HR, 25-03-2003, nr. 01332/02

Verzoeker is door het gerechtshof te Arnhem bij arrest van 21 december 2001 wegens het deelnemen aan een criminele organisatie veroordeeld tot 24 maanden gevangenisstraf, waarvan 8 maanden voorwaardelijk en met een proeftijd van 2 jaren. Voorts heeft het hof de verbeurdverklaring van een geldbedrag uitgesproken.

Namens verzoeker heeft mr. J. Kuijper, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld. Deze zaak hangt samen met zaaknummer 01331/02, waarin heden eveneens conclusie wordt genomen.

Het eerste middel bevat de klacht dat het hof de opgelegde gevangenisstraf onvoldoende heeft gemotiveerd, aangezien het hof niet gerespondeerd heeft op het verzoek van de verdediging om in aanmerking te komen voor een werkstraf en elektronisch toezicht.

Het hof heeft de opgelegde gevangenisstraf als volgt gemotiveerd:

Art. 359, achtste lid (oud), Sv bepaalde tot 1 februari 2001 dat:

Bij Wet van 7 september 2000, Stb. 2000, 365, inwerkingtreding 1 februari 2001, is deze bepaling uit art. 359 Sv verdwenen. De minister van Justitie was van oordeel dat nu de taakstraf een volledig zelfstandige hoofdstraf zou worden, het overbodig was om bij afwijzing van een aanbod motiveringseisen te stellen: "Zij worden immers evenmin bij andere sancties gesteld" (Kamerstukken 1997-98, 26 114, nr. 3 (MvT), p. 21. Daarbij werd door de minister wel aangenomen dat de rechter in zijn vonnis steeds in zal gaan op specifieke (straftoemetings)aspecten die door de verdachte ter terechtzitting zijn aangegeven (Kamerstukken 1997-98, 26 114, nr. 5 (Nota n.a.v. het Verslag), p. 32). Ook volgens Vegter kan worden verondersteld dat naar mate het strafmaatpleidooi dwingender is, er eerder nadere motivering kan worden geëist (T&C Sr, 4e, art. 22c, aant. 4).

Aangenomen moet derhalve worden dat art. 359 Sv geen nadere motivering vereist in het geval de rechter een aanbod tot een taakstraf afwijst. Een uitzondering zou zich kunnen voordoen in het geval dat namens de verdachte een duidelijk en onderbouwd verzoek tot het opleggen van een taakstraf is gedaan. Daarvan is in het onderhavige geval geen sprake: de raadsman deed slechts een straftoemetingsvoorstel.

Ook ten aanzien van het verzoek de taakstraf te combineren met elektronisch toezicht, bestond er voor het hof geen verplichting daarover uitdrukkelijk een beslissing (nl. opdracht aan de met de strafexecutie belaste instantie) te geven, nu voor het geven van een dergelijke opdracht een wettelijke basis ontbreekt (zie HR 26 februari 2002, griffienr. 00453/01).

Het middel faalt.

Het tweede middel behelst de klacht dat het hof het geldbedrag ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd vatbaar heeft geacht voor verbeurdverklaring.

Het hof heeft omtrent de verbeurdverklaring het volgende overwogen:

Voor de verbeurdverklaring gelden drie 'basisvoorwaarden' (Vegter, T&C Sr, 4e, art. 33, aant. 2): veroordeling ter zake van een strafbaar feit; een bepaalde relatie tussen het strafbare feit en het verbeurd te verklaren voorwerp; in beginsel toebehoren van het voorwerp aan de veroordeelde - maar hierop bestaan belangrijke uitzonderingen.

Wat betreft de laatste eis had de rechtbank het geld verbeurd verklaard nu het door middel van het strafbare feit was verkregen en niet kon worden vastgesteld aan wie het toebehoorde. Deze mogelijkheid is voorzien in art. 33a, tweede lid onder b, Sr. Het hof volgde deze koers niet en overwoog dat volgens opgave van verzoeker het geld aan hem toebehoorde. Dat die opgave van verzoeker niet de opgave van verzoeker ter terechtzitting is moet worden opgemaakt uit de resterende tekst van de desbetreffende overweging van het hof. Daarin spreekt het hof immers over de opgave van verzoeker ter terechtzitting. Die opgave heb ik overigens niet in het van die zitting opgemaakte proces-verbaal kunnen terugvinden. Echter, hier lijkt mij de jurisprudentie toepasselijk die het primaat verleent aan de inhoud van het vonnis/arrest boven het proces-verbaal, indien zich tussen beide verschillen voordoen (vaste rechtspraak, bijv. HR 30 januari 1990, NJ 1990, 421). Dat het in de woning van verzoeker gevonden geld aan verzoeker toebehoorde is niet in enig bewijsmiddel terug te vinden, en ook niet in het proces-verbaal van de zitting.

Bewijsmiddel 2, welke een relaas betreft van verbalisanten A.J. Marsman, J.F.P. Beernink, beiden ambtenaar van de Belastingdienst en buitengewoon opsporingsambtenaar en B.H.F. Koopman, ambtenaar van Belastingdienst/FIOD en buitengewoon opsporingsambtenaar, houdt - voor zover hier van belang - slechts in:

De stukken van het geding houden voor het overige niets in dat ons verder brengt bij het antwoord op de vraag wie rechthebbende op het geldbedrag is.

De vraag is nu of voor verbeurdverklaring voldoende is: a) het uitgangspunt dat in een woning van een verdachte aangetroffen geld wel aan die verdachte zal toebehoren; in combinatie met b): het ontbreken van een andersluidende verklaring van de verdachte over het toebehoren van dat geld. Zoals in casu. Ik twijfel. Vooralsnog meen ik dat het oordeel van het hof in dezen niet zonder meer begrijpelijk kan worden genoemd. Aldus heeft het hof de oplegging van de bijkomende straf van verbeurdverklaring niet naar de eis der wet met redenen omkleed. Het middel slaagt dus.

Ambtshalve heb ik geen grond gevonden die tot vernietiging aanleiding behoort te geven.

Deze conclusie strekt ertoe dat de Hoge Raad de verbeurdverklaring van het geldbedrag zal vernietigen en tot verwijzing van de zaak naar een aangrenzend hof opdat zij in zoverre opnieuw zal worden berecht en afgedaan, en tot verwerping van het beroep voor het overige.