HR, 05-04-2005, nr. 01792/04

Verdachte is door het Gerechtshof te 's-Gravenhage vrijgesproken van het haar onder 4., 8. en 9. tenlastegelegde (diefstal met geweld c.q. afpersing). Voorts is zij door het Hof wegens 1. (tweede alternatief) doodslag, 2. medeplegen van een lijk wegvoeren en wegmaken, met het oogmerk om het feit of de oorzaak van het overlijden te verhelen, 3. en 7. diefstal, voorafgegaan van geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden, meermalen gepleegd, en 5. diefstal, voorafgegaan en vergezeld van geweld en bedreiging met geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden en gemakkelijk te maken, terwijl het feit wordt gepleegd door twee of meer verenigde personen, veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van achttien jaren. Daarnaast heeft het Hof de benadeelde partijen [slachtoffer 1], [slachtoffer 2] en [slachtoffer 3] in hun vorderingen niet-ontvankelijk verklaard alsmede de vordering van de benadeelde partij [slachtoffer 4] toegewezen en ten aanzien daarvan een schadevergoedingsmaatregel opgelegd. Ook heeft het Hof de tenuitvoerlegging gelast van een voorwaardelijk opgelegde straf.

Namens verdachte zijn door mr. R.J. Baumgardt, advocaat te Spijkenisse, vier middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel bevat de klacht dat de bewezenverklaring terzake van feit 3 innerlijk tegenstrijdig is en/of dat de kwalificatiebeslissing voor dit feit onvoldoende is gemotiveerd, omdat het bewezenverklaarde drogeren van het slachtoffer door het toedienen van een hoeveelheid kalmeringsmiddelen en/of slaapmiddelen geen "geweld" oplevert in de zin van art. 312 Sr jo. art. 81 Sr. Met een beroep op de wetsgeschiedenis wordt door de steller van het middel betoogd dat van "geweld" in de zin van die bepalingen alleen sprake is indien ook is bewezenverklaard dat het slachtoffer verkeerde in een staat van bewusteloosheid of onmacht. Het louter bedwelmen van het slachtoffer, zoals het bewezenverklaarde drogeren volgens de steller van het middel moet worden verstaan, zonder dat vaststaat dat het slachtoffer daardoor in een dergelijke staat is komen te verkeren, zou geen "geweld" opleveren.

Als tweede middel wordt gesteld dat de bewezenverklaring en/of de kwalificatiebeslissing terzake van feit 7 ontoereikend zijn gemotiveerd, omdat het bewezenverklaarde drogeren door het toedienen van slaapmiddelen (te weten benzodiapezines) op dezelfde gronden als opgevoerd ter toelichting van het eerste middel geen "geweld" oplevert. Het derde middel betoogt dat de bewezenverklaring terzake van feit 3 niet uit de bewijsmiddelen kan worden afgeleid, omdat daaruit niet (zonder meer) volgt dat het slachtoffer in een staat van bewusteloosheid en/of onmacht is gebracht door het toedienen van de bedoelde middelen.

De middelen lenen zich voor gezamenlijke bespreking.

Ten laste van de verdachte is door het Hof als feit 3 bewezenverklaard:

Als feit 7 is door het Hof ten laste van de verdachte bewezenverklaard dat:

Het Hof heeft feit 3 en feit 7 tezamen gekwalificeerd als diefstal, voorafgegaan van geweld tegen personen, gepleegd met het oogmerk om die diefstal voor te bereiden, meermalen gepleegd.

Art. 81 Sr luidt:

In de toelichting op het middel wordt verwezen naar een discussie in de Tweede Kamer over de invoering van art. 81 Sr waarbij Minister van Justitie Modderman aangeeft tegen het voorstel van kamerlid Goeman Borgesius tot uitbreiding van de bepaling met "bedwelming" te zijn om de volgende reden:1.

Na repliek van het kamerlid dat art. 81 Sr ertoe zal leiden dat het brengen van een vrouw in een toestand van bedwelming met het doel om ontuchtige handelingen met haar te plegen niet strafbaar is, tenzij "hij haar voor zijn doel gebragt heeft in den toestand van geheel cadaver", merkt de Minister nog op:

Uit deze discussie kan worden afgeleid dat het enkele bedwelmen zonder dat dit gepaard gaat met geweld of zonder dat dit leidt tot een staat van bewusteloosheid of onmacht niet valt onder het begrip "geweld" dan wel onder de in art. 81 Sr geregelde gelijkstelling2. met "geweld".

In aanmerking genomen dat de tenlastelegging voor wat betreft de feiten 3 en 7 is gericht op overtreding van het bepaalde in art. 312 Sr, volgt uit het voorgaande dat het Hof de term "drogeren" kennelijk en niet onbegrijpelijk aldus heeft opgevat dat deze inhoudt het toedienen van zoveel verdovende of stimulerende middelen dat degene aan wie deze worden toegediend, raakt in een toestand van onmacht of bewusteloosheid.

Van innerlijke tegenstrijdigheid van de bewezenverklaring van genoemde feiten of van een onjuiste kwalificatie van die feiten is dus geen sprake.3.

Zulks strookt ook met de inhoud van de gebezigde bewijsmiddelen. Zo verklaart het slachtoffer terzake van feit 3 in bewijsmiddel 18 dat hij ongeveer 15 à 30 minuten na het nuttigen van door verdachte kennelijk geprepareerde vla met "een hele rare, wat bittere smaak" voelde, dat hij "geen eigen wil meer had" en draaierig/duizelig werd. Daarin ligt de onmachtigheid van de gedrogeerde besloten. Het slachtoffer verkeerde kennelijk immers in een staat van fysieke weerloosheid door de hem toegediende middelen. 4. En uit het voor de bewezenverklaring van feit 7 gebruikte bewijsmiddel 23 kan worden afgeleid dat het slachtoffer na het drinken van door verdachte aan hem aangereikte, van benzodiazepines voorziene rode wijn zelfs bewusteloos raakte.

Terzake van feit 3 volgt hieruit tevens dat de bewezenverklaring uit de gebezigde bewijsmiddelen kan volgen.

De middelen zijn vruchteloos voorgesteld.

Het vierde middel klaagt over de strafmotivering.

Het Hof heeft de straf, voor zover hier van belang, als volgt gemotiveerd:

In de toelichting op het middel wordt er allereerst over geklaagd dat het Hof nader had moeten motiveren waarom het een veel zwaardere straf heeft opgelegd dan de Rechtbank nu de Rechtbank slechts twaalf jaar gevangenisstraf heeft opgelegd voor meer feiten en de Rechtbank de straf uitvoerig heeft gemotiveerd terwijl het Hof slechts een aantal van de door de Rechtbank genoemde omstandigheden in de strafmotivering heeft betrokken. Volgens de steller van het middel had het Hof niet mogen volstaan met de overweging dat een zwaardere straf op zijn plaats is, maar had het (nader) moeten motiveren waarom dat het geval was en niet volstaan zou kunnen worden met de door de Rechtbank opgelegde straf.

Vooropgesteld moet worden, zoals in de toelichting op het middel ook terecht naar voren wordt gebracht, dat de feitenrechter vrij is in de bepaling van de straf en de waardering van de factoren die hij daartoe van belang acht. Deze afweging is aan hem voorbehouden. In cassatie kan dus niet worden onderzocht of de juiste straf is opgelegd en evenmin of de straf beantwoordt aan alle daarvoor in aanmerking komende factoren, zoals de ernst van het feit of de persoon van de verdachte.5.

Het Hof heeft met de zojuist weergegeven motivering tot uitdrukking gebracht waarom het een onvoorwaardelijke gevangenisstraf heeft opgelegd. Daarmee heeft het Hof voldaan aan de eisen die art. 359, leden 5 en 6, Sv stelt. Anders dan het middel wellicht wil, is het Hof bij strafverzwaring niet gehouden om in te gaan op de in eerste aanleg gegeven strafmotivering.6. Bovendien mag de appèlrechter, behoudens bijzondere omstandigheden, zonder nadere motivering een zwaardere straf opleggen dan de eerste rechter.7. Van bijzondere omstandigheden kan bijvoorbeeld sprake zijn wanneer verdachte terzake van medeplegen van moord in eerste aanleg tot 6 jaar gevangenisstraf is veroordeeld, terwijl in hoger beroep voor poging tot moord, waarvoor een lager strafmaximum geldt, dezelfde straf wordt opgelegd (HR 8 juni 1982, NJ 1983, 237). In de onderhavige zaak gold echter voor de Rechtbank en het Hof gezien de bewezenverklaarde feiten alsmede, gelet op het bepaalde in art. 57 Sr, hetzelfde strafmaximum.

In de toelichting op het middel wordt voorts aangevoerd dat het Hof art. 359 lid 7 (oud) Sv heeft geschonden door niet aan te geven waarom het een hogere straf dan in hoger beroep was gevorderd zou opleggen. Tot een nadere motivering zou het Hof op grond van genoemde bepaling gehouden zijn, omdat aan de vordering meer en ernstiger feiten ten grondslag hebben gelegen dan aan de strafoplegging door het Hof.

Het Hof heeft met de weergegeven motivering tot uitdrukking gebracht waarom het een zwaardere straf heeft opgelegd dan door de Advocaat-Generaal was geëist. Immers, de reden daarvoor heeft het Hof gezien in de ernst van het bewezenverklaarde en de omstandigheden waaronder het bewezenverklaarde is verricht. Daarmee is aan art. 359 lid 7 (oud) Sv voldaan. Tot een nadere motivering was het Hof niet gehouden.8.

Het middel faalt.

De middelen kunnen worden afgedaan met de in art. 81 RO bedoelde motivering.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.