Rb. Overijssel, 28-11-2024, nr. 08-952303-19

De ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie

De rechtbank stelt voorop dat alleen zeer uitzonderlijke omstandigheden kunnen leiden tot niet-ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in een ontnemingsvordering. Dergelijke omstandigheden doen zich hier niet voor. Hoewel aan de verdediging kan worden toegegeven dat de onderbouwing van de ontnemingsvordering overzichtelijker had gekund, is de rechtbank van oordeel dat het Openbaar Ministerie voldoende inzichtelijk heeft gemaakt waarop het bedrag van de ontnemingsvordering is gebaseerd. Het Openbaar Ministerie heeft de veroordeelde, voor zover van belang, verweten dat hij betrokken was bij een vijftal hennepkwekerijen. In de tenlastelegging in de strafzaak tegen veroordeelde zijn deze hennepkwekerijen limitatief opgesomd. Het strafdossier bevat ten aanzien van twee van de aan veroordeelde tenlastegelegde hennepkwekerijen een “Rapport berekening wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij”. Het moet naar het oordeel van de rechtbank voor de verdediging voldoende duidelijk zijn geweest dat het bedrag op de ontnemingsvordering van veroordeelde is gebaseerd op het in deze twee rapporten berekende wederrechtelijk verkregen voordeel. De rechtbank overweegt verder dat de officier van justitie de ontnemingsvordering ter terechtzitting nader heeft toegelicht, mede aan de hand van een overzicht dat bij het requisitoir is gevoegd. De verdediging heeft de gelegenheid gehad om hierop te reageren en is daar ook toe in staat geweest. De rechtbank verwerpt aldus het verweer van de verdediging en concludeert dat het Openbaar Ministerie ontvankelijk is in de ontnemingsvordering.

Veroordeling

De veroordeelde is bij vonnis van deze rechtbank van 28 november 2024 veroordeeld, voor zover van belang, voor de strafbare feiten:

feit 1

het misdrijf:

medeplegen van het in de uitoefening van een beroep of bedrijf opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3 onder B van de Opiumwet gegeven verbod, meermalen gepleegd;

en

medeplegen van het in de uitoefening van een beroep of bedrijf opzettelijk handelen in strijd met een in artikel 3 onder B van de Opiumwet gegeven verbod, terwijl het feit betrekking heeft op een grote hoeveelheid van het middel, meermalen gepleegd;

feit 3

het misdrijf: deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van een misdrijf als bedoeld in de artikelen 11, derde en vijfde lid, en 11a van de Opiumwet.

De beoordeling van de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel

Naar het oordeel van de rechtbank heeft veroordeelde door het plegen van de strafbare feiten voordeel verkregen. Bij vonnis van 28 november 2024 is bewezen verklaard dat de veroordeelde, tezamen met anderen, hennep heeft geteeld op een vijftal adressen. Ten aanzien van de hennepkwekerijen in de panden gelegen aan [adres 1] en de [adres 2], bevatten de betreffende zaaksdossiers aanwijzingen dat er op deze locaties minstens eenmaal is geoogst. Dat veroordeelde niets, of slechts een gering bedrag, heeft verdiend aan de hennepkwekerijen, acht de rechtbank niet aannemelijk geworden gelet op de rol van veroordeelde in de criminele organisatie en bij de exploitatie van bovengenoemde hennepkwekerijen, zoals door deze rechtbank is vastgesteld in het hierboven genoemde vonnis van 28 november 2024.

De rechtbank gaat bij de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel uit van de feiten en omstandigheden, zoals die in de betreffende ‘Rapporten berekening wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij’ zijn beschreven, en ontleent aan de inhoud daarvan tevens de schatting van het wederrechtelijk verkregen voordeel. De rechtbank zal hierna per kwekerij beoordelen hoeveel voordeel er met de teelt van hennep is verkregen.

De rechtbank neemt als uitgangspunt voor de vaststelling van het wederrechtelijk verkregen voordeel de in het rapport 'Wederrechtelijk verkregen voordeel hennepkwekerij bij binnenteelt onder kunstlicht' van het Functioneel Parket Afpakken (hierna: het rapport van FPA) van 1 juni 2016 gehanteerde normen. Daarbij overweegt de rechtbank dat de daadwerkelijke verkoopprijs van de hennep die is geteeld in bovengenoemde kwekerijen, niet kon worden vastgesteld en dat daarom rekening zal worden gehouden met de volgens het rapport van FPA minimale verkoopprijs van € 4.070,-- per kilogram. Bij de berekening houdt de rechtbank ook rekening met de door de veroordeelde gemaakte kosten zoals deze volgen uit genoemd rapport.

[adres 1]

Op grond van het dossier en de behandeling ter terechtzitting acht de rechtbank het aannemelijk dat er eenmaal is geoogst in de hennepkwekerij. De rechtbank overweegt daartoe het volgende. Het filterdoek van de koolstoffilters in de kweekruimte was vervuild. Er werden knipschaartjes, droogrekken en een afzuigslang met hennepresten aangetroffen. Ook werden er in de woning (vuilnis)zakken met potgrond met daarin gebruikte stekblokjes/rondjes en wortelresten gevonden. De potgrond in de vuilniszakken had dezelfde vorm en inhoud als de lege potten die in de kweekruimte waren aangetroffen. In de kwekerij stonden potten met potgrond. In deze potgrond bevonden zich wortelresten van hennepplanten.

In de kweekruimte stonden bij het aantreffen van de hennepkwekerij 278 hennepplanten. De rechtbank neemt daarom 278 hennepplanten per oogst als uitgangspunt.

Bruto opbrengst

Er stonden 16 planten per vierkante meter in de kweekruimte. De daarbij behorende opbrengst aan hennep per plant is 27,7 gram. De opbrengst van hennep bedraagt € 4.070,-- per kilo.

De totale bruto opbrengst per oogst bedraagt:

(27,7 gram x 278 planten =) 7,7006 kilogram x € 4.070,-- = € 31.341,44.

Kosten

Op de bruto opbrengst moet een aantal kosten in mindering worden gebracht. Dit betreffen de afschrijvingskosten, de kosten van de hennepstekken en de overige variabele kosten. Met betrekking tot de kosten worden op grond van het rapport van FPA de volgende uitgangspunten gehanteerd, telkens per aantal planten per oogst:

Met inachtneming van de voorgaande uitgangspunten bedragen de kosten per oogst:

€ 2.337,82.

Bij vonnis van 28 november 2024 is, in de zaken van de medeveroordeelden van veroordeelde, bewezenverklaard dat de elektriciteit ten behoeve van de hennepkwekerij door middel van diefstal werd verkregen. Omdat niet is gebleken dat veroordeelde de door Liander NV in rekening gebrachte kosten heeft voldaan, worden geen kosten voor elektriciteit op het wederrechtelijk verkregen voordeel in mindering gebracht. Het zaaksdossier bevat aanwijzingen dat de planten door leden van de criminele organisatie zijn geknipt, zodat de rechtbank het niet aannemelijk acht dat veroordeelde kosten voor het knippen heeft gemaakt. Nu op basis van het onderzoek evenmin is gebleken dat veroordeelde ten behoeve van de huisvesting kosten heeft gemaakt, houdt de rechtbank bij de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel ook hiermee geen rekening.

Wederrechtelijk verkregen voordeel

De rechtbank gaat uit van één eerder gerealiseerde oogst waardoor het wederrechtelijk verkregen voordeel bedraagt:

Bruto opbrengst 1 oogst € 31.341,44

Totale kosten 1 oogst -/- € 2.337,82

Wederrechtelijk verkregen voordeel € 29.003,62.

De rechtbank stelt op grond van de in de bijlage bij dit vonnis opgenomen wettige bewijsmiddelen de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel uit de hennepkwekerij in het pand gelegen aan [adres 1] vast op € 29.003,62.

[adres 2]

Op grond van het dossier en de behandeling ter terechtzitting acht de rechtbank het aannemelijk dat er eenmaal is geoogst in de aangetroffen kweekruimte. De rechtbank overweegt daartoe het volgende. Het filterdoek van de koolstoffilter was vervuild. Er lag stof op de in de hennepkwekerij aanwezige apparatuur. Ook in het kozijn van de toegangsdeur van de kweekruimte lag een dikke laag stof. Er zat kalkaanslag op de onderzijde van de bloempotten en op de dompelpomp. Er was sprake van schimmelvorming op de muren van de kweekruimte. De houten latten, waaraan de assimilatielampen waren bevestigd, waren verkleurd op de plaatsen waar de lampen hadden gehangen. Er werden hennepresten aangetroffen op een stoel en op droogrekken. Bovendien heeft de bewoner van de [adres 2], [betrokkene 1], bij de politie verklaard dat er eenmaal was geoogst in de hennepkwekerij.

In de kweekruimte stonden bij het aantreffen van de hennepkwekerij 158 hennepplanten. De rechtbank neemt daarom 158 hennepplanten per oogst als uitgangspunt.

Bruto opbrengst

Er stonden 17 planten per vierkante meter in de kweekruimte. De daarbij behorende opbrengst aan hennep per plant is 27,2 gram. De opbrengst van hennep bedraagt € 4.070,-- per kilo.

De totale bruto opbrengst per oogst bedraagt:

(27,2 gram x 158 planten =) 4,2976 kilogram x € 4.070,-- = € 17.491,23.

Kosten

Op de bruto opbrengst moet een aantal kosten in mindering worden gebracht. Dit betreffen de afschrijvingskosten, de kosten van de hennepstekken en de overige variabele kosten. Met betrekking tot de kosten worden op grond van het rapport van FPA de volgende uitgangspunten gehanteerd, telkens per aantal planten per oogst:

Met inachtneming van de voorgaande uitgangspunten bedragen de kosten per oogst:

€ 1.365,02.

Bij vonnis van 28 november 2024 is, in de zaken van de medeveroordeelden van veroordeelde, bewezenverklaard dat elektriciteit ten behoeve van de hennepkwekerij door middel van diefstal werd verkregen. Omdat niet is gebleken dat de veroordeelde de door Enexis Netbeheer BV in rekening gebrachte kosten heeft voldaan, worden geen kosten voor elektriciteit op het wederrechtelijk verkregen voordeel in mindering gebracht. Het zaaksdossier bevat aanwijzingen dat de planten door leden van de criminele organisatie zijn geknipt, zodat de rechtbank het niet aannemelijk acht dat veroordeelde kosten voor het knippen heeft gemaakt. Nu op basis van het onderzoek niet is gebleken dat veroordeelde ten behoeve van de huisvesting kosten heeft gemaakt, zal de rechtbank bij de berekening van het wederrechtelijk verkregen voordeel hiermee evenmin rekening houden.

Wederrechtelijk verkregen voordeel

De rechtbank gaat uit van één eerder gerealiseerde oogst waardoor het wederrechtelijk verkregen voordeel bedraagt:

Bruto opbrengst 1 oogst € 17.491,23

Totale kosten 1 oogst -/- € 1.365,02

Wederrechtelijk verkregen voordeel € 16.126,21.

De rechtbank stelt op grond van de in de bijlage bij dit vonnis opgenomen wettige bewijsmiddelen de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel uit de hennepkwekerij in het pand gelegen aan de [adres 2] vast op € 16.126,21.

Het wederrechtelijk verkregen voordeel uit de twee hennepkwekerijen

De rechtbank stelt op grond van de wettige bewijsmiddelen de omvang van het wederrechtelijk verkregen voordeel vast op een totaalbedrag van € 45.129,83.

De verdeelsleutel

Op grond van het strafrechtelijk onderzoek onder de naam Arcadia en de behandeling ter terechtzitting is vast komen te staan dat naast de veroordeelde ook [medeveroordeelde 1] en de medeveroordeelden [medeveroordeelde 2], [medeveroordeelde 3] en [medeveroordeelde 4] voordeel hebben genoten van de opbrengst van de hennepkwekerijen aan [adres 1] en de [adres 2]. De rechtbank overweegt met betrekking tot de toerekening van het wederrechtelijk voordeel het volgende.

Hoofdelijkheid

Met betrekking tot de door de officier van justitie gevorderde hoofdelijkheid stelt de rechtbank het volgende beoordelingskader voorop.

Indien het dossier en de behandeling ter terechtzitting zodanige duidelijke aanwijzingen bevatten dat het vermoeden gerechtvaardigd is dat twee of meer, bekende of onbekende, daders gezamenlijk de beschikking hebben of gedurende zekere tijd de beschikking hebben gehad over de gehele opbrengst van het strafbare feit en de betrokkene als een van die daders geen, dat vermoeden ontzenuwende, gegevens daaromtrent verschaft - op welke situatie de wetgever bij invoering van het huidige art. 36e, zevende lid, Sr in het bijzonder het oog had - kan de rechter het wederrechtelijk verkregen voordeel als gemeenschappelijk voordeel voor het geheel aan de betrokkene toerekenen.

De rechtbank is van oordeel dat het dossier en de behandeling ter terechtzitting deze aanwijzingen onvoldoende bevatten. De rechtbank zal daarom het wederrechtelijk verkregen niet voor het geheel aan veroordeelde toerekenen.

Pondspondsgewijze toerekening

De rechtbank stelt vast dat aan het dossier en de behandeling ter terechtzitting geen indicatie valt te ontlenen voor de verdeling van de opbrengst. De veroordeelde heeft geen inzicht gegeven in de wijze van de (onderlinge) verdeling van het behaalde voordeel en ook overigens zijn er geen concrete aanknopingspunten voorhanden voor een afwijkende verdeelsleutel tussen de veroordeelde en zijn mededaders dan op basis van gelijke verdeling. De rechtbank zal daarom het wederrechtelijk verkregen voordeel pondspondsgewijs aan veroordeelde en zijn mededaders toerekenen.

De rechtbank acht het aannemelijk dat in totaal vier personen betrokken zijn geweest bij de hennepkwekerij in de woning gelegen aan [adres 1] en vijf personen bij de hennepkwekerij in de woning gelegen aan de [adres 2]. De rechtbank zal het reeds vastgestelde wederrechtelijk verkregen voordeel uit die hennepkwekerijen dan ook pondspondsgewijs verdelen over het voornoemde aantal betrokken personen.

Conclusie

Gelet op het voorgaande schat de rechtbank het wederrechtelijk verkregen voordeel van de veroordeelde uit de genoemde hennepkwekerijen op:

€ 10.476,15.

De vaststelling van de betalingsverplichting

De redelijke termijn

In artikel 6, eerste lid, Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de fundamentele vrijheden (EVRM) is gewaarborgd het recht van iedere veroordeelde dat binnen een redelijke termijn op de ontnemingsvordering wordt beslist. De redelijke termijn vangt aan op het moment dat vanwege de Nederlandse Staat jegens de veroordeelde een handeling is verricht waaraan deze in redelijkheid de verwachting kan ontlenen dat tegen hem een vordering tot ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel aanhangig zal worden gemaakt. Als uitgangspunt geldt dat de behandeling ter terechtzitting dient te zijn afgerond met een eindvonnis binnen twee jaren na aanvang van de redelijke termijn, tenzij sprake is van bijzondere omstandigheden, zoals de ingewikkeldheid van de zaak.

In deze zaak is de ontnemingsvordering op 13 september 2024 aan veroordeelde betekend. Het dossier bevat naar het oordeel van de rechtbank geen aanknopingspunten voor andere handelingen van de Nederlandse Staat waaraan veroordeelde, op een eerder moment dan op voornoemde datum, in redelijkheid de verwachting kon ontlenen dat tegen hem een vordering tot ontneming van het wederrechtelijk verkregen voordeel aanhangig zou worden gemaakt. Daarom geldt 13 september 2024 als het aanvangsmoment van de redelijke termijn in de ontnemingszaak. Gelet op de omvang van de zaak moet er naar het oordeel van de rechtbank binnen drie jaren een vonnis worden gewezen. De rechtbank doet uitspraak op 28 november 2024 in de ontnemingszaak van veroordeelde. Dit betekent dat er tussen de aanvang van de redelijke termijn en de datum van dit vonnis nog geen drie jaren zijn verstreken. Er is derhalve geen sprake van een schending van de redelijke termijn. De rechtbank zal de veroordeelde aldus niet compenseren door vermindering van de betalingsverplichting.

Draagkracht

De verdediging heeft bepleit om de betalingsverplichting voor veroordeelde, gelet op zijn draagkracht, vast te stellen op nihil. De rechtbank stelt voorop dat de draagkracht in beginsel aan de orde dient te worden gesteld in de executiefase. In het ontnemingsgeding kan de draagkracht alleen met vrucht aan de orde worden gesteld, indien aanstonds duidelijk is dat veroordeelde op dit moment en in de toekomst geen draagkracht heeft of zal hebben (vgl. HR 27 maart 2007, ECLI:NL:HR:2007:AZ7747). Daarvan is naar het oordeel van de rechtbank geen sprake. Integendeel, verdachte is op dit moment schuldenvrij en mede gelet op zijn leeftijd moet hij in staat worden geacht om in de toekomst inkomsten uit werk of een onderneming te genereren. De rechtbank ziet daarom geen aanleiding om gebruik te maken van haar bevoegdheid tot matiging overeenkomstig artikel 36e, vijfde lid, Sr, zodat aan de veroordeelde een betalingsverplichting wordt opgelegd ter hoogte van het hiervoor vermelde geschatte wederrechtelijk genoten voordeel.

Conclusie

De rechtbank is van oordeel dat aan de veroordeelde de verplichting moet worden opgelegd tot betaling aan de Staat ter ontneming van wederrechtelijk verkregen voordeel van een bedrag van € 10.476,15.