Hof Den Haag, 25-02-2020, nr. 200.197.908/01

Afdeling Civiel recht

Zaaknummer : 200.197.908/01

Rolnummer rechtbank : 4522050\CV EXPL 15-44992

inzake

gevestigd te Rotterdam,

appellante in het principaal appel,

geïntimeerde in het incidenteel appel,

hierna te noemen: Steinweg,

advocaat: mr. J. Thiele te Alphen aan den Rijn,

tegen

gevestigd te Rotterdam,

geïntimeerde in het principaal appel,

appellante in het incidenteel appel,

hierna te noemen: HDI,

advocaat: mr. N.C. Haase te Utrecht.

Voor het verloop van het geding tot 26 februari 2019, verwijst het hof naar zijn tussenarrest van die datum. In dit tussenarrest heeft het hof aan de Hoge Raad verzocht een tweetal prejudiciële vragen te beantwoorden. De Hoge Raad heeft in zijn arrest van 15 november 2019 (ECLI:NL:HR:2019:1784) antwoord gegeven op de gestelde vragen. Het hof heeft partijen vervolgens telefonisch op de hoogte gesteld van zijn voornemen om arrest te bepalen op 25 februari 2020, tenzij partijen zich nog bij akte wilden uitlaten over het arrest van de Hoge Raad. Geen van partijen heeft deze wens geuit. Steinweg heeft middels een H16-formulier ter rolle van 7 januari 2020 laten weten dat zij geen akte zou nemen. Het hof heeft vervolgens arrest bepaald op heden.

1. In zijn tussenarrest van 26 februari 2019 heeft het hof de volgende prejudiciële vragen aan de Hoge Raad gesteld:

a. Valt de pensioenpremie die door een werkgever verplicht doorbetaald/afgedragen is tijdens ziekte of arbeidsongeschiktheid van een werknemer onder het loonbegrip van artikel 6:107a BW ?

b. Indien uit het antwoord op de eerste vraag voortvloeit dat er een verhaalsrecht is voor de in deze zaak aan de orde zijnde pensioenpremie, bestaat er dan reden om een verschil te maken tussen het werknemersgedeelte en het werkgeversgedeelte van de betaalde/afgedragen pensioenpremie ?

2. De Hoge Raad heeft hierop, kort samengevat, het volgende geantwoord:

“Het antwoord op de eerste prejudiciële vraag luidt (…) dat het werknemersgedeelte van de pensioenpremie die de werkgever verplicht heeft afgedragen tijdens ziekte of arbeidsongeschiktheid van een werknemer, valt onder het loonbegrip van art. 6:107a BW. Het werkgeversgedeelte van de pensioenpremie valt niet onder dit loonbegrip.

Het antwoord op de tweede vraag luidt dat art. 6:107a lid 2 BW zo moet worden uitgelegd dat de werkgever geen verhaalsrecht heeft voor het werknemersgedeelte van de pensioenpremie. Verhaal voor het werkgeversgedeelte van de pensioenpremie is alleen al daarom niet mogelijk omdat dit gedeelte van de pensioenpremie niet valt onder het loonbegrip van art. 6:107a BW.”

3. Uit de bovenstaande antwoorden van de Hoge Raad volgt dat grief 1, die zich richt tegen de beslissing van de kantonrechter dat het verhaalsrecht van Steinweg slechts ziet op het door Steinweg aan [X] betaalde netto loon, moet worden verworpen.

4. Grief 2 richt zich tegen de hoogte van het door de kantonrechter toegewezen bedrag aan buitengerechtelijke kosten op grond van artikel 6:107a lid 2 BW jo. art. 6:96 lid 2 sub b BW. Steinweg heeft ter zake van door Berntsen Mulder Advocaten (hierna: BMA) verrichte buitengerechtelijke werkzaamheden een bedrag gevorderd van € 6.108,60. De kantonrechter heeft geoordeeld dat het aantal door BMA geregistreerde minuten niet in redelijke verhouding staat tot de aard, omvang en complexiteit van het dossier en de verrichtingen, en heeft, rekening houdend met 9 uur tijdsbesteding in het dossier tegen een uurtarief van € 180,00 (exclusief BTW en kantoorkosten), deze kosten vastgesteld op een bedrag van € 1.620,00 (exclusief BTW en kantoorkosten).

5. Steinweg betoogt in de toelichting op grief 2 dat de door BMA gespendeerde hoeveelheid tijd wel redelijk is, gelet op het feit dat het een zaak is van significante omvang met langdurige arbeidsongeschiktheid van het letselschadeslachtoffer en mede daardoor veelvuldige contacten tussen BMA, de werkgever, de verzekeraar en de andere partijen om voor alle claims het juiste bedrag te verhalen. Verder wijst Steinweg er op dat BMA acht maal een loonvordering heeft ingediend, dat HDI heeft gevraagd om het causaal verband aan te tonen met medische stukken, en dat er discussie is geweest met HDI over de pensioenpremie, de eindejaarsuitkering, de bonus, de wettelijke rente, de re-integratiekosten en de buitengerechtelijke kosten. Dat BMA de door haar verrichte werkzaamheden heeft geregistreerd in eenheden van 10 minuten is alleszins redelijk. De overweging van de kantonrechter dat HDI veelal direct tot betaling is overgegaan, wordt door Steinweg gemotiveerd bestreden, en doet naar haar mening bovendien niet af aan de werkzaamheden die BMA hiervoor heeft moeten verrichten. Er is sprake van een loonschadezaak met een meer dan gemiddelde complexiteit. De zaak is 4 jaar actief geweest bij BMA, in welke jaren in totaal minder dan 32 uur aan werkzaamheden is geregistreerd. Dit is geenszins onredelijk, aldus nog steeds Steinweg.

6. De incidentele grief van HDI sluit aan bij grief 2 van Steinweg in het principaal appel. HDI betoogt in incidenteel appel dat het door BMA in rekening gebrachte tarief van € 180,- exclusief BTW en kantoorkosten, waar de kantonrechter van uit is gegaan, te hoog is. HDI wijst er op dat het merendeel van de correspondentie van de hand is van een loonschadespecialist, die geen advocaat en geen jurist is, en voor wie een uurtarief van € 180,- voor de uitgevoerde relatief eenvoudige werkzaamheden geen redelijk tarief is.

7. Het hof overweegt als volgt. Anders dan de kantonrechter is het hof van oordeel dat Steinweg de door BMA ten behoeve van haar verrichte werkzaamheden, en de daaraan bestede tijd, voldoende heeft gespecificeerd en onderbouwd. Het hof acht het tijdschrijven en declareren door BMA op basis van tijdseenheden van tien minuten op zichzelf niet onredelijk. Dat er, zoals HDI aanvoert, ook advocatenkantoren zijn die declareren op basis van tijdseenheden van zes minuten, maakt dit niet anders. Verder is het hof met Steinweg van oordeel dat een tijdsbesteding van 31,2 uur over een periode van (naar het hof uit het als productie 1 bij inleidende dagvaarding overgelegde overzicht van BMA begrijpt) ruim drie jaar in deze zaak evenmin onredelijk kan worden geacht. Steinweg heeft voldoende gemotiveerd welke discussiepunten tussen partijen in deze zaak hebben gespeeld, die een dergelijke tijdsbesteding rechtvaardigen. Voor de toewijzing van de vordering van Steinweg op dit punt gaat het hof daarom uit van een tijdsbesteding van 31,2 uur. Grief 2 slaagt.

8. Wat betreft het te hanteren uurtarief, waar de incidentele grief zich tegen richt, overweegt het hof het volgende. Vast staat dat het overgrote deel van de werkzaamheden van BMA is verricht door een (ervaren) loonschadebehandelaar, voor welke functie geen HBO of universitaire opleiding is vereist. Wel is naar het oordeel van het hof sprake van specialistische werkzaamheden die een meer dan gemiddeld niveau van (specialistische) kennis en vaardigheden vereisen. Het hof acht een uurtarief van € 150,- voor deze werkzaamheden redelijk en passend. Ook de incidentele grief slaagt in zoverre. Wat betreft het uurtarief van de advocaat mr. Amersfoort, die – naar het hof begrijpt – aan het eind van de zaak met betrekking tot de nog openstaande posten ruim zes uur aan bestudering van het dossier heeft besteed, acht het hof het in rekening gebrachte tarief van € 180,- alleszins redelijk.

9. Uit het bovenstaande volgt dat Steinweg ter zake van de door haar gemaakte buitengerechtelijke kosten aanspraak kan maken jegens HDI op vergoeding van een bedrag van 25 uur tegen een uurtarief van € 150,- en 6,2 uur tegen een uurtarief van € 180,-, hetgeen neerkomt op een totaalbedrag van € 3.750,- + € 1.116,- = € 4.866,- (exclusief BTW en kantoorkosten). Verminderd met het reeds door HDI betaalde bedrag van € 675,- is nog toewijsbaar een bedrag van € 4.191,- (exclusief BTW en kantoorkosten).

10. Grief 3 richt zich tegen de afwijzing door de kantonrechter van de door Steinweg gevorderde buitengerechtelijke incassokosten op grond van artikel 6:96 lid 2 sub c BW. Steinweg betoogt in de toelichting op de grief dat, anders dan waar de kantonrechter van uit gaat, niet slechts sprake is geweest van het versturen van een enkele aanmaning, maar ook van overleg over de mogelijkheden om de dossiers te regelen in combinatie met het aangaan van een convenant. Ter onderbouwing heeft zij bij memorie van grieven de tussen BMA en HDI gevoerde correspondentie overgelegd.

11. Het hof overweegt hierover het volgende. De kantonrechter heeft overwogen dat de vraag of buitengerechtelijke incassokosten verschuldigd zijn moet worden getoetst aan de eisen zoals deze zijn geformuleerd in het rapport Voor-werk II. Aangezien dit uitgangspunt in hoger beroep niet is bestreden, gaat ook het hof hiervan uit. Uit het rapport Voor-werk II volgt dat, wil er sprake zijn van afzonderlijk voor vergoeding in aanmerking

komende kosten, het zal moeten gaan om verrichtingen die meer omvatten dan een

enkele (eventueel herhaalde) aanmaning, het enkel doen van een – niet aanvaard – schikkingsvoorstel, het inwinnen van eenvoudige inlichtingen of het op de gebruikelijke wijze samenstellen van het dossier. Een combinatie van (een) aanmaning(en) en het doen van (een) schikkingsvoorstel(len) of het daadwerkelijk voeren van schikkingsonderhandelingen kan wel tot toewijzing van buitengerechtelijke kosten leiden.

12. De door Steinweg als productie 6 bij memorie van grieven overgelegde correspondentie van BMA aan HDI bestaat een aanmaning van 8 april 2014, een brief van 6 mei 2014 waarin BMA een inhoudelijke reactie geeft op de bezwaren van HDI tegen de gevorderde buitengerechtelijke kosten op grond van artikel 6:107a lid 2 BW jo. art. 6:96 lid 2 sub b BW, en een aanmaning van 12 augustus 2014 (met een concept dagvaarding in een andere zaak) waarin BMA tevens meedeelt open te staan voor het treffen van een regeling. Het hof stelt vast dat de overgelegde correspondentie over de door HDI verschuldigde buitengerechtelijke kosten niet alleen betrekking heeft op de onderhavige zaak van Steinweg, maar ook op een negental andere zaken. De inhoudelijke reactie in de brief van 6 mei 2014 betreft deels een (algemene) reactie van BMA over de hoogte van het door haar in alle zaken toegepaste uurtarief en de hoeveelheid gedeclareerde uren, en betreft voor het overige een reactie op specifieke verweren van HDI in de andere zaken. Het hof concludeert hieruit dat door BMA aanmaningen zijn gestuurd en correspondentie is gevoerd over de verschuldigdheid van buitengerechtelijke kosten door HDI, welke werkzaamheden voor een deel mede ten behoeve van Steinweg zijn verricht.

13. Steinweg heeft verder gesteld dat overleg heeft plaatsgevonden tussen BMA en HDI over de mogelijkheden om de dossiers te regelen in combinatie met het aangaan van een convenant. HDI heeft dit laatste niet weersproken, maar stelt zich op het standpunt dat sprake is van een algemene discussie die uitsluitend in het belang van BMA is en voor de vordering van Steinweg relevantie mist. Het hof verwerpt dit verweer van HDI. Dat het aangaan van een convenant ook in het belang is van BMA, doet er niet aan af dat de pogingen van BMA om “de dossiers te regelen” mede zijn gedaan in het belang van Steinweg.

14. Alles afwegende is het hof van oordeel dat Steinweg voldoende aannemelijk heeft gemaakt dat er sprake is geweest van werkzaamheden die een vergoeding voor buitengerechtelijke kosten op de voet van Voor-werk II rechtvaardigen. Bij de hoogte van deze kosten houdt het hof er echter rekening mee, dat de door BMA in dit verband verrichte werkzaamheden kennelijk niet alleen zijn gedaan ten behoeve van Steinweg, maar ook nog zien op een negental andere zaken. Het hof acht daarom in deze zaak een vergoeding van een bedrag van € 200,- redelijk.

15. Uit het bovenstaande volgt dat de principale grief 1 faalt, en dat de principale grieven 2 en 3 en de incidentele grief gedeeltelijk slagen. Het hof zal het bestreden vonnis van de kantonrechter in zoverre vernietigen, en opnieuw rechtdoen. HDI is in eerste aanleg terecht veroordeeld in de proceskosten, zodat het vonnis op dat punt zal worden bekrachtigd. Het hof zal de proceskosten in het principaal en incidenteel appel compenseren, nu de principale grief 2 en de incidentele grief betrekking hebben op dezelfde vordering en partijen in hoger beroep over en weer in het ongelijk worden gesteld.

Het hof:

- vernietigt het tussen partijen gewezen vonnis van de kantonrechter te Rotterdam van 29 april 2016, voor zover daarbij HDI is veroordeeld tot betaling aan Steinweg van € 945,00 exclusief BTW en kantoorkosten, vermeerderd met wettelijke rente, en voor zover daarbij de vordering van Steinweg tot betaling van buitengerechtelijke incassokosten op grond van artikel 6:96 lid 2 sub c BW is afgewezen;

en in zoverre opnieuw rechtdoende:

- veroordeelt HDI om aan Steinweg te betalen ter zake van de buitengerechtelijke kosten ex art. 6:96 lid 2 onder b BW een bedrag van € 4.191,00 exclusief BTW en kantoorkosten, vermeerderd met de wettelijke rente ex artikel 6:119 BW vanaf 20 juli 2011 tot de dag van algehele voldoening;

Dit arrest is gewezen door mrs. J.M.T. van der Hoeven-Oud, D. Wachter en P. Kuipers en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 25 februari 2020 in aanwezigheid van de griffier.

In vervolg op het tussenarrest dat het hof op 17 juli 2018 in deze zaak heeft gewezen hebben partijen een akte uitlating genomen en voor arrest gefourneerd.

Partijen hebben zich in hun aktes uitgelaten over de prejudiciële vragen die het hof in zijn tussenarrest heeft geformuleerd.

De door het hof in het tussenarrest voorgestelde prejudiciële vragen luiden als volgt:

1. Valt de pensioenpremie die door een werkgever verplicht doorbetaald/afgedragen is tijdens ziekte of arbeidsongeschiktheid van een werknemer onder het loonbegrip van artikel 6:107a BW ?

2. Indien uit het antwoord op de eerste vraag voortvloeit dat er een verhaalsrecht is voor de in deze zaak aan de orde zijnde pensioenpremie, bestaat er dan reden om een verschil te maken tussen het werknemersgedeelte en het werkgeversgedeelte van de betaalde/afgedragen pensioenpremie ?

Steinweg heeft geen wijzigingen in de door het hof geformuleerde vragen voorgesteld. Door HDI is in haar akte na tussenarrest een aanvullende (voor)vraag geformuleerd die als volgt luidt:

- Valt de pensioenpremie die door een werkgever wordt betaald onder het loonbegrip van titel 10 van boek 7 BW en van artikel 7:629 BW in het bijzonder ?

In haar toelichting op de voorgestelde aanvullende vraag verwijst HDI naar de memorie van antwoord in principaal appel, tevens houdende grieven in incidenteel appel waarin zij heeft betoogd dat het regresrecht van de werkgever zoals opgenomen in artikel 6:107a lid 2 BW gekoppeld is aan de loondoorbetalingsverplichting van artikel 7:629 lid 1BW en dat pensioenpremie niet onder het loonbegrip van artikel 7:629 lid 1 BW valt.

Steinweg heeft in haar akte in reactie hierop aangevoerd dat de door HDI voorgestelde vraag een onterechte verenging inhoudt van de eerste door het hof voorgestelde vraag omdat artikel 6:107a BW niet alleen naar artikel 7:629 BW lid 1 maar ook naar de aanspraken van de gekwetste uit hoofde van de individuele of collectieve arbeidsovereenkomst verwijst. Daarnaast heeft Steinweg naar voren gebracht dat de vraag overbodig is omdat de eerste door het hof voorgestelde vraag verwijst naar het loonbegrip van artikel 6:107a BW.

Het hof heeft in de voorgestelde vragen bewust verwezen naar het loonbegrip van artikel 6:107a BW nu het dit loonbegrip is dat primair uitgelegd dient te worden bij de bepaling van de omvang van het regresrecht van de werkgever zoals dat aan de orde is in deze zaak. Daarbij komt – zoals ook door Steinweg aangevoerd – dat artikel 6:107a BW niet alleen naar de aanspraken op loon uit hoofde van artikel 7:629 BW lid 1 verwijst maar ook naar aanspraken uit hoofde van de individuele of een collectieve arbeidsovereenkomst. Daarmee draagt beantwoording van de door HDI voorgestelde vraag niet bij aan de (volledige) beantwoording van de vraag die partijen verdeeld houdt. Het hof ziet daarom in de gewisselde aktes geen aanleiding om de vraagstelling zoals opgenomen in het tussenarrest en hiervoor onder 2.1 weergegeven aan te passen.

Het Hof verzoekt dan ook de Hoge Raad de onder 2.1 genoemde vragen te beantwoorden en houdt in afwachting daarvan iedere verdere beslissing aan.

Het hof:

verzoekt de Hoge Raad om bij wijze van prejudiciële beslissing de vragen als opgenomen onder rechtsoverweging 2.1 te beantwoorden;

bepaalt dat de griffier een afschrift van dit arrest en het eerdere tussenarrest van 17 juli 2018 aan de Hoge Raad zal zenden;

bepaalt dat de griffier afschriften van de andere op de procedure betrekking hebbende stukken op diens verzoek zendt aan de griffier van de Hoge Raad;

houdt iedere verdere beslissing aan.

Dit arrest is gewezen door mrs. D. Wachter, J.M.T. van der Hoeven-Oud en P. Kuipers en is uitgesproken ter openbare terechtzitting van 26 februari 2019 in aanwezigheid van de griffier.