Hof Leeuwarden, 08-11-2011, nr. 200.042.978/01

Over de weergave van de vaststaande feiten in rechtsoverwegingen 2.1 tot en met 2.11 in het bestreden vonnis bestaat geen geschil, zodat ook in hoger beroep van die feiten zal worden uitgegaan. Het volgende staat vast:

De vordering van [geïntimeerde] als oorspronkelijk eiser en de beslissing in eerste aanleg.

Bij dagvaarding van 18 augustus 2009 heeft [geïntimeerde] — samengevat weergegeven -gevorderd voor recht te verklaren dat [appellante] volledig aansprakelijk is voor de schade die hij lijdt als gevolg van de onderverzekering van de opstal en [appellante] te veroordelen tot betaling van alle door hem geleden en nog te lijden schade, vermeerderd met wettelijke rente, op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet. Tevens heeft [geïntimeerde] gevorderd [appellante] te veroordelen tot betaling van € 61.265,-- als voorschot op de verschuldigde schadevergoeding en van € 1.763,04 ter zake van buitengerechtelijke kosten en om haar te veroordelen in de kosten van deze procedure te vermeerderen met de nakosten.

Bij het bestreden vonnis heeft de rechtbank de vorderingen van [geïntimeerde] toegewezen, met uitzondering van de gevorderde buitengerechtelijke kosten en nakosten.

Het hof stelt vast dat de tekst van het petitum van de appeldagvaarding en dat van de conclusie van de memorie van grieven op onderdelen van elkaar verschillen. Het hof zal bij de beoordeling van het geschil uitgaan van de conclusie van de memorie van grieven, die moet worden geacht een nadere precisering in te houden van het petitum van de appeldagvaarding.

Geen grief is gericht tegen het oordeel van de rechtbank dat het primair tot de verantwoordelijkheid van de verzekeringnemer behoort om na te gaan of op het aanvraagformulier van een opstalverzekering de juiste gegevens zijn ingevuld alvorens tot ondertekening van dat formulier over te gaan, en dat van een assurantiepersoon in het kader van de op haar rustende zorgplicht mag worden verwacht dat zij kritisch kijkt naar de opgegeven verzekerde waarde in die zin dat zij de verzekeringnemer informeert over het belang van het hanteren van de juiste herbouwwaarde, in welk verband zij de verzekeringnemer dient te adviseren de herbouwwaarde van de te verzekeren opstal te laten vaststellen door een ter zake kundige, waarbij zij de verzekeringnemer dient te wijzen op het risico van onderverzekering en de eventuele gevolgen daarvan. Het hof zal om die reden van deze overwegingen moeten uitgaan. Daarbij wordt aangetekend dat een en ander in overeenstemming is met de jurisprudentie van de Hoge Raad, waarin is aangenomen dat het de taak is van de assurantiepersoon om te waken voor de belangen van de verzekeringnemers bij de tot zijn portefeuille behorende verzekeringen (vergelijk onder meer Hoge Raad 9 januari 1998, LJN: ZC2537, Hoge Raad 29 januari 1999, LJN: ZC2837 en Hoge Raad 10 januari 2003, LJN: AF0122) en dat de assurantiepersoon niet zonder meer mag afgaan op de juistheid van de door de verzekeringsnemer opgegeven gegevens (vergelijk Hoge Raad 11 december 1998, LJN: ZC2805 en tevens rechtbank Zwolle, 24 november 2004, LJN: AS3746). Voorts dient de assurantiepersoon zich er van te vergewissen dat de verzekerde som juist is (vergelijk rechtbank Haarlem, 20 december 2006, LJN: BA2935).

[appellante] heeft ook geen grief opgeworpen tegen de overwegingen van de rechtbank:

De rechtbank heeft geoordeeld dat [appellante] bij de aanvang van de onderhavige verzekering een actievere houding had moeten aannemen. Daartoe heeft de rechtbank overwogen dat [appellante] onvoldoende heeft geconcretiseerd wat het ‘overleg’ in 1994 over de verzekerde waarde inhield en dat gesteld nog gebleken is dat zij [geïntimeerde] op dat moment heeft geadviseerd de herbouwwaarde van de opstal te laten taxeren en evenmin dat zij toen het risico en de mogelijke gevolgen van onderverzekering met [geïntimeerde] heeft doorgesproken. Dit had naar het oordeel van de rechtbank in het kader van haar zorgplicht wel van [appellante] mogen worden verwacht.

Grief IV klaagt erover dat de rechtbank heeft overwogen dat gesteld noch gebleken is dat [appellante] [geïntimeerde] in 1994 heeft geadviseerd de herbouwwaarde van de opstal te laten taxeren. Uit de toelichting op deze grief blijkt echter dat [appellante] in 1994 in het geheel niet op taxatie heeft aangedrongen, omdat daar volgens haar op dat moment geen specifieke aanleiding voor was.

De grief faalt mitsdien.

Voor het overige zijn geen grieven opgeworpen tegen het oordeel van de rechtbank dat [appellante] met haar handelen in 1994 de op haar rustende zorgplicht heeft geschonden.

Het hof volgt het oordeel van de rechtbank dat het voor de beoordeling van de vraag of [appellante] in 1994 in haar zorgplicht is tekortgeschoten niet relevant is of [appellante] in 1990 wel aan haar zorgplicht heeft voldaan, zoals is bepleit in onderdeel 6 van de toelichting op grief II en in onderdeel 20 van de toelichting op grief VIII. Daarbij gaat [appellante] in de toelichting op grief VIII er ten onrechte van uit dat het in 1990 gestelde advies tot taxatie gedurende de looptijd van de onderhavige verzekering is gegeven.

[appellante] dient de schade te vergoeden die [geïntimeerde] lijdt door de schending van haar zorgplicht bij het aangaan van de verzekering in 1994. Voor de vaststelling van de als gevolg van deze schending geleden schade dient een vergelijking te worden gemaakt tussen de feitelijke situatie waarin de zorgplicht is geschonden en de hypothetische situatie waarin die schending wordt weggedacht (Hoge Raad 28 maart 2003, LJN: AF3067).

De toelichting op grief VIII bevat in onderdeel 22 de verholen grief dat indien het advies zou zijn gegeven — dus de schending zou worden weggedacht — [geïntimeerde] dit niet zou hebben opgevolgd, zodat er geen causaal verband bestaat tussen de schending van de zorgplicht en de onderverzekering. Deze grief is ook als zodanig door [geïntimeerde] opgevat, nu hij hierop in de memorie van antwoord uitgebreid is ingegaan.

Het is naar het oordeel van het hof aan [geïntimeerde] om te stellen, en zo nodig te bewijzen, dat indien [appellante] aan haar zorgplicht had voldaan door hem bij het aangaan van de verzekeringsovereenkomst in 1994 te adviseren tot taxatie van de herbouwwaarde en hem daarbij te wijzen op het risico en de gevolgen van onderverzekering wanneer hij die taxatie achterwege zou laten, hij dit advies ook zou hebben opgevolgd.

Naar het oordeel van het hof ligt het in de rede dat een verzekeringnemer over het algemeen een advies van zijn assurantietussenpersoon tot taxatie van de herbouwwaarde zal opvolgen, indien daarbij wordt gewezen op het risico en de mogelijke gevolgen van onderverzekering bij achterwege laten van die taxatie. Het enkele wenden tot de assurantietussenpersoon maakt reeds aannemelijk dat een dergelijk advies zou zijn opgevolgd (vergelijk rechtsoverweging 2.5 van Hof Arnhem, 27 januari 2009, LJN: BI2401). In dit geval geldt dat temeer, nu niet weersproken is dat het verzekerde bedrag op 21 januari 1993 op aangeven van [geïntimeerde] met ƒ 20.000,-- is verhoogd (onderdeel 4 conclusie van antwoord). Bovendien staat vast dat van de zijde van [geïntimeerde] zelf eind 1999 een verhoging met ƒ 50.000,-- is voorgesteld. Daarmee heeft [geïntimeerde] er blijk van gegeven dat hij een adequate verzekering wilde. Het hof acht daarom voorshands aannemelijk dat [geïntimeerde] dit advies — indien gegeven — zou hebben opgevolgd.

[appellante] heeft tijdens het pleidooi in hoger beroep tegenbewijs aangeboden. Zij zal daarom worden toegelaten tot het tegenbewijs tegen de voorshands bewezen stelling dat indien zij [geïntimeerde] bij het aangaan van de onderhavige verzekering in 1994 had geadviseerd de herbouwwaarde te taxeren en hem daarbij had gewezen op het risico van onderverzekering en de mogelijke gevolgen daarvan bij het achterwege laten van die taxatie, [geïntimeerde] dit advies ook zou hebben opgevolgd.

De grieven I tot en met VIII begrijpt het hof voor het overige aldus dat [appellante] zich op het standpunt stelt dat de ontstane schade niet meer is toe te rekenen aan de schending van de zorgplicht in 1994, omdat [appellante] vervolgens in 1999 een uitdrukkelijk advies tot taxatie van de herbouwwaarde heeft gegeven, dat door [geïntimeerde] in de wind is geslagen. Deze grieven lenen zich voor gezamenlijke behandeling.

Het hof overweegt dat de brief van 22 april 1999 beoogt een weergave te zijn van het gesprek kort daarvoor, op 21 april 1999. In punt 16 van de pleitaantekeningen van [appellante] is daarover vermeld:

Daarnaast vermeldt punt 5 van die pleitaantekeningen:

Hieruit volgt naar het oordeel van het hof dat in het gesprek van 21 april 1999 niet meer of anders is gezegd dan is vastgelegd in de brief van 22 april 1999. De strekking van het in het gesprek van 21 april 1999 gegeven advies was de herbouwwaarde te taxeren voor het geval dat [geïntimeerde] een makelaar opdracht zou geven tot taxatie van de waarde in het kader van de WOZ. Op een vraag van het hof ter gelegenheid van het pleidooi is namens [appellante] aangegeven, dat de tijdens het gesprek van 21 april 1999 verrichte controle van de verzekerde bedragen inhield dat die bedragen naar het oordeel van [geïntimeerde] nog in orde waren, en niet meer dan dat. Het hof is met de rechtbank van oordeel dat het advies tot taxatie daarmee te vrijblijvend was. Dit betekent dat, ook indien dit advies op die manier is gegeven, dit niet voldoende is om de conclusie te rechtvaardigen dat de schade niet meer is toe te rekenen aan de schending van de zorgplicht in 1994.

Het aanbod van [appellante] om te bewijzen dat zij [geïntimeerde] in 1999 heeft geadviseerd om de makelaar ook te laten kijken naar de herbouwwaarde (onderdeel 3 van de memorie van grieven) zal als niet ter zake doend worden gepasseerd.

De grieven I tot en met VIII treffen geen doel.

Grief X klaagt erover dat de rechtbank eraan is voorbijgegaan dat hier sprake is van eigen schuld bij [geïntimeerde], omdat hij het advies om het pand te laten taxeren niet heeft opgevolgd.

Het hof overweegt dat uit de stellingen van [appellante] slechts blijkt van een vrijblijvend advies tot taxatie op 21 april 1999, namelijk voor het geval [geïntimeerde] de waarde in het kader van de WOZ zou laten taxeren. Dat [geïntimeerde] op enig moment tijdens de looptijd van de onderhavige verzekering de noodzaak heeft behoren in te zien van het uitvoeren van een taxatie en daartoe heeft behoren over te gaan, is dan ook niet gesteld of gebleken. Volgens punt 6 van de conclusie na antwoord was die noodzaak er ook in de visie van [appellante] niet.

De grief faalt.

In grief IX wordt aangevoerd dat de rechtbank ten onrechte geen rekening heeft gehouden met de omstandigheid dat [geïntimeerde] door jarenlange onderverzekering premies heeft bespaard. Die premiebesparing en de kosten van een taxatie komen volgens [appellante] in mindering op de schade.

Het hof zal deze grief bespreken indien en zodra is komen vast te staan dat [appellante] jegens [geïntimeerde] gehouden is tot schadevergoeding.

In afwachting van de bewijslevering door [appellante] houdt het hof iedere verdere uitspraak aan.