HR, 04-03-2016, nr. 15/03126

In cassatie kan van het volgende worden uitgegaan.

Aan belanghebbende is ter zake van haar verkrijging uit de nalatenschap van [A] , overleden op 26 mei 2007, een aanslag in het recht van successie (hierna: de aanslag) opgelegd.

In haar op 16 april 2009 door de Inspecteur ontvangen aangifte voor het recht van successie heeft belanghebbende domicilie gekozen ten kantore van een belastingadviseur (hierna: de gemachtigde).

De gemachtigde heeft op 25 maart 2011 een duplicaat van het aanslagbiljet ontvangen.

Een tot de Inspecteur gerichte brief van de gemachtigde gedateerd 26 april 2011 houdt in:

“(…)

Wij ontvingen uw brief van 24 maart jl. waarvoor dank.

Waaronder een brief van 9 februari 2010 waarin u verwijst naar “bijgaand taxatierapport”. Wij ontvangen gaarne een kopie van het desbetreffende taxatierapport opgemaakt door [E] .

In deze brief vraagt u te reageren voor 2 maart. Mogelijk is een herinneringsbrief verzonden. Voor de goede orde delen wij u mede dat de brief van 9 februari evenals de mogelijke herinneringsbrief onbekend zijn.

De verzonden aanslagen geadresseerd aan [B] , [c-straat 1] , [S] en [X] , [b-straat 1] , [Z] , zijn op beide adressen onbekend.”

Bij brief van 6 september 2011 heeft de gemachtigde pro forma bezwaar gemaakt tegen de aanslag.

Een tot de gemachtigde gericht schrijven van de Inspecteur gedateerd 6 september 2013 (hierna: de brief van 6 september 2013) houdt in, voor zover hier van belang:

“Betreft

Kennisgeving uitspraak verzoekschrift

(…)

Beslissing ontvankelijkheid

Het bezwaarschrift is niet tijdig ingediend. Van een verschoonbare termijnoverschrijding is mij niet gebleken. Belanghebbende is niet ontvankelijk in haar bezwaar. Niet ontvankelijk betekent dat de aanslag onherroepelijk vaststaat. Belanghebbende kan enkel in beroep gaan tegen de niet-ontvankelijkheid.

Uitspraak verzoekschrift

U ontvangt binnenkort de uitspraak op het verzoekschrift.”

Een geschrift met dagtekening 1 oktober 2013 en het opschrift ‘Kennisgeving/Recht van Successie’ houdt in, voor zover hier van belang:

“(…)

U heeft verzocht om vermindering van de aanslag Recht van Successie (…). De inspecteur heeft besloten gedeeltelijk aan uw verzoek tegemoet te komen. De aanslag wordt hierbij verminderd. (…)

U kunt tegen deze kennisgeving geen bezwaar maken en niet in beroep gaan.”

Per e-mail heeft de Inspecteur de gemachtigde op 14 oktober 2013 bericht:

“voor zover ik kan nagaan heeft collega [F] u bij brief van 6 september 2013 willen informeren over de inhoudelijke beslissing op het verzoekschrift. Haar beslissing is geformaliseerd in de kennisgeving met als dagtekening 1 oktober 2013. Er komt niet nogmaals een apart bericht.”

Het (pro forma) beroepschrift van belanghebbende is op 11 november 2013 bij de Rechtbank binnengekomen.

Voor de Rechtbank en voor het Hof was in geschil op welk moment de aanslag is bekendgemaakt en of het bezwaar tegen die aanslag tijdig is gemaakt.

De Rechtbank heeft geoordeeld dat de bekendmaking van de aanslag is geschied op 25 maart 2011, de dag waarop de gemachtigde een duplicaat van het aanslagbiljet heeft ontvangen. Daarvan uitgaande heeft de Rechtbank geoordeeld, na te hebben overwogen dat de hiervoor in onderdeel 2.1.4 weergegeven brief van de gemachtigde niet als bezwaarschrift is aan te merken, dat het bezwaar tegen de aanslag buiten de daarvoor geldende termijn, namelijk eerst op 6 september 2011 is gemaakt.

Het Hof is aan beoordeling van de tijdigheid van het instellen van het bezwaar niet toegekomen omdat het oordeelde dat het beroep niet tijdig is ingesteld. Daartoe is in de bestreden uitspraak overwogen dat de brief van 6 september 2013 niet anders kan worden opgevat dan als een uitspraak op bezwaar, dat de Inspecteur in dit geschrift heeft gewezen op de mogelijkheid tegen zijn beslissing beroep in te stellen en dat de termijn voor het instellen van beroep eindigde op 18 oktober 2013.

Voorts is in de bestreden uitspraak geoordeeld dat zich niet het in artikel 6:11 Awb voorziene geval voordoet waarin redelijkerwijs niet kan worden geoordeeld dat de belanghebbende in verzuim is geweest. Weliswaar maakt de brief van 6 september 2013 niet duidelijk of de nog toe te zenden ‘uitspraak op het verzoekschrift’ het bezwaar betreft dan wel het verzoek om ambtshalve vermindering, en is in die brief ook het kopje ‘kennisgeving uitspraak verzoekschrift’ verwarrend, maar aan de verwarring is een eind gekomen door de hiervoor in onderdeel 2.1.8 weergegeven mededeling van de Inspecteur dat niet nogmaals een apart bericht aan belanghebbende zal worden gezonden. Na die mededeling had het de gemachtigde als professionele rechtsbijstandverlener duidelijk moeten zijn dat de brief van 6 september 2013 de uitspraak op het bezwaar was, aldus het Hof, dat in dit verband mede belang heeft toegekend aan de omstandigheden dat in die brief van 6 september 2013 een rechtsmiddelverwijzing is opgenomen en in de kennisgeving van 1 oktober 2013 nadrukkelijk is vermeld dat daartegen geen bezwaar of beroep kan worden ingesteld.

De in cassatie opgeworpen klacht betreft het zojuist in onderdeel 2.2.3 weergegeven oordeel. Bij beoordeling van deze klacht moet worden vooropgesteld dat het op de weg van de Inspecteur lag om duidelijkheid te verschaffen omtrent (de aard van) zijn genomen besluit en de daartegen openstaande rechtsmiddelen, terwijl bij ontbreken van die duidelijkheid de gevolgen in beginsel niet voor rekening van belanghebbende mogen komen (vgl. HR 19 maart 2010, nr. 08/00958, ECLI:NL:HR:2010:BL7954, BNB 2010/240).

Het Hof heeft overwogen dat de onduidelijkheid in de brief van 6 september 2013 erin is gelegen dat niet duidelijk is of daarmee mededeling wordt gedaan van de uitspraak op het door belanghebbende gemaakte bezwaar, dan wel van de beslissing op belanghebbendes verzoek tot (ambtshalve) vermindering van de aanslag.

Het hiervoor in onderdeel 2.1.8 weergegeven bericht van de Inspecteur maakt gewag van ‘formaliseren’ van een op 6 september 2013 meegedeelde beslissing, maar geeft geen uitsluitsel over de vraag welke beslissing nog zou worden geformaliseerd: de uitspraak op het bezwaarschrift of de beslissing op het verzoek tot vermindering van de aanslag.

Bovendien bevatte de brief van 6 september 2013 niet de in artikel 6:23 Awb voorgeschreven rechtsmiddelverwijzing.

Mede gelet op hetgeen hiervoor in onderdeel 2.3.1 is vooropgesteld, is daarom niet begrijpelijk dat de op 14 oktober 2013 gedane mededeling van de Inspecteur toereikend moet zijn geweest om de door het Hof gesignaleerde onduidelijkheid in de brief van 6 september 2013 weg te nemen, en de gemachtigde te doen beseffen dat voor de termijn waarbinnen het beroep diende te worden ingesteld de brief van 6 september 2013 bepalend was en niet de kennisgeving van 1 oktober 2013. Aangezien die onduidelijkheid niet voor rekening van belanghebbende behoort te komen, dient het beroepschrift, ingediend op 11 november 2013 - binnen zes weken na de kennisgeving van 1 oktober 2013 –, ontvankelijk te worden verklaard.

De klacht treft doel. De bestreden uitspraak kan niet in stand blijven. Na verwijzing zal alsnog het hiervoor in onderdeel 2.2 weergegeven geschilpunt moeten worden beslecht.