HvJ EG, 27-10-2009, nr. C-115/08

Artikel 1, tweede alinea, EA luidt:

Artikel 2 EA bepaalt:

De artikelen 30 EA tot en met 39EA vormen hoofdstuk 3, getiteld ‘Bescherming van de gezondheid’, van titel II van het EA-Verdrag, met als opschrift ‘Bepalingen ter bevordering van de vooruitgang op het gebied van de kernenergie’.

Artikel 30 EA luidt:

Artikel 31 EA bepaalt:

In artikel 32 EA is bepaald:

Artikel 33 EA luidt:

Artikel 35 EA bepaalt:

In artikel 36 EA is bepaald:

Artikel 37 EA luidt:

Artikel 38 EA bepaalt:

In artikel 192 EA is bepaald:

De toetreding van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie tot het Verdrag inzake nucleaire veiligheid van 17 juni 1994 is goedgekeurd bij besluit 1999/819/Euratom van de Commissie van 16 november 1999 (PB L 318, blz. 20). Ook alle lidstaten zijn partij bij dit verdrag.

Volgens de derde alinea van de verklaring die is gevoegd bij besluit 1999/819, zoals gewijzigd bij besluit 2004/491/Euratom van de Commissie van 29 april 2004 (PB L 172, blz. 7), ‘[beschikt] [d]e [Gemeenschap] […] over, met […] de lidstaten gedeelde, bevoegdheden voor de door artikel 7 en [de] artikel[en] 14 [tot en met] 19, van het verdrag bestreken gebieden overeenkomstig artikel 2, [sub] b, van het Verdrag tot oprichting van de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie en de relevante artikelen van titel II, hoofdstuk 3, getiteld ‘Bescherming van de gezondheid’’.

Volgens artikel 1, sub ii, van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid heeft dit verdrag met name

Artikel 7 van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid luidt:

Artikel 8, lid 1, van dit verdrag bepaalt:

In artikel 14 van het verdrag, getiteld ‘Beoordeling en verificatie van de veiligheid’, is bepaald:

Artikel 15 van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid, getiteld ‘Stralingsbescherming’, luidt:

De artikelen 16 tot en met 19 van dit verdrag, respectievelijk getiteld ‘Voorbereiding op ongevallen’, ‘Keuze van de vestigingsplaats’, ‘Ontwerp en bouw’ en ‘Bedrijfsvoering’, bevatten diverse verplichtingen met betrekking tot deze kwesties.

Richtlijn 96/29/Euratom van de Raad van 13 mei 1996 tot vaststelling van de basisnormen voor de bescherming van de gezondheid der bevolking en der werkers tegen de aan ioniserende straling verbonden gevaren (PB L 159, blz. 1), heeft de artikelen 31 EA en 32 EA als rechtsgrondslag.

Artikel 2, lid 1, van deze richtlijn luidt:

Artikel 4 van deze richtlijn, getiteld ‘Vergunningen’, bepaalt in lid 1, sub a:

In artikel 6, lid 3, van richtlijn 96/29 is bepaald:

Artikel 13 van deze richtlijn stelt de voor de bevolking in acht te nemen dosislimieten vast.

Artikel 43, getiteld ‘Grondbeginsel’, van titel VIII van de richtlijn, met als opschrift ‘Toepassing van de bescherming tegen straling voor de bevolking in normale omstandigheden’, luidt:

Artikel 44 van richtlijn 96/29, getiteld ‘Vergunningsvoorwaarden voor handelingen die voor de bevolking een risico als gevolg van ioniserende straling opleveren’, luidt:

Artikel 45 van deze richtlijn, getiteld ‘Ramingen van de door de bevolking ontvangen doses’, bepaalt:

In artikel 46 van de richtlijn, getiteld ‘Inspectie’, is bepaald:

Artikel 47 van richtlijn 96/29, met als opschrift ‘Verantwoordelijkheden van de ondernemingen’, bepaalt in lid 1:

De artikelen 48 tot en met 53 van deze richtlijn, die titel IX daarvan vormen, betreffen de interventies bij een radiologische noodsituatie.

Artikel 54 van de richtlijn luidt:

De Republiek Oostenrijk heeft de Commissie en de andere lidstaten geen dergelijke informatie meegedeeld.

Onverminderd de standpunten die zij hebben ingenomen ten aanzien van de vier bovenvermelde artikelen van het EG-Verdrag, betogen ČEZ, de Tsjechische, de Franse en de Poolse regering en de Commissie dat diverse bepalingen van het EGA-Verdrag en van regelingen die op grond van dit Verdrag zijn vastgesteld, relevant zijn voor het aldus door de verwijzende rechter aan de orde gestelde probleem.

De Commissie, die van mening is dat het in het hoofdgeding aan de orde zijnde verschil in behandeling krachtens artikel 12 EG verboden is, betoogt in dit verband met name dat het in dit artikel neergelegde verbod van discriminatie op grond van nationaliteit een algemeen beginsel is, dat ook geldt in het kader van het EGA-Verdrag, of dat de omstandigheid dat sprake is van een onderneming die onder laatstgenoemd Verdrag valt, althans pleit voor de toepasselijkheid van artikel 12 EG op deze onderneming. De artikelen 30 EA tot en met 32 EA en richtlijn 96/29 alsmede artikel 37 EA wijzen er in het bijzonder op dat de situatie in het hoofdgeding binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag valt.

Ter terechtzitting heeft de Commissie op dit punt met name gepreciseerd dat een lidstaat die een preventieve vordering tot beëindiging van hinder uitsluit wanneer een vergunning is verleend voor de activiteit die de hinder veroorzaakt, die vordering niet kan toestaan wanneer de aan de orde zijnde activiteit uitgaat van een kerncentrale die is gevestigd in een andere lidstaat, waar zij een vergunning heeft verkregen. Een dergelijk verschil in behandeling kan volgens de Commissie immers niet gerechtvaardigd zijn, met name omdat op basis van het EGA-recht uit het bestaan van deze vergunning kan worden afgeleid dat de naleving van de grenswaarden inzake de blootstelling aan ioniserende straling bij normale bedrijfsvoering naar behoren is onderzocht en voortdurend wordt gecontroleerd.

Volgens de Tsjechische regering zijn de artikelen 30 EA tot en met 39 EA en de artikelen 7, 8 en 14 van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid van toepassing in het hoofdgeding. Bij het onderzoek van de exploitatievergunning die de Raad voor nucleaire veiligheid — de overeenkomstig artikel 8 van dit verdrag aangewezen Tsjechische instantie — heeft afgegeven voor de kerncentrale van Temelín, zijn de Oostenrijkse gerechten voorbijgegaan aan voormelde bepalingen en in het bijzonder aan de aan deze nationale instantie toegekende bevoegdheden, en hebben zij bijgevolg artikel 192 EA geschonden. Deze bepalingen brengen, in hun geheel beschouwd, voor de lidstaten met name een verplichting van wederzijds vertrouwen ten aanzien van de verleende vergunningen en verrichte controles in.

Ter terechtzitting heeft ČEZ betoogd dat de beoordeling door een Oostenrijkse rechter van de door de bevoegde Tsjechische instantie verleende vergunning of de veiligheid van de kerncentrale van Temelín, indruist tegen de bevoegdheden van Tsjechië zoals deze door het Verdrag inzake nucleaire veiligheid zijn erkend, en inbreuk maakt op dit verdrag en het in artikel 192 EA neergelegde loyauteitsbeginsel.

De Poolse regering is van mening dat de artikelen 30 EA tot en met 39 EA, richtlijn 96/29, in het bijzonder de artikelen 4, lid 1, sub a, 13, 44 en 45 ervan, en het Verdrag inzake nucleaire veiligheid, met name de artikelen 7, 14 en 15 ervan, een geharmoniseerde minimumstandaard ter zake van dosislimieten voor emissies van ioniserende straling bepalen, die elke kerncentrale in acht moet nemen om een exploitatievergunning te kunnen verkrijgen. Deze bepalingen voorzien eveneens in regelmatige veiligheidsbeoordelingen en verificaties door middel van analyse, bewaking, proeven en inspectie, en stellen zowel de Commissie — dankzij controles ter plaatse en de informatie die haar moet worden meegedeeld — als de buurlidstaten — via overleg tussen de partijen en de terbeschikkingstelling van informatie — in staat om de activiteit van kerncentrales te beoordelen. In die omstandigheden mag de verwijzende rechter enkel nagaan of ČEZ over een vergunning beschikt voor de kerncentrale van Temelín; anders schendt hij artikel 192 EA.

De Franse regering, die in het stadium van de mondelinge behandeling is tussengekomen, heeft betoogd dat in de onderhavige zaak moet worden uitgegaan van de artikelen 30 EA tot en met 32 EA, 33 EA, 35 EA, 37 EA en 38 EA, gelezen tegen de achtergrond van de rechtspraak van het Hof, en richtlijn 96/29, die specifiek tot doel hebben om een kader te definiëren aan de hand waarvan de bevolking kan worden beschermd tegen het risico dat kerninstallaties inhouden.

Deze regering benadrukt bovendien dat de Commissie tijdens het toetredingsproces de bedrijfsomstandigheden in de kerncentrale van Temelín uitvoerig heeft gecontroleerd zonder de exploitatie van deze centrale daarbij aan de orde te stellen. Zij merkt ook op dat de Commissie verificaties heeft verricht en een gunstig advies heeft verstrekt, zoals reeds gezegd in de punten 47 en 48 van het onderhavige arrest.

Volgens deze regering verzet het door het EGA-Verdrag vastgestelde kader zich ertegen dat een gerecht van een lidstaat de exploitant van een kerncentrale die in een andere lidstaat overeenkomstig de in dit kader vastgestelde regelgeving wordt geëxploiteerd, kan gelasten om de activiteit van deze centrale aan te passen of te beëindigen.

Bovendien hebben de Franse en de Poolse regering ter terechtzitting te kennen gegeven dat zij het eens zijn met het standpunt van de Commissie dat het in artikel 12 EG neergelegde verbod van discriminatie op grond van nationaliteit een algemeen beginsel is, dat ook geldt binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag. Volgens deze regeringen is dit beginsel in casu geschonden doordat § 364a ABGB kerncentrales met een vergunning die in een andere lidstaat dan Oostenrijk is afgegeven overeenkomstig normen waarvoor op gemeenschapsniveau een minimumharmonisering heeft plaatsgevonden, discrimineert.

De omstandigheid dat een nationale rechter bij de formulering van de prejudiciële vraag formeel heeft verwezen naar sommige bepalingen van het gemeenschapsrecht, staat er niet aan in de weg dat het Hof deze rechter alle uitleggingsgegevens verschaft die nuttig kunnen zijn voor de beslechting van de bij hem aanhangige zaak, ongeacht of deze in zijn vragen worden genoemd (zie met name arresten van 15 september 2005, Ioannidis, C-258/04, Jurispr. blz. I-8275, punt 20 en aldaar aangehaalde rechtspraak, en 21 februari 2006, Ritter-Coulais, C-152/03, Jurispr. blz. I-1711, punt 29 en aldaar aangehaalde rechtspraak). Het staat in dit verband aan het Hof om uit alle door de nationale rechter verschafte gegevens, met name uit de motivering van de verwijzingsbeslissing, de elementen van gemeenschapsrecht te putten die, gelet op het voorwerp van het geschil, uitlegging behoeven (zie met name arrest van 20 maart 1986, Tissier, 35/85, Jurispr. blz. 1207, punt 9).

In casu dient meteen al te worden opgemerkt dat het hoofdgeding in wezen betrekking heeft op de vraag of een industriële activiteit die bestaat in de exploitatie van een kerncentrale kan worden voortgezet, en in voorkomend geval welke technische voorwaarden aan deze centrale kunnen worden opgelegd wegens de hinder of mogelijke hinder die onroerende goederen in een andere lidstaat zouden ondervinden doordat zij aan van de ioniserende straling van deze centrale kunnen worden blootgesteld.

Een dergelijke industriële activiteit valt reeds door haar voorwerp in aanzienlijke mate binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag, dat bovendien een reeks voorschriften bevat die juist betrekking hebben op de bescherming van de bevolking en het milieu tegen ioniserende straling.

Voor het overige dient te worden benadrukt dat het Hof krachtens de artikelen 234 EG en 150EA dezelfde bevoegdheid heeft voor de uitlegging van de bepalingen van het EG-Verdrag als voor die van het EGA-Verdrag. De omstandigheid dat de verwijzende rechter het Hof formeel gezien krachtens artikel 234 EG heeft aangezocht en vragen over de uitlegging van bepalingen van het EG-Verdrag heeft gesteld, verzet zich er dus niet tegen dat het Hof deze rechter alle elementen verschaft die nuttig kunnen zijn om de bij hem aanhangige zaak te beslechten, ook niet wanneer deze elementen binnen het kader van het EGA-Verdrag vallen en inhouden dat het Hof uitspraak doet uit hoofde van de bevoegdheid die hem door artikel 150 EA wordt verleend (zie in die zin arrest van 15 januari 1986, Hurd, 44/84, Jurispr. blz. 29, punten 1 en 14).

Bovendien bepaalt artikel 305, lid 2, EG uitdrukkelijk dat de bepalingen van het EG-Verdrag geen afbreuk doen aan die van het EGA-Verdrag.

In casu kan op basis van een onderzoek van de specifieke beginselen en bepalingen van het EGA-Verdrag en van sommige handelingen die op grond van dit Verdrag zijn vastgesteld, worden geantwoord op de vragen van de verwijzende rechter, zoals hieronder zal worden uiteengezet.

Volgens artikel 12 EG, waarop de derde prejudiciële vraag betrekking heeft, is binnen de werkingssfeer van het EG-Verdrag elke discriminatie op grond van nationaliteit verboden.

Weliswaar bevat het EGA-Verdrag geen uitdrukkelijke bepaling die met dit artikel van het EG-Verdrag overeenstemt, maar het in artikel 12 EG neergelegde verbod maakt deel uit van de ‘beginselen’ van de Gemeenschap en de regel van de gelijke behandeling van eigen onderdanen en onderdanen uit andere lidstaten is een van de fundamentele rechtsvoorschriften van de Gemeenschap, zoals het Hof zeer vroeg heeft benadrukt (zie met name arrest van 21 juni 1974, Reyners, 2/74, Jurispr. blz. 631, punten 15 en 24).

Artikel 12, dat elke discriminatie op grond van nationaliteit verbiedt, vormt overigens slechts een specifieke uitdrukking van het algemene gelijkheidsbeginsel, dat zelf één van de fundamentele beginselen van het gemeenschapsrecht is (zie in die zin met name arresten van 8 oktober 1980, Überschär, 810/79, Jurispr. blz. 2747, punt 16, en 19 maart 2002, Commissie/Italië, C-224/00, Jurispr. blz. I-2965, punt 14).

Gelet op het voorgaande zou het met zowel het doel als de coherentie van de Verdragen strijdig zijn om discriminatie op grond van nationaliteit, die krachtens artikel 12 EG verboden is binnen de werkingssfeer van het EG-Verdrag, wel te gedogen binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag.

Derhalve is het verbod om binnen de werkingssfeer van het gemeenschapsrecht te discrimineren op grond van nationaliteit, hoewel het enkel in artikel 12 EG uitdrukkelijk is vermeld, een algemeen beginsel dat ook in het kader van het EGA-Verdrag geldt.

In de eerste plaats is het vaste rechtspraak dat de regels inzake gelijke behandeling van eigen onderdanen en onderdanen van andere lidstaten niet alleen openlijke discriminatie op grond van nationaliteit of, wat vennootschappen betreft, de plaats van de zetel verbieden, maar ook alle verkapte vormen van discriminatie die, door toepassing van andere onderscheidingscriteria, in feite tot hetzelfde resultaat leiden (zie met name arrest van 13 juli 1993, Commerzbank, C-330/91, Jurispr. blz. I-4017, punt 14, en arrest Commissie/Italië, reeds aangehaald, punt 15).

Blijkens de verwijzingsbeslissing bepaalt § 364a ABGB dat tegen een onderneming met een in Oostenrijk gelegen industriële installatie waarvoor de Oostenrijkse bevoegde autoriteiten een vergunning hebben afgegeven, in beginsel geen vordering op grond van § 364, lid 2, ABGB kan worden ingesteld tot beëindiging van hinder die deze installatie voor naburige terreinen veroorzaakt of kan veroorzaken. In dat geval kan de bewoner van het naast deze installatie gelegen perceel alleen een vordering ter vergoeding van de daadwerkelijk door zijn terrein geleden schade instellen, zelfs wanneer de schade het gevolg is van omstandigheden waarmee bij de vergunningsprocedure geen rekening is gehouden.

§ 364a ABGB maakt dus geen onderscheid naar de precieze aard van de industriële activiteit die in de installatie met een vergunning wordt verricht, en evenmin naar de omstandigheden waarmee bij de vergunningsprocedure rekening is gehouden.

Anderzijds kan volgens de verwijzende rechter tegen een onderneming die, zoals ČEZ, beschikt over een industriële installatie in een andere lidstaat, waar zij van de autoriteiten alle noodzakelijke vergunningen heeft verkregen, op grond van § 364, lid 2, ABGB een vordering tot beëindiging van hinder worden ingesteld, zonder dat deze zich op de uitzondering van § 364a ABGB kan beroepen.

Ondernemingen die een in een andere lidstaat dan de Republiek Oostenrijk gelegen installatie exploiteren, zijn normaal gezien in deze andere lidstaat gevestigd.

Het door de §§ 364, lid 2, en 364a ABGB gemaakte onderscheid ten nadele van installaties met een vergunning die in een andere lidstaat dan de Republiek Oostenrijk is afgegeven, leidt derhalve in feite tot hetzelfde resultaat als een verschil in behandeling op grond van nationaliteit.

Nu dit verschil in behandeling op grond van nationaliteit vaststaat, dient in de tweede plaats te worden bepaald of het in casu binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag valt.

Weliswaar bevat het EGA-Verdrag geen titel inzake kerninstallaties, maar titel II van dit Verdrag, met als opschrift ‘Bepalingen ter bevordering van de vooruitgang op het gebied van de kernenergie’, bevat een hoofdstuk 3, getiteld ‘Bescherming van de gezondheid’, dat strekt tot bescherming van de volksgezondheid in de sector kernenergie (zie met name arrest van 29 maart 1990, Griekenland/Raad, C-62/88, Jurispr. blz. I-1527, punt 17).

Het Hof heeft herhaaldelijk geoordeeld dat de bepalingen van hoofdstuk 3 ruim moeten worden uitgelegd om de nuttige werking ervan te verzekeren (zie met name arrest van 10 december 2002, Commissie/Raad, C-29/99, Jurispr. blz. I-11221, punt 78). Na te hebben opgemerkt dat hoofdstuk 3 uitvoering geeft aan artikel 2, sub b, EA, dat de Gemeenschap opdraagt ‘uniforme veiligheidsnormen vast [te] stellen voor de gezondheidsbescherming van de bevolking en de werknemers en ervoor [te] waken dat deze worden toegepast’, heeft het Hof met name geoordeeld dat deze bescherming niet zonder controle op de bronnen van schadelijke straling kan worden bereikt (zie arrest Commissie/Raad, reeds aangehaald, punt 76).

In punt 72 van het reeds aangehaalde arrest Commissie/Raad heeft het Hof, dat uitspraak diende te doen over de omvang van de bevoegdheid van de Gemeenschap om het Verdrag inzake nucleaire veiligheid te sluiten, vastgesteld dat de Gemeenschap met de lidstaten gedeelde bevoegdheden heeft om overeenkomstig artikel 15 van dat verdrag passende maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat in alle normale bedrijfstoestanden de blootstelling van werknemers en het publiek aan ioniserende straling van een kerninstallatie zo gering blijft als redelijkerwijs mogelijk is en dat niemand wordt blootgesteld aan stralingsdoses die hoger liggen dan de geldende nationale dosislimieten.

In punt 82 van hetzelfde arrest Commissie/Raad heeft het Hof er ook aan herinnerd dat uit zijn vroegere rechtspraak volgt dat ter afbakening van de bevoegdheid van de Gemeenschap geen artificieel onderscheid behoeft te worden gemaakt tussen de bescherming van de gezondheid van de bevolking en de veiligheid van de bronnen van ioniserende straling. Het heeft daaruit met name afgeleid dat de Gemeenschap ook over een zekere externe bevoegdheid beschikt op de gebieden die vallen onder de artikelen 7, 14 en 16 tot en met 19 van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid, die respectievelijk betrekking hebben op het vergunningenstelsel voor de bouw en de exploitatie van kerncentrales, de beoordeling en de verificatie van de veiligheid, de voorbereiding op ongevallen, de keuze van de vestigingsplaats, het ontwerp en de bouw van centrales en de bedrijfsvoering.

In het bijzonder heeft het Hof met betrekking tot artikel 7 van het Verdrag inzake nucleaire veiligheid geoordeeld dat ook al kent het EGA-Verdrag de Gemeenschap niet de bevoegdheid toe om vergunningen af te geven voor de bouw of de exploitatie van kerninstallaties, zij toch op grond van de artikelen 30 EA tot en met 32 EA een regelgevende bevoegdheid heeft om, met het oog op de bescherming van de gezondheid, een vergunningenstelsel in te voeren dat door de lidstaten moet worden toegepast. Een dergelijke wetgevende handeling is immers een maatregel die de in artikel 30 EA bedoelde basisnormen vervolledigt (arrest Commissie/Raad, reeds aangehaald, punten 88 en 89).

Voorts heeft het Hof met name geoordeeld dat artikel 37 EA, een bepaling die moet worden toegepast om mogelijke radioactieve besmetting van het water, de bodem of het luchtruim van een andere lidstaat te voorkomen, aldus moet worden uitgelegd dat de algemene gegevens van een plan voor de lozing van radioactieve afvalstoffen aan de Commissie moeten worden verstrekt alvorens de bevoegde autoriteiten van de betrokken lidstaat vergunningen voor deze lozing verlenen. Het Hof heeft in dit verband gewezen op het zeer grote belang van de aanwijzingen die de Commissie na raadpleging van de groep van deskundigen aan de betrokken lidstaat kan geven, en opgemerkt dat deze laatste deze grondig moet kunnen bestuderen in zodanige omstandigheden dat de suggesties van de Commissie vóór de afgifte van de vergunning in aanmerking kunnen worden genomen (arresten van 22 september 1988, Saarland e.a., 187/87, Jurispr. blz. 5013, punten 12–16, en 12 april 2005, Commissie/Verenigd Koninkrijk, C-61/03, Jurispr. blz. I-2477, punt 39).

Uit al het voorgaande volgt dat de afgifte van vergunningen voor de bouw en de werking van kerninstallaties binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag valt, voor zover het gaat om de bescherming van de gezondheid van de bevolking tegen de aan ioniserende straling verbonden gevaren.

Het beroep in het hoofdgeding strekt ertoe te bepalen of de gevolgen of mogelijke gevolgen van de huidige of toekomstige van de kerncentrale van Temelín afkomstige ioniserende straling rechtvaardigen dat ČEZ wordt gelast, deze centrale aan te passen of zelfs te sluiten om dergelijke gevolgen of risico's te voorkomen of te beperken, ook al zijn vergunningen afgegeven voor deze centrale.

Het in punt 97 van het onderhavige arrest vermelde verschil in behandeling, zoals dit in het hoofdgeding aan de orde is, valt derhalve binnen de werkingssfeer van het EGA-Verdrag.

Volgens de rechtspraak van het Hof volstaat de constatering in punt 107 van het onderhavige arrest niet om te concluderen dat bovengenoemde nationale bepalingen in strijd zijn met het in het kader van het EGA-Verdrag geldende verbod van discriminatie op grond van nationaliteit. Er moet voorts worden onderzocht of de omstandigheid dat niet op basis van § 364a ABGB rekening kan worden gehouden met vergunningen voor kerninstallaties die in andere lidstaten dan de Republiek Oostenrijk zijn gelegen, en dat alleen § 364, lid 2, ABGB op deze installaties kan worden toegepast, kan worden gerechtvaardigd door objectieve omstandigheden die losstaan van de nationaliteit, en of een dergelijk verschil in behandeling in dat geval evenredig is aan de rechtmatig nagestreefde doelstelling (zie met name in die zin, met betrekking tot artikel 12 EG, arrest Commissie/Italië, reeds aangehaald, punt 20; arresten van 5 juni 2008, Wood, C-164/07, Jurispr. blz. I-4143, punt 13, en 16 december 2008, Huber, C-524/06, Jurispr. blz. I-00000, punt 75).

Met betrekking tot de eerste en de tweede prejudiciële vraag, sub b, volstaat het erop te wijzen dat de bedoeling van de Oostenrijkse wetgever om de belangen van nationale marktdeelnemers, met uitsluiting van die van in andere lidstaten gevestigde marktdeelnemers, in aanmerking te nemen, niet kan worden aanvaard als rechtvaardiging voor het verschil in behandeling dat uit de in het hoofdgeding aan de orde zijnde wetgeving voortvloeit. Evenmin als zij een belemmering van de fundamentele beginselen van het vrije verkeer van goederen of het vrij verrichten van diensten kunnen rechtvaardigen (zie met name arresten van 28 april 1998, Decker, C-120/95, Jurispr. blz. I-1831, punt 39, en Kohll, C-158/96, Jurispr. blz. I-1931, punt 41), kunnen zuiver economische doelstellingen een rechtvaardiging vormen voor een in het kader van het EGA-Verdrag verboden discriminatie op grond van nationaliteit.

Bovendien rechtvaardigen eventuele gronden in verband met de bescherming van het leven of de gezondheid, die door de verwijzende rechter worden vermeld, of in verband met de bescherming van het milieu of het eigendomsrecht, die daarnaast door het Land Oberösterreich worden aangevoerd, evenmin een verschil in behandeling als in het hoofdgeding aan de orde is, tussen vergunningen die door de Oostenrijkse autoriteiten zijn afgegeven voor industriële installaties in Oostenrijk, en vergunningen die door de bevoegde autoriteiten van een andere lidstaat zijn verleend voor een kerncentrale die in laatstgenoemde staat is gelegen.

In dit verband moet in de eerste plaats worden benadrukt dat, zoals uit de vierde overweging van de preambule van het EGA-Verdrag blijkt, de verdragsluitende partijen ‘[verlangden], veiligheidsvoorwaarden te scheppen, waardoor de gevaren voor het leven en de gezondheid van de bevolking worden afgewend’. Artikel 2, sub b, EA preciseert dat de Gemeenschap voor de vervulling van haar taak, onder de in dit Verdrag bepaalde voorwaarden, ‘uniforme veiligheidsnormen [moet] vaststellen voor de gezondheidsbescherming van de bevolking en de werknemers en ervoor [moet] waken dat deze worden toegepast’.

Deze voorwaarden, die nader worden bepaald in de artikelen 30 EA tot en met 39 EA, die hoofdstuk 3 van titel II van het EGA-Verdrag vormen, beogen, zoals het Hof reeds heeft opgemerkt, een coherente en doeltreffende bescherming van de gezondheid van de bevolking tegen de gevaren van ioniserende straling te verzekeren, ongeacht de bron van deze straling en de categorieën personen die eraan zijn blootgesteld (arrest van 4 oktober 1991, Parlement/Raad, C-70/88, Jurispr. blz. I-4529, punten 13 en 14).

De artikelen 30 EA en 31 EA bepalen in het bijzonder dat de Gemeenschap, na advies van een groep wetenschappelijke deskundigen, basisnormen vaststelt voor de bescherming van de gezondheid van de bevolking tegen de aan ioniserende straling verbonden gevaren.

Zoals uit artikel 33, eerste alinea, EA blijkt, staat het aan elke lidstaat om passende wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen aan te nemen om de aldus door de Gemeenschap vastgestelde basisnormen te doen naleven. Artikel 33, tweede alinea, verleent de Commissie echter de bevoegdheid om aanbevelingen te doen om de op dit gebied in de lidstaten toepasselijke bepalingen met elkaar in overeenstemming te brengen. Zoals het Hof heeft gepreciseerd, kan deze bevoegdheid om aanbevelingen te doen, met name worden uitgeoefend voor die aspecten inzake het ontwerp, de bouw en de exploitatie van kerninstallaties die het mogelijk maken om de basisnormen te doen naleven. De lidstaten moeten bovendien bijdragen tot het opstellen van deze aanbevelingen door de in artikel 33, derde alinea, EA bedoelde mededelingen te doen (arrest Commissie/Raad, reeds aangehaald, punt 105).

Deze basisnormen, die met name het beginsel van optimalisering van de bescherming in acht moeten nemen (zie in die zin arrest van 25 november 1992, Commissie/België, C-376/90, Jurispr. blz. I-6153, punt 27) en die herhaaldelijk zijn gewijzigd om rekening te houden met de evolutie van de wetenschappelijke kennis ter zake van stralingsbescherming, zijn vastgesteld bij richtlijn 96/29.

Zoals uit de punten 23 tot en met 34 van het onderhavige arrest blijkt, bevat richtlijn 96/29 ook diverse bepalingen betreffende de regelingen inzake vergunning, bewaking, inspectie en interventie bij een radiologische noodsituatie die de lidstaten moeten invoeren om het hoofd te bieden aan praktijken die voor de bevolking een risico van ioniserende straling inhouden.

In de tweede plaats moet worden benadrukt dat het door het EGA-Verdrag vastgestelde juridische instrumentarium ter bescherming van de gezondheid niet enkel de vaststelling van basisnormen behelst, maar bovendien een belangrijk onderdeel met betrekking tot de controle op de naleving van deze normen en de controle op de radioactiviteit van de lucht, het water en de bodem omvat.

De bepalingen van hoofdstuk 3 van titel II van dat Verdrag vormen immers een samenhangend geheel waarbij de Commissie vrij ruime bevoegdheden zijn toegekend met het oog op de bescherming van de bevolking en het milieu tegen de gevaren van radioactieve besmetting (zie reeds aangehaalde arresten Saarland e.a., punt 11, en Commissie/Raad, punt 79).

Dit is in het bijzonder het doel van de artikelen 35 EA tot en met 38 EA, die onder meer de Commissie aanzienlijke bevoegdheden verlenen, zoals het Hof reeds heeft opgemerkt (arrest Commissie/Verenigd Koninkrijk, reeds aangehaald, punt 35).

Zo zijn de lidstaten ingevolge artikel 35 EA gehouden om de nodige installaties op te richten om een voortdurende controle uit te oefenen op de radioactiviteit van de lucht, het water en de bodem en om controle uit te oefenen op de naleving van de basisnormen.

Artikel 35, tweede alinea, EA verleent de Commissie het recht op toegang tot deze controle-installaties om de werking en de doeltreffendheid ervan na te gaan. Op basis van artikel 36 EA zijn de bevoegde nationale autoriteiten overigens gehouden om de Commissie regelmatig inlichtingen betreffende de in artikel 35 EA bedoelde controles mee te delen, teneinde deze instelling op de hoogte te houden van de mate van radioactiviteit die van invloed kan zijn op de bevolking.

Zoals uit punt 47 van het onderhavige arrest blijkt, heeft de Commissie aldus in 2004 en 2005 op basis van artikel 35 EA verificaties verricht te Temelín.

Zoals in punt 104 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, beoogt artikel 37 EA mogelijke radioactieve besmetting van het water, de bodem of het luchtruim van een andere lidstaat te voorkomen. Krachtens deze bepaling moeten de algemene gegevens van een plan voor de lozing van radioactieve afvalstoffen aan de Commissie worden verstrekt alvorens de bevoegde autoriteiten van de betrokken lidstaat vergunningen voor die lozingen verlenen, zodat deze lidstaat de aanwijzigen die de Commissie hem na raadpleging van de groep van deskundigen kan geven, grondig kan bestuderen in zodanige omstandigheden dat de suggesties van de Commissie vóór de afgifte van de vergunning in aanmerking kunnen worden genomen.

In dit verband heeft het Hof reeds benadrukt dat de Commissie in deze materie een belangrijke rol speelt, aangezien zij als enige een algemeen overzicht heeft van de ontwikkelingen in de sector kernenergie op het gehele grondgebied van de Gemeenschap (arrest Saarland e.a., reeds aangehaald, punten 12 en 13).

Zoals in punt 48 van het onderhavige arrest is opgemerkt, heeft de Commissie op 24 november 2005 overeenkomstig artikel 37 EA een advies uitgebracht, waarin zij heeft geconcludeerd dat de uitvoering van het plan voor de lozing van radioactieve afvalstoffen, in welke vorm ook, ten gevolge van wijzigingen op de locatie van de kerncentrale van Temelín zowel bij normale bedrijfsvoering als bij een ongeval van het type en de omvang als bedoeld in de algemene gegevens, geen radioactieve besmetting ten gevolge kan hebben die significant is voor het water, de bodem of het luchtruim van een andere lidstaat.

Artikel 38 EA ten slotte verleent de Commissie de bevoegdheid om tot de lidstaten alle aanbevelingen te richten over de mate van radioactiviteit van de lucht, het water en de bodem, en om in spoedeisende gevallen een richtlijn vast te stellen waarbij zij de betrokken lidstaat gelast om binnen een door haar gestelde termijn alle maatregelen te treffen die nodig zijn om een overschrijding van de basisnormen te voorkomen en de naleving van de voorschriften te verzekeren. Indien die staat niet binnen de gestelde termijn de richtlijn van de Commissie volgt, kan deze of elke betrokken lidstaat in afwijking van de artikelen 141 EA en 142 EA de zaak onmiddellijk bij het Hof aanhangig maken.

In de derde plaats zijn zowel de Europese Gemeenschap voor Atoomenergie als haar lidstaten partij bij het Verdrag inzake nucleaire veiligheid, dat volgens artikel 1, sub ii, ervan met name ‘het instellen en in stand houden van doeltreffende bescherming tegen mogelijke stralingsrisico's in kerninstallaties [tot doel heeft], teneinde personen, de samenleving en het milieu te behoeden voor de schadelijke gevolgen van ioniserende straling uit die installaties’.

In dit verband bepaalt artikel 15 van dat verdrag dat elke verdragsluitende partij passende maatregelen neemt om zeker te stellen dat in alle normale bedrijfstoestanden de blootstelling van werknemers en het publiek aan ioniserende straling van een kerninstallatie zo gering blijft als redelijkerwijs mogelijk is.

Overigens bevestigt de preambule van dit verdrag sub iii ‘dat de verantwoordelijkheid voor nucleaire veiligheid berust bij de staat die rechtsmacht over een kerninstallatie heeft’, terwijl artikel 7, lid 2, van het verdrag bepaalt dat elke verdragsluitende partij met name gehouden is om een wet- en regelgevend kader vast te stellen dat onder meer voorziet in een vergunningenstelsel met betrekking tot kerninstallaties en een verbod op de exploitatie van een kerninstallatie zonder vergunning, in een stelsel van inspectie en beoordeling van kerninstallaties door het regulerende lichaam om zich te vergewissen van de naleving van de toepasselijke regelgeving en het bepaalde in de vergunningen en in handhaving van de toepasselijke regelgeving en het bepaalde in de vergunningen.

In de vierde plaats zijn, zoals in de punten 45 en 46 van het onderhavige arrest in herinnering is gebracht, in het kader van de onderhandelingen die hebben geleid tot de toetreding van tien nieuwe lidstaten tot de Unie op 1 mei 2004, de vraagstukken inzake de veiligheid van de kerncentrales van deze staten, waaronder de centrale van Temelín, bestudeerd door de Commissie. Op grond hiervan zijn communautaire aanbevelingen ter verbetering van deze centrales geformuleerd om deze uit nucleair oogpunt even veilig te maken als vergelijkbare reactoren in de Unie; de daadwerkelijke uitvoering van deze aanbevelingen is vervolgens het voorwerp geweest van een follow-up-onderzoek door de Commissie en de Raad.

Ook moet worden benadrukt dat de lidstaten bij een gebrekkige werking van het krachtens het EGA-Verdrag ingevoerde beschermingsstelsel, over diverse middelen beschikken om de correcties door te drukken die in dit verband noodzakelijk zouden kunnen zijn.

Om te beginnen verleent artikel 32 EA elke lidstaat het recht om een verzoek in te dienen om de krachtens de artikelen 30 EA en 31 EA vastgestelde basisnormen te herzien of aan te vullen, welk verzoek de Commissie in dat geval in behandeling moet nemen.

Vervolgens bepaalt artikel 142 EA dat elke lidstaat zich tot het Hof kan wenden indien hij van mening is dat een andere lidstaat een van de krachtens het EGA-Verdrag op hem rustende verplichtingen niet is nagekomen. In de in artikel 38 EA beschreven spoedeisende situatie kan een lidstaat dit zelfs onmiddellijk doen.

Tot slot voorzien de artikelen 145 EA tot en met 149 EA evenals de overeenkomstige bepalingen van het EG-Verdrag in een systeem van rechterlijke controle van zowel de wettigheid van de handelingen van de Raad of de Commissie als de gevallen waarin een van deze instellingen in strijd met het EGA-Verdrag nalaat een besluit te nemen.

In die omstandigheden kan een lidstaat die een nationale bepaling als § 364a ABGB heeft vastgesteld, die, zoals de verwijzende rechter uiteenzet, zich ertegen verzet dat een vordering tot beëindiging van hinder wordt ingesteld wanneer de beweerde hinder of mogelijke hinder afkomstig is van een industriële installatie met een vergunning, in beginsel vergunningen voor kerninstallaties in andere lidstaten niet uitsluiten van de werkingssfeer van deze bepaling met het betoog dat deze uitsluiting gerechtvaardigd is door de bekommernis om het leven, de volksgezondheid, het milieu of het eigendomsrecht te beschermen.

Een dergelijke uitsluiting houdt immers totaal geen rekening met de omstandigheid dat het in de punten 111 tot en met 134 van het onderhavige arrest beschreven gemeenschapsrechtelijke kader, waarin deze vergunningen gedeeltelijk passen, juist wezenlijk bijdraagt tot het verzekeren van deze bescherming. Deze uitsluiting is dan ook niet noodzakelijk voor deze bescherming en voldoet dus evenmin aan het evenredigheidsvereiste.