HR, 03-01-2017, nr. 16/00102

In de onderhavige zaak heeft het Hof rekwirant veroordeeld vanwege het op 21 september 2014 rijden onder invloed.

Het Hof heeft ter motivering van de aan rekwirant opgelegde straffen en maatregel — een onvoorwaardelijke geldboete van 650 euro, een eveneens onvoorwaardelijke rijontzegging voor de duur van zes maanden en de verbeurdverklaring van de auto van rekwirant — onder meer het navolgende overwogen:

De overweging met betrekking tot de omstandigheid dat rekwirant eerder meermalen ter zake van rijden onder invloed veroordeeld kan bezwaarlijk anders worden uitgelegd dan dat het Hof die omstandigheid ten nadele van rekwirant heeft betrokken bij de beantwoording van de vraag welke straf aan rekwirant diende te worden opgelegd.1. Zonder nadere (doch ontbrekende) motivering is naar het oordeel van rekwirant echter op één uitzondering na niet zonder meer begrijpelijk dat de in de justitiële documentatie vermelde zaken waarop het Hof (kennelijk) doelt relevant zijn en/of redengevend kunnen zijn voor de strafoplegging in de onderhavige zaak, althans blijkt uit genoemd uittreksel niet dat rekwirant, zoals het Hof overweegt, eerder meermalen ter zake van rijden onder invloed is veroordeeld.

Op een eerdere veroordeling d.d. 9 september 2014 wegens rijden onder invloed na, zoals daarvan blijkt uit het uittreksel d.d. 29 september 2015, betreffen alle zaken immers ofwel nog lopende strafzaken (waaronder de onderhavige) ofwel aan rekwirant ter zake van rijden onder invloed opgelegde strafbeschikkingen. Naar het oordeel van rekwirant heeft het Hof aldus ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, overwogen dat rekwirant eerder meermalen ter zake van rijden onder invloed is veroordeeld.

Naar het oordeel van rekwirant is een strafbeschikking namelijk niet zonder meer te beschouwen als een veroordeling, althans niet in de context waarin het woord ‘veroordeling’ in de onderhavige situatie wordt gebruikt, te weten in het kader van (een straf verhogend effect op) de strafoplegging. Een ‘veroordeling’ betreft immers in het algemeen een rechterlijke uitspraak of beslissing waarbij iemand wordt veroordeeld. Een strafbeschikking is niet als zodanig aan te merken. Dat er onderscheid moet worden gemaakt tussen enerzijds het begrip ‘veroordeling’ en anderzijds de strafbeschikking kan ook worden afgeleid uit bijvoorbeeld de redactie van art. 36b lid 1 Sr. Daarin is geregeld in welke gevallen de onttrekking aan het verkeer van in beslag genomen voorwerpen kan worden gelast. In genoemd artikellid wordt uitdrukkelijk onderscheid gemaakt tussen de rechterlijke uitspraak waarbij iemand wegens een strafbaar wordt veroordeeld enerzijds en de strafbeschikking anderzijds. Steun voor de opvatting dat een strafbeschikking niet zonder meer gelijk gesteld kan worden met een (strafrechtelijke) veroordeling is voorts te vinden in de wetsgeschiedenis. In de Memorie van Toelichting behorend bij de invoering van de strafbeschikking als mogelijke afdoening van strafbare feiten wordt onder meer gezegd dat — nu een strafbeschikking wat haar rechtsgevolgen betreft meer overeenkomt met een rechterlijke veroordeling — de strafbeschikking in de bepalingen over de tenuitvoerlegging met een veroordeling gelijk is gesteld, dan wel onder het begrip veroordeling mede een strafbeschikking is begrepen, indien de toepasselijkheid van een dergelijke bepaling bij de strafbeschikking vanzelf spreekt.2. Hieruit volgt allereerst dat een strafbeschikking dus ook blijkens de wetgeschiedenis niet zonder meer hetzelfde is als een ‘veroordeling’, maar ook dat de strafbeschikking daarmee slechts dan gelijk gesteld kan worden indien dat (bij de toepassing van de bepalingen over de tenuitvoerlegging) vanzelf spreekt. Naar het oordeel van rekwirant is die vanzelfsprekendheid in casu niet gegeven. Dat een verdachte in het kader van de (motivering van de) strafoplegging een in het verleden (onherroepelijk) opgelegde strafbeschikking net zo zwaar wordt aangerekend als een eerdere (onherroepelijke) veroordeling door de strafrechter is niet vanzelfsprekend, al was het alleen al omdat inmiddels gebleken is dat aan strafbeschikkingen als het gaat om de vaststelling van schuld, de kwalificatie van het feit, maar ook voor wat betreft de vaststelling van de (hoogte van de) opgelegde sanctie (te) vaak gebreken kleven.3.

Het Hof had eerdergenoemde omstandigheid — bij gebreke aan enige nadere motivering daarvoor — dan ook niet bij de strafmotivering mogen betrekken. De strafmotivering voldoet op dit punt dus niet aan de daaraan te stellen eisen.4.

Geconcludeerd moet worden dat het Hof bij het bepalen van aan rekwirant op te leggen straf ten onrechte de omstandigheid heeft betrokken dat rekwirant blijkens het Uittreksel van Justitiële Documentatie van 29 september 2015 eerder meermalen ter zake van rijden onder invloed is veroordeeld, althans dat niet zonder meer begrijpelijk is dat het Hof dat heeft gedaan, als gevolg waarvan de door het Hof opgelegde straf niet naar behoren is gemotiveerd. Het arrest van het Hof kan gelet op het bovenstaande, in ieder geval voor wat de betreft de strafoplegging, niet in stand blijven.5.

Het dictum van het arrest vermeldt dat het Hof een personenauto (lees, BdB: kenteken [AA-00-AA]) verbeurd heeft verklaard. Het Hof heeft deze straf opgelegd naast (en in aanvulling op) een onvoorwaardelijke geldboete van 650 euro en een eveneens onvoorwaardelijke rijontzegging voor de duur van zes maanden.

Met betrekking tot de (bijkomende) straf van de verbeurdverklaring van de auto behelst het arrest (onder het kopje ‘Oplegging van straffen’) het navolgende:

Bij de toepasselijke wettelijke voorschriften heeft het Hof onder meer de artt. 24, 33 en 33a Sr vermeld en in de strafmotivering stelt het Hof rekening te hebben gehouden met de draagkracht van rekwirant. Daartoe was het Hof ook gehouden, nu immers blijkens art. 33 lid 2 art. 24 Sr van overeenkomstige toepassing is bij de verbeurdverklaring van enig voorwerp.

Art. 24 Sr luidt:

Art. 33c bepaalt:

Art. 33c lid 2 Sr schrijft dus voor dat de rechter een vergoeding of een geldelijke tegemoetkoming toekent wanneer dit nodig is om te voorkomen dat de verdachte onevenredig zou worden getroffen door de verbeurdverklaring van het in beslag genomen goed.

Zoals gezegd overweegt het Hof met betrekking tot de draagkracht van rekwirant in het arrest daarop te hebben gelet. Gelet op wat daarvan blijkt uit het proces-verbaal terechtzitting in hoger beroep en gelet op de aard en ernst van het bewezen verklaarde wekt de verbeurdverklaring van de auto van rekwirant, zonder dat het Hof daarbij komt tot de vaststelling van een geldelijke tegemoetkoming als bedoeld in art. 33c lid 2 Sr echter verbazing, nu het Hof immers niet heeft gemotiveerd waarom het Hof daarvan heeft afgezien. Die verbazing komt voort uit het volgende.

Hoewel rekwirant, die in feitelijke aanleg niet werd bijgestaan door een raadsman, geen strafmaatverweer heeft gevoerd, heeft hij blijkens het proces-verbaal terechtzitting d.d. 13 oktober 2015 in hoger beroep wel gesteld dat hij via een uitzendbureau gemiddeld minder dan € 1.000,-- per maand verdient. Daarnaast heeft hij verklaard dat hij ten tijde van de zitting in appel geen auto meer had. Daaruit lijkt te kunnen worden afgeleid dat rekwirant over onvoldoende financiële middelen beschikt om de ruim een jaar daarvoor in beslag genomen auto te vervangen door een ander exemplaar.

In aanmerking genomen hetgeen door rekwirant in hoger beroep is aangevoerd en te meer nu rekwirant in feitelijke aanleg niet werd bijgestaan door een advocaat, had het Hof naar het oordeel van rekwirant moeten motiveren waarom het Hof de auto van rekwirant verbeurd heeft verklaard zonder toepassing te geven aan art. 33c lid 2 Sr. Daarbij is van belang dat rekwirant ter zake van het bewezen verklaarde feit ook al een onvoorwaardelijke geldboete van € 650,--, alsmede een onvoorwaardelijke rijontzegging voor de duur van zes maanden opgelegd heeft gekregen.6. Daar komt dan dus nog de verbeurdverklaring van de auto van rekwirant bij.7.

Mede gelet op hetgeen uit het proces-verbaal terechtzitting (niet) blijkt met betrekking tot de draagkracht van rekwirant is zonder nadere (doch ontbrekende) motivering niet begrijpelijk dat het Hof volstaan heeft met de hierboven aangehaalde marginale motivering en geen enkele aandacht heeft besteed aan (en naar daarom moet worden aangenomen: gehad voor) de mogelijkheid dat de (gelet op de inhoud van het proces-verbaal terechtzitting in hoger beroep naar verwachting geringe) draagkracht van rekwirant, mede gelet op de aard en ernst van het bewezen verklaarde feit, wellicht in de weg zou kunnen staan aan het — zonder ex art. 33c lid 2 Sr over te gaan tot compensatie -besluiten tot verbeurdverklaring van de auto.

Naar het oordeel van rekwirant had het Hof niet mogen overgaan tot verbeurdverklaring van de in beslag genomen auto zonder verdere aandacht te besteden aan de draagkracht van rekwirant en/of de noodzaak tot compensatie ex art. 33c Sr. Bij de toepassing van art. 33c Sr gaat het immers niet alleen om de verhouding tussen de zwaarte van de opgelegde straf en het gepleegde delict. Ook het op de verbeurdverklaring toepasselijke draagkrachtbeginsel kan ertoe leiden dat verbeurdverklaring alleen dan een passende straf genoemd kan worden als zij gepaard gaat met de toekenning van een geldelijke tegemoetkoming.8.

Het arrest van het Hof kan dan ook ook hierom niet in stand blijven.

Het is op bovengenoemde gronden dat rekwirant uw College eerbiedig verzoekt om het arrest, zoals jegens hem op 13 oktober 2015 gewezen door het Gerechtshof te Amsterdam, te vernietigen en een zodanige uitspraak te doen als uw College juist en noodzakelijk voorkomt.

De bijzonderlijk gevolmachtigde,

mr. B.P. de Boer

Amsterdam, 1 april 2016