3.5.2 De werking van een vonnis tot vernietiging van een besluit

De tekst van art. 46a WvK bepaalde niet welk effect een vonnis, waarbij een besluit vernietigd werd, had. Het effect van absolute werking zou zijn dat het vernietigde besluit ten opzichte van een ieder als vernietigd gold. Het effect van relatieve werking zou echter zijn dat de uitspraak van de rechter alleen tussen degenen die in het geschil als partij betrokken waren geweest, zou werken. In de literatuur werd de opvatting gehuldigd dat een besluit ten opzichte van een ieder dezelfde rechtsgeldigheid moest hebben. Dat betekende dat het vonnis waarbij een besluit werd vernietigd ook ten opzichte van een ieder, absoluut dus, zou moeten werken.1 De onduidelijkheid over de werking van een vonnis werd niet alleen veroorzaakt door de tekst van de wet, ook de uitleg die de Hoge Raad gaf aan art. 1954 lid 2 (oud) BW droeg daaraan bij. In een aantal uitspraken aanvaardde de Hoge Raad namelijk de leer van de relatieve nietigheid door ten aanzien van art. 1954 lid 2 te beslissen dat:

Met een beroep op deze uitspraak maakte Van der Grinten onderscheid tussen vonnissen waarin het besluit werd vernietigd en die waarbij de nietigheid van een besluit werd geconstateerd. Een vonnis waarin een besluit werd vernietigd zou relatieve werking hebben. Werd de nietigheid geconstateerd, dan zou het vonnis absolute werking hebben.3 Als bezwaar tegen deze oplossing bleef gelden dat er verschil in werking was tussen een vonnis waarin een besluit vernietigd werd en een vonnis waarin de nietigheid geconstateerd werd. Dat was in het licht van de gedachte dat besluiten en vernietigde besluiten ten opzichte van iedereen eenzelfde geldigheid moesten bezitten, onwenselijk. De onduidelijkheid werd niet weggenomen. Pas bij de invoering van de boeken 3, 5 en 6 BW in 1992 hebben de termen nietig en vernietigbaar een vaste inhoud gekregen en behoorde dit soort onduidelijkheden tot het verleden.