zitting van 5 november 2019 door de verdediging al gedane onderzoekswensen evenals de in december 2018 bij pleidooi gedane voorwaardelijke verzoeken” herhaald en thans als (hernieuwd) voorwaardelijk verzoek aan het hof voorgelegd.

De door de verdediging bedoelde verzoeken zijn door het hof eerder afgewezen. Het hof stelt vast dat er thans geen nieuwe argumenten worden aangevoerd door de verdediging.

Het hof wijst de verzoeken af en verwijst daarvoor naar de motiveringen die gegeven zijn ter terechtzitting van 18 november 2019 en neemt deze hier over. De verdediging heeft geen nieuwe feiten of omstandigheden aan de verzoeken ten grondslag gelegd, zodat het hof ook thans de noodzaak tot het toewijzen van het verzochte niet is gebleken.

Het hof acht wettig en overtuigend bewezen dat de verdachte het onder 1, 2 en 3 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan, met dien verstande dat:

onder 1 hij op 29 december 2012 te Amsterdam, tezamen en in vereniging met anderen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] van het leven heeft beroofd, immers hebben verdachte en zijn mededaders met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met vuurwapens kogels in de lichamen van die [slachtoffer 1] en die [slachtoffer 2] geschoten, waardoor die [slachtoffer 1] en die [slachtoffer 2] zodanige verwondingen hebben opgelopen dat zij daardoor zijn overleden;

onder 2 hij op 29 december 2012 te Amsterdam, ter uitvoering van zijn voornemen om, tezamen in vereniging met anderen, opzettelijk en met voorbedachten rade [slachtoffer 3] van het leven te beroven, met dat opzet en na kalm beraad en rustig overleg met (een) vuurwapen(s) een aantal kogels in de richting van die persoon heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid;

onder 3 subsidiair hij op 29 december 2012 te Amsterdam tezamen in vereniging met anderen ter uitvoering van het door verdachte en zijn mededaders voorgenomen misdrijf opzettelijk twee politieambtenaren, namelijk [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] (beiden motoragent, werkzaam bij de Nationale Politie) van het leven te beroven, met dat opzet met een vuurwapen een aantal kogels in de richting van die [slachtoffer 4] en die [slachtoffer 5] heeft geschoten, terwijl de uitvoering van dat voorgenomen misdrijf niet is voltooid, welke pogingen tot doodslag werden voorafgegaan van strafbare feiten, te weten het medeplegen van moord op [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2] en het medeplegen van de poging tot moord op [slachtoffer 3] , welke pogingen tot doodslag op [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] werden gepleegd met het oogmerk om bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf en aan andere deelnemers aan die feiten straffeloosheid te verzekeren.

Hetgeen onder 1, 2 en 3 subsidiair meer of anders is ten laste gelegd, is niet bewezen. De verdachte moet hiervan worden vrijgesproken.

Het hof grondt zijn overtuiging dat de verdachte het bewezen verklaarde heeft begaan op de feiten en omstandigheden die in de bewijsmiddelen zijn vervat. Deze zijn opgenomen in het arrest.

Geen omstandigheid is aannemelijk geworden die de strafbaarheid van het onder 1, 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde uitsluit, zodat dit strafbaar is.

Het onder 1 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van moord, meermalen gepleegd.

Het onder 2 bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van poging tot moord.

Het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde levert op:

medeplegen van poging tot doodslag, voorafgegaan van een strafbaar feit en gepleegd met het oogmerk om , bij betrapping op heterdaad, aan zichzelf of andere deelnemers aan dat feit straffeloosheid te verzekeren, meermalen gepleegd.

Geen omstandigheid is aannemelijk geworden die de strafbaarheid van de verdachte ten aanzien van het onder 1, 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde uitsluit, zodat de verdachte strafbaar is.

De rechtbank Amsterdam heeft de verdachte voor het in eerste aanleg onder 1, 2 en 3 bewezen verklaarde veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf. Daarnaast heeft de rechtbank beslissingen genomen ten aanzien van de vorderingen van de benadeelde partijen en omtrent het beslag.

Het Openbaar Ministerie heeft gevorderd dat de verdachte zal worden veroordeeld tot dezelfde straf als door de rechter in eerste aanleg opgelegd.

Levenslang

De verdediging

De verdediging heeft gelet op de vordering van het Openbaar Ministerie bij pleidooi verschillende gronden aangevoerd waarom de strafmodaliteit van een levenslange gevangenisstraf niet zou mogen worden toegepast.

Volgens de verdediging kan in de persoon van de verdachte noch in het feitelijke gebeuren, een grond worden gevonden die het opleggen van een levenslange gevangenisstraf kan rechtvaardigen. De verdediging heeft gewezen op het strafblad van de verdachte, waar uit onder meer volgt dat hij niet eerder voor een soortgelijk feit is veroordeeld. Daarnaast heeft de verdediging gewezen op veel moord en doodslag zaken waarin geen levenslange gevangenisstraf is opgelegd. Volgens de verdediging zou het opleggen van levenslang in de voorliggende zaak, gezien het door haar geschetste patroon van de bestraffing in andere zaken, in strijd zijn met het gelijkheidsbeginsel in de zin van artikel 6 EVRM.

De verdediging heeft verder aangevoerd dat het opleggen van levenslang of de maximale tijdelijke straf in strijd is met de artikelen 2 en 3 EVRM en de artikelen 1, 2, 3 en 4 van het Handvest van de grondrechten van de Europese Unie (hierna: Handvest).122.De verdediging heeft in dit verband gewezen op de discussie over tussentijdse toetsing en gratie bij levenslang en uitspraken ter zake van het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM), een arrest van de Hoge Raad van 19 december 2017 (ECLI:NL:HR:2017:3185) en het arrest van het hof Amsterdam in de ‘Passagezaak’. Volgens de verdediging heeft de Hoge Raad met het arrest van 19 december 2017 in feite naar een onbekende toekomst verwezen en een soort van piepsysteem ingevoerd, waarbij de praktijk moet uitwijzen hoe die tussentijdse evaluatie en gratie vorm zullen krijgen. Daarbij heeft de Hoge Raad geweigerd de nieuw voorgestelde regeling voor te leggen aan het Hof van Justitie van de Europese Unie (HvJEU). De verdediging heeft gewezen op ontwikkelingen – uitspraken van de voorzieningenrechter te Den Haag in een zaak van een tot levenslang veroordeelde en uitspraken van het HvJEU – na het arrest van de Hoge Raad van 2017 en het arrest van het hof Amsterdam in de ‘Passagezaak’. Gelet op die ontwikkelingen dient volgens de verdediging de conclusie te zijn, dat zowel de Nederlandse Gratiewet als de uitvoerende praktijk daarvan niet voldoende tegemoet komen aan de eisen van het HvJEU en het EHRM. De verdediging concludeert dat het huidige stelsel van gratie en tussentijdse beoordeling nog altijd in strijd is met de artikelen 2, 3 en 6 EVRM maar ook met de artikelen 4 en 6 van het Handvest. Het opleggen van een levenslange gevangenisstraf betekent nog steeds een uitzichtloos lijden in strijd met de artikelen 2, 3 en 6 EVRM en artikel 4 Grondrechtenhandvest, hetgeen betekent dat het hof een dergelijke straf niet zou mogen opleggen.

Voorwaardelijke verzoeken

Indien en voor zover het hof zou toekomen aan een straf en daarbij een levenslange gevangenisstraf zou overwegen, heeft de verdediging het hof verzocht de beslissing aan te houden en aan het HvJEU en het EHRM prejudiciële vragen voor te leggen met betrekking tot de Nederlandse regelgeving en de verenigbaarheid daarvan met het Handvest en het EVRM. Althans verzoekt de verdediging een deskundige ter terechtzitting te horen omtrent de vraag in hoeverre levenslang dan wel de maximale of een langdurige tijdelijke straf preventieve werking heeft en een reële aan de eisen van het EHRM gekoppelde rehabilitatie wordt gefaciliteerd.

Het standpunt van het Openbaar Ministerie

Volgens het Openbaar Ministerie zijn er geen beletselen voor het opleggen van een levenslange gevangenisstraf. De voorwaardelijke verzoeken moeten worden afgewezen.

Handvest van de grondrechten van de Europese Unie

De verdediging gaat uit van toepasselijkheid in deze zaak van de bepalingen van het Handvest (Pb EU 2012/C326/02 (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?qid=1582818034430&uri=CELEX:12012P/TXT)). Dit uitgangspunt van de verdediging berust op een verkeerde rechtsopvatting.

Uit artikel 51 van het Handvest123.volgt namelijk dat de bepalingen van het Handvest zijn gericht tot de lidstaten, maar uitsluitend wanneer zij het recht van de Unie ten uitvoer brengen. In deze zaak – waar het gaat om de mogelijke oplegging van een levenslange gevangenisstraf – is geen sprake van enige uitvoering van het recht van de Unie. De Uniegrondrechten zijn derhalve, anders dan de verdediging veronderstelt, niet van toepassing op de onderhavige kwestie. Het hof zal de vermeende schending van het Handvest niet verder bespreken, nu de stellingen van de verdediging berusten op een onjuiste rechtsopvatting. Het verzoek van de verdediging tot stellen van prejudiciële vragen aan het HvJEU zal worden afgewezen, omdat er in de onderhavige zaak geen enkel aanknopingspunt is met een situatie die in de verdragsbepalingen inzake het vrije verkeer van personen, diensten en kapitaal aan de orde is. Bovendien zijn geen door de Nederlandse Staat (als lidstaat) ter uitvoering van het recht van de Unie genomen nationale maatregelen in het geding. Gelet hierop moet worden vastgesteld dat het HvJEU niet bevoegd is de door de verdediging opgeworpen vragen te beantwoorden (HvJEU 1 maart 2011, ECLI:EU:C:2011:101). (https://eur-lex.europa.eu/legal-content/NL/TXT/?uri=CELLAR:52f08c54-e8bd-45d4-9c64-2af5c874b6fd&from=nl)

Prejudiciële vragen aan het Europees Hof voor de Rechten van de Mens

Het verzoek van de verdediging tot het stellen van prejudiciële vragen aan het EHRM zal worden afgewezen. Het 16e Protocol bij het EVRM voorziet er voor aangewezen gerechten in dat zij het EHRM kunnen verzoeken een ‘advisory opinion’ te geven ‘on questions of principle relating to the interpretation or application of the rights and freedoms defined in the Convention or the protocols thereto’.124.Voor Nederland is het Protocol op 1 juni 2019 in werking getreden.125.Sindsdien kunnen de in laatste instantie rechtsprekende colleges, waar onder de Hoge Raad, aan het EHRM een prejudicieel advies vragen. Een gerechtshof, anders dan de verdediging veronderstelt, heeft deze mogelijkheid dus niet. Het verzoek wordt om die reden afgewezen.

Levenslange gevangenisstraf en het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens

Na het door de verdediging aangehaalde arrest van de Hoge Raad van 19 december 2017 heeft de Hoge Raad in zijn arrest van 23 april 2019 met betrekking tot de ‘Passage-zaak’ opnieuw geoordeeld, dat oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met artikel 3 EVRM.126.

De Hoge Raad heeft daartoe het volgende overwogen:

“10.3.1.

(…) Het Nederlandse recht voorziet in een zodanig stelsel van herbeoordeling op grond waarvan in de zich daarvoor lenende gevallen kan worden overgegaan tot verkorting van de levenslange gevangenisstraf, dat de oplegging van de levenslange gevangenisstraf niet in strijd is met art. 3 EVRM.

Anders dan het middel aanvoert, kan niet worden gezegd dat voor de verdachte onvoldoende duidelijk is welke criteria worden aangelegd bij deze procedure van herbeoordeling. Bij de ambtshalve beoordeling van de mogelijkheid van gratieverlening of de beoordeling van een nadien ingediend verzoek tot gratieverlening komt het immers aan op de vraag of – gelet op het gedrag en de ontwikkeling van de veroordeelde gedurende zijn detentie, en in aanmerking genomen de overige in art. 4, vierde lid, Besluit Adviescollege levenslanggestraften genoemde criteria, waaronder het recidiverisico en de delictgevaarlijkheid – verdere tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf niet langer gerechtvaardigd is.

Ook de klacht dat onzeker – en daardoor in strijd met art. 3 EVRM – is of aan de verdachte gedurende zijn detentie voldoende op rehabilitatie gerichte activiteiten worden aangeboden om bij voornoemde herbeoordeling in aanmerking te kunnen komen voor verkorting van de levenslange gevangenisstraf, faalt. Dat beslissingen over het aanbieden van activiteiten eerst in de loop van de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf worden genomen en dat het in zoverre bij de oplegging van die straf tot op zekere hoogte onzeker is hoe dat aanbod vorm krijgt, brengt niet met zich dat de oplegging van de levenslange gevangenisstraf in strijd komt met art. 3 EVRM. De enkele omstandigheid dat deze activiteiten zich in de eerste fasen van de tenuitvoerlegging in het bijzonder richten op resocialisatie en dat daarin pas na een positieve beslissing van het Adviescollege levenslanggestraften ook concreet op terugkeer in de samenleving gerichte re-integratieactiviteiten – waaronder verlof – worden betrokken, maakt dat niet anders.

10.3.2.

In verband met deze klachten is ook het navolgende van belang. De wijze waarop het nieuwe stelsel van herbeoordeling in de praktijk – zowel in het algemeen, als specifiek met betrekking tot de tenuitvoerlegging van de aan de verdachte opgelegde straf – zal worden toegepast, ligt in de toekomst besloten. De onvermijdelijk uit die realiteit voortvloeiende onzekerheden ontnemen aan de oplegging van de levenslange gevangenisstraf echter niet de verenigbaarheid met art. 3 EVRM, in het bijzonder ook niet omdat iedere tot een levenslange gevangenisstraf veroordeelde de mogelijkheid heeft de wijze waarop zijn straf daadwerkelijk wordt tenuitvoergelegd voor te leggen aan de penitentiaire rechter en de burgerlijke rechter, die erop toezien dat die tenuitvoerlegging – ook waar het gaat om de herbeoordeling van de verdere tenuitvoerlegging van de straf en de in verband met die herbeoordeling aan de veroordeelde aan te bieden activiteiten – geschiedt met inachtneming van de uit art. 3 EVRM voortvloeiende waarborgen.

Van betekenis is ten slotte dat indien op enig moment zou komen vast te staan dat een levenslange gevangenisstraf ook onder vigeur van het nieuwe stelsel van herbeoordeling in de praktijk nimmer wordt verkort, die omstandigheid bepaaldelijk een factor van betekenis zal zijn bij de beantwoording van dan rijzende vragen omtrent de verenigbaarheid met art. 3 EVRM van enerzijds de oplegging van een levenslange gevangenisstraf in nieuwe gevallen en anderzijds de verdere tenuitvoerlegging in gevallen waarin een levenslange gevangenisstraf reeds is opgelegd. Die vragen zijn thans echter niet aan de orde.”

Het hof ziet in hetgeen door de verdediging is aangevoerd geen gronden om anders dan de Hoge Raad te oordelen over de verenigbaarheid van de oplegging van de levenslange gevangenisstraf met het EVRM. Het stelsel van bepalingen in het Besluit Adviescollege levenslanggestraften en de Gratiewet biedt voldoende waarborgen, waarbij is voorzien in toetsing door de burgerlijke rechter en de penitentiaire rechter. De verwijzing door de verdediging naar recente uitspraken van de voorzieningenrechter in Den Haag in een andere casus betreffende een tot levenslang veroordeelde, brengt het hof niet tot de conclusie dat reeds nu moet worden geconcludeerd dat het nieuwe stelsel van herbeoordeling in de praktijk niet in overeenstemming is met artikel 3 EVRM. Het voorbeeld bevestigt dat een tot levenslang veroordeelde daadwerkelijk de mogelijkheid heeft de wijze van tenuitvoerlegging voor te leggen aan een rechter, die erop toeziet dat de tenuitvoerlegging geschiedt met inachtneming van artikel 3 EVRM.

De verdediging heeft voorts bepleit dat vanuit het oogpunt van het gelijkheidsbeginsel, naar het hof begrijpt als bedoeld in artikel 14 EVRM (het verbod van discriminatie), oplegging van een levenslange gevangenisstraf achterwege moet blijven.

Het hof overweegt hieromtrent dat het aan de feitenrechter is voorbehouden alle factoren bij de strafoplegging te betrekken, die naar zijn oordeel daarbij moeten worden betrokken. Elke strafzaak wordt op zijn eigen merites beoordeeld, waarbij ernst van het feit en de persoon van de verdachte van groot gewicht zijn naast andere strafrechtelijke belangen en doelen van strafoplegging zoals algemene en speciale preventie. Het gelijkheidsbeginsel – waarbij als uitgangspunt geldt dat sprake moet zijn van gelijk te beoordelen gevallen – vindt in dit geval geen toepassing, omdat geen sprake is van gelijke eerdere gevallen. Hierbij kan worden opgemerkt dat het door de verdediging geschetste ‘patroon van bestraffing’ geen melding maakt van recente veroordelingen tot een levenslange gevangenisstraf in gevallen waarin sprake is van (meerdere) liquidaties in het criminele circuit.

Gezien het hiervoor overwogene is het horen van een deskundige, zoals door de verdediging voorwaardelijk is verzocht, niet noodzakelijk.

Samenvattend is het hof van oordeel dat er in beginsel geen bezwaren zijn tegen oplegging van een levenslange gevangenisstraf. De vraag of deze straf passend en geboden is, zal hierna in de strafmotivering aan de orde komen.

Strafmotivering

Het hof heeft in hoger beroep de op te leggen vrijheidsstraf bepaald op grond van de ernst van de feiten en de omstandigheden waaronder deze zijn begaan en gelet op de persoon van de verdachte. Het hof heeft daarbij in het bijzonder het volgende in beschouwing genomen.

De verdachte heeft zich samen met anderen schuldig gemaakt aan de moord op [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] , de poging tot moord op [slachtoffer 3] en de poging tot doodslag op de politiemensen [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] .

De feiten die op 29 december 2012 hebben plaatsgevonden in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam kunnen terugkijkend worden beschouwd als een beginpunt van wat in de media wel is benoemd als de ‘oorlog in de mocromaffia’. Hoewel de verdachte en zijn mededaders mogelijk niet hebben kunnen bevroeden dat hun handelen zou leiden tot een reeks van wraakacties met tal van (vergis)moorden tot gevolg, kan dit aspect bij de waardering van de ernst van de feiten niet buiten beschouwing blijven.

Het hof heeft op basis van het dossier en de vele terechtzittingen in eerste aanleg en in hoger beroep slechts beperkt zicht gekregen op de kennelijke criminele achtergronden en motieven die aan de schietincidenten in de Staatsliedenbuurt ten grondslag hebben gelegen. De verdachten en [slachtoffer 3] hebben hierover niets willen prijsgeven en ook getuigen hebben hieromtrent verder geen klaarheid willen of kunnen verschaffen. Het hof heeft zich daarbij niet aan de indruk kunnen onttrekken dat angst voor represailles tal van getuigen heeft weerhouden nader te verklaren.

De feiten waarvoor de verdachte als medepleger wordt veroordeeld zijn bijzonder ernstig. De verdachte heeft zich schuldig gemaakt aan twee in koelen bloede uitgevoerde liquidaties en een poging daartoe. Deze feiten zijn gevolgd door extreem geweld jegens politieambtenaren, teneinde aan een aanhouding te ontkomen.

Kort samengevat komen de feiten erop neer, dat in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam West op 29 december 2012 twee auto’s – een Audi en een Volkswagen Golf – zijn aangekomen met daarin personen die gericht waren op de liquidatie van meerdere personen. Nadat eerst [slachtoffer 3] was beschoten door de inzittenden uit de Audi (onder wie de verdachte) en deze ternauwernood wist te ontkomen door tussen woonboten in het ijskoude water te springen, zijn achtereenvolgens [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] in koelen bloede neergeschoten. In de Van Bossestraat is vanuit de rijdende Golf geschoten op de over de stoep rennende [slachtoffer 2] . Toen [slachtoffer 2] op de grond viel, zijn de Audi en de Golf dicht bij hem gestopt. Uit de Golf zijn drie mannen gestapt, die vervolgens gericht op [slachtoffer 2] hebben geschoten. [slachtoffer 2] is later die avond overleden aan zijn verwondingen. Bij hem zijn vijf schotletsels vastgesteld, waaronder een doorschotletsel in het hoofd. Vervolgens zijn de Audi en de Golf weggereden in de richting van de kruising van de Van Bossestraat en de Schaepmanstraat, waar de Range Rover waarmee [slachtoffer 3] , [slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] naar de Staatsliedenbuurt waren gekomen, stond geparkeerd. [slachtoffer 1] heeft geprobeerd te ontkomen door met de Range Rover weg te rijden. Dit is niet gelukt. Vanuit de Audi is door de voorruit heen geschoten op de Range Rover. [slachtoffer 1] is vervolgens uit de Range Rover gesprongen en weggerend. De Audi is hierop met hoge snelheid achter [slachtoffer 1] aangereden. Vanuit het bijrijdersraam van die Audi is op de rennende [slachtoffer 1] geschoten. De bijrijder is vervolgens uit de Audi gestapt en al schietend op [slachtoffer 1] afgelopen. Hierop heeft de bijrijder nog een aantal keer van zeer korte afstand op [slachtoffer 1] geschoten, waarbij hij het wapen recht boven [slachtoffer 1] hield. In het lichaam van [slachtoffer 1] zijn minstens zestien schotletsels aangetroffen. Meerdere kogels zijn door zijn hoofd gegaan.

[slachtoffer 2] en [slachtoffer 1] moeten hun laatste levensmomenten in angst en pijn hebben doorgebracht. Hun dood heeft bij hun directe familieleden onpeilbaar leed veroorzaakt, zoals ook ter terechtzitting in hoger beroep uit de door of namens familieleden voorgelezen slachtofferverklaringen is gebleken. Het is een verlies dat zij hun leven lang zullen moeten meedragen.

Ook [slachtoffer 3] , die maar ternauwernood aan het vuurwapengeweld heeft kunnen ontsnappen, heeft in zijn schriftelijke slachtofferverklaring aangegeven dat de gebeurtenissen grote impact hebben gehad.

Uit onderzoek is gebleken in de Staatsliedenbuurt is geschoten met meerdere vuurwapens, waaronder een AK-47 (Kalasjnikov) en een revolver van het type Glock.

De Audi en de Golf hebben de Staatsliedenbuurt met hoge snelheid verlaten, waarbij zij volgens ooggetuigen als een pakketje achter elkaar aan reden. Op kruising van de Haarlemmerweg met de Australiëhavenweg is vervolgens vanuit de Audi, met een AK-47, op twee politieagenten geschoten, die zich naar aanleiding van meldingen over de schietpartij in de Staatsliedenbuurt op hun dienstmotor ter plaatse hadden begeven. De Audi heeft daartoe op de kruising sterk afgeremd, vervolgens zijn vanuit de Audi de motoragenten onder vuur genomen. Dat dezen daardoor geen (dodelijk) letsel hebben bekomen, is enkel aan hun eigen snelle handelen toe te schrijven.

In de door de advocaat-generaal namens [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] ter terechtzitting in hoger beroep voorgelezen slachtofferverklaringen hebben zij op heldere en indringende wijze uiteen gezet welke zeer ingrijpende gevolgen het gewelddadige handelen van de verdachte en zijn mededaders op hun leven heeft gehad en nog altijd heeft.

De beschoten [slachtoffer 3] lijkt – gezien zijn vermeende statuur binnen de criminele wereld – het hoofddoel te zijn geweest, maar gezien de uitvoering met dadergroepen in twee auto’s moet ervan worden uitgegaan dat [slachtoffer 3] niet het enige doelwit was. Het laatste wordt bevestigd door vasthoudendheid die spreekt uit de handelingen die volgden op het beschieten van [slachtoffer 3] .

De handelingen van de verdachte en zijn mededaders kunnen niet anders dan met de termen kil en gewetenloos worden gekenschetst. Ongekend is het gebruikte vuurwapengeweld. Er is geschoten met (oorlogs)vuurwapens – van onder meer het type AK-47 – in een dichtbebouwde woonwijk in Amsterdam. Er zijn kogelinslagen geconstateerd in onder meer een kinder- en een slaapkamer in een woonboot maar ook in andere woningen. Het mag een wonder heten, zeker gezien het tijdstip – een zaterdagavond vlak voor oud en nieuw – dat er niet meer volstrekt willekeurige slachtoffers zijn gevallen. Kil en gewetenloos is ook het tijdens de vlucht onder vuur nemen van de motoragenten. Ook zij zijn ternauwernood aan de dood ontsnapt. Het hof hoeft niet te benadrukken dat dit soort gewelddaden de rechtsorde ernstig schokt en sterke gevoelens van angst en onveiligheid veroorzaakt in de samenleving in het algemeen en bij omwonenden in het bijzonder.

Gezien de ernst van de feiten komt alleen een tijdelijke gevangenisstraf van de maximale duur of een levenslange gevangenisstraf in aanmerking. Bij het bepalen van de duur van de gevangenisstraf betrekt het hof naast de ernst van de feiten, de hierboven gememoreerde wijze van uitvoering, de gevaarzetting voor willekeurige slachtoffers, het plaatsvinden in een woonwijk en het doelbewust beschieten van politieagenten.

Het strafblad van 30 januari 2020 van de verdachte beslaat zo’n achttien pagina’s. Hieruit blijkt dat hij niet eerder is veroordeeld voor soortgelijke feiten als hier aan de orde zijn, maar wel veelvuldig voor andere misdrijven. Het strafblad kan als zodanig niet als een straf mitigerende omstandigheid worden beschouwd. De constatering van de verdediging dat de verdachte geen persoonlijkheidsonderzoek in het kader van een mogelijk op te leggen levenslange gevangenisstraf heeft ondergaan, is juist. Een dergelijk onderzoek is echter in het kader van het bepalen van de op te leggen straf geen voorwaarde en is gezien hetgeen de verdediging heeft aangevoerd niet noodzakelijk. Het herhaalde (voorwaardelijke) verzoek tot het laten opmaken psychologische rapportage wordt afgewezen.

Bij de keuze tussen de oplegging van een tijdelijke gevangenisstraf van de maximale duur of een levenslange gevangenisstraf dienen de speciale preventie (voorkomen moet worden dat deze dader opnieuw een strafbaar feit pleegt) en de generale preventie (in algemene zin moet worden voorkomen dat anderen soortgelijke feiten plegen) te worden betrokken.

Zoals eerder is overwogen kunnen niet de ogen worden gesloten voor het feit dat deze zaak onderdeel is van wat inmiddels in de volksmond ‘de oorlog in de mocromaffia’ is gaan heten. Na de onderhavige gewelddaden in de Staatsliedenbuurt zijn inmiddels vele zeer ernstige zaken met (vergis)moorden gevolgd. Opmerkelijk is dat deze gewelddadigheden binnen sommige delen van de samenleving enigszins lijken te worden geromantiseerd; er zijn verschillende boeken en tijdschriftartikelen verschenen en films/series gemaakt over het de zogenoemde ‘mocromaffia’.

Het hof is van oordeel dat uit het oogpunt van generale preventie feiten zoals in deze zaak aan de orde streng dienen te worden bestraft. Het hof beoogt met de wijze waarop deze zaak wordt afgedaan onder meer duidelijk te maken dat op deze ernstige vormen van excessief geweld een zeer stevige reactie van de strafrechter volgt, teneinde eraan bij te dragen dat ook anderen ervan worden weerhouden om dergelijke misdrijven te begaan.

De ernst van de feiten leidt tot de conclusie dat de verdachte – kil en gewetenloos – meent te kunnen beschikken over leven en dood van anderen. Uit het oogpunt van speciale preventie dient de samenleving te worden beschermd tegen de verdachte.

Alles afwegende komt het hof tot het oordeel dat alleen een levenslange gevangenisstraf recht doet aan de ernst van de bewezenverklaarde feiten en de persoon van de verdachte.

De redelijke termijn

Het hof ziet zich gesteld voor de vraag of de redelijke termijn waarbinnen de berechting dient plaats te vinden, zoals bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM is overschreden. De aanleiding om deze vraag ambtshalve aan de orde te stellen is daarin gelegen dat de behandeling van de zaak van de verdachte in het bijzonder in tweede aanleg uitzonderlijk lang heeft geduurd.

Het hof stelt voorop dat in artikel 6, eerste lid, EVRM het recht van iedere verdachte is gewaarborgd om binnen een redelijke termijn te worden berecht. Die termijn vangt aan op het moment dat vanwege de Nederlandse Staat jegens de betrokkene een handeling is verricht waaraan deze in redelijkheid de verwachting kan ontlenen dat tegen hem ter zake van een bepaald strafbaar feit door het Openbaar Ministerie een strafvervolging zal worden ingesteld. Het eerste verhoor van de verdachte door de politie heeft niet steeds als zodanige handeling te gelden. Wel dienen de inverzekeringstelling van de verdachte en de betekening van de dagvaarding als een zodanige handeling te worden aangemerkt.

In eerste aanleg zijn tal van onderzoekhandelingen verricht die mede ten dienste stonden van de uitoefening van de verdedigingsrechten van de verdachte.

In tweede aanleg heeft niet alleen veel nader onderzoek hetzij op verzoek van de verdediging hetzij op initiatief van het Openbaar Ministerie plaatsgevonden. Vele getuigen en ook deskundigen zijn ter terechtzitting van het hof gehoord. De zaak is tot tweemaal toe verwezen naar de rechter-commissaris voor het horen van getuigen als bedoeld in artikel 226a Sv. Er heeft een wisseling in de verdediging van de verdachte plaatsgevonden, hetgeen vertraging van de voortgang tot gevolg heeft gehad. Zelfs tijdens de inhoudelijke behandeling van de zaak ter terechtzitting van het hof hebben zich dusdanige nieuwe ontwikkelingen voorgedaan, dat nader onderzoek en getuigenverhoor noodzakelijk is geweest en de afronding van de behandeling is uitgesteld.

Dit alles brengt met zich dat de gangbare maatstaven voor de bepaling van de op zijn redelijkheid te beoordelen termijn van berechting onvoldoende houvast bieden.

De behandeling in eerste aanleg is geëindigd op 1 mei 2015. Het hof wijst heden, 20 maart 2020, arrest. De verdachte is op 19 maart 2013 aangehouden. De voorlopige hechtenis heeft sindsdien tot op heden voortgeduurd. De op zijn redelijkheid te beoordelen termijn heeft in de eerste aanleg ruim twee jaren geduurd. Daarmee is de redelijke termijn in geringe mate overschreden.

De tweede aanleg heeft bijna vijf jaren geduurd. De vrijheidsbeneming in beide instanties draagt eraan bij dat ten aanzien van beide fasen van berechting strenger dient te worden geoordeeld over de geoorloofdheid van de lange duur van het proces dan in het geval de verdachte tijdens de gehele aanleg op vrije voelen zou zijn geweest. De hiervoor genoemde factoren hebben tot gevolg dat de vuistregel, dat per feitelijke instantie de behandeling in beginsel de duur van zestien maanden niet mag overschrijden, niet hanteerbaar is. Niettemin kan worden geconcludeerd dat de redelijke termijn in de appelfase in aanzienlijk mate is overschreden. Deze vaststelling dient overigens te worden gerelativeerd tegen de achtergrond van wat het hof hiervoor heeft overwogen.

Aan de verdachte zal een levenslange gevangenisstraf worden opgelegd. Gelet op deze omstandigheid

en in het licht van genoemde relativering volstaat het hof met de vaststelling dat de redelijke termijn voor berechting is overschreden.

Standpunt van het Openbaar Ministerie

Het Openbaar Ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat de vorderingen van de benadeelde partijen [slachtoffer 4] en [slachtoffer 5] in hun geheel toewijsbaar zijn en dat de vordering van [slachtoffer 3] dient te worden gematigd tot een bedrag van € 3.000,00, in alle gevallen met toewijzing van de wettelijke rente met ingang van 29 december 2012 en met oplegging van de schadevergoedingsmaatregel.

Ten aanzien van de vorderingen als benadeelde partij van de nabestaanden van [slachtoffer 1] heeft het Openbaar Ministerie het volgende naar voren gebracht. Voor zover de vorderingen van de nabestaanden van [slachtoffer 1] betrekking hebben op vergoeding van door hen geleden immateriële schade in de zin van affectieschade moeten dezen daarin niet-ontvankelijk worden verklaard, omdat een wettelijke grondslag voor toekenning ontbreekt. De gevorderde materiële schade in de zin van reis- en telefoonkosten en kosten in verband met de begrafenis van [slachtoffer 1] in Marokko is, met toewijzing van de wettelijke rente en – met uitzondering van de kosten die op grond van artikel 592a Sv toewijsbaar zijn – oplegging van de schadevergoedingsmaatregel toewijsbaar.

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft aangevoerd dat de vorderingen van de benadeelde partijen, gelet op de

bepleite vrijspraken, moeten worden afgewezen.

Oordeel van hof

Bij de beoordeling van de vorderingen van de benadeelde partijen stelt het hof het volgende voorop.

De benadeelde partijen maken deels aanspraak op vergoeding van immateriële schade, omdat sprake zou zijn van een aantasting in de persoon, als bedoeld in artikel 6:106 aanhef en onder b van het Burgerlijk Wetboek (BW). Van de onder artikel 6:106 aanhef en onder b van het BW bedoelde aantasting in de persoon ‘op andere wijze’ is in ieder geval sprake, indien de benadeelde partij geestelijk letsel heeft opgelopen. Degene die zich hierop beroept zal voldoende concrete gegevens moeten aanvoeren, waaruit kan volgen dat in verband met de omstandigheden van het geval psychische schade is ontstaan. Daartoe is vereist dat naar objectieve maatstaven het bestaan van geestelijk letsel kan worden vastgesteld. Ook als het bestaan van geestelijk letsel in voornoemde zin niet kan worden aangenomen, is niet uitgesloten dat de aard en de ernst van de normschending en van de gevolgen daarvan voor de benadeelde, meebrengen dat van de in artikel 6:106, aanhef en onder b, BW bedoelde aantasting in zijn persoon ‘op andere wijze’ sprake is. In zo een geval zal degene die zich hierop beroept de aantasting in zijn persoon met concrete gegevens moeten onderbouwen. Dat is slechts anders, indien de aard en de ernst van de normschending meebrengen dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen.

Voor zover de benadeelde partijen aanspraak maken op vergoeding van zogenoemde affectieschade

– schade in verband met het verdriet om het overlijden of het door ernstig en blijvend letsel gekwetst raken van een naaste – wordt het volgende overwogen. Door de inwerkingtreding op 1 januari 2019 van de Wet van 11 april 2018 tot wijziging van het Burgerlijk Wetboek, het Wetboek van Strafvordering en het Wetboek van Strafrecht om vergoeding van affectieschade mogelijk te maken en het verhaal daarvan alsmede het verhaal van verplaatste schade door derden in het strafproces te bevorderen (Staatsblad 2018, 132), is de kring van tot schadevergoeding gerechtigden verruimd in die zin dat het voor de in artikel 6:107, tweede lid, BW en artikel 6:108, vierde lid, BW genoemde naasten van slachtoffers mogelijk wordt om een (forfaitaire) vergoeding van affectieschade te vorderen indien sprake is van overlijden of ernstig en blijvend letsel van het slachtoffer. Artikel 51f, tweede lid, Sv is gewijzigd in die zin dat deze naasten zich in het strafproces kunnen voegen met de hier aan de orde zijnde vordering tot vergoeding van ‘affectieschade’. Ingevolge het overgangsrecht als bepaald in artikel 68 en 69 Overgangswet nieuw BW heeft deze verruiming slechts gevolgen ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019.

Schadevergoedingsmaatregel

Naar het oordeel van het hof staat de oplegging van een levenslange gevangenisstraf niet in de weg aan het opleggen van een schadevergoedingsmaatregel. Gezien de regelgeving rondom de tenuitvoerlegging van de levenslange gevangenisstraf kan en mag het hof veronderstellen dat gratiëring op enig moment kan plaatsvinden. De gelijktijdige oplegging van een levenslange gevangenisstraf en het bepalen van gijzeling bij de schadevergoedingsmaatregel is naar het oordeel van het hof niet in strijd met het recht.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 20.000,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep niet-ontvankelijk verklaard. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 20.000,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. Tevens wordt vergoeding van geleden materiële gevorderd ten bedrage van € 75,00 aan reis- en telefoonkosten in verband met de strafzaak. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 75,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 17.500,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. Tevens wordt vergoeding van geleden materiële gevorderd ten bedrage van € 75,00 aan reis- en telefoonkosten in verband met de strafzaak. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 75,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 17.500,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. Tevens wordt vergoeding van geleden materiële gevorderd ten bedrage van € 75,00 aan reis- en telefoonkosten in verband met de strafzaak. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 75,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 17.500,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep niet-ontvankelijk verklaard. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012, is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 17.500,00 ter zake geleden van immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. Tevens wordt vergoeding van geleden materiële gevorderd ten bedrage van € 313,96 aan reiskosten in verband met de uitvaart en reis- en telefoonkosten in verband met de strafzaak. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 313,96. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding. Deze bedraagt € 17.500,00 ter zake van geleden immateriële schade in de zin van affectieschade als bedoeld in artikel 6:108 BW. Tevens wordt vergoeding van geleden materiële gevorderd ten bedrage van € 2.337,52 aan reiskosten in verband met de uitvaart. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 2.337,52. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 1 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Zoals het hof hierboven heeft vooropgesteld is vergoeding van affectieschade op grond van artikel 6:108 BW slechts mogelijk ten aanzien van schadeveroorzakende gebeurtenissen die plaatsvinden na de inwerkingtreding van deze wetswijziging per 1 januari 2019. Nu [slachtoffer 1] is overleden op 29 december 2012 is vergoeding op deze grond niet mogelijk. Gelet daarop zal het hof de vordering tot vergoeding van de immateriële (affectie)schade afwijzen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding van € 7.500,00 ter zake geleden immateriële schade. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 3.000,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 2 bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. Anders dan de rechtbank en het Openbaar Ministerie ziet het hof in de positie van [slachtoffer 3] geen grond tot matiging van diens vordering. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden, zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding van € 10.000,00 ter zake geleden immateriële schade. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 7.500,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden, zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De benadeelde partij heeft zich in eerste aanleg in het strafproces gevoegd met een vordering tot schadevergoeding van € 15.000,00 ter zake geleden immateriële schade. De vordering is bij het vonnis waarvan beroep toegewezen tot een bedrag van € 10.000,00. De benadeelde partij heeft zich in hoger beroep opnieuw gevoegd voor het bedrag van de oorspronkelijke vordering.

Uit het onderzoek ter terechtzitting is het hof voldoende gebleken dat de benadeelde partij als gevolg van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde handelen van de verdachte rechtstreeks schade heeft geleden tot na te melden bedrag. De aard en de ernst van de normschending brengen met zich dat de in dit verband relevante nadelige gevolgen daarvan voor de benadeelde zo voor de hand liggen, dat een aantasting in de persoon kan worden aangenomen. De verdachte is tot vergoeding van die schade gehouden zodat de vordering tot dat bedrag zal worden toegewezen.

Het hof zal de schadevergoedingsmaatregel opleggen op de hierna te noemen wijze om te bevorderen dat de schade door de verdachte wordt vergoed.

De hierna te noemen in beslag genomen en nog niet teruggegeven voorwerpen zijn bij gelegenheid van het onderzoek naar het door de verdachte onder 1, 2, 3 subsidiair begane feit aangetroffen. Zij behoren aan de verdachte toe en kunnen dienen tot het begaan of de voorbereiding van soortgelijke feiten dan wel tot belemmering van de opsporing daarvan. Zij zullen worden onttrokken aan het verkeer aangezien het ongecontroleerde bezit daarvan in strijd is met het algemeen belang en de wet.

De op te leggen straf is gegrond op de artikelen 36b, 36d, 36f, 45, 47, 57, 288 en 289 van het Wetboek van Strafrecht.

Deze wettelijke voorschriften worden toegepast zoals geldend ten tijde van het bewezen verklaarde.

Het hof:

Verklaart de verdachte niet-ontvankelijk in het hoger beroep, voor zover gericht tegen de beslissing ter zake van het onder 4 ten laste gelegde.

Vernietigt het vonnis waarvan beroep en doet opnieuw recht:

Verklaart niet bewezen dat de verdachte het onder 3 primair ten laste gelegde heeft begaan en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart zoals hiervoor overwogen bewezen dat de verdachte het onder 1, 2 en 3 subsidiair ten laste gelegde heeft begaan.

Verklaart niet bewezen hetgeen de verdachte meer of anders is ten laste gelegd dan hierboven is bewezen verklaard en spreekt de verdachte daarvan vrij.

Verklaart het onder 1, 2 en 3 subsidiair bewezen verklaarde strafbaar, kwalificeert dit als hiervoor vermeld en verklaart de verdachte strafbaar.

Veroordeelt de verdachte tot levenslange gevangenisstraf.

Vordering van de benadeelde partij [vader slachtoffer 1]

Wijst de vordering van de benadeelde partij [vader slachtoffer 1] tot schadevergoeding af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Vordering van de benadeelde partij [moeder slachtoffer 1]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [moeder slachtoffer 1] ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 75,00 (vijfenzeventig euro) ter zake van materiële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Wijst de vordering van de benadeelde partij tot schadevergoeding voor het overige af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, genaamd

[moeder slachtoffer 1] , ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 75,00 (vijfenzeventig euro) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 1 (één) dag. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [zus 1 slachtoffer 1]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [zus 1 slachtoffer 1] ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 75,00 (vijfenzeventig euro) ter zake van materiële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Wijst de vordering van de benadeelde partij tot schadevergoeding voor het overige af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer [zus 1 slachtoffer 1] , ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 75,00 (vijfenzeventig euro) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 1 (één) dag. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [zus 2 slachtoffer 2]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [zus 2 slachtoffer 2] ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 75,00 (vijfenzeventig euro) ter zake van materiële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Wijst de vordering van de benadeelde partij tot schadevergoeding voor het overige af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [zus 2 slachtoffer 2] , ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 75,00 (vijfenzeventig euro) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 1 (één) dag. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [broer 1 slachtoffer 1]

Wijst de vordering van de benadeelde partij [broer 1 slachtoffer 1] tot schadevergoeding af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Vordering van de benadeelde partij [broer 2 slachtoffer 1]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [broer 2 slachtoffer 1] ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 313,96 (driehonderddertien euro en zesennegentig cent) ter zake van materiële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Wijst de vordering van de benadeelde partij tot schadevergoeding voor het overige af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [broer 2 slachtoffer 1] , ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 313,96 (driehonderddertien euro en zesennegentig cent) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 6 (zes) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [zus 3 slachtoffer 1] )

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [zus 3 slachtoffer 1] ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 2.337,52 (tweeduizend driehonderdzevenendertig euro en tweeënvijftig cent) ter zake van materiële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Wijst de vordering van de benadeelde partij tot schadevergoeding voor het overige af.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [zus 3 slachtoffer 1] , ter zake van het onder 1 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 2.337,52 (tweeduizend driehonderdzevenendertig euro en tweeënvijftig cent) als vergoeding voor materiële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 33 (drieëndertig) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de materiële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 3]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [slachtoffer 3] ter zake van het onder 2 bewezen verklaarde tot het bedrag van € 7.500,00 (zevenduizend vijfhonderd euro) ter zake van immateriële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [slachtoffer 3] , ter zake van het onder 2 bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 7.500,00 (zevenduizend vijfhonderd euro) als vergoeding voor immateriële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 72 (tweeënzeventig) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de immateriële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 4]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [slachtoffer 4] ter zake van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde tot het bedrag van € 10.000,00 (tienduizend euro) ter zake van immateriële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [slachtoffer 4] , ter zake van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 10.000,00 (tienduizend euro) als vergoeding voor immateriële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 85 (vijfentachtig) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de immateriële schade op 29 december 2012.

Vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 5]

Wijst toe de vordering tot schadevergoeding van de benadeelde partij [slachtoffer 5] ter zake van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde tot het bedrag van € 15.000,00 (vijftienduizend euro) ter zake van immateriële schade, waarvoor de verdachte met de mededader(s) hoofdelijk voor het gehele bedrag aansprakelijk is, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Verwijst de verdachte in de door de benadeelde partij gemaakte en ten behoeve van de tenuitvoerlegging nog te maken kosten, tot aan de datum van deze uitspraak begroot op nihil.

Legt aan de verdachte de verplichting op om aan de Staat, ten behoeve van het slachtoffer, [slachtoffer 5] , ter zake van het onder 3 subsidiair bewezen verklaarde een bedrag te betalen van € 15.000,00 (vijftienduizend euro) als vergoeding voor immateriële schade, vermeerderd met de wettelijke rente vanaf de hierna te noemen aanvangsdatum tot aan de dag der voldoening.

Bepaalt de duur van de gijzeling op ten hoogste 110 (honderdtien) dagen. Toepassing van die gijzeling heft de verplichting tot schadevergoeding aan de Staat ten behoeve van het slachtoffer niet op. Bepaalt dat indien en voor zover de verdachte of zijn mededader(s) aan een van beide betalingsverplichtingen hebben voldaan, de andere vervalt.

Bepaalt de aanvangsdatum van de wettelijke rente voor de immateriële schade op 29 december 2012.

Beveelt de onttrekking aan het verkeer van de in beslag genomen, nog niet teruggegeven voorwerpen, te weten:

- een Glock (4490390)

- een patroonhouder (4490395)

- een stuk munitie (4490403)

- een boksbeugel (4490364)

- een vizier (4490978).

Dit arrest is gewezen door de meervoudige strafkamer van het gerechtshof Amsterdam, waarin zitting hadden mr. H.S.G. Verhoeff, mr. M.J.A. Plaisier en mr. S.M.M. Bordenga, in tegenwoordigheid van mr. J. Mulder, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van dit gerechtshof van 20 maart 2020.

[appellant] (hierna: appellant) wordt in een strafrechtelijk onderzoek genaamd 13Ebetsu door het openbaar ministerie vervolgd ter zake van – kort samengevat – betrokkenheid bij een dubbele moord en een poging tot moord in de Staatsliedenbuurt in Amsterdam en de daaropvolgende beschieting van twee motoragenten.

Bij vonnis van 1 mei 2015 is appellant door de rechtbank Amsterdam ter zake van deze feiten veroordeeld tot een levenslange gevangenisstraf.

Tegen voornoemd vonnis heeft appellant hoger beroep ingesteld. De behandeling van de strafzaak is inmiddels aanhangig bij het gerechtshof Amsterdam.

Op 4 februari 2019 heeft de CI-officier van justitie, onder meer belast met bijzondere getuigentrajecten, een vordering gedaan tot het horen van een persoon als getuige op de voet van artikel 226a, tweede lid, Sv. Deze persoon is aangeduid als QQ.

Op 15 februari 2019 is deze persoon in het kader van voormelde vordering gehoord door de rechter-commissaris belast met de behandeling van strafzaken in de rechtbank Amsterdam.

Bij beschikking van 15 februari 2019 heeft de rechter-commissaris de vordering ex artikel 226a, eerste lid, Sv van de CI-officier van justitie toegewezen en bevolen dat QQ de status van bedreigde getuige wordt verleend.

Blijkens de akte instellen rechtsmiddel van de griffier van de rechtbank Amsterdam is namens appellant op 21 februari 2019 hoger beroep ingesteld tegen voormelde beschikking van de rechter-commissaris.

Blijkens akte van uitreiking van 26 februari 2019 is voormelde beschikking van de rechter-commissaris op die datum aan de appellant uitgereikt.

Het gerechtshof heeft kennisgenomen van de hiervoor genoemde stukken.

Het hof heeft bij de behandeling in raadkamer op 20 maart 2019 gehoord de advocaat-generaal en appellant, bijgestaan door diens raadsvrouw mr. I.N. Weski. Voorafgaand aan deze behandeling heeft het hof nog de volgende stukken ontvangen:

- een e-mailbericht van 18 maart 2019 namens mr. I.N. Weski gericht aan het hof, bevattende een drietal bijlagen.

De raadsvrouw van appellant heeft zich op het standpunt gesteld dat het beroep gegrond dient te worden verklaard en de beschikking van de rechter-commissaris van 15 februari 2019 moet worden vernietigd.

Daartoe heeft zij – kort samengevat en voor zover voor deze beslissing van belang – aangevoerd dat de verdediging niet in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord omtrent de statusverlening en/of op de vordering van de officier van justitie. Ingevolge artikel 226a, tweede lid, Sv dient de verdediging hiertoe wel in de gelegenheid te worden gesteld. Nu de rechter-commissaris aan dit recht van de verdediging voorbij is gegaan, dient het beroep gegrond te worden verklaard, aldus de raadsvrouw.

Het openbaar ministerie heeft zich op het standpunt gesteld dat het hoger beroep dient te worden afgewezen. Daartoe heeft het openbaar ministerie – kort samengevat en voor zover voor deze beslissing van belang – het volgende aangevoerd.

De rechter-commissaris heeft, voordat hij de status van bedreigde getuige aan de getuige QQ toekende, partijen niet in de gelegenheid gesteld te worden gehoord. In zijn beschikking heeft de rechter-commissaris uiteengezet waarom hij daarvan af heeft gezien. Naar de mening van het openbaar ministerie kon de rechter-commissaris tot deze beslissing komen nu uit artikel 226a, tweede lid, Sv niet volgt dat statusverlening slechts mogelijk is indien de daarin genoemde gelegenheid is geboden. Appellant kan tijdens de behandeling in raadkamer van het namens hem ingestelde hoger beroep alsnog zijn standpunt naar voren brengen, waardoor een eventueel door hem geleden nadeel wordt hersteld.De advocaat-generaal heeft er voorts op gewezen dat ook het zaaks-openbaar ministerie niet door de rechter-commissaris in de gelegenheid is gesteld te worden gehoord.

Artikel 226a Sv luidt – voor zover hier van belang – als volgt:

1. De rechter-commissaris beveelt hetzij ambtshalve, hetzij op de vordering van de officier van justitie of op het verzoek van de verdachte of van de getuige, dat ter gelegenheid van het verhoor van die getuige diens identiteit verborgen wordt gehouden, indien:

In het andere geval wijst hij de vordering of het verzoek af.

2. De officier van justitie, de verdachte, en de getuige worden in de gelegenheid gesteld daaromtrent te worden gehoord. Aan de getuige die nog geen rechtsbijstand heeft, wordt een advocaat toegevoegd. De toevoeging geschiedt op last van de rechter-commissaris door het bestuur van de raad voor rechtsbijstand.

Het hof overweegt dat de toets ex artikel 226a Sv in hoger beroep beperkt van aard is. Het oordeel van het hof kan immers slechts gebaseerd worden op de door de rechter-commissaris in de door hem gegeven beschikking vermelde feiten en omstandigheden. Dat is ingegeven doordat de wetgever de beoordeling van de vraag of een persoon kan en moet worden aangemerkt als bedreigde getuige exclusief heeft opgedragen aan de rechter-commissaris. De daarbij behorende procedure heeft een besloten karakter. De persoon om wiens status als mogelijk bedreigde getuige het gaat, wordt alleen door de rechter-commissaris gehoord. De door de rechter-commissaris aldus en overigens mondeling van de CI-officier van justitie verkregen informatie komt slechts in zeer beperkte mate ter kennis van – in dit geval – de zaaksadvocaten-generaal, de verdediging en van het hof.

In deze zaak heeft de rechter-commissaris de in het tweede lid van artikel 226a Sv genoemde gelegenheid om te worden gehoord niet geboden en hebben noch het openbaar ministerie, noch de verdediging de mogelijkheid gehad hun standpunt kenbaar te maken. De rechter-commissaris heeft dit achterwege gelaten met enerzijds een beroep op het belang van een spoedige voortgang van het traject en anderzijds omdat hij het in de omstandigheden van het geval ondenkbaar achtte dat het inwinnen van een zienswijze hem tot een ander oordeel zou kunnen brengen. Dientengevolge heeft de rechter-commissaris deze standpunten niet kunnen betrekken in zijn oordeelsvorming.

Gelet op de verstrekkende gevolgen die het verlenen van de status van bedreigde getuige ex artikel 226a Sv voor de procesposities in een strafzaak kan hebben, is het in de gelegenheid stellen van zowel zaaksofficier van justitie – of in dit geval de zaaksadvocaat-generaal – en de verdachte en zijn advocaat om zich hierover uit te laten, een essentieel onderdeel van de procedure als geheel. Dat het nalaten hiervan niet door de wet met nietigheid wordt bedreigd, maakt dat niet anders. In hoger beroep is daarom aan de orde geweest in hoeverre het hiervoor genoemde verzuim kan worden hersteld door het alsnog horen van appellant en de verdediging en het openbaar ministerie in hoger beroep.

Het hof kan – zoals hiervoor is weergegeven – slechts in zeer beperkte mate kennis nemen van de informatie die de rechter-commissaris heeft verkregen uit het horen van de betrokken persoon. Het hof kan, anders dan de rechter-commissaris die met de betrokken persoon gesproken heeft, daarom ook niet toetsen of en in hoeverre de door de verdediging en het openbaar ministerie ingebrachte (of in te brengen) standpunten van invloed moeten zijn op de beslissing om de status van bedreigde getuige al dan niet toe te kennen.

Het geconstateerde verzuim kan dan ook niet in hoger beroep worden hersteld; die afweging is immers voorbehouden aan de rechter-commissaris die de betrokken persoon heeft gehoord.

Het vorenstaande brengt het hof tot de conclusie dat de beslissing van de rechter-commissaris lijdt aan een ernstig formeel en materieel gebrek, dat niet in hoger beroep kan worden hersteld. Om die reden zal het hof het hoger beroep gegrond verklaren en de beslissing van de rechter-commissaris vernietigen. Indien het openbaar ministerie de vordering ex artikel 226a Sv handhaaft, zal de rechter-commissaris hierop opnieuw dienen te beslissen, met inachtneming van wat in deze beschikking door het hof is overwogen.

De beslissing

Het hof:

VERKLAART het hoger beroep gegrond.

VERNIETIGT de beschikking waarvan beroep.

Deze beschikking is gegeven op 20 maart 2019 in raadkamer van dit hof door

mr. J.L. Bruinsma, voorzitter,

mrs. I.M.H. van Asperen de Boer-Delescen en P.C. Kortenhorst, raadsheren,

in tegenwoordigheid van mr. J.G.W.M. Lut als griffier.

De advocaat-generaal bij dit gerechtshof brengt vorenstaande beschikking ter kennis van appellant.

Amsterdam, 21 maart 2019,

de advocaat-generaal