HR, 03-07-2012, nr. 11/00284

Het Gerechtshof Amsterdam heeft verdachte op 17 december 2010, na vernietiging van een arrest van het Gerechtshof 's-Gravenhage van 23 januari 2008 en verwijzing door de Hoge Raad bij arrest van 2 februari 2010, voor 1 en 2 primair, eerste alternatief: De voortgezette handeling van het deelnemen aan een organisatie tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, en voor 2 primair, tweede alternatief: Het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van terroristische misdrijven, veroordeeld tot een gevangenisstraf van 15 maanden. Voorts heeft het hof inbeslaggenomen en nog niet teruggegeven voorwerpen verbeurd verklaard zoals in het arrest beschreven.

Mr. M.L. van Gaalen, advocaat te Amsterdam, heeft cassatie ingesteld. Mr. J. Kuijper, advocaat te Amsterdam, heeft een schriftuur ingezonden houdende zes middelen van cassatie. Op 10 februari 2012 is een fax ontvangen van de steller van het middel, waarin een toelichting wordt gegeven op de middelen 3 en 4 en waarin het zesde middel wordt ingetrokken.

Het eerste middel klaagt over de afwijzing door het hof van het verzoek om getuigen op te roepen. In een brief van 7 juli 2010 heeft de advocaat van verdachte zijn onderzoekswensen kenbaar gemaakt en ter terechtzitting in hoger beroep van de 16 juli 2010 dat verzoek toegelicht. Het hof heeft het verzoek om de getuige te horen afgewezen op gronden die die afwijzing niet kunnen dragen.

Het proces-verbaal van 16 juli 2010 houdt het volgende in:

De reactie van de AG op deze verzoeken is aldus in het proces-verbaal opgetekend:

Op 2 augustus 2010 heeft het hof aldus op het verzoek beslist:

Vervolgens blijkt dat medeverdachte [verdachte 1] niet ter terechtzitting van 20 oktober 2010 is verschenen. De advocaat van [verdachte 1] heeft medegedeeld dat deze medeverdachte wel op de hoogte is van de zitting. De AG deelt mee dat [verdachte 1] tot ongewenst vreemdeling is verklaard en dat hij, als hij bij de behandeling van zijn zaak aanwezig wil zijn daartoe een aanvraag moeten indienen bij de IND. Later deelt de AG mee dat de beslissing of [verdachte 1] in Nederland als getuige zal kunnen optreden door de Minister van Veiligheid en Justitie moet worden genomen. De advocaat van verdachte heeft vervolgens aangedrongen op een herhaalde oproeping van deze getuige. Na beraad heeft het hof beslist dat het afziet van hernieuwde oproeping van de getuige [verdachte 1] omdat het hof van oordeel is dat het, gelet op het verhandelde ter terechtzitting, onaannemelijk is dat de getuige binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zal verschijnen.

In zijn arrest heeft het hof deze beslissingen over de getuigen nogmaals verkort weergegeven.

Ik stel voorop dat aan de eisen van artikel 6 lid 3 onder d EVRM is voldaan wanneer de verdediging in enig stadium de gelegenheid heeft gehad de getuige te ondervragen. Onder omstandigheden kan het noodzakelijk zijn een getuige ten tweede male te kunnen ondervragen wanneer zich alsnog ontwikkelingen voordoen die om opheldering vragen in verband met een van de door de rechter te beantwoorden vragen, welke opheldering deze getuige zal kunnen verschaffen.2.

De getuige [betrokkene 4] is gehoord ter terechtzitting van het hof te 's-Gravenhage van 9 mei 2007, de getuige [verdachte 2] op 30 mei 2007, de getuigen [verdachte 4] en [medeverdachte 4] op 12 juni 2007, de getuige [medeverdachte 1] op 13 september 2007, en de getuige [betrokkene 2] op 16 oktober 2007. Bovendien zijn de getuigen [medeverdachte 4] en [betrokkene 2] ook nog door de rechtbank gehoord. De deskundige Peters is ter terechtzitting van 24 september 2007 en 15 oktober 2007 door het hof te 's-Gravenhage gehoord. Deze deskundige is ook door de rechtbank gehoord. [verdachte 6] is op 30 november 2010 als getuige gehoord ter terechtzitting van het hof te Amsterdam. Ten aanzien van deze getuigen en deze deskundige staat dus vast dat de verdediging in de gelegenheid is gesteld aan hen vragen te stellen en nog wel ten overstaan van de rechter. Voor deze getuigen geldt dat geen goede gronden zijn aangevoerd waarom zij nog een keer zouden moeten kunnen worden ondervraagd.3.

Ten aanzien van deze getuigen en deskundigen is dus voldaan aan artikel 6 lid 3 onder d EVRM.

[Medeverdachte 3], [verdachte 1], en [medeverdachte 8] zijn niet door het hof te 's-Gravenhage of, na vernietiging van het arrest van dat hof, door het hof te Amsterdam gehoord.

De motivering die het hof aan de afwijzing van het verzoek om [medeverdachte 3] te horen ten grondslag heeft gelegd geeft geen blijk van een verkeerde uitleg van het te dezen van toepassing zijnd criterium en acht ik ook niet onbegrijpelijk. Deze getuige is uitgezet naar Marokko en een adres aldaar is niet bekend. De suggestie van de advocaat in hoger beroep dat deze getuige is uitgezet en dat daarom het OM wellicht aan gegevens over de verblijfplaats van deze getuige zou kunnen komen is mijns inziens uit de lucht gegrepen. Eerder heeft deze getuige middels zijn advocaat laten weten dat hij niet vrijwillig naar Nederland wil komen.4. Dat het hof het onaannemelijk heeft geacht dat deze getuige binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zou willen verschijnen acht ik daarom niet onbegrijpelijk. De verdediging heeft geen enkel houvast geboden om aan te kunnen nemen dat de omstandigheden zodanig zijn gewijzigd dat het eerdere oordeel van het hof te 's-Gravenhage niet meer valide zou zijn.

De verwijzing in de schriftuur naar het op 20 september 2010 tot stand gekomen Verdrag betreffende de wederzijdse rechtshulp in strafzaken tussen het Koninkrijk der Nederlanden en het Koninkrijk Marokko is prematuur, omdat dat verdrag tot de dag van vandaag nog niet inwerking is getreden. Ik wijs er voorts op dat de Minister van Buitenlandse Zaken in zijn brief van 31 mei 2011, waarin hij de Eerste en Tweede Kamer verzoekt om goedkeuring van het Verdrag, tevens schrijft dat Marokko geen toestemming kan geven aan de advocaat van verdachte om bij het horen van getuigen in Marokko aanwezig te zijn, omdat die mogelijkheid in het Marokkaans recht nog is uitgesloten.5. Ter terechtzitting van 20 oktober 2010 is duidelijk geworden dat de Marokkaanse autoriteiten evenmin wensen mee te werken aan het houden van een videoverhoor.

Ook de getuige [verdachte 1] is uitgezet. Via zijn advocaat heeft deze getuige/medeverdachte laten weten slechts onder strikte voorwaarden bereid te zijn naar Nederland komen. Hij bevindt zich niet in Nederland en Marokko wenst niet mee te werken aan een verhoor via een videoverbinding. Ter terechtzitting van 20 oktober 2010 heeft de advocaat van [verdachte 1] medegedeeld dat deze getuige sinds zijn uitzetting niet meer in Nederland is geweest. De advocaat van de getuige [verdachte 1] heeft geweigerd zich uit te laten over diens verblijfplaats en heeft vervolgens, met een andere pet op, als advocaat van [verdachte 6] aan het hof verzocht de getuige op te roepen. Zelfs als de Minister van Veiligheid en Justitie in positieve zin zou beslissen over toelating van [verdachte 1] tot Nederland rijst nog maar de vraag of deze getuige kan worden opgespoord. Ook voor deze getuige geldt dat het oordeel van het hof, dat niet aannemelijk is dat deze getuige binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting zal willen of kunnen verschijnen, geen blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting en evenmin onbegrijpelijk is.

Ook de afwijzing van het verzoek om de getuige [medeverdachte 8] op te roepen getuigt niet van een miskenning van de ter zake dienende maatstaf en ik acht haar evenmin onbegrijpelijk. Ter terechtzitting van 16 juli 2010 heeft een der advocaten erop gewezen dat de getuige [medeverdachte 8] zich wellicht in detentie bij de Binnenlandse Veiligheidsdienst van Syrië in Damascus zou bevinden. Het OM zou de opdracht moeten krijgen om een rechtshulpverzoek aan Syrië te richten. De AG heeft daarop medegedeeld dat het OM niet beschikt over een gegeven waardoor deze [medeverdachte 8] zou kunnen worden getraceerd. Rechtshulpverzoeken aan Syrië hebben geen resultaat gehad en de internationale signalering van [medeverdachte 8] heeft evenmin iets opgeleverd. Ook hier heeft het hof naar mijn mening tot het oordeel kunnen komen dat onaannemelijk is dat deze getuige binnen een aanvaardbare termijn ter terechtzitting in Nederland zou willen en kunnen verschijnen. Anders dan het middel stelt heeft het hof zich niet slechts laten leiden door gegevens uit 2005, maar ook overwogen dat er geen nieuwe informatie beschikbaar is gekomen.

Over de andere in de schriftuur nog vermelde getuigen kan ik kort zijn. Het hof heeft telkens tot uitdrukking gebracht dat de verdediging het ondervragingsrecht ten aanzien van deze getuigen in een eerder stadium heeft kunnen uitoefenen. Toen zijn alle vragen gesteld kunnen worden die de verdediging dienstig oordeelde. De motivering die de verdediging aan het verzoek om deze getuigen te horen ten grondslag heeft gelegd is onvoldoende om het honoreren van het verzoek ten aanzien van het merendeel der gevraagde getuigen noodzakelijk te doen zijn. In de verwijzing naar de gebrekkige onderbouwing van deze verzoeken brengt het hof tot uitdrukking dat de verdediging geen nieuwe zienswijzen of gegevens heeft gepresenteerd die alsnog zouden nopen tot een hernieuwde ondervraging van deze getuigen. Ik merk nog op dat het hof klaarblijkelijk met betrekking tot de getuige [betrokkene 2] acht heeft geslagen op het gegeven dat deze getuige bij de rechter-commissaris noch in eerste aanleg een verklaring heeft willen afleggen en dat eerst in hoger beroep bij het gerechtshof Den Haag heeft gedaan. De redenering van het hof zal zijn geweest dat aldus deze getuige in eerste aanleg noch bij de rechter-commissaris is gehoord en dat daarom een zwaarder criterium dan dat der noodzakelijkheid van toepassing is. Nu ook hier de motivering van het verzoek om [betrokkene 2] nogmaals als getuige op te roepen zich niet beroept op nieuwe feiten of ontwikkelingen heeft het hof tot het oordeel kunnen komen dat de verdachte redelijkerwijs niet in zijn verdediging is geschaad door het afwijzen van deze getuige. Dat het hof hier twee criteria door elkaar gooit door enerzijds te overwegen dat het horen van deze getuige van geen belang zou zijn voor enige door het hof te nemen beslissing, anderzijds dat de verdediging niet in haar belangen is geschaad kan ik evenmin onderschrijven.6.

Het eerste middel faalt in al zijn onderdelen.

Het tweede middel klaagt dat het hof is afgeweken van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt van de verdediging, zonder dat het hof de afwijking van dat standpunt afdoende met redenen heeft omkleed. Het vierde middel klaagt dat het hof blijk heeft gegeven van een verkeerde invulling van het begrip deelnemen in artikel 140 en 140a Sr. Beide middelen lenen zich voor een gezamenlijke behandeling.

Het hof heeft bewezen verklaard dat

Het onderbouwd standpunt waarop het tweede middel ziet is opgenomen in de pleitnota van hoger beroep, op bladzijde 13 en volgende. De pleitnota werpt op dat, als er al sprake zou zijn van een gestructureerd samenwerkingsverband, vervolgens nog maar moet kunnen worden vastgesteld dat verdachte hiertoe behoorde. Uit de processtukken blijkt niet van een bijzondere belangstelling bij verdachte voor de radicaal/extremistische islam. Zelf heeft verdachte verklaard dat hij driemaal bij [medeverdachte 7] thuis is geweest. Een van die keren was [medeverdachte 8] daar. Verdachte heeft op de andere deelnemers aan de bijeenkomsten nou niet bepaald indruk gemaakt. Verdachte is in de beginperiode aanwezig geweest, voordat de radicalisering begon. [Verdachte 3] bezocht het huis van [medeverdachte 7] vanwege de gezelligheid, en niet om ingewijd te worden in de denkbeelden van de gewelddadige islam. In de woning van verdachte zijn documenten aangetroffen. Een groot deel van deze documenten behoorde evenwel aan [medeverdachte 3] toe. [Medeverdachte 3] logeerde bij verdachte. De Arabische documenten kon verdachte zelf niet eens lezen. Op verschillende bladzijden van CD-mappen zijn vingerafdrukken van [medeverdachte 3], niet van verdachte aangetroffen. De verklaringen van [verdachte 6] bieden steun voor de stelling dat de Arabische geschriften afkomstig waren van [medeverdachte 3]. Dat op verdachtes computer scheikundige formules zijn aangetroffen en een bomconstructie wil nog niet zeggen dat verdachte daar iets van wist of daar iets mee van plan was. Het dossier bevat geen verklaring van iemand waaruit valt op te maken dat verdachte de gewelddadige Jihad aan zou hangen.

Het vierde middel klaagt dat het hof blijk heeft gegeven van een verkeerde uitleg van artikel 140 en 140a Sr door ook het "in ontvangst nemen en opslaan en/of bewaren van opruiende, tot haat of gewelddadig optreden aanzettende of bedreigende geschriften/documenten/bestanden ('bedreigende' al dan niet met een terroristisch misdrijf), in samenhang met het bijwonen van voornoemde bijeenkomsten" als deelneming aan de organisatie te beschouwen. De steller van het middel heeft hier het oog op verschillende gedragingen die het hof onder "3.3.4 Deelnemingshandelingen" heeft opgesomd.

Van het aan een organisatie als bedoeld in artikel 140 Sr deelnemen is slechts dan sprake, indien de betrokkene behoort tot het samenwerkingsverband en een aandeel heeft in, dan wel ondersteunt, gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het in dat artikel bedoelde oogmerk.7. De bestanddelen van artikel 140a Sr zijn voor het grootste deel ontleend aan artikel 140 Sr, en dienen - zoals het hof ook in zijn arrest heeft overwogen - op dezelfde wijze te worden uitgelegd.8.

Het slechts optreden als gastspreker of bijwonen van een vergadering van de organisatie is nog geen deelneming daaraan.9. Het enkel mondeling steun verlenen aan leden van de organisatie is evenmin genoeg om van deelnemen aan de organisatie te kunnen spreken.10. Anders staat het met ledenwerving en fondsenwerving.11. Ook het geven van training kan deelnemen aan een (terroristische) organisatie zijn als bijvoorbeeld het te geven onderricht samenhangt met het begaan van terroristische misdrijven. De Minister noemde ook nog het witwassen van geld voor een terroristische organisatie en het verzamelen van inlichtingen.12.

In het verkorte arrest heeft het hof beschouwingen gegeven over de vraag wie behoorden tot de organisatie en op basis van welke gegevens die vraag kan worden beantwoord:

Vervolgens bespreekt het hof de misdrijven waarop het oogmerk van de organisatie was gericht (3.2) en gaat dan over tot de beantwoording van de vraag of verdachte heeft deelgenomen aan deze organisaties:

De vraag die het tweede middel aan de orde stelt is of het hof afdoende heeft gereageerd op een onderbouwd standpunt dat verdachte niet behoorde tot de organisaties die in de dagvaarding zijn genoemd.

Het hof heeft onder 3.3.2. weergegeven wat volgens de rechtspraak onder deelneming in de artikelen 140 en 140a Sr moet worden verstaan. Een voorwaarde voor het deelnemen is het behoren tot de organisatie. Deze weergave is juist. Maar ik bestrijd dat er ook sprake is van deelnemen in de zin van deze strafbepalingen als men enkel bijeenkomsten heeft bijgewoond zonder daarbij een actieve rol te vervullen en als men enkel de beschikking heeft over haatzaaiende, opruiende of discriminerende documenten. Mijns inziens bevat de wetsgeschiedenis van de verschillende wijzigingen van artikel 140 en van de introductie van artikel 140a Sr (zie hiervoor onder 4.4.) aanwijzingen voor het tegendeel. De vraag is dan of uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat verdachte meer dan dat heeft gedaan.

Uit de gebezigde bewijsmiddelen valt op te maken dat [medeverdachte 4] verdachte van gezicht kent (bewijsmiddel 13). [medeverdachte 5] heeft de verdachte meer keren bij [medeverdachte 7] gezien op bijeenkomsten waar over het geloof werd gesproken (bewijsmiddel 19). [Medeverdachte 7] heeft bevestigd dat de verdachte wel bij hem thuis is geweest en dat er tijdens bijeenkomsten beelden werden getoond van onthoofdingen en liquidaties (bewijsmiddel 24). Verdachte zelf heeft in bewijsmiddel 26 verklaard dat hij de open brieven aan Hirsi Ali en Aboutaleb van het Internet heeft gedownload om te lezen. Ook heeft hij gezegd dat hij enkele keren in de woning van [medeverdachte 7] is geweest en daar heeft gezien dat [medeverdachte 3] naar een filmpje keek. Die filmpjes gingen bijvoorbeeld over wat er in Tsjetsjenië gebeurde (bewijsmiddel 27). [Verdachte 2] heeft gezegd dat ook verdachte bij [medeverdachte 7] thuis kwam om over het geloof te praten (bewijsmiddel 35). De verklaring van [medeverdachte 10] (bewijsmiddel 54) komt op hetzelfde neer. [Verdachte 6] heeft verklaard over het over en weer kopiëren van bestanden. Hij heeft ook dingen van verdachte gekopieerd (bewijsmiddel 55, 56, 57). In bewijsmiddel 59 zijn bestanden vermeld die op verdachtes computer zijn aangetroffen. In verdachtes woning zijn twee verdachte vlaggen aangetroffen en verschillende documenten. Een groot deel daarvan is in het Arabisch. Ook zijn er documenten aangetroffen die door [medeverdachte 7] in het Nederlands zijn vertaald. Op inbeslaggenomen cd's zijn filmpjes opgenomen van terechtstellingen van Amerikanen en Britten. Bewijsmiddel 69 vestigt de aandacht op een in de woning van verdachte aangetroffen hotmailbericht waarin de lezer welkom wordt geheten in "onze terroristische organisatie". De bewijsmiddelen 71 en 75 hebben nogmaals betrekking op documenten die zijn aangetroffen op de computer die aanwezig was in de woning waarin verdachte verbleef. Bewijsmiddel 77 heeft ook betrekking op de plaatsen waar bepaalde documenten zijn aangetroffen. Verdachte blijkt ook lid/gebruiker te zijn van de MSN groep MuwahhidinDeWareMoslims. De berichten van die groep waren ook zonder lidmaatschap van die groep te bekijken (bewijsmiddel 81). Bewijsmiddel 88 verwijst naar de inhoud van bestanden die op een computer en diskettes zijn aangetroffen die op het verblijfadres van verdachte in beslag zijn genomen. Een van die bestanden bevat een uitnodiging voor de gewapende strijd en een oproep om die boodschap verder te verspreiden. Professor dr. mr. Peters heeft de betekenis van de documenten in bewijsmiddel 101 toegelicht. De bewijsmiddelen 103 en volgende geven de inhoud weer van verschillende documenten die zijn aangetroffen op gegevensdragers van leden van de groep.

Uit deze bewijsmiddelen kan inderdaad worden afgeleid dat verdachte aanwezig is geweest in de woning van [medeverdachte 7] toen daar over de islam is gesproken, dat verdachte daar heeft gezien dat er filmpjes werden gedraaid waarop liquidaties te zien waren, dat in de woning waar verdachte verbleef jihad-vlaggen aanwezig waren en allerlei bestanden met daarop radicaal-islamitische documenten. Uit de gebezigde bewijsmiddelen heeft het hof naar mijn oordeel kunnen afleiden dat verdachte behoorde tot de groep personen - van wisselende samenstelling - die met een zekere regelmaat bijeen kwam ten huize van [medeverdachte 7] met een gedeelde belangstelling voor de strikte uitleg van het geloof en de bereidheid om met elkaar niet alleen gedachten maar ook documenten en audio-visueel materiaal uit de wisselen.

Maar ik kan uit de bewijsmiddelen noch uit de overwegingen van het hof opmaken dat verdachte daadwerkelijk een aandeel heeft gehad in, dan wel heeft ondersteund gedragingen die strekken tot of rechtstreeks verband houden met de verwezenlijking van het in artikel 140 en 140a Sr genoemde oogmerk. Het enkel aanwezig hebben van radicale geschriften, zonder dat blijkt dat verdachte deze geschriften verder wilde verspreiden, lijkt mij onvoldoende. De documenten die zijn aangetroffen op de computer waar verdachte kennelijk ook toegang toe had circuleerden binnen de groep en konden van Internet worden gedownload. Niet blijkt dat verdachte heeft bijgedragen aan de verdere verspreiding van dit soort documenten. Alleen [verdachte 6] heeft zonder nadere specificatie verklaard dat hij wel dingen van verdachte heeft gekopieerd. Maar wat dat dan zou zijn geweest blijkt niet. Bij verdachte zijn ook documenten aangetroffen die meer theologisch en beschouwend van aard zijn en die niet oproepen tot de gewapende strijd. Het onderbouwde standpunt dat verdachte maar enige malen een bijeenkomst in de woning van [medeverdachte 7] heeft bezocht en dat de documenten op de gegevensdragers afkomstig zijn van [medeverdachte 3], die in dezelfde woning verbleef en van de computer gebruik maakte, en niet eens voor verdachte toegankelijk waren als zij in het Arabisch waren gesteld, is door het hof niet weerlegd. Het hof heeft overwogen dat zulks niet af zou doen aan het feit dat verdachte wel op de hoogte was van het oogmerk van de organisatie. Maar het op de hoogte zijn van de inhoud van bestanden die men op de computer heeft staan is nog wat anders dan het deelnemen aan een criminele of terroristische organisatie. Daarvoor is meer nodig. Aldus blijft de mogelijkheid bestaan dat de verdachte een betrekkelijke buitenstaander is geweest die wellicht uit interesse documenten heeft verzameld en een aantal bijeenkomsten in de woning van [medeverdachte 7] heeft bijgewoond, maar verder op geen enkele wijze betrokken is geweest bij de realisering van het oogmerk van de organisatie.

Het tweede middel faalt, maar het vierde middel slaagt naar mijn oordeel.

Het eerste onderdeel van het derde middel stelt dat niet kan worden vastgesteld dat verdachte tot het samenwerkingsverband behoorde. Het tweede onderdeel klaagt dat het bewijs voor de periode van feit 2 ten aanzien van verdachte ontbreekt, welke periode de tijd beslaat tussen 10 augustus 2004 tot en met 10 november 2004.

Volgens bestendige jurisprudentie moet onder een organisatie in de zin van artikel 140 Sr worden verstaan "een samenwerkingsverband, met een zekere duurzaamheid en structuur, tussen de verdachte en ten minste één andere persoon. Niet is vereist dat daarbij komt vast te staan dat een persoon om als deelnemer aan die organisatie te kunnen worden aangemerkt moet hebben samengewerkt met, althans bekend moet zijn geweest met alle andere personen die deel uitmaken van de organisatie of dat de samenstelling van het samenwerkingsverband steeds dezelfde is".13.

In zijn arrest heeft het hof het standpunt van de verdediging over het bestaan van een organisatie weergegeven en dat standpunt verworpen.

Het hof heeft onder 3.1.3.2 overwogen dat er sprake was van scholingsactiviteiten in de woning van [medeverdachte 7] en dat bij vrijwel alle verdachte geschriften van [medeverdachte 7] zijn aangetroffen met een gewelddadige strekking. Ook is er veel geluids- en beeldmateriaal gevonden, dat kennelijk de strekking heeft de gewapende strijd te rechtvaardigen en verheerlijken. Zulk materiaal werd tijdens de bijeenkomsten in de woning van [medeverdachte 7] getoond. Er is sprake van een zekere structurering van activiteiten en van onderlinge uitwisseling van bestanden. [Verdachte 6] en [medeverdachte 4] hebben een gesprek gehad over het ronselen van personen voor Jihad-training. De leden van de groep tonen zich verantwoordelijk voor het levensonderhoud van de vrouw van [medeverdachte 4] tijdens zijn detentie. Er was volgens het hof sprake van een gezamenlijk gedachtegoed, hetgeen ook blijkt uit onderdelen van verklaring die [medeverdachte 4] ter terechtzitting van de rechtbank van 21 december 2005 heeft afgelegd. De conclusie van het hof is dat de leden van de groep zich met elkaar verbonden voelden en dat binnen de groep gestructureerde activiteiten plaatsvonden ter versterking van de onderlinge opvattingen en om de geesten rijp te maken voor de Jihad. Er is sprake geweest van onvoldoende duurzaamheid en structuur om te kunnen spreken van een organisatie in de zin van artikel 140 en 140a Sr.

Gelet op de inhoud van de geschriften zoals die in de bewijsmiddelen zijn opgenomen en de oproepen die daarin worden gedaan om deel te nemen aan de gewelddadige Jihad heeft het hof aan kunnen nemen dat er sprake was van een gestructureerd samenwerkingsverband van verschillende personen dat beoogde op te roepen tot geweld tegen het openbaar gezag, tegen ongelovigen en afvalligen en tegen de Nederlandse democratische orde.

In mijn bespreking van het tweede en vierde middel heb ik al als mijn mening tot uitdrukking gebracht dat het bewijs dat verdachte heeft deelgenomen aan de organisaties ontoereikend is. Daarmee is het belang aan een bespreking van het derde middel, voor zover het betoogt dat niet kan worden vastgesteld dat verdachte heeft samengewerkt in de organisaties, in mijn opvatting komen te ontvallen.

Overigens kan ik mij een situatie voorstellen waarin iemand wel behoort tot de organisatie, bijvoorbeeld op de hoogte wordt gehouden van wat de plannen zijn, bijeenkomsten bijwoont, eventueel contributie betaalt, en daaraan deelneemt, bijvoorbeeld door solo gedragingen te verrichten ter verwezenlijking van het criminele oogmerk zonder dat van samenwerking door hem met een ander binnen de organisatie sprake is.

In bewijsmiddel 35 verklaart [verdachte 2] dat in de periode van 1 mei 2003 tot halverwege november 2004 ook verdachte bij [medeverdachte 7] thuiskwam om over het geloof te praten. Bewijsmiddel 3 houdt de verklaring in van Aboutaleb, waarin deze gewag gemaakt van een dreigbrief op Internet. Hij heeft in november 2004 daarvan aangifte gedaan. Deze brief was afkomstig van [medeverdachte 7] (bewijsmiddel 54). Verdachte had deze brief, en ook de dreigbrief aan Hirsi Ali, in zijn bezit (bewijsmiddel 26). Aldus is de tijdsperiode in de bewezenverklaring van feit 2 voldoende onderbouwd.

Het derde middel faalt in zoverre.

Het vijfde middel klaagt ook weer over het bewijs van het deelnemen door verdachte aan de organisaties en voegt aan de middelen 2 en 4 niets toe. Vandaar dat ik het onbesproken laat.

Het zesde middel behoeft geen bespreking meer omdat het is ingetrokken.

Het vierde middel is mijns inziens gegrond. Het eerste en het tweede middel falen en kunnen naar mijn inschatting aan de aan artikel 81 RO ontleende motivering worden verworpen. Het derde middel behoeft op een onderdeel geen bespreking en faalt op een tweede onderdeel. Ook dat onderdeel kan op de voet van artikel 81 RO worden verworpen. Het vijfde en het zesde middel ehoeven geen bespreking meer. Ambtshalve heb ik overigens geen grond aangetroffen die tot vernietiging anleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en tot verwijzing van de zaak naar een ander gerechtshof teneinde op het bestaande beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.