5.3.2.4.4.2 Hanzebank/Van Elswijk

Hanzebank is schuldeiser van Van Meurs en legt beslag op enkele roerende zaken die zich bij Van Meurs bevinden. Van Elswijk vordert opheffing van dit beslag. De zaken behoren niet meer tot het vermogen van Van Meurs, omdat hij deze voor een reële koopprijs aan Van Elswijk heeft overgedragen. Hanzebank vordert nietigverklaring van de aan deze overdrachten ten grondslag liggende overeenkomsten op grond van art. 1377 BW (oud). Door deze overeenkomsten zou zij zijn benadeeld in haar verhaalsmogelijkheden. De benadeling is er volgens haar in gelegen dat Van Meurs de krachtens de overeenkomsten met Van Elswijk ontvangen koopsommen heeft aangewend om enkele vorderingen van zijn crediteuren — niet zijnde Hanze-bank — te voldoen. Het Hof 's-Gravenhage wijst de vordering van Hanzebank af. Van benadeling door de aangevochten overeenkomsten is geen sprake, omdat voor de verkochte zaken een reële prijs is bedongen en deze ook daadwerkelijk door Van Els-wijk is betaald, zo is de redenering van het hof. In cassatie staat de benadelingsvraag centraal.

"(...) dat het zonder belang is na te gaan wat van Meurs met de ontvangen kooppenningen heeft gedaan, hoe zijn vermogenstoestand was en in hoeverre appellant daarvan op de hoogte was; Immers juist de considerans van koopex en verkooper [cursivering: RJvdW], die de aanleiding is geweest op (om) deze kooptransacties te effectueren, nl. om eenige crediteuren, althans een crediteur te kunnen betalen, wetende — althans overtuigd zijnde — dat de vermogenstoestand van van Meurs niet toeliet volledige betaling van alle crediteuren, wettigt de actie ex. art. 1377 B.W. ook al zijn de kooptransacties inderdaad geschied tegen reële koopprijzen en al zijn deze koopprijzen betaald."

"Ik doe opmerken dat van den considerans van kooper en verkooper, waarop in het middel beroep wordt gedaan, en die de aanleiding zoude zijn geweest voor de kooptransacties, namelijk de bedoeling dat aan eenige crediteuren, althans aan éénen crediteur, betaling zoude kunnen worden gedaan in verband met de overtuiging dat Van Meurs niet alle zijne crediteuren zoude kunnen betalen, uit het arrest niet blijkt. Er staat dus niets anders vast dan verkoop niet beneden de waarde en betaling van de koopprijzen. Het Hof beslist nu terecht dat deze feiten op zich zelve [cursivering: RJvdWj niet tot toepassing van art. 1377 B.W. kunnen leiden."

"(...) dat, wat er zij van de stelling, dat reeds de omstandigheid, dat van Meurs voor de door hem aan van Elswijk verkochte goederen een prijs heeft bedongen en ontvangen, die niet beneden hun waarde is, de mogelijkheid, dat de verkoop de schuldeischers heeft benadeeld, uitsluit, het Hof terecht zoodanige benadeeling in het onderhavige geval niet heeft aangenomen; dat toch naar de voorstelling van de Hanze-bank de koopprijs is besteed tot betaling van schulden van Van Meurs, terwijl niet is beweerd, dat die schulden niet opeischbaar waren; dat echter de nietigheid van de voldoening van opeischbare schulden, uithoofde van daarin voor andere schuldeischers liggende benadeeling, uitsluitend kan worden ingeroepen in de gevallen omschreven bij artikel 47 Fw., waarvan in deze geen sprake is; dat dus de handeling, die naar de voorstelling van de Hanzebank in deze onmiddellijk de schuldeischers van Van Meurs zou hebben benadeeld — te weten de betaling van een of meer hunner ten koste van een of meer der overigen — nimmer langs den weg van artikel 1377 B.W. zou kunnen worden aangetast; dat onder deze omstandigheden [cursivering: RJvdW] dit artikel evenmin met vrucht kan worden aangewend om de handeling aan te tasten, die de benadeeling niet onmiddellijk heeft veroorzaakt en niet meer heeft gedaan dan de voldoening van opeischbare schulden, waarover, als gezegd, de andere schuldeischers zich rechtens niet kunnen beklagen, mogelijk maken."