HR, 16-12-2008, nr. 07/12871 A

Nr. 07/12871 A

Mr. Vellinga

Zitting: 28 oktober 2008

Conclusie inzake:

[Verdachte]

1. Verdachte is door het Gemeenschappelijk Hof van Justitie van de Nederlandse Antillen en Aruba wegens "diefstal door twee of meer verenigde personen, voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken, terwijl het feit de dood ten gevolge heeft", veroordeeld tot veertien jaren gevangenisstraf. Voorts heeft het Hof de vordering van de benadeelde partij afgewezen.

2. Er bestaat samenhang tussen de zaken met de nummers 07/12608 A, 07/12592 A en 07/12871 A. In alle drie zaken zal ik vandaag concluderen.

3. Namens verdachte heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

4. Het Hof heeft ten laste van verdachte bewezenverklaard:

"dat hij, op 13 februari 2006, op het Nederlands Antilliaanse gedeelte van het eiland Sint Maarten, tezamen en in vereniging met anderen, met het oogmerk van wederrechtelijke toeëigening heeft weggenomen, een schoudertas inhoudende onder meer een hoeveelheid geld (circa 32.000 US Dollars), en een paspoort op naam van [slachtoffer 1] en een paspoort op naam van [slachtoffer 2] en een paspoort op naam van [slachtoffer 3] en een paspoort op naam van [slachtoffer 4] en een Motorola Razor telefoon en een Nokia telefoon en een Credit Card (RBTT Aruba) en een cheque boekje en een portemonnaie (Tommy Hilfiger), toebehorende aan een ander of anderen dan aan hem, verdachte, en zijn mededaders, welke diefstal werd voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2], gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken welk geweld en bedreiging met geweld hebben bestaan uit:

- het gemaskerd benaderen van [slachtoffer 1] en het plotseling vast pakken van haar schoudertas en het trekken aan haar schoudertas, en

- het met een vuurwapen bedreigen van [slachtoffer 1] en [slachtoffer 2], en

- het dreigend vragen aan [slachtoffer 1] om haar tas af te geven, en

- het afvuren van kogels op [slachtoffer 2], en

- het losrukken van die tas;

zulks terwijl bovengenoemd feit de dood van [slachtoffer 2] ten gevolge heeft gehad"

5. Deze bewezenverklaring steunt op de volgende bewijsmiddelen:

"1. Een ambtsedig proces-verbaal, in de wettelijke vorm opgemaakt door [verbalisant 1], brigadier bij het Korps Politie Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, en gesloten op 14 februari 2006 (bijlage A01), voorzover inhoudende als tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 1], zakelijk weergegeven:

Op 13 februari 2006 verlieten mijn man [slachtoffer 2] en ik het parkeerterrein op de Soualiga Road op Sint Maarten. Ik had een schoudertas met daarin mijn paspoort, het paspoort van mijn man, het paspoort van mijn dochter [slachtoffer 3] en het paspoort van mijn dochter [slachtoffer 4]. In de tas zaten ook een portemonnee van Tommy Hilfinger, een chequeboek, een Visa credit card van de RBTT Aruba, een Nokia telefoon en een Motorola Razor. Wij parkeerden onze auto bij het radiostation.

2. Een ambtsedig proces-verbaal, in de wettelijke vorm opgemaakt door [verbalisant 2], brigadier bij het Korps Politie Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, en gesloten op 13 februari 2006 (bijlage B3), voorzover inhoudende als tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [slachtoffer 1], zakelijk weergegeven:

Ik ben getrouwd met [slachtoffer 2]. Toen wij vanmorgen 13 februari 2006 bij het radiostation kwamen, parkeerde mijn echtgenoot de auto. Ik zag, terwijl ik aan het oversteken was, dat een scooter naderde met twee mannen erop. Plotseling begon een van de mannen mij met een vuistvuurwapen te bedreigen. Ik hoorde de man tegen mij zeggen om hem de tas af te geven. De man rukte de tas van mijn arm met kracht weg. Mijn echtgenoot kwam mij te hulp. Op het moment dat mijn echtgenoot voor mij kwam te staan, hoorde ik drie schoten die door de man werden afgevuurd. Vervolgens zag ik dat bloed vanuit de [de] nek van mijn echtgenoot begon te sproeien. Hij viel vervolgens op de grond. De man had een zwart masker op.

3. Een ambtsedig proces-verbaal, in de wettelijke vorm opgemaakt door [verbalisant 3], hoofdagent bij het Korps Politie Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, en gesloten op 18 maart 2006 (bijlage E11), voorzover inhoudende als tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van [medeverdachte 1], zakelijk weergegeven:

On the 13 of February 2006, [medeverdachte 2] en [medeverdachte 3] came by my home. I was in possession of a gun. [Medeverdachte 3] drove us to the Sualiga road. While passing the Circus, he told us that someone will be coming out with a large sum of money. He suggested that [medeverdachte 2] and myself should rob the person of that money. [Medeverdachte 2] and I waited with a scooter for a call from [medeverdachte 3] as to when the person with the money will be leaving. I recieved a call from [medeverdachte 3]. We followed a car. We saw that a woman and a man came out of the car. The woman was holding a bag. We drove next to the woman. I was sitting in the back of [medeverdachte 2]. I stepped off the scooter. I had a gun in my hand. I tried to pull the bag from the woman. The man started to walk in our direction. I swung the gun and two shots were discharged. I fired another shot. I got back on the scooter and we left. We arrived at my home and entered. Shortly after [medeverdachte 3] came along with another man and entered the home. I left the bag on the bed. [Medeverdachte 3] opened the bag. [Medeverdachte 3] shared the money.

4. Een ambtsedig proces-verbaal, in de wettelijke vorm opgemaakt door [verbalisant 1], brigadier bij het Korps Politie Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, en gesloten op 24 maart 2006 (bijlage J08), voorzover inhoudende als tegenover de verbalisant afgelegde verklaring van de verdachte, zakelijk weergegeven:

Ongeveer een week voor de overval kwam ik [betrokkene 1] tegen, die in het circus werkte. [betrokkene 1] vertelde mij dat hij op zoek was naar wat mensen die hem zouden kunnen helpen bij het overvallen van de eigenaren van het circus. [betrokkene 1] vertelde mij dat de manager van het circus op bepaalde dagen de opbrengst van het circus wegbracht. Hij zei dat het grote geldbedragen waren. Toen ik dat gehoord had, besloot ik mijn vriend [medeverdachte 3] te bellen. Ik weet dat [medeverdachte 3] een overval zou kunnen organiseren. [Medeverdachte 3] kwam meteen en [medeverdachte 3], [betrokkene 1] en ik gingen praten. Ik gaf [betrokkene 1] een telefoon. Op zondag zei [betrokkene 1] tegen mij dat de manager van het circus van plan was op 13 februari 2006 geld weg te brengen. Ik belde [medeverdachte 3] op en zei hem wat [betrokkene 1] mij had gezegd. [Medeverdachte 3] zei dat hij alles reeds had georganiseerd. Op 13 februari 2006 zei [medeverdachte 3] dat hij zijn mensen klaar had. Ik reed achter hem aan in de richting van het circus. Ik belde [betrokkene 1]. Ik reed voorbij het circus en zag twee mannen staan. Rond 10.00 uur belde [betrokkene 1] mij op en zei dat de mensen van het circus klaar waren. Ik belde [medeverdachte 3] meteen op en zei dat hij klaar moest zijn, omdat de mensen van het circus zouden komen. Na enige tijd ging ik bij het tankstation op [medeverdachte 3] wachten. Terwijl ik stond te wachten zag ik een scooter voorbijrijden met de twee mannen erop die ik bij het circus had zien staan. Ik zag dat de man die achterop zat iets onder zijn arm had en dacht dat zij een tas te pakken hadden gekregen. Ik belde [betrokkene 1] op en zei dat wij het geld te pakken hadden gekregen. In een slaapkamer van een huis trof ik [medeverdachte 3], de passagier van de scooter en de bestuurder van de scooter. Ik zag dat er een groot geldbedrag op het bed lag. [Medeverdachte 3] was het geld aan het tellen. [Medeverdachte 3] zei aan het einde dat wij samen ongeveer 32.000 Amerikaanse dollars hadden.

5. Een ambtsedig proces-verbaal, in de wettelijke vorm opgemaakt door [verbalisant 2], brigadier bij het Korps Politie Sint Maarten, Saba en Sint Eustatius, en gesloten op 13 februari 2006 (bijlage C01), voorzover inhoudende als bevindingen van de verbalisant betreffende lijkherkenning, zakelijk weergegeven:

Op 13 februari 2006 toonde ik een lijk aan [betrokkene 2] en [betrokkene 3], respectievelijk nicht en vriend van de overledene. Zij verklaarden ieder afzonderlijk het lijk te herkennen als dat van de man die zij in leven kenden als [slachtoffer 2], geboren in Mexico op [geboortedatum] 1958.

6. Een geschrift, ondertekend door J.A. van Raalte, patholoog, datum obductie 17 februari 2006, datum uitslag 8 maart 2006, voorzover inhoudende als sectieverslag, zakelijk weergegeven:

[Slachtoffer 2] had twee kogelverwondingen: een waarbij de kogel van achter de linkerflank was binnengetreden en een tweede waarbij de kogel was binnengetreden in het midden van de hals. De dood is ingetreden door een combinatie van ademhalingsmoeilijkheden gezien de perforatie van de luchtpijp met inademen van vrijkomend bloed en bloedverlies gezien het aantreffen van vrij bloed in de borstholte en de maag."

Voorts heeft het Hof met betrekking tot het bewijs het volgende overwogen:

"Nadere bewiismotivering

Uit de op 24 maart 2006 door de verdachte ten overslaan van de polilie afgelegde verklaring blijkt dat de verdachte vooraf begrepen heeft dal sprake zou zijn van het overvallen van de eigenaren van het circus en dat hij [medeverdachte 3] heeft gebeld, wetende dat deze een overval zou kunnen organiseren. Hieruit leidt het hof af dat bij de verdachte sprake is geweest van opzet op diefstal met geweld door twee of meer verenigde personen. Bij dit feit heeft de mededader [medeverdachte 1] een slachtoffer doodgeschoten. Tussen de ten laste van de verdachte en zijn mededaders bewezenverklaarde diefstal met geweld in vereniging en de dood van het slachtoffer bestaat daarom een zodanig verband dat de dood redelijkerwijs als gevolg van die diefstal met geweld in vereniging aan de verdachte kan worden toegerekend, ook al kan niet bewezen worden dat de verdachte wist dat [medeverdachte 1] een vuurwapen had meegenomen. Bij die toerekening speelt een rol dat aannemelijk is geworden dat de verdachte zich in er het geheel niet om heeft bekommerd wie voor de uitvoering van de geplande overval zou worden ingeschakeld en op welke wijze de geplande overval zou worden uitgevoerd - met name heeft hij zich er ook geen rekenschap van gegeven welke vonn van geweld bij de mede door hem georganiseerde overval zou worden gebruikt - en dat hij ook nadat de overval was uitgevoerd, zich niet heeft bekommerd over de wijze waarop dat was gebeurd en zich niet gedistantieerd heeft van de gedragingen van zijn mededaders, maar integendeel in de buit heeft gedeeld."

6. Het eerste middel richt zich tegen het oordeel van het Hof dat de dood mede aan de verdachte als gevolg van de bewezenverklaarde diefstal met geweld kan worden toegerekend, in het bijzonder niet omdat de verdachte niet wist dat [medeverdachte 1] gewapend was met een vuurwapen.

7. Nu het Hof heeft vastgesteld dat de verdachte zich schuldig heeft gemaakt aan diefstal met geweld door twee of meer verenigde personen valt niet in te zien waarom het gebrek aan bedoelde wetenschap aan toerekening van de dood als gevolg van die diefstal met geweld in vereniging in de weg zou staan. Het gaat hier immers om een gevolg dat aan de opzeteis is onttrokken(1) terwijl noch de aard van het geweld noch het gevolg van zo uitzonderlijke aard is dat dit aan toerekening in de weg staat. Dat verdachte niet wist of kon weten van het vuurwapen is niet van belang. Zie HR 20 februari 2007, NJ 2007, 263, waarin de verdachte als medepleger ook niet op de hoogte was of had kunnen zijn(2) van het gebruik van een mes en dit gebrek aan wetenschap klaarblijkelijk niet aan toerekening van de dood van het slachtoffer door messteken in de weg stond. (3)

8. Het Hof heeft dus zonder blijk te geven van een onjuiste rechtsopvatting en niet onbegrijpelijk kunnen oordelen dat de dood van [slachtoffer 2] ook aan de verdachte als gevolg van de diefstal met geweld in vereniging kan worden toegerekend, wat het Hof te dien aanzien ook heeft overwogen.

9. Het middel faalt.

10. Het tweede middel klaagt dat niet uit de gebezigde bewijsmiddelen kan worden afgeleid dat [slachtoffer 2] is bedreigd.

11. Uit de gebezigde bewijsmiddelen kan enkel worden afgeleid, voor zover voor de beoordeling van het middel van belang, dat de echtgenote van [slachtoffer 2] door [medeverdachte 1] werd bedreigd met een vuurwapen, dat [slachtoffer 2] haar te hulp kwam en dat [medeverdachte 1] drie schoten afvuurde op het moment dat [slachtoffer 2] voor zijn echtgenote kwam te staan waarna bloed uit [slachtoffer 2]'s nek begon te sproeien en hij op de grond viel. Hoewel het richten van een vuurwapen op iemand in het algemeen geschikt moet worden geacht om de vrees voor gebruik van geweld teweeg te brengen en dus als bedreiging kan worden aangemerkt(4), valt uit de hier gebezigde bewijsmiddelen niet zonder meer af te leiden dat [slachtoffer 2] met het vuurwapen is bedreigd voordat hij werd neergeschoten, en in elk geval niet dat hij wetenschap had van die bedreiging, zoals is vereist voor veroordeling wegens bedreiging.(5) De bewezenverklaring is daarom op dit punt onvoldoende onderbouwd.

12. Dat behoeft echter niet tot cassatie te leiden. Aangenomen kan worden dat het Hof bij vergissing in de bewezenverklaring heeft opgenomen dat [slachtoffer 2] is bedreigd. De Hoge Raad kan de bewezenverklaring van het Hof verbeterd lezen door daaruit weg te laten dat [slachtoffer 2] is bedreigd. Het aldus verbeterd gelezen bewezenverklaarde kan uit de bewijsmiddelen worden afgeleid. Door die lezing worden aard en ernst van het bewezenverklaarde in zijn geheel beschouwd niet aangetast.(6)Het middel faalt.

13. De middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

14. Ambtshalve vraag ik aandacht voor het volgende. Verdachte - die ten tijde van de aanzegging in verband met deze zaak in voorlopige hechtenis verbleef - heeft op 30 mei 2007 beroep in cassatie ingesteld. De Hoge Raad zal hoogst waarschijnlijk uitspraak doen nadat sedertdien meer dan 16 maanden zijn verstreken. Dat brengt mee dat de redelijke termijn als bedoeld in artikel 6, eerste lid, EVRM is overschreden en dat de straf gelet op de mate van overschrijding van genoemde termijn moet worden verminderd.

15. Voor het overige heb ik ambtshalve geen gronden aangetroffen waarop het bestreden arrest zou dienen te worden vernietigd.

16. Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest voor wat betreft de hoogte van de opgelegde straf. De Hoge Raad kan de hoogte daarvan verminderen naar de gebruikelijke maatstaf. Voor het overige dient het beroep te worden verworpen.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG

1 Smidt II, 1881, p. 482, waar gesproken wordt van een niet gewild dodelijk gevolg, alsmede Cleiren & Nijboer, (T&C Sr), art. 312 Sr, aant. 11. Zie over het aan de opzeteis onttrokken zijn van het gevolg in het algemeen J. de Hullu, Materieel strafrecht, Kluwer Deventer 2006, derde druk, p. 76, en Noyon-Langemeijer-Remmelink, Het Wetboek van Strafrecht, Oorzakelijkheid, aant. 1 (suppl. 141. februari 2008). G. Knigge, Het opzet van de deelnemer, in Glijdende schalen. Liber amicorum J. de Hullu, onder redactie van M.S. Groenhuijsen en J.B.H.M. Simmelink, Wolf Legal Publishers 2003, p. 291-321, in het bijzonder p. 313-315 beschrijft dat uit de wetsgeschiedenis volgt dat de medepleger voor wat betreft de subjectieve bestanddelen van de delictsomschrijving betreft op gelijke voet moet worden behandeld als de pleger, alsmede dat de toerekeningvan objectieve strafverzwarende omstandigheden aan de medepleger niet afhankelijk is van diens opzet.

2 Het slachtoffer werd met zijn eigen mes gedood.

3 Mogelijk anders Knigge, a.w., p. 316, waar hij schrijft dat toerekening van geweld in gevallen waarin de verdachte wist dat zijn mededader gewapend was, als regel goed te verdedigen is. Zie ook diens conclusie bij het aangehaalde arrest.

4 Vgl. HR 17 januari 1984, NJ 1984, 479, HR 3 februari 2004, LJN AN9309 en HR 18 april 2006, NJ 2006, 397.

5 HR 6 januari 1936, NJ 1936, 210 en HR 17 januari 1984, NJ 1984, 479. Vgl. ook Noyon-Langemeijer-Remmelink, Het Wetboek van Strafrecht, art. 285, aant. 3 (suppl. 137, november 2006).

6 Vgl. HR 6 mei 2003, LJN AF5449, HR 18 maart 2003, LJN AF4269 en HR 10 oktober 2006, LJN AY7770.