Hof Amsterdam, 17-12-2010, nr. 23-000746-10

het door geweld of bedreiging met geweld opzettelijk een lid/leden van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal verhinderen een vergadering van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal bij te wonen en/of daarin vrij en onbelemmerd zijn/haar/hun plicht te vervullen (zoals bedoeld in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

de samenspanning tot het in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf (zoals bedoeld in artikel 122 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruien (zoals bedoeld in artikel 131 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het verspreiden, openlijk tentoonstellen of aanslaan of het, om verspreid, openlijk tentoongesteld of aangeslagen te worden, in voorraad hebben van één of meer geschrift(en) of afbeelding(en) waarin tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag wordt opgeruid (zoals bedoeld in artikel 132 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk brand stichten en/of een ontploffing teweegbrengen, terwijl daarvan gemeen gevaar voor goederen en/of levensgevaar en/of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander te duchten is (zoals bedoeld in artikel 157 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

bedreiging met enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht en/of met enig misdrijf tegen het leven gericht (zoals bedoeld in artikel 285 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), zulks al dan niet schriftelijk en onder (een) bepaalde voorwaarde(n) (zoals bedoeld in artikel 285 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade een ander van het leven te beroven (zoals bedoeld in artikel 287 en/of artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

het voorhanden hebben van één of meer wapens en/of van munitie van de categorieën II en/of III (zoals bedoeld in artikel 26 lid 1 Wet wapens en munitie), en/of

het aanzetten tot haat, discriminatie en geweld (zoals bedoeld en omschreven in artikel 137d van het wetboek van Strafrecht);

Feit 2 primair

Hij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 10 augustus 2004 tot en met 10 november 2004

Te Amsterdam en/of 's-Gravenhage en/of Amersfoort en/of Utrecht en/of/althans (elders) in Nederland,

Heeft deelgenomen aan een organisatie die werd gevormd door hem, verdachte, en/of [N.A.] en/of [I.A.] en/of [O.A.L.] en/of [Z.A.] en/of [S.A.] en/of [M.F.B.] en/of [R.B.] en/of [M. el B.] en/of [M.B.] en/of [Y.E.] en/of [N. el F.] en/of [A.H.] en/of [R. al I.] en/of [B.L.] en/of [Z.T.] en/of [J.W.] en/of een of meer ander(en),

welke organisatie tot oogmerk had het plegen van misdrijven,

en/of terroristische misdrijven (zoals bedoeld in artikel 83 van het Wetboek van Strafrecht), te weten:

het door geweld of bedreiging met geweld opzettelijk een lid/leden (van de tweede Kamer van) de Staten-Generaal verhinderen een vergadering van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal bij te wonen en/of daarin vrij en onbelemmerd zijn/haar/hun plicht te vervullen (zoals bedoeld in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

de samenspanning tot het in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf (zoals bedoeld in artikel 122 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruien (zoals bedoeld in artikel 131 van het wetboek van Strafrecht), en/of

het verspreiden, openlijk tentoonstellen of aanslaan of het, om verspreid, openlijk tentoongesteld of aangeslagen te worden, in voorraad hebben van één of meer geschrift(en) of afbeelding(en) waarin tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag wordt opgeruid (zoals bedoeld in artikel 132 lid 1 van het wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk brand stichten en/of een ontploffing teweegbrengen, terwijl daarvan gemeen gevaar voor goederen en/of levensgevaar en/of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander te duchten is (zoals bedoeld in artikel 157 van het wetboek van Strafrecht) en/of

het zonder toestemming van de Koning iemand voor gewapende strijd werven (zoals bedoeld in artikel 205 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

bedreiging met enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht en/of met enig misdrijf tegen het leven gericht (zoals bedoeld in artikel 285 lid 1 van het Wetboek van strafrecht), zulks al dan niet schriftelijk en onder (een) bepaalde voorwaarde(n) (zoals bedoeld in artikel 285 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade een ander van het leven te beroven (zoals bedoeld in artikel 287 en/of artikel 289 van het wetboek van Strafrecht) en/of

het voorhanden hebben van één of meer wapens en/of van munitie van de categorieën II en/of III (zoals bedoeld in artikel 26 lid 1 wet wapens en munitie), en/of

het aanzetten tot haat, discriminatie en geweld (zoals bedoeld en omschreven in artikel 137d van het wetboek van Strafrecht), en/of

het door geweld of bedreiging met geweld opzettelijk een lid/leden van (de Tweede Kamer) van de staten-Generaal verhinderen een vergadering van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal bij te wonen en/of daarin vrij onbelemmerd zijn/haar/hun plicht te vervullen (zoals bedoeld in artikel 121 van het wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk (zoals bedoeld in artikel 83a van het Wetboek van Strafrecht), en/of

de samenspanning tot het in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf (zoals bedoeld in artikel 122 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk, en/of

bedreiging met een terroristisch misdrijf (zoals bedoeld in artikel 285 lid 3 van het wetboek van Strafrecht), en/of

doodslag, te plegen met een terroristisch oogmerk (zoals bedoeld in artikel 288a van het Wetboek van Strafrecht) en/of

moord (zoals bedoeld in artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk, en/of

het voorhanden hebben van één of meer wapens en/of van munitie van de categorieën II en/of III (zoals bedoeld in artikel 26 van de Wet wapens en munitie), (te) begaan met een terroristisch oogmerk en/of met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken (zoals bedoeld in artikel 55 lid 5 van de Wet wapens en munitie), en/of

het door geweld of bedreiging met geweld opzettelijk een lid/leden van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal verhinderen een vergadering van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal bij te wonen en/of daarin vrij en onbelemmerd zijn/haar/hun plicht te vervullen (zoals bedoeld in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

de samenspanning tot het in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf (zoals bedoeld in artikel 122 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het in het openbaar, mondeling of bij geschrift of afbeelding, tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruien (zoals bedoeld in artikel 131 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het verspreiden, openlijk tentoonstellen of aanslaan of het, om verspreid, openlijk tentoongesteld of aangeslagen te worden, in voorraad hebben van één of meer geschrift(en) of afbeelding(en) waarin tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag wordt opgeruid (zoals bedoeld in artikel 132 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk brand stichten en/of een ontploffing teweegbrengen, terwijl daarvan gemeen gevaar voor goederen en/of levensgevaar en/of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel voor een ander te duchten is (zoals bedoeld in artikel 157 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

het zonder toestemming van de Koning iemand voor gewapende strijd werven (zoals bedoeld in artikel 205 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

bedreiging met enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht en/of met enig misdrijf tegen het leven gericht (zoals bedoeld in artikel 285 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), zulks al dan niet schriftelijk en onder (een) bepaalde voorwaarde(n) (zoals bedoeld in artikel 285 lid 2 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

het opzettelijk en al dan niet met voorbedachten rade een ander van het leven te beroven (zoals bedoeld in artikel 287 en/of artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht) en/of

het voorhanden hebben van één of meer wapens en/of van munitie van de categorieën II en/of III (zoals bedoeld in artikel 26 lid 1 Wet wapens en munitie), en/of

het aanzetten tot haat, discriminatie en geweld (zoals bedoeld en omschreven in artikel 137d van het Wetboek van Strafrecht);

Feit 2 subsidiair B

hij op één of meer tijdstippen in of omstreeks de periode van 10 augustus 2004 tot en met 10 november 2004

te Amsterdam en/of 's-Gravenhage en/of Amersfoort en/of Utrecht en/of/althans (elders) in Nederland,

heeft deelgenomen aan een organisatie die werd gevormd door hem, verdachte, en/of [N.A.] en/of [I.A.] en/of [O.A.L.] en/of [Z.A.] en/of [S.A.] en/of [M.F.B.] en/of [R.B.] en/of [M. el B.] en/of [M.B.] en/of [N. el F.] en/of [A.H.] en/of [R. al I.] en/of [B.L.] en/of [M. el M.] en/of [Z.T.] en/of [J.W.] en/of een of meer ander(en),

welke organisatie tot oogmerk had het plegen van terroristische misdrijven (zoals bedoeld in artikel 83 van het Wetboek van Strafrecht), te weten (onder meer):

het door geweld of bedreiging met geweld opzettelijk een lid/leden van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal verhinderen een vergadering van (de Tweede Kamer van) de Staten-Generaal bij te wonen en/of daarin vrij en onbelemmerd zijn/haar/hun plicht te vervullen (zoals bedoeld in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk (zoals bedoeld in artikel 83a van het Wetboek van Strafrecht), en/of

de samenspanning tot het in artikel 121 van het Wetboek van Strafrecht omschreven misdrijf (zoals bedoeld in artikel 122 lid 1 van het Wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk, en/of

bedreiging met een terroristisch misdrijf (zoals bedoeld in artikel 285 lid 3 van het Wetboek van Strafrecht), en/of

doodslag, te plegen met een terroristisch oogmerk (zoals bedoeld in artikel 288a van het Wetboek van Strafrecht) en/of

moord (zoals bedoeld in artikel 289 van het Wetboek van Strafrecht), (te) begaan met een terroristisch oogmerk, en/of

het voorhanden hebben van één of meer wapens en/of van munitie van de categorieën II en/of III (zoals bedoeld in artikel 26 lid 1 van de Wet wapens en munitie), (te) begaan met een terroristisch oogmerk en/of met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken (zoals bedoeld in artikel 55 lid 5 van de Wet wapens en munitie), en/of

INLEIDING

Het gedachtegoed van de verdachten, te weten [J.W.] (hierna: [J.W.]), [I.A.] (hierna: [I.A.]), [N. el F.] (hierna: [N. el F.]), [A.H.] (hierna: [A.H.]), [M.F.B.] (hierna: [M.F.B.]), [M. el M.] (hierna: [M. el M.]) en [Y.E.] (hierna: [Y.E.]), heeft in de verschillende stadia van de procedure veel aandacht gekregen, hetgeen heeft geleid tot uitspraken als "Het denken staat terecht". Evenals de rechtbank stelt het hof voorop dat geloven en denken vrij staan, zonder enige beperking. Alleen gedragingen, waaronder begrepen het doen van uitlatingen, het voeren van overleg, het maken van plannen of afspraken en in bepaalde gevallen ook het nalaten waar handelen geboden is, kunnen strafbaar zijn. Daarbij dienen wel de vrijheid van meningsuiting en de vrijheid van godsdienst als uitgangspunt te gelden. Aan deze vrijheden zijn echter beperkingen gesteld, onder meer ter bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Zo staat het niet vrij mensen te beledigen of te bedreigen, in het openbaar aan te zetten tot haat of gewelddadig optreden tegen mensen vanwege onder meer hun godsdienst, levensovertuiging of seksuele gerichtheid, of in het openbaar op te ruien tot strafbare feiten of gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag, dan wel opruiende documenten te verspreiden of ter verspreiding in voorraad te hebben. Ook smalende godslastering in het openbaar is bij wet strafbaar gesteld. Dit samenstel van fundamentele vrijheden en de daaraan gestelde wettelijke beperkingen waarborgt dat mensen van heel verschillende pluimage in ons land in vrijheid en in vrede met elkaar kunnen leven. Het is steeds de rechter die desgeroepen in een concreet geval bepaalt of een uiting onrechtmatig en strafbaar is.

Het hof zal allereerst het wettelijke kader schetsen van hetgeen de verdachten wordt verweten en vervolgens per bestanddeel in het licht van de ter zake ingenomen onderbouwde standpunten ingaan op het juridische kader en de bewijsbaarheid.

In een aantal (gedeelten van) overwegingen van de rechtbank kan het hof zich vinden. Voor zover passend in de overwegingen van het hof, zal het hof deze (gedeelten van) overwegingen van de rechtbank overnemen.

Waar door de verdediging van een of meer andere verdachten onderbouwde standpunten zijn ingenomen die het hof ook in de onderhavige zaak relevant acht, worden die standpunten ook in deze zaak weergegeven en besproken.

Waar dit ten goede komt aan de leesbaarheid zal het hof veelal de term "organisatie", in het enkelvoud, of "groep" gebruiken als één of meer van de in de tenlastelegging omschreven organisaties zijn bedoeld.

Ter bevordering van de leesbaarheid is hier een lijst van veel gebruikte afkortingen opgenomen.

Sr Wetboek van Strafrecht

Sv Wetboek van Strafvordering

AIVD Algemene Inlichtingen- en Veiligheidsdienst

CIE Criminele inlichtingen eenheid

OVC Opname vertrouwelijke communicatie

EVRM Europees Verdrag tot bescherming van de rechten van de mens en de fundamentele vrijheden

WIV Wet op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten.

PREALABELE VERWEREN

Eerst dient een aantal prealabele verweren aan de orde te komen.

Bewijsuitsluitingsverweren

In een aantal zaken zijn door de verdediging bewijsuitsluitingsverweren gevoerd met betrekking tot de ambtsberichten van de AIVD, de CIE-informatie, de OVC-gesprekken en bepaalde getuigenverklaringen waarvan de betrouwbaarheid is betwist. De desbetreffende verweren zal het hof thans in alle zaken aan de orde stellen.

De ambtsberichten van de AIVD en/of de CIE-informatie

Het hof volgt de verdediging in de stelling dat de ambtsberichten van de AIVD en de CIE-informatie niet voor het bewijs mogen worden gebruikt, nu de verdediging hetgeen daaraan ten grondslag ligt, niet heeft kunnen toetsen.

De OVC-gesprekken

Standpunt van de verdediging

De verdediging heeft bewijsuitsluiting van de zogenaamde OVC-gesprekken bepleit op de grond dat het gebruik van de gesprekken in strijd is met het recht op een eerlijk proces als neergelegd in artikel 6 EVRM, in samenhang met de artikelen 8 en 13 EVRM.

Zij heeft daaraan het volgende - zakelijk - ten grondslag gelegd.

Onverminderd de mededeling, bedoeld in het eerste lid, kan van door de diensten verwerkte gegevens voorts slechts mededeling worden gedaan in de gevallen voorzien bij deze wet.

Artikel 38 WIV 2002.

Op een daartoe strekkend verzoek van het daartoe aangewezen lid van het openbaar ministerie wordt inzage gegeven in alle aan de mededeling ten grondslag liggende gegevens die voor de beoordeling van de juistheid van de mededeling noodzakelijk zijn. De artikelen 85 en 86 zijn van overeenkomstige toepassing.

Uit het dossier blijkt het volgende.

Op 5 januari 2005 zijn drie CD-roms - met kopieën van originelen van opnamen van vertrouwelijke communicatie in een pand aan de [adres] - van de AIVD in ontvangst genomen door de teamleiding van het onderzoek RL 8026. Deze CD-roms zijn later uitgewerkt en nadien nog gecorrigeerd door een beëdigd vertaler Arabisch. Uit de uitwerkingen blijkt dat de opnamen gesprekken betreffen die in de periode van 3 tot en met 10 november 2004 werden gevoerd in de woning aan de [adres]. Daar verbleven de verdachten [I.A.] en [J.W.]. Soms verbleven daar ook anderen, van wie stemmen op de opnamen te horen zijn. Deze opnamen duidt het hof aan als OVC-gesprekken.

Algemeen

Voor zover het verweer is gevoerd in andere zaken dan in de zaken van de verdachten [J.W.] en [I.A.], geldt dat de verdachte geen bewoner was van het pand aan de [adres], waar is opgenomen en afgeluisterd, noch een van de gesprekspartners. Er is in die zaken dus geen sprake van een - al dan niet onrechtmatige - inbreuk op de persoonlijke levenssfeer van de verdachte, zodat reeds om die reden geen sprake kan zijn van schending van artikel 8 EVRM. Ook artikel 13 EVRM komt dan dus niet in het geding. Verder wordt verwezen naar hetgeen hierna wordt overwogen.

De verdachten [J.W.] en [I.A.] waren wel deelnemers aan de gesprekken die zijn opgenomen en afgeluisterd, en aldus heeft de overheid zich gemengd in hun privacy.

Deze inbreuk op hun privacy is voorzien bij artikel 25, eerste lid, van de WIV 2002, waarin de bevoegdheid daartoe is neergelegd, en de inbreuk is - onbestreden - ook in een democratische samenleving noodzakelijk te achten, in een aantal van de belangen die in artikel 8, tweede lid, EVRM zijn genoemd.

De uitoefening van deze bevoegdheid (tot het opnemen en afluisteren van communicatie) is indien de AIVD daartoe wil overgaan, slechts mogelijk met toestemming van de betrokken Minister. Uit de memorie van toelichting op de WIV komt naar voren dat het verzoek van het hoofd van de AIVD aan de Minister om die bevoegdheid te mogen uitoefenen aan bepaalde eisen moet voldoen. Een daarvan is dat in het verzoek een redengeving dient te worden gegeven voor de gewenste uitoefening van de desbetreffende bevoegdheid door de dienst. Daarbij dient niet alleen duidelijk te worden gemaakt waarom de desbetreffende persoon of organisatie gelet op de taakstelling van de dienst wordt onderzocht, maar ook waarom juist de inzet van het in het verzoek aangegeven middel wordt verlangd en niet met een minder ingrijpend middel kan worden volstaan. Aan de hand van die gegevens moet de Minister in staat zijn een verantwoorde beslissing te nemen omtrent een eventuele toestemming.

Bij de invoering van de WIV 2002 is tevens de Commissie van Toezicht op de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten opgericht. Deze onafhankelijke commissie houdt onder meer toezicht op de rechtmatigheid van de uitvoering van de taken van de AIVD. Uit de memorie van toelichting blijkt dat deze commissie is opgericht naar aanleiding van de jurisprudentie van het Europees hof en de bestuursrechter inzake de artikelen 8 en 13 EVRM. Uit hoofdstuk 6 van de WIV 2002 blijkt dat de commissie gevraagd, maar ook ongevraagd, advies geeft over haar bevindingen aan de Minister. De commissie heeft diverse uitgebreide bevoegdheden zoals inzage in alle verwerkte gegevens en het verrichten van onderzoeken en het doen van steekproeven. Ook blijkt daaruit dat de Nationale Ombudsman naar aanleiding van klachten onderzoek doet naar het functioneren van de AIVD.

De Tweede Kamer heeft ten behoeve van de parlementaire controle op de inlichtingen- en veiligheidsdiensten een Commissie voor de Inlichtingen- en Veiligheidsdiensten ingesteld, waaraan de Minister verantwoording aflegt over zaken betreffende de AIVD die niet in het openbaar worden behandeld. In de memorie van toelichting is voorts te lezen dat ook de strafrechter als "daadwerkelijk rechtsmiddel" kan fungeren.

Bij de rechter-commissaris zijn [Getuige 1], recherche officier van justitie en voormalig landelijk terreurofficier van justitie, [Getuige 2], plaatsvervangend hoofd van de AIVD, en [Getuige 3], hoofd van de AIVD, als getuige gehoord en is de verdediging in de gelegenheid geweest hen te ondervragen. Deze getuigen waren op grond van de artikelen 85 en 86 van de WIV 2002 gebonden aan hun geheimhoudingsplicht en konden slechts beperkt op vragen van de verdediging antwoord geven. Uit de verklaring van de [Getuige 2] blijkt echter dat het hoofd van de AIVD een verzoek aan de Minister heeft gedaan om toestemming voor het afluisteren in het pand aan de [adres]. Er is in dat pand afgeluisterd. De getuige heeft voorts verklaard dat als er wordt afgeluisterd, dit altijd op last van de Minister gebeurt. Die last is er volgens hem altijd. Tevens heeft de getuige verklaard dat het verzoek om toestemming door het hoofd van de dienst inzicht geeft in de bronnen en werkwijze van de dienst en derhalve niet wordt verstrekt. De [Getuige 1] heeft de procedure rondom de ambtsberichten en het verstrekken van informatie door de AIVD aan het openbaar ministerie uiteengezet en verklaard dat hij in deze zaak alle onderliggende stukken heeft bekeken en dat hij geen opmerkelijke omstandigheden heeft aangetroffen.

Tussenoordeel

Het hof is van oordeel dat toetsing door de strafrechter van de rechtmatigheid van de verkrijging van de door de AIVD aan justitie verstrekte informatie, met name gelet op het eigen stelsel van controlemogelijkheden in de WIV 2002, beperkt dient te blijven tot die gevallen waarin sterke aanwijzingen bestaan dat het gaat om informatie die is verkregen met een disproportionele inbreuk op, en dus schending van, de fundamentele rechten van de verdachte. In aanmerking nemend hetgeen hiervóór is overwogen, is het hof van oordeel dat in de onderhavige zaak dergelijk sterke aanwijzingen niet aanwezig zijn. Het hof ziet geen enkele aanleiding te twijfelen aan de woorden van de hiervóór genoemde getuigen, en gaat ervan uit dat de desbetreffende gesprekken conform de regeling van de WIV 2002 zijn opgenomen en afgeluisterd.

Ook overigens zijn er geen feiten en omstandigheden aannemelijk geworden die meebrengen dat zich een schending van artikel 8 EVRM heeft voorgedaan.

Voorts geldt dat in de WIV 2002 een voorziening is getroffen voor de gegevensuitwisseling van de AIVD met het openbaar ministerie. In het onderhavige geval is gebleken dat in een periode waarin onder leiding van het openbaar ministerie een opsporingsonderzoek plaatsvond naar een aantal verdachten, deze verdachten gelijktijdig ook onderwerp van onderzoek waren van de AIVD. Geen rechtsregel staat er in een dergelijk geval aan in de weg dat het openbaar ministerie de AIVD verzoekt de bij die dienst berustende gegevens te overhandigen aan het openbaar ministerie. In het bijzonder is niet gebleken dat het openbaar ministerie heeft gehandeld met enig onzuiver oogmerk, in het bijzonder ook het oogmerk de wettelijke bepalingen over het opnemen en afluisteren van gesprekken in het Wetboek van Strafvordering te omzeilen. Aldus kan niet worden gezegd dat het openbaar ministerie heeft gehandeld met een doelbewuste en grove veronachtzaming van de rechten van de verdachte.

Toetsbaarheid

De verdediging is uitgebreid in de gelegenheid geweest de opnamen met daarop de OVC-gesprekken te beluisteren.

De verdachte heeft in eerste aanleg en in hoger beroep de gelegenheid gehad zijn visie op de gespekken te geven. Ter terechtzitting in eerste aanleg heeft [Getuige 4] als getuige-deskundige verklaard over de aard van de opnamen. Hij heeft in dat kader onder meer verklaard over bromtonen die op de opnamen te horen zijn en daarover een uitleg gegeven. Hij heeft verklaard dat een en ander vanuit zijn expertise authentiek leek en dat de door de microfoon geregistreerde frequentie bijna niet te manipuleren is.

Zoals hiervóór overwogen zijn [Getuige 1], [Getuige 3] en [Getuige 2] voornoemd bij de rechter-commissaris gehoord. [Getuige 1] heeft onder meer verklaard dat naar zijn idee alle audio is verstrekt die verstrekt kon worden en [Getuige 3] heeft verklaard dat er weliswaar een selectie van de OVC-gesprekken is verstrekt, doch dat elk gesprek dat is verstrekt, integraal is verstrekt. Hij heeft voorts verklaard dat het enige selectiecriterium om gesprekken als relevant te beoordelen de staatsveiligheid is.

Er is geen enkele aanwijzing in het dossier aanwezig dat er - zoals de verdediging stelt - vanaf september 2004 is afgeluisterd. De OVC-gesprekken die aan het dossier zijn toegevoegd, beslaan ongeveer twintig uur in de periode van 3 tot en met 10 november 2004. Deze twintig uur betreffen voornamelijk de periode rondom de inzet van het arrestatieteam. De verdachten [J.W.] en [I.A.] zijn, in hun eigen zaak als verdachten en in de andere zaken als getuigen, in de gelegenheid geweest te verklaren wat er voorafgaand aan of na afloop van de gesprekken die aan het dossier zijn toegevoegd, is gebeurd of gezegd in de desbetreffende woning.

De OVC-gesprekken zijn, voor zover zij niet in het Nederlands werden gevoerd, vertaald door tolken. In de uitwerking is aangegeven wanneer de tolken onduidelijkheden zijn tegengekomen of iets niet hebben verstaan. Uit het proces-verbaal herbeoordeling OVC van 24 augustus 2005 blijkt voorts dat de OVC-gesprekken bovendien op CD-rom aan drs. [vertaler], beëdigd vertaler Arabisch, zijn overgelegd. Voorts blijkt dat laatstgenoemde de OVC-gesprekken vervolgens heeft beluisterd en gecorrigeerd. De gecorrigeerde versie is aan het dossier toegevoegd. De verdediging is in de gelegenheid geweest naar voren te brengen op welke punten zij de vertaling niet juist acht.

Slotsom

Het hof is gelet op het voorgaande van oordeel dat de verdediging in voldoende mate de gelegenheid heeft gekregen om het door de AIVD aan het openbaar ministerie overgedragen materiaal op zijn betrouwbaarheid te toetsen.

Het hof acht de OVC-gesprekken voldoende betrouwbaar, met uitzondering van die gedeelten waar de tolken en/of [vertaler] voornoemd onduidelijkheden hebben gemeld, of waar onduidelijkheden bestaan als gevolg van de kwaliteit van de opnamen.

Ook overigens zijn geen feiten of omstandigheden gebleken of aannemelijk geworden die meebrengen dat zich enige ongeoorloofde inbreuk op de rechten van de verdachte heeft voorgedaan.

Nu het hof in staat is te beoordelen of zich een schending van artikel 8 EVRM dan wel enige andere schending van de rechten van de verdachten heeft voorgedaan, en het hof als "daadwerkelijk rechtsmiddel" fungeert, kan er evenmin sprake zijn van een schending van artikel 13 EVRM.

Dit alles brengt mee dat er evenmin sprake is van schending van artikel 6 EVRM.

De gesprekken kunnen derhalve in zoverre het hof ze betrouwbaar acht, meewerken voor een eventuele bewijsvoering. Hetgeen overigens door de verdediging in dit verband naar voren is gebracht, maakt dat niet anders.

Het verweer wordt verworpen.

ORGANISATIE

Wettelijk kader (criminele) organisatie

Aan alle verdachten wordt verweten dat zij vanaf 1 mei 2003 tot en met 10 november 2004 hebben deelgenomen aan een organisatie die tot oogmerk heeft misdrijven te plegen. Dit is strafbaar gesteld in artikel 140 Sr.

Artikel 140, eerste lid, Sr luidt (en luidde in de in de tenlastelegging bedoelde perioden):

Deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie.

Aan deze strafbaarstelling ligt de gedachte ten grondslag dat de openbare orde beschermd dient te worden tegen organisaties die beogen misdrijven te plegen. Het gaat hier om een zelfstandig strafbaar feit. Het doet er niet toe of de misdrijven waarop de organisatie het oog heeft zijn gepleegd dan wel pogingen daartoe zijn ondernomen of zelfs maar strafbare voorbereidingen daartoe zijn getroffen. Evenmin is van belang of een deelnemer aan de organisatie heeft meegedaan aan misdrijven die door andere deelnemers daaraan zijn gepleegd (of zijn gepoogd te plegen of voorbereid). Niet is vereist dat een deelnemer aan de organisatie enige vorm van opzet heeft gehad op de door de organisatie beoogde concrete misdrijven of van enig concreet misdrijf wetenschap heeft gehad. Een persoon is strafbaar louter vanwege zijn deelneming aan die organisatie.

Aan alle verdachten wordt tevens verweten dat zij vanaf 10 augustus 2004 tot en met 10 november 2004 hebben deelgenomen aan een organisatie die tot oogmerk heeft terroristische misdrijven te plegen. Dit is strafbaar gesteld in artikel 140a Sr, ingevoegd bij gelegenheid van de inwerkingtreding van de Wet terroristische misdrijven op 10 augustus 2004.

Artikel 140a, eerste lid, Sr luidt (en luidde in de in de tenlastelegging bedoelde periode):

Deelneming aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van terroristische misdrijven, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste vijftien jaren of geldboete van de vijfde categorie.

Deze wet geeft uitvoering aan het kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie inzake terrorismebestrijding van 13 juni 2002. In artikel 83 Sr is bepaald wat onder een terroristisch misdrijf moet worden verstaan. Dit zijn onder meer enkele 'gewone' misdrijven, indien deze begaan zijn met een terroristisch oogmerk. Artikel 83a Sr bepaalt vervolgens in welke gevallen sprake kan zijn van een terroristisch oogmerk. Ook hier geldt dat een persoon strafbaar is louter vanwege zijn deelneming aan die organisatie.

Bij de behandeling van het wetsvoorstel terroristische misdrijven is herhaaldelijk aandacht besteed aan de vraag of de uitleg die in de jurisprudentie van de Hoge Raad wordt gegeven aan organisatie als bedoeld in artikel 140 Sr en daarmee in het voorgestelde artikel 140a Sr, niet te beperkt is, gelet op de beschrijving van "gestructureerde vereniging" zoals die wordt gegeven in artikel 2 van het aan het wetsvoorstel ten grondslag liggende kaderbesluit van de Raad van de Europese Unie, te weten:

Met "gestructureerde vereniging" wordt gedoeld op een vereniging die niet toevallig tot stand is gekomen met het oog op een onverwijld te plegen strafbaar feit en waarbij niet noodzakelijkerwijs sprake is van formeel afgebakende taken van de leden, noch van continuïteit in de samenstelling of een ontwikkelde structuur.

In de memorie van toelichting bij de Wet terroristische misdrijven is evenwel met zoveel woorden vermeld dat de bestanddelen 'organisatie', 'oogmerk op het plegen van misdrijven' en 'deelneming' op dezelfde wijze moeten worden uitgelegd als gebeurt in de rechtspraak over artikel 140 Sr. Het hof zal het kaderbesluit dan ook niet betrekken bij interpretatievragen met betrekking tot deze bestanddelen en ook overigens geen aansluiting zoeken bij mogelijke bedoelingen van de internationale wetgever.

Nieuw is wel dat in artikel 140a Sr sprake is van een dubbel oogmerk: de organisatie moet het oogmerk hebben op het plegen van misdrijven met een terroristisch oogmerk.

Onderbouwde standpunten van de verdediging

Door de verdediging zijn met betrekking tot het bestanddeel organisatie - kort en zakelijk weergegeven - de volgende onderbouwde standpunten ingenomen.

Het arrest van de Hoge Raad in deze zaak moet zo worden gelezen dat slechts het door het gerechtshof Den Haag geformuleerde vereiste van individuele druk of gebondenheid aan gemeenschappelijke regels en een gemeenschappelijke doelstelling te strikt was. Het vereiste van gemeenschappelijke regels en een gemeenschappelijke doelstelling, op zichzelf genomen, blijft bestaan, niet zozeer in de zin van morele verplichtingen, maar op zijn minst in de zin van structurerende patronen. Het arrest van het gerechtshof Den Haag kan dan ook worden overgenomen met verwijdering van de door de Hoge Raad gewraakte passage, waarbij ervan uit moet worden gegaan dat het woordje "eerst" een kennelijke verschrijving betreft.

In casu is sprake van een groep mensen die een netwerk vormden met onvoldoende organisatorische substantie om te kunnen spreken van een organisatie als bedoeld in artikel 140 (a) Sr. Het is best mogelijk dat een enkeling bepaalde doelstellingen had, maar de groep had geen enkele organisatorische substantie.

Men kende elkaar, men deelde interesse in de islam, men sprak daarover met elkaar, men las erover en men wisselde onderling geschriften uit, slechts zeer ten dele passages bevattende van discriminatoire of tot haat aanzettende aard. Uit niets blijkt dat juist deze passages de groep bonden of dat de groep vond dat deze passages geopenbaard moesten worden. Integendeel vond de bespreking juist in beperkte kring plaats.

Aanvankelijk - in eerste aanleg - lag de focus van het openbaar ministerie op geweld als doelstelling en bindende factor van de groep, vervolgens - in hoger beroep - op opruien en tot haat aanzetten. Dat is opmerkelijk nu een essentieel bestanddeel van deze delicten de openbaarheid is, terwijl vóór de aanhouding niemand van deze groep had gehoord. Ook de in de brief van [M.B.] bij de USB-stick vervatte aansporing tot verspreiding wijst erop dat de groep niet reeds was gericht op verspreiding van een bepaald gedachtegoed. Genoemde delicten kunnen dan ook niet de bindende factor hebben gevormd.

Ook ten aanzien van de samenstelling en structuur van de groep heeft het openbaar ministerie diverse malen zijn standpunt gewijzigd. Daaruit moet worden afgeleid dat deze ook voor het openbaar ministerie niet vast staan.

De ideologie van de groep is door het openbaar ministerie ook als bindmiddel beschouwd. Dat er sprake was van een bepaalde ideologie baseert het openbaar ministerie op de inhoud van documenten en op denkbeelden van prominente betrokkenen, met name [M.B.] en [R. al I.]. Hoewel het uitgangspunt - er is geen God naast Allah - voor iedereen hetzelfde was, werden deze denkbeelden niet gedeeld door alle leden van de groep, er was ruimte voor verschil van mening, dus er was geen sprake van één ideologie. Dat bij deze en gene een versie van de Maktaba Kubra is aangetroffen, kan niet gelden als bouwsteen voor een organisatie.

De verklaring van [S.A.] (hierna: [S.A.]) ter terechtzitting in eerste aanleg van 21 december 2005, luidende " U vraagt mij of wij er een specifieke geloofsovertuiging op na houden. Ja, de Tawheed. Wij verwerpen jullie, jullie systeem, wij haten jullie", kan niet dienen als bewijs voor het bestaan van een organisatie of van een bindmiddel, nu [S.A.] ter terechtzitting in hoger beroep van 12 juni 2007 bij het gerechtshof Den Haag heeft verklaard dat hij van "wij" sprak terwijl hij alleen zichzelf bedoelde, hetgeen in het Arabisch niet ongebruikelijk zou zijn.

Het gaat om een tamelijk divers groepje van personen met deels wel en deels niet samenlopende opvattingen en gedeeltelijk overeenkomende interessen. Op grond daarvan kan niet van een organisatie worden gesproken. Van dit groepje wordt een criminele organisatie gemaakt op basis van een grotendeels verondersteld gedachtegoed, hetgeen nooit zou zijn gebeurd als niet zo'n commotie was veroorzaakt door de moord op Theo van Gogh.

De bindende factor waren [M.B.] en diens woning als plek van samenkomst. Er werd onder meer over de islam gesproken, waarbij een leidende rol van [R. al I.] niet valt te distilleren. Er was in meerdere of mindere mate onderling contact, hetgeen niet vreemd is nu men was opgegroeid in dezelfde buurt en dezelfde (moslim-)achtergrond had.

De bijeenkomsten vonden niet geregeld plaats, er waren geen vaste deelnemers, geen vaste onderwerpen, geen overlegstructuur, geen intern sanctiesysteem, geen rolverdeling of werkverdeling, geen druk, geen agenda, geen afspraken, geen gemeenschappelijke regels en geen gemeenschappelijk doel. Her en der op hetzelfde adres komen en daar over een bepaalde geloofsstroming praten met andere aanwezigen, terwijl niet iedereen de anderen kent, er geen hiërarchie is en de gang van zaken daar geen vaste procedure kent, volstaat niet om van voldoende organisatorische substantie te spreken.

De MSN-groep MuwahhidinDeWareMoslims was algemeen toegankelijk. Dat een aantal van de verdachten lid was van deze MSN-groep onderstreept niet het groepsverband, nu het bewijs dat de MSN-groep door dan wel ten behoeve van de groep is aangemaakt, ontbreekt.

Juridisch kader

Volgens bestendige jurisprudentie moet onder een organisatie als bedoeld in artikel 140 (en dus ook 140a) Sr worden verstaan:

Een samenwerkingsverband met een zekere duurzaamheid en structuur tussen de verdachte en tenminste één andere persoon. Niet is vereist dat daarbij komt vast te staan dat een persoon om als deelnemer aan die organisatie te kunnen worden aangemerkt moet hebben samengewerkt met, althans bekend moet zijn geweest met alle andere personen die deel uitmaken van de organisatie of dat de samenstelling van het samenwerkingsverband steeds dezelfde is.

Aanwijzingen voor het bestaan van een dergelijk samenwerkingsverband kunnen bijvoorbeeld zijn gemeenschappelijke regels, het voeren van overleg, gezamenlijke besluitvorming, een taakverdeling, een bepaalde hiërarchie en/of geledingen. Dit zijn echter geen constitutieve vereisten om van een samenwerkingsverband te kunnen spreken. Evenmin is vereist dat het samenwerkingsverband steeds uit dezelfde personen bestaat of dat alle deelnemers elkaar kennen.

In concreto heeft de Hoge Raad in de onderhavige zaak geoordeeld dat het gerechtshof Den Haag een te beperkte reikwijdte heeft gegeven aan de maatstaf van gestructureerdheid en duurzaamheid van het samenwerkingsverband door te eisen dat "binnen die groep gemeenschappelijke regels en een gemeenschappelijke doelstelling hebben bestaan, waaraan de individuele leden gebonden waren en door welke gemeenschappelijkheid op die leden een zekere druk kon worden uitgeoefend zich aan die regels te houden en aan die doelstelling gebonden te achten".

In zijn conclusie in de onderhavige zaak merkt de advocaat-generaal (AG) bij de Hoge Raad (onder 27 en 28) het volgende op:

Naarmate samenwerking inniger en duurzamer is, zal eerder aan het vereiste van een samenwerkingsverband met een zekere structuur zijn voldaan. Het duidelijkst springt dat in het oog wanneer wordt bedacht dat ook twee personen duurzaam en gestructureerd, dat wil zeggen, gericht op een bepaald doel, kunnen samenwerken zonder dat hun samenwerking verder is gestructureerd in afspraken. Een dergelijk samenwerkingsverband kan toevallig en in de loop der tijd ontstaan omdat men "werkendeweg"ontdekt dat men een gezamenlijk doel heeft waarvan de realisering met duurzame samenwerking gediend is. Zo'n samenwerkingsverband is niet afhankelijk van regels, uitdrukkelijke afspraken of hiërarchische verhoudingen, maar kan heel wel duurzaam zijn en aan het werken aan een gemeenschappelijk doel een bepaalde structuur ontlenen.

Is van een lossere vorm van samenwerking sprake - geen vaste deelnemers aan het samenwerkingsverband, de deelnemers kennen elkaar maar ten dele - dan zal met name het vereiste van het samenwerkingsverband kunnen meebrengen dat ook de onderlinge verhouding tussen de deelnemers of - zoals in het hierna te noemen geval - enkele daarvan aan het samenwerkingsverband enige structuur geeft.

Met verwijzing naar HR 22 januari 2008, LJN BB7134, merkt de AG op dat de Hoge Raad het feit dat twee personen van een groep gedurende ongeveer dezelfde tijd in gestructureerd verband hebben samengewerkt, kennelijk voldoende acht om ook de overige personen van die groep te beschouwen als behorend tot de organisatie, zonder dat van hen een dergelijke structuur in de samenwerking wordt vastgesteld.

De aangehaalde opmerkingen van de AG acht het hof juist en neemt het hof als uitgangspunt.

Feitelijke invulling

Binnen het hiervóór geschetste juridische kader zal het hof bezien of en in hoeverre de verdachten moeten worden aangemerkt als behorend tot organisaties als bedoeld in artikel 140 en 140a Sr. Het oogmerk van die organisaties blijft daarbij voorshands buiten beschouwing, evenals de vraag of, en zo ja, welke, verdachten daaraan hebben deelgenomen.

Op grond van de verklaringen van een aantal van hen, alsmede van een aantal getuigen, zoals [A. el M.], [A.A.] en [M.C.], staat het volgende vast. Alle verdachten, alsmede de eveneens in de tenlastelegging genoemde [N.A.] (hierna: [N.A.]), [Z.A.] (hierna: [Z.A.]), [R.B.] (hierna: [R.B.]), [M. el B.] (hierna: [M. el B.]), [Z.T.] (hierna: [Z.T.]), [S.A.], [M.B.] en [R. al I.], waren min of meer regelmatige bezoekers van bijeenkomsten die regelmatig werden gehouden in de woning van één van hen, [M.B.], aan de [adres], waar zij in kleiner of groter verband met elkaar spraken over onder meer het geloof en de politiek, onder meer aan de hand van teksten. Daarbij werd gebruik gemaakt van laptops waarop ook films van onthoofdingen en slachtingen werden getoond. Wanneer genoemde [R. al I.] aanwezig was gaf hij uitleg over zijn opvatting van de islam, waarin een nauwe uitleg van het begrip Tahweed (de enigheid van God) centraal stond. Bij afwezigheid van [R. al I.] waren er anderen, kennelijk gevorderde volgelingen zoals [M.B.] en [N. el F.], die in dezelfde opvatting van de islam onderwezen. [R. al I.] heeft hierin ook onderwezen tijdens dergelijke bijeenkomsten in Schiedam. In oktober 2003 daarnaar gevraagd vergeleek hij zijn optreden met dat van een christelijk evangelist. Het beeld van een catecheet die zijn catechisanten in opeenvolgende bijeenkomsten schoolt, komt ook naar voren uit de geluidsopnamen van de huiskamerbijeenkomsten, die zich in het dossier bevinden.

Bij een aantal verdachten werden documenten aangetroffen, die de deskundige Peters heeft aangeduid als scholingsteksten. Hij acht het zeer aannemelijk dat deze gebruikt werden bij de huiskamerbijeenkomsten. Ook zijn bij verdachten lesaantekeningen aangetroffen en cassettebandjes met oproepen tot de gewelddadige jihad.

Bij vrijwel alle verdachten werden geschriften van [M.B.] aangetroffen. Deze geschriften geven blijk van een zeer nauwe opvatting van het begrip Tahweed, waarbij de gewelddadige jihad wordt gepredikt. In zijn verklaring als getuige ter terechtzitting van het gerechtshof Den Haag van 9 mei 2007 heeft [M.B.] opgegeven volledig achter de inhoud van deze geschriften te staan. Het hof leidt uit zijn verklaring en overigens uit de inhoud van het dossier af dat het aan deze geschriften ten grondslag liggende gedachtegoed een belangrijke rol heeft gespeeld tijdens de bijeenkomsten in zijn woning.

Ook werden bij een aantal verdachten dezelfde Nederlandse teksten van anderen dan [M.B.] aangetroffen en versies van de Maktaba Kubra. Hoewel de inhoud daarvan (grotendeels) slechts aan de hand van de rapporten van de deskundige Peters van 19 augustus 2005 en 13 september 2007 kan worden beoordeeld, zoals door hem nader toegelicht ter terechtzitting in eerste aanleg en in het eerste hoger beroep, bij het gerechtshof Den Haag, wijst het voorhanden hebben van deze documenten, (mede) gelet op de inhoud ervan, in ieder geval op een grote belangstelling voor de uitleg van de islam en meer in het bijzonder de gewelddadige aspecten rond die uitleg.

Op de bij een aantal verdachten inbeslaggenomen computers bevond zich een overweldigende hoeveelheid geluids- en beeldmateriaal met reportages, verslagen en beelden van onderdrukking van moslims en van de training en krijgsverrichtingen van jihadstrijders. Volgens de deskundige Peters worden deze beelden gebruikt om de jihad te rechtvaardigen en tot jihad op te roepen. Hij noemt dit typisch materiaal dat gebruikt kan worden voor scholing en rekrutering (voor jihad). Tijdens de huiskamerbijeenkomsten werd dit soort materiaal vertoond, bekeken en beluisterd, kennelijk met dit doel. Overigens valt op dat de bij de verdachten in gebruik zijnde computers en andere gegevensdragers veel overeenkomsten in bestandsstructuren (zoals bij de Maktaba Kubra) bevatten, hetgeen duidt op onderlinge uitwisseling van bestanden en coördinatie daarbij. Aan het voorgaande doet niet af dat de deskundige Peters slechts een beperkt deel van de in beslag genomen bestanden ook qua inhoud heeft kunnen onderzoeken. Voorts valt op dat een aantal van de verdachten op of rond dezelfde datum lid is geworden van de MSN-groep MuwahhidinDeWareMoslims.

De contouren van een groep, die meer is dan een toevallige verzameling individuen, worden hiermee zichtbaar: de bijeenkomsten vonden regelmatig plaats, er was vanaf eind 2002 een vaste plek van samenkomst (de woning van [M.B.]), er was een gastheer ([M.B.]), er waren min of meer vaste aanwezigen. De aanwezigen kwamen regelmatig niet zomaar bijeen, maar werden geschoold door een ervaren leraar ([R. al I.]) of een gevorderde volgeling, mede aan de hand van scholingsteksten en met het gebruik van een laptop als leermiddel. Binnen deze groep werden geschriften uitgewisseld waarin op godsdienstige gronden de democratische rechtsorde wordt verworpen en de jihad, in de betekenis van de gewapende strijd, en het martelaarschap verheerlijkt. Gezien de onderlinge verspreiding van deze geschriften acht de deskundige Peters het aannemelijk dat leden van de groep zich bezighielden met de bestudering en mogelijk ook het vertalen en samenstellen van geschriften. Maar ook afgezien daarvan, vormt de onderlinge uitwisseling een aanwijzing voor structurele samenwerking binnen de groep. Dit geldt ook ten aanzien van de uitwisseling van cassettebandjes en computerbestanden waarin de jihad wordt verheerlijkt.

Op 2 oktober 2003 voerden [J.W.] en [S.A.] een chatgesprek over het ronselen van personen voor trainingen voor de jihad. Daarin wees [S.A.] [J.W.] terecht omdat deze niet de juiste mensen ("alleen maar grappenmakers") naar hem toestuurde en door zijn gepraat de hele groep in gevaar bracht. Ook dit duidt op een gestructureerde samenwerking. Hierbij verdient opmerking dat dit chatgesprek gelet op de inhoud, waaronder de reactie van [S.A.], geenszins wijst op alleen maar "fantasie" of "stoerdoenerij", zoals [J.W.] in het algemeen met betrekking tot de door hem gevoerde chatgesprekken heeft gesteld.

Een aanwijzing voor de aanwezigheid van een gestructureerd samenwerkingsverband kan voorts gevonden worden in de lijstjes waarop is aangetekend wie van de groepsleden in welke maand een financiële bijdrage had gegeven voor de vrouw van [S.A.], die op dat moment was gedetineerd. Hieruit blijkt een bijzondere loyaliteit tussen de leden van de groep, waaraan zij binnen de groep op een georganiseerde manier vorm gaven. Het hof geeft hiermee overigens geen oordeel over de vraag of deze geldelijke ondersteuning moet worden gezien als een deelnemingshandeling.

Ter terechtzitting van de rechtbank van 21 december 2005 werd [S.A.] als getuige gehoord. Gevraagd wat hem en de anderen, die hij allemaal kende, bond en of zij er een specifieke geloofsopvatting op na houden, antwoordde hij eerst: "De Tawheed" , om daaraan toe te voegen: "Wij verwerpen jullie, jullie systeem, wij haten jullie" en "de islam is ook politiek" en "Jihad is voor mij iets moois". Hieruit blijkt van een gezamenlijk gedachtegoed van de groep, waarbij in het midden kan blijven of dit gedachtegoed door alle verdachten in dezelfde mate werd gekoesterd. Waar de verdediging stelt dat [S.A.] hier alleen voor zichzelf gesproken heeft en "wij" dus moet worden gelezen als "ik", wijst het hof op de aan de uitspraak van [S.A.] voorafgaande vraag, waarin uitdrukkelijk de binding tussen hem en de anderen aan de orde wordt gesteld. Het kan dan ook niet zo zijn dat hij hier uitsluitend op zichzelf doelde. Evenmin is aannemelijk geworden dat [S.A.], zoals de verdediging suggereert, heeft bedoeld te zeggen dat hij het ongeloof haat, maar niet de persoon zelf. Door de door [S.A.] gekozen bewoordingen kan het niet anders zijn dan dat hij niet alleen heeft gedoeld op het ongeloof ("systeem"), maar ook op de personen ("jullie") die in dat systeem leven.

Vlak vóór de moord op Theo van Gogh overhandigde [M.B.], ervan overtuigd dat hij als martelaar zou sterven, een envelop met daarin zijn nalatenschap - een USB-stick met daarop een aantal geschriften - aan [R.B.]. De geadresseerde was [Z.T.]. Onderdeel van de nalatenschap was een nog niet eerder gepubliceerde "Open Brief aan het Nederlandse Volk". [M.B.] schreef [Z.T.] dat hij de beslissing over de verspreiding van deze brief overliet aan "jullie broeders" en adviseerde hun hierover een "sjoera" - vergadering - te beleggen. Met "jullie broeders" kan [M.B.] niet anders bedoeld hebben dan een groep waarvan hij deel uitmaakte en die zou voortbestaan na zijn overlijden. Die door hem bedoelde groep moest in een vergadering overleggen over de voors en tegens van de publicatie van deze open brief - door de deskundige Peters een oorlogsverklaring aan het Nederlandse volk genoemd -, kennelijk een lastig punt waarover de groep gezamenlijk tot een beslissing moest komen. Deze brief aan [Z.T.] vormt de bevestiging van wat al bleek uit de eerder genoemde aanwijzingen, namelijk dat zich hier voordoet een groep waarvan de deelnemers participeren in een duurzame onderlinge samenwerking.

Conclusie

De conclusie moet dan ook zijn dat de leden van de groep zich met elkaar verbonden voelden door een gemeenschappelijke geloofsovertuiging, dat zij daarin systematisch werden geschoold en dat binnen de groep gestructureerde activiteiten plaatsvonden, die erop gericht waren elkaar in die overtuiging te versterken en de geesten rijp te maken voor deelneming aan de jihad. Dat er tussen de leden van de groep verschil was in de intensiteit van de onderlinge contacten en in de mate van betrokkenheid bij en aanvaarding van het radicaal fundamentalistische gedachtegoed, doet daaraan niet af, nu in ieder geval kan worden vastgesteld dat er sprake was van een gedeelde bijzondere belangstelling voor dat gedachtegoed.

Op grond van het voorgaande, in onderling verband en onderlinge samenhang bezien, komt het hof tot het oordeel dat de verweren van de verdediging met betrekking tot het bestaan van een organisatie of organisaties moeten worden verworpen en dat hier aanwezig is een samenwerkingsverband of samenwerkingsverbanden van voldoende structuur en duurzaamheid om te kunnen spreken van een organisatie of organisaties in de betekenis die daaraan in de rechtspraak over artikel 140 Sr is gegeven, welke betekenis ook voor de toepassing van artikel 140a Sr moet worden aangenomen. Deze organisatie of organisaties zullen hierna ook wel de groep worden genoemd, of, in het enkelvoud, de organisatie, ook als het om meer dan één organisatie gaat. De groep bestond vanaf in ieder geval mei 2003. Alle verdachten alsmede de overige in de tenlastelegging genoemde personen - met uitzondering van [O.A.L.] en [B.L.] (hierna: [B.L.]), van wier betrokkenheid bij de groep onvoldoende is gebleken - zijn vanaf mei 2003 (en vóór 9 augustus 2004) tot de groep gaan behoren en daarvan in de in de tenlastelegging, onder 2, genoemde periode lid gebleven.

OOGMERK: het plegen van misdrijven en/of terroristische misdrijven

De misdrijven van 46, 96, 121, 122, 157, 205, 287 en 289 Sr en 26 Wet wapens en munitie

De rechtbank heeft, uitgaande van de tenlastelegging zoals die in de eerste aanleg luidde, als volgt geoordeeld over bepaalde onderdelen van de in die tenlastelegging onder 1, 2A en 2B neergelegde omschrijving van het oogmerk van de in die tenlastelegging bedoelde organisatie, voor zover thans van belang en samengevat en voor zover het hof zich met dat oordeel kan verenigen.

Naar aanleiding van ambtsberichten van de AIVD van oktober 2003 is een strafrechtelijk onderzoek begonnen waarin onder anderen de verdachten [I.A.], [J.W.] en [M.F.B.], alsmede [S.A.] en [R. al I.], zijn aangehouden en huiszoekingen zijn gedaan, onder meer in de woningen van de verdachte [A.H.] en van [M.B.], waarbij ook een 'testament' van de verdachte [N. el F.] werd aangetroffen. Op grond van dat strafrechtelijke onderzoek en het onderzoek dat in de onderhavige strafzaken, vanaf november 2004, is verricht, valt te concluderen dat wettig en overtuigend bewijs ontbreekt voor de stelling dat een netwerk van jonge radicale moslims betrokken was bij voorbereidingen van een terroristische actie en dat er evenmin bewijs voor is dat de toen aangehouden verdachten of andere leden van de 'groep' een dergelijke actie beraamden.

Deels is vast komen te staan, deels ten minste aannemelijk geworden: dat de verdachten [I.A.] en [J.W.] in de zomer van 2003 in Pakistan een trainingskamp hebben bezocht; dat [S.A.] en de verdachte [J.W.] in de periode september-oktober 2003 bezig waren personen te ronselen voor training voor de gewelddadige jihad; en dat [Z.T.] en de verdachte [J.W.] in december 2003 naar Pakistan zijn gereisd om een trainingskamp te bezoeken, hetgeen beiden tegenover hun familie hadden verzwegen. Een en ander kan echter ook niet bijdragen aan het bewijs dat de groep tot oogmerk had het plegen van misdrijven, want werving voor gewapende strijd is pas vanaf 10 augustus 2004 strafbaar geworden.

Ook de bij [S.A.] in het voorjaar van 2004 aangetroffen onderdelen van vuurwapens, stoffen waarmee een explosief zou kunnen worden vervaardigd en gegevens over mogelijke doelwitten van een aanslag, alsmede de rechterlijke vaststelling dat [S.A.] terroristische intenties had, kan niet bijdragen aan het bewijs dat de groep tot oogmerk had het plegen van misdrijven; in dit geval omdat er geen aanknopingspunt is om aan te nemen dat dit meer was dan een eenmansactie van [S.A.], zij het dat de verdachte [I.A.] er mogelijk van op de hoogte was.

Op 2 november 2004 is Theo van Gogh vermoord, naar vast is komen te staan door [M.B.]. Hoewel de rechters die [M.B.] ter zake daarvan berecht hebben, van oordeel waren dat er aanwijzingen zijn dat [M.B.] daarbij hulp heeft gekregen van anderen, met name van leden van de groep waartoe de verdachten in de onderhavige strafzaken behoorden, is er geen wettig en overtuigend bewijs voor dat [M.B.] die hulp heeft gekregen dan wel dat leden van de groep vóór de moord wisten van [M.B.]'s voornemen die moord te plegen.

Op 10 november 2004 heeft de verdachte [J.W.] een handgranaat gegooid naar leden van het arrestatieteam dat hem en de verdachte [I.A.] wilde aanhouden in [J.W.]' woning in de [adres]. [J.W.] had toen sinds enkele weken die granaat en drie andere granaten in zijn bezit en [I.A.] was daarmee bekend. [Z.T.] is enkele dagen vóór 10 november 2004 aanwezig geweest bij gesprekken over de arrestatie die [J.W.] en [I.A.] verwachtten, en over met het oog daarop te nemen maatregelen, waaronder het gooien van een granaat. Het is echter niet gebleken dat daarbij werd gehandeld vanwege de groep, maar het moet ervoor worden gehouden dat het gooien van de granaat en/of het voorhanden hebben van de granaten een eigen initiatief betrof van [J.W.] en [I.A.].

Op 22 juni 2005 is de verdachte [N. el F.] aangehouden toen hij een doorgeladen machinepistool voorhanden had. Dit voorhanden hebben is niet van belang voor het bewijs dat de groep een crimineel oogmerk had in de periode die in de tenlastelegging is genoemd, (mede) in aanmerking genomen dat de andere verdachten toen (al een aantal maanden) gedetineerd waren.

Voornoemde strafbare feiten, gepleegd door leden van de groep, leveren geen bewijs op van het oogmerk van die groep tot het plegen van misdrijven. Hetzelfde geldt voor andere strafbare feiten waarvan leden van die groep, met name [S.A.], [M.B.] en de verdachte [I.A.], verdacht zijn geweest.

Weliswaar staat het buiten twijfel dat enkele leden van de groep - [M.B.], [S.A.], de verdachte [J.W.] - aan een door hen gehuldigde radicaal-extremistische geloofsovertuiging de consequentie hebben verbonden dat gebruik van geweld gerechtvaardigd of zelfs geboden is. Daaruit volgt echter niet dat de groep het oogmerk had geweldsdelicten te plegen.

Er is geen bewijs voor aanwezig dat het plegen van zulke feiten in enige concrete zin binnen de groep werd beraamd, bijvoorbeeld door voorbereidingen, afspraken of overleg. Hoewel de toenmalige leden van de Tweede Kamer van de Staten-Generaal Hirsi Ali en Wilders tijdens bijeenkomsten van de groep werden vervloekt, ontbreekt bewijs ervoor dat er in enigszins concrete zin over is gesproken één van hen te verhinderen een vergadering van die kamer bij te wonen of daarin vrij en onbelemmerd hun plicht te vervullen.

Van concrete activiteiten gericht op het werven van iemand voor gewapende strijd in de periode waarin dat strafbaar was, vanaf 10 augustus 2004, is niet gebleken.

De rechtbank concludeerde dat de desbetreffende onderdelen van de - in de toenmalige tenlastelegging onder 1, 2A en 2B gegeven - omschrijving van het oogmerk van de in de tenlastelegging bedoelde organisatie niet bewezen zijn.

Het hof deelt deze conclusie en breidt deze uit over de soortgelijke onderdelen van het thans, na de wijziging die ter terechtzitting van 16 juli 2010 is toegelaten, onder 1, 2 primair, 2 subsidiair sub A en 2 subsidiair sub B ten laste gelegde. Dat wil zeggen dat niet bewezen kan worden geacht dat de daarin bedoelde organisatie tot oogmerk had het plegen, al dan niet met een terroristisch oogmerk c.q. met het oogmerk om een terroristisch misdrijf voor te bereiden of gemakkelijk te maken, van de volgende (terroristische) misdrijven, kort gezegd: het door (bedreiging met) geweld opzettelijk leden van Kamers van de Staten-Generaal verhinderen een vergadering van die kamer bij te wonen of daarin vrij en onbelemmerd hun plicht te vervullen, als bedoeld in artikel 121 Sr, of het voorbereiden of bevorderen daarvan of de samenspanning daartoe als bedoeld in de artikelen 46, 96, tweede lid, en 122 Sr; het opzettelijk brand stichten of een ontploffing teweegbrengen met gemeen gevaar voor goederen, levensgevaar of gevaar voor zwaar lichamelijk letsel, als bedoeld in artikel 157 Sr, en het voorbereiden daarvan als bedoeld in artikel 46 Sr; doodslag of moord als bedoeld in de artikelen 287 en 289 Sr en het voorbereiden daarvan als bedoeld in artikel 46 Sr; het voorhanden hebben van wapens en munitie van de categorieën II en III, zoals bedoeld in artikel 26, eerste lid, Wet wapens en munitie, en het voorbereiden daarvan als bedoeld in artikel 46 Sr; het zonder toestemming van de Koning iemand voor gewapende strijd werven, als bedoeld in artikel 205 Sr. Niet wettig en overtuigend is bewezen dat het oogmerk van de organisatie op het plegen van voormelde gewelds- en andere misdrijven was gericht.

Ten aanzien van de evengenoemde misdrijven als voorzien in artikel 121 Sr verdient nog opmerking dat beide voornoemde leden van de Tweede Kamer blijkens hun verklaring in het vooronderzoek, als gevolg van onder meer het bekend raken met door onder anderen [M.B.] gedane bedreigingen aan hun adres, wel degelijk gehinderd zijn geweest bij het vervullen van hun plicht als kamerlid en dat één van beiden zich daardoor zelfs gedwongen heeft gezien onder te duiken. Dit kan echter niet afdoen aan de hierboven getrokken conclusie dat niet wettig en overtuigend is bewezen dat het oogmerk van de organisatie - ook - gericht was op het plegen van enig in artikel 121 Sr voorzien misdrijf, zoals in de tenlastelegging omschreven, nu bewijs ervoor ontbreekt dat zulk misdrijf in enige concrete zin binnen de organisatie werd beraamd.

De misdrijven van 131, 132, eerste lid, 137d en 285 Sr

Uit het onderzoek ter terechtzitting en het dossier is niet gebleken van houvast voor het verwijt dat het oogmerk van de organisatie mede gericht was op het openlijk tentoonstellen of aanslaan van opruiende geschriften of afbeeldingen, op het daartoe in voorraad hebben van dergelijke geschriften of afbeeldingen, of op het in het openbaar aanzetten tot discriminatie, zodat de desbetreffende onderdelen van de tenlastelegging niet bewezen kunnen worden geacht. Dit behoeft geen verdere bespreking, gelet op het verhandelde ter terechtzitting, hetgeen wil zeggen dat het hof genoemd houvast niet heeft aangetroffen en dat er bij het onderzoek ter terechtzitting door de advocaten-generaal of door of namens de verdachten in dit verband ook niets is aangevoerd waarop nader ingegaan zou moeten worden.

Daarmee resteert het verwijt dat de bedoelde organisatie tot oogmerk had het plegen, al dan niet met terroristisch oogmerk, van de volgende (terroristische) misdrijven, kort gezegd: het in het openbaar - mondeling, bij geschrift of bij afbeelding - tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruien, als voorzien in artikel 131 Sr; het verspreiden of het - om verspreid te worden - in voorraad hebben van geschriften of afbeeldingen waarin tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag wordt opgeruid, als voorzien in artikel 132, eerste lid, Sr; het in het openbaar - mondeling, bij geschrift of bij afbeelding - aanzetten tot haat of gewelddadig optreden, als voorzien in artikel 137d Sr; bedreiging met enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht, of met enig misdrijf tegen het leven gericht, al dan niet schriftelijk en onder een bepaalde voorwaarde, of bedreiging met een terroristisch misdrijf, als voorzien in artikel 285 Sr.

Bij het onderzoek naar aanleiding van dit verwijt kan worden vooropgesteld dat de term 'enig strafbaar feit' in de artikelen 131 en 132 Sr moet worden uitgelegd als 'enig strafbaar feit naar Nederlands recht', en dat de term 'het openbaar gezag' in die artikelen niet moet worden uitgelegd als 'uitsluitend het Nederlandse openbare gezag' (voor zover al onmiskenbaar uit de inhoud van de opruiing volgt dat deze op enig ander dan het Nederlandse openbare gezag betrekking heeft). Wat dit laatste aangaat, noopt de tekst van de beide artikelen en de hun gegeven plaats binnen het wetboek, noch enig ander wettelijk voorschrift tot het aannemen van deze beperking. Hoewel aannemelijk is dat de wetgever in het bijzonder vooral aan het Nederlandse openbare gezag heeft gedacht, is er geen houvast voor de veronderstelling dat de wetgever het openbaar gezag in andere staten dan Nederland, of bovenstatelijk openbaar gezag, buiten de reikwijdte van dit artikel heeft willen laten. Omtrent het begrip 'openbare orde' dat wordt gebruikt in de rubriek van titel V van het Wetboek van Strafrecht, waarvan het artikel deel uitmaakt, blijkt uit de wetsgeschiedenis dat het daarbij gaat om het maatschappelijk leven en de natuurlijke orde der maatschappij; deze maatschappij kan bezwaarlijk als beperkt tot die van de Nederlandse staat worden begrepen. En wat daarvan ook zij, het ligt zonder meer voor de hand dat de Nederlandse openbare orde, evenals door opruiing tot gewelddadig optreden tegen het Nederlandse openbare gezag, ook door opruiing tegen een ander dan het Nederlandse openbaar gezag in gevaar kan worden gebracht.

Voorts wordt bij dit onderzoek vooropgesteld dat artikel 137d Sr in zijn bescherming van mensen niet slechts beoogt bepaalde minderheidsgroepen vanwege hun kwetsbaarheid - onder meer 'wegens hun godsdienst of levensovertuiging' - te beschermen, maar die bescherming ook bijvoorbeeld geeft aan 'de ongelovigen', in de uitzonderlijke, ruime betekenis van alle mensen die het begrip 'Tawheed' niet erkennen of er niet dezelfde uitleg en consequenties aan verbinden als de gebruiker van de term 'de ongelovigen'. Dat aldus ook een niet homogene, zeer divers, zo men wil 'diffuus', samengestelde groep mensen als 'de ongelovigen' - samengesteld uit allerlei soorten moslims die ongelovig zijn naar de overtuiging van de gebruiker van die term, alsmede uit alle soorten niet-moslims - onder de reikwijdte van het artikel vallen, en dat deze mensen een grote meerderheid kunnen uitmaken, ontneemt hun niet de bescherming van het artikel. 'De ongelovigen' hebben slechts gemeen dat zij voormelde overtuiging niet hebben, maar ook dat moet worden aangemerkt als 'godsdienst of levensovertuiging' in de zin van artikel 137d Sr, en daardoor zijn zij ook voldoende als groep gekenmerkt. Het moge zo zijn dat deze groep mensen zich veelal 'heel goed zelf kan redden' (zoals één van de raadslieden heeft betoogd), er is geen aanleiding voor de veronderstelling dat 'de ongelovigen' geen strafrechtelijke bescherming behoeven omdat zij onvoldoende kwetsbaar zouden zijn.

De misdrijven van 131, 132, eerste lid, en 137d Sr: mondeling of bij/ten aanzien van een afbeelding

Het hof zal nu eerst onderzoeken in hoeverre het oogmerk van de organisatie (mede) gericht was op de nog aan de orde zijnde misdrijven van de artikelen 131 en 137d Sr, voor zover mondeling of bij afbeelding, en 132, eerste lid, Sr, voor zover ten aanzien van een afbeelding, te begaan. Daarbij richt het hof zich vooral op de gebleken uitlatingen die mondeling of bij afbeelding zijn gedaan.

Wat betreft de hier bedoelde uitlatingen, mondeling of bij afbeelding, heeft het hof het oog op mondelinge uitlatingen die zijn gedaan en afbeeldingen (bijvoorbeeld zoals vastgelegd in de geluid-/filmbestanden die bij het vooronderzoek zijn aangetroffen) die zijn vertoond tijdens 'huiskamerbijeenkomsten' in de woning van [M.B.] en tijdens gesprekken van/met [M.C.] en de verdachten [N. el F.], [A.H.] en [I.A.], alsmede op de mondelinge uitlatingen van [Z.T.] en de verdachten [J.W.] en [I.A.] in de woning aan de [adres], zoals daarvan blijkt uit de daarvan gemaakte opnamen (OVC). Andere uitlatingen, mondeling of bij afbeelding, behoeven in dit verband niet aan de orde te komen, gelet op het verhandelde ter terechtzitting, in het bijzonder hetgeen daarbij door de advocaten-generaal en door of namens de verdachten naar voren is gebracht.

Gelet op de artikelen 131 en 137d Sr kan het oogmerk van de organisatie ten aanzien van de in die artikelen voorziene strafbare feiten slechts aanwezig worden geacht, indien komt vast te staan dat bepaalde opruiende, of bepaalde tot haat of gewelddadig optreden aanzettende uitlatingen, mondeling of bij afbeelding, in het openbaar zijn gedaan, althans dat was beoogd zodanige uitlatingen aldus te doen.

Wat afbeeldingen betreft, is komen vast te staan dat opruiende of tot haat of gewelddadig optreden aanzettende afbeeldingen, bijvoorbeeld zoals vastgelegd in de aangetroffen geluid-/filmbestanden, aan bepaalde individuele personen, en aan een besloten kring van personen met uitsluiting van de massa, zijn vertoond, bijvoorbeeld bij gelegenheid van de huiskamerbijeenkomsten, maar niet dat zulke afbeeldingen aan het publiek (in de zin van een willekeurig, onbepaald en onbeperkt aantal mensen) zijn vertoond. Van opruiende of tot haat of gewelddadig optreden aanzettende uitlatingen in het openbaar bij afbeelding is niet gebleken. Evenmin is gebleken dat de organisatie beoogde alsnog over te gaan tot het doen van enige zodanige uitlating in het openbaar bij afbeelding.

De in het vooronderzoek aangetroffen geluid-/filmbestanden behoeven in dit verband geen verdere bespreking, gelet op het verhandelde ter terechtzitting, hetgeen wil zeggen dat het hof heeft geconstateerd dat aan het bedoelde materiaal bij het aan de orde zijnde onderdeel van het onderzoek naar het oogmerk van de organisatie geen belang toekomt en er bij het onderzoek ter terechtzitting door de advocaten-generaal of door of namens de verdachten in dit verband ook geen beroep op is gedaan althans geen zodanig beroep dat daarop nader ingegaan zou moeten worden.

Ook is niet komen vast te staan dat opruiende of tot haat of gewelddadig optreden aanzettende mondelinge uitlatingen in het openbaar zijn gedaan. Ook op dit punt is niet anders gebleken dan dat zulke mondelinge uitlatingen wel jegens bepaalde individuele personen, en aan een besloten kring van personen met uitsluiting van de massa, zijn gedaan, bijvoorbeeld bij gelegenheid van de genoemde huiskamerbijeenkomsten, maar niet dat deze uitlatingen tot het publiek (in voormelde zin) waren gericht. Verder is ook niet gebleken dat de organisatie beoogde alsnog over te gaan tot het doen van enige zodanige mondelinge uitlating in het openbaar.

Opmerking verdient dat het hof de personen die aan de genoemde huiskamerbijeenkomsten deelnamen, aanmerkt als een besloten kring van personen met uitsluiting van de massa, ook al namen aan die bijeenkomsten ook wel eens enkele anderen dan leden van de organisatie deel. Er is immers geen bewijs voor dat die enkele andere personen - zoals [A. el M.] en [M.C.] - kunnen worden aangemerkt als een willekeurig, onbepaald en onbeperkt aantal mensen. Bewijs heeft het hof ook niet aangetroffen voor de 'mening' van de advocaten-generaal dat 'onbekend gebleven vrienden, kennissen en buurtgenoten' de huiskamerbijeenkomsten hebben bezocht, laat staan voor de veronderstelling dat het daarbij ging om een willekeurig, onbepaald en onbeperkt aantal mensen. Er is ook geen houvast voor de veronderstelling dat in de opmerking van de verdachte [J.W.] ter terechtzitting in dit hoger beroep, dat de woning van [M.B.] een 'soort inloophuis' was - waarop de advocaten-generaal zich hebben beroepen - besloten ligt dat ook andere personen dan de eerder genoemde enkele anderen toegang tot de huiskamerbijeenkomsten hadden (welke opmerking overigens alleen in de zaak tegen de verdachte [J.W.] zelf een rol zou kunnen spelen). In dit verband is ook van belang dat het hof - anders dan de advocaten-generaal - naast de zeven verdachten en [R. al I.], [S.A.], [M.B.] en [Z.A.], ook [N.A.], [R.B.], [M. el B.] en [Z.T.] als leden van de organisatie aanmerkt. Het hof verwerpt dus het standpunt van de advocaten-generaal, dat de bijeenkomsten bij [M.B.] 'tot op zekere hoogte openbaar' waren.

Wat de misdrijven van artikel 132, eerste lid, Sr betreft, is uit het onderzoek ter terechtzitting en het dossier niet gebleken dat - bij de vaststelling van het oogmerk van de organisatie - de uitlatingen die mondeling of bij afbeelding zijn gedaan, die hier aan de orde zijn, in toereikende mate in verband kunnen worden gebracht met het verspreiden van opruiende afbeeldingen en het ter verspreiding in voorraad hebben van zodanige afbeeldingen, althans met het beogen daarvan. In het bijzonder houdt ook hetgeen de advocaten-generaal bij hun requisitoir onder het kopje '4.3.2.1 Mondeling verspreiden' hebben aangevoerd, niets in wat in dit verband ter zake kan dienen. Deze uitlatingen kunnen dus niet bijdragen tot het bewijs ervan dat de organisatie mede tot oogmerk had het plegen van de in artikel 132, eerste lid, Sr voorziene misdrijven van het verspreiden van de daar bedoelde afbeeldingen en het ter verspreiding in voorraad hebben van zulke afbeeldingen.

Naast de gebleken uitlatingen die mondeling of bij afbeelding zijn gedaan, heeft het hof zich ook in dit verband gericht op de gebleken uitlatingen die bij geschrift zijn gedaan, welke uitlatingen zijn neergelegd in documenten die in het vooronderzoek, soms op papier en meestal in bestanden in computers, op USB-sticks en dergelijke, zijn aangetroffen, waaronder ook in e-mails of elders, naar aanleiding van chatsessies of contacten via MSN-messenger, neergelegde documenten. Uit het onderzoek ter terechtzitting en het dossier is niet gebleken dat uit deze schriftelijke uitlatingen kan volgen dat het plegen van de nog aan de orde zijnde misdrijven van de artikelen 131 en 137d Sr, voor zover mondeling of bij afbeelding, en 132, eerste lid, Sr, voor zover ten aanzien van een afbeelding, te begaan, binnen het oogmerk van de organisatie viel. Het verhandelde ter terechtzitting geeft geen aanleiding tot nadere toelichting van dit oordeel.

Aldus, en ook overigens, is uit het onderzoek ter terechtzitting en het dossier niet gebleken van houvast voor het verwijt dat het oogmerk van de organisatie mede gericht was op het in het openbaar mondeling of bij afbeelding opruien, op het verspreiden van opruiende afbeeldingen, op het daartoe in voorraad hebben van dergelijke afbeeldingen, of op het in het openbaar mondeling of bij afbeelding aanzetten tot haat of gewelddadig optreden, zodat ook de desbetreffende onderdelen van de tenlastelegging niet bewezen kunnen worden geacht.

De misdrijven van 131, 132, eerste lid, 137d en 285 Sr: bij of ten aanzien van een geschrift

Thans komt nader aan de orde het verwijt dat de bedoelde organisatie tot oogmerk had het plegen van de volgende (terroristische) misdrijven, kort gezegd: het in het openbaar - bij geschrift - tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag opruien, als voorzien in artikel 131 Sr; het verspreiden of het - om verspreid te worden - in voorraad hebben van geschriften waarin tot enig strafbaar feit of tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag wordt opgeruid, als voorzien in artikel 132, eerste lid, Sr; het in het openbaar - bij geschrift - aanzetten tot haat of gewelddadig optreden, als voorzien in artikel 137d Sr; bedreiging met enig misdrijf waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht, of met enig misdrijf tegen het leven gericht, al dan niet schriftelijk en onder een bepaalde voorwaarde, of bedreiging met een terroristisch misdrijf, als voorzien in artikel 285 Sr. Bij het onderzoek van dit verwijt richt het hof zich allereerst op de gebleken uitlatingen die bij geschrift zijn gedaan, welke uitlatingen zijn neergelegd in documenten die in het vooronderzoek, soms op papier en meestal in bestanden in computers, op USB-sticks en dergelijke, zijn aangetroffen, waaronder ook in e-mails of elders, naar aanleiding van chatsessies of contacten via MSN-messenger, neergelegde documenten.

De advocaten-generaal hebben zich specifiek beroepen op passages in een 25-tal documenten, (hierna aan te duiden met het nummer en de titel die er in de bijlage bij het requisitoir aan zijn gegeven), die daarom hier worden besproken.

Kennisneming van de inhoud maakt duidelijk dat 13 van die documentpassages klaarblijkelijk niet kunnen bijdragen tot het bewijs van het hier aan de orde zijnde oogmerk van de organisatie, te weten de passages in: (159)'Tijd', (159)'Isoleercel', (159)'Eerlijk', (188)'Hoe de Taghoet te verwerpen', (189)'Democratie en Islam', (190) 'De noodzaak van de Shariah', (191)'De vier basistermen in de Qoran', (192) 'Open brief aan de liegende 'Aalim en Imam', (197) 'Op welke manier de Taghoet te verwerpen', (198)'In bloed gedoopt', (200) 'Gebieden van het goede en verbieden van het slechte', (201) 'Open brief aan Wilders' en (207) 'Dit is de weg'. Niets immers wat in die documentpassages voorkomt, valt aan te merken als (in enige relevante mate) opruiend, aanzettend tot haat of gewelddadig optreden, dan wel bedreigend, in de zin van de desbetreffende wetsartikelen. Dat is niet anders als de inhoud van die passages wordt beschouwd in de context van de desbetreffende documenten. Dit geldt in het bijzonder ook voor passages waarin de wens wordt uitgesproken dat moslimstrijders wraak zullen nemen op groepen 'vijanden', of waarin bedreigingen worden geuit met datgene wat Allah zal doen, bij leven of na de dood van de personen toe wie die bedreigingen zijn gericht.

'De fundamenten van de islam', door [M.B.] op 16 oktober 2003 samengesteld, wijst op de verplichting vijandschap te tonen aan een ongelovige (kafir). Dit geschrift moet worden aangemerkt als aanzettend tot haat tegen de ongelovigen.

'De ware moslim', door [M.B.] op 24 februari 2004 vertaald en ingeleid, wijst op de verplichting de ongelovigen te haten, hun vijandschap te tonen, hen te verafschuwen, een afkeer van hen te hebben en hen te bestrijden, dood of levend. Dit geschrift moet worden aangemerkt als aanzettend tot haat en gewelddadig optreden tegen de ongelovigen.

(187)'To catch a wolf', door [M.B.] in maart 2004 geschreven, richt zich onder meer tot de Nederlandse (moslim-)jeugd met een oproep tot de gewelddadige jihad en maakt verder duidelijk dat het 'ons doel' is de aanhangers van de leugens te terroriseren met Allah, het zwaard van Allah te gebruiken tegen het 'leugenachtige kankergezwel' - de democratie - en met Allah een revolutie in gang te zetten, die de 'rotte democratische rechtsgang' omverwerpt, kennelijk (ook) in Nederland. Dit geschrift moet worden aangemerkt als opruiend tot gewelddadig optreden tegen het openbare gezag en als de bevolking van Nederland bedreigend met misdrijven waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht (vanaf 10 augustus 2004: ook met terroristische misdrijven).

'Het slagveld: de veiligste plek op aarde', door [M.B.] vóór 29 juni 2004 vertaald, verheerlijkt het vechten in de jihad en het daarbij sterven als martelaar op het slagveld en ruit daardoor indirect op tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag.

(204)'Verplichting van het doden van degene die de profeet uitscheld[t]', eveneens van de hand van [M.B.], bevat een door hem in juli 2004 vertaalde, geheel uit zijn verband losgemaakte fatwa ('het is verplicht om degene die de Profeet uitscheld[t], moslim of kafir, te doden') van de 14e-eeuwse Ibn Taymiyya, waarin [M.B.] de legitimering van de moord op Van Gogh zocht. Dit geschrift houdt een bedreiging met een tegen het leven gericht misdrijf in van iedereen, onder de voorwaarde dat hij de profeet uitscheldt.

Een viertal open brieven is door [M.B.] in augustus (het hof neemt aan: op of na 10 augustus) en oktober 2004 geschreven.

In (186)'Open brief aan het Nederlandse volk' waarschuwt [M.B.][getuige 3] dat zij de dood en de martelingen van 'onze' (d.w.z. de moslim-) broeders en zusters met hun bloed zullen moeten inlossen en dat zij overal - in tram, bus, trein, winkelcentrum, enz. - een doelwit voor de jihadstrijders zijn geworden. Deze brief moet worden aangemerkt als de bevolking van Nederland bedreigend met misdrijven waardoor de algemene veiligheid van personen of goederen in gevaar wordt gebracht en met tegen het leven gerichte misdrijven, alsmede met terroristische misdrijven.

De (202)'Open brief aan Hirshi Ali' houdt in een bedreiging van Hirsi Ali met een tegen het leven gericht misdrijf: zij heeft de profeet beledigd en is afvallig; voor onrechtplegers als zij zal er geen genade zijn en tegen hen wordt slechts het zwaard opgeheven; slechts de dood zal waarheid en leugen scheiden.

De (196)'Open brief aan de wethouder van Amsterdam: Abou Taleb' bevat de mededeling dat Aboutaleb een ketter en een kafir (d.w.z. ongelovige) is - hetgeen in [M.B.]'s toenmalige opvatting meebracht dat hij gedood moest worden - en de mededeling dat het 'ons' zou verheugen de sharia in te voeren met het te pletter laten vallen van Wilders van de Euromast en aldus dit gebouw met Wilders' bloed om te dopen tot executiegebouw voor 'deze misdadigers' totdat er een hoger gebouw is. Deze brief moet worden aangemerkt als Aboutaleb en Wilders bedreigend met een tegen het leven gericht misdrijf.

In de (199)'Open brief islamitisch ummah' vraagt [M.B.] de moslimgemeenschap, mede die in Nederland, of het niet tijd voor wraak en opoffering is voor de verkrachtingen en mishandelingen van de broeders en zusters van die gemeenschap. Dat houdt in een indirecte oproep tot het plegen van misdrijven die als opruiing daartoe moet worden aangemerkt.

[M.B.]'s (195)'Millat Ibrahim', dat vóór 7 oktober 2004 is gemaakt, houdt in de mededeling dat voor 'ons' verplicht zijn haat en vijandschap tegenover de vijanden van Allah, onder wie de regerenden die tawaghiet zijn (d.w.z. die, in strijd met de eenheid van God, naast God worden aanbeden), hun legers, politie en bewakers, en de oproep aan de moslims tot de gewapende jihad om de oemma (d.w.z. de moslimgemeenschap) te bevrijden, waarbij leven tegen dood wordt geruild en rood - kennelijk: de kleur van bloed - de enige kleur is. Dit geschrift moet worden gekenschetst als opruiend tot enig strafbaar feit en tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag.

In de (203)'Brief voor Bo[u]yeri', op 7 november 2004, vijf dagen na de moord op Van Gogh, vermoedelijk geschreven door [J.W.], wordt die moord toegejuicht, gezegd dat er geen twijfel aan mag bestaan dat het een verplichting voor de moslims is mensen zoals Van Gogh te doden en wordt de ongelovigen onder meer voorgehouden dat 'wij' zijn gekomen met de tweede zwarte dood, om 'jullie' uit te roeien. Deze brief houdt in een bedreiging van de ongelovigen met een tegen het leven gericht misdrijf en opruiing tot enig strafbaar feit.

(205)'Zestien argumenten voor de jihad', van de hand van Abdullah Bergkamp en andere 'Nederlandse samenstellers', spoort de moslims aan de jihad niet achterwege te laten en maant hen aan te blijven vechten, wijst hen erop dat jihad alleen gewapend gevecht betekent en roept hen dringend op deze boodschap verder te verspreiden. Dit geschrift bevat opruiing tot enig strafbaar feit en tot gewelddadig optreden tegen het openbaar gezag.

Aldus zijn van deze 12 geschriften er twee als aanzettend tot haat of gewelddadig optreden, vier als opruiend, vier als bedreigend en twee als zowel opruiend als bedreigend aangemerkt, terwijl twee van de (mede) bedreigende geschriften (mede) betrekking hebben op bedreiging met terroristische misdrijven.

Eén of meer van deze 12 documenten zijn aangetroffen in computers, op USB-sticks of in een organizer van de verdachten [J.W.], [Y.E.], [A.H.] en [M.F.B.] en, als verwijderd, op een USB-stick van de verdachte [M. el M.] en voorts bij dergelijke gegevensdragers van andere in de tenlastelegging genoemde leden van de organisatie, dan de verdachten, zoals [N.A.].

Ook de verdachte [I.A.] had, in elk geval op 6 november 2004, de beschikking over alle, althans enkele van de, voormelde open brieven en één of meer andere van de genoemde 12 documenten.

Het behoeft geen betoog dat in elk van deze 12 geschriften, die hier als opruiend, aanzettend tot haat of gewelddadig optreden en/of bedreigend zijn aangemerkt, onmiskenbaar de grenzen van de eenieder toekomende vrijheid zijn godsdienst te belijden en/of de grenzen van het eenieder toekomende recht op vrijheid van meningsuiting (waaronder mede begrepen: de vrijheid inlichtingen of denkbeelden te ontvangen en te verstrekken) zijn overschreden en dat de beperkingen van (de uitoefening van) die vrijheden en rechten, voor zover die door de onderhavige strafrechtelijke vervolging worden gemaakt, bij de wet zijn voorzien en in een democratische samenleving noodzakelijk zijn in het belang van de openbare veiligheid, voor de bescherming van de openbare orde of voor de bescherming van de rechten en vrijheden van anderen. Die noodzaak ontbreekt in het bijzonder ook niet waar het gaat om de bescherming die artikel 137d Sr aan een meerderheidsgroep als 'de ongelovigen' biedt. Doorslaggevend is steeds dat van specifieke passages van elk van deze 12 geschriften, in hun context bezien, onmiskenbaar een voldoende duidelijk en reeds aanwezig gevaar van concrete, zeer ernstige, aanmerkelijke, rampzalige gebeurtenissen uitgaat.

Gelet op het verhandelde ter terechtzitting, in het bijzonder gelet op hetgeen daarbij door de advocaten-generaal en door of namens de verdachten naar voren is gebracht, behoeven andere schriftelijke uitlatingen dan de zo-even besproken documenten in dit verband niet aan de orde te komen.

een CD-rom, BOR49-C-1-1 diverse Cd-roms;

een CD-rom, BOR49-C-1-1-1 (uit BOR49-C-1-1);

een CD-rom, BOR49-C-1-1-2 uit BOR49-C-1-1);

vier mappen, BOR49-C-1-2-4 (mappen met disverse Cd-roms);

een CD-rom, BOR49-C-1-2-4-1 (CD-roms uit map 1);

een CD-rom, BOR49-C-1-2-4-2 (CD-roms uit map 2);

een CD-rom, BOR49-C-1-2-4-3 (CD-roms uit map 3);

een map, BOR49-C-1-2-4-4 (map 4 met CD-roms);

negentien cassettebandjes, BOR49-C-1-5 (uitgesp in bnd 1, 2 t/m 17 bnd 18+19);

een computer, BOR49-D-1 computer met uitzondering van harde schijf;

een harddisk, Maxtor diamond, uit BOR49-D-1 gedemonteerd;

13) randapparatuur, BOR49-D-6 USD memory stick;

15) een boek, BOR49-D-14-1.1/202 uitl over div ond van de Islam;

16) een boek, BOR49-D-14.203 boekwerk;

17) een boek, BOR49-D-14.204 boekwerk;

18) een document, BOR49-D-14-1.205 geschrift;

19) een document, BOR49-D-14-1.206 geschrift;

20) een document, BOR49-D-14-1.207 geschrift;

21) een document, BOR49-D-14-1.208 geschrift;

22) een document, BOR49-D-14-1.210 geschrift;

23) een document, BOR49-D-14-1.211 gedicht en diverse andere stukken;

24) een document, uit BOR49-D-14-1.211 hotmailbericht over terroristische organis;

25) een document, uit BOR49-D-14-1.211 9 pag over isl. conc Al-W;

26) een boek, BOR49-D-14-1.212 boekwerk;

27) een boek, BOR49-D-14-1-213 boekwerk;

28) een boek, BOR49-D-14-1-214 boekwerk/geschrift;

29) een document, BOR49-D-14-1-215 geschrift El Tawheed;

30) een document, BOR49-D-14-1-216 geschrift El Tawheed;

31) een document, BOR49-D-14-1-217 geschrift over het geloof;

32) een document, BOR49-D-14-1-218 geschriften over het geloof;

33) een boek, BOR49-D-14-1-219 boekje El Tawheed en Arab teksten;

34) een document, BOR49-D-14-1-220 Arab teksten en uit schr met foto;

35) een boek, BOR49-D-14-1-221 Deel 1 Ilah;

36) een boek, BOR49-D-14-1-222 boekwerk;

37) een document, BOR49-D-14-1-223 petitie;

38) een boek, BOR49-D-14-1-224 boekwerk/geschrift El Tawheed;

39) een document, BOR49-D-14-1-225 geschrift;

40) een boek, BOR49-D-14-1-226 boekwerk/geschrift;

41) een boek, BOR49-D-14-1-227 boekwerk/geschrift;

42) een document, BOR49-D-14-1-228 fotokopieën van foto's;

43) een boek, BOR49-D-14-1-229 boekwerk/geschrift;

44) een boek, BOR49-D-14-1-230 boekwerk/geschrift El Tawheed;

45) een boek, BOR49-D-14-1-231 boekwerk/geschrift;

46) een boek, BOR49-D-14-1-232 boekwerk/geschrift;

47) een boek, BOR49-D-14-1-233 boekwerk/geschrift El Tawheed;

48) een boek, BOR49-D-14-1-234 boekwerk/geschrift;

49) een boek, BOR49-D-15-13/37 geschrift in de Arab taal.

Gelast de teruggave aan de verdachte van het in beslag genomen en nog niet teruggegeven voorwerp, te weten:

randapparatuur, BOR49-D-5 USD memory stick;.

Gelast de bewaring van het in beslag genomen en nog niet teruggegeven voorwerp ten behoeve van de rechthebbende, te weten:

14) een computer, Dell, BOR49-D-12 (van diefstal afkomstig uit een basisschool).

Dit arrest is gewezen door de achtste meervoudige strafkamer van het gerechtshof Amsterdam, waarin zitting hadden mr. L.A.J. Dun, mr. J.M.J. Chorus en mr. I.M.H. van Asperen de Boer-Delescen, in tegenwoordigheid van mr. J. Mulder, griffier, en is uitgesproken op de openbare terechtzitting van dit gerechtshof van 17 december 2010.