HR, 30-11-2004, nr. 00847/04

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam - met niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie ten aanzien van het onder 3 (tweede deel) tenlastegelegde en vrijspraak van het onder 3 (eerste deel) tenlastegelegde - wegens 1. "het deelnemen aan een organisatie die tot oogmerk heeft het plegen van misdrijven, terwijl verdachte aan die organisatie leiding heeft gegeven" en 2. "medeplegen van opzettelijk een in artikel 5 van de Wet op de accijns opgenomen verbod overtreden, meermalen gepleegd" veroordeeld tot een gevangenisstraf voor de duur van drie jaren waarvan één jaar voorwaardelijk met een proeftijd van twee jaren, alsmede tot een geldboete van € 45.450,- subsidiair een jaar hechtenis.

Namens verdachte heeft mr. G. Spong, advocaat te Amsterdam, twee middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel behelst de klacht dat ten aanzien van het onder 1 en 2 bewezenverklaarde niet uit gebezigde bewijsmiddelen kan volgen dat sprake is geweest van het in Nederland ontrekken van een accijnsgoed aan een communautaire douaneregeling, c.q. dat het oogmerk van de organisatie gericht was op het opzettelijk voorhanden hebben van hoeveelheden sigaretten die niet overeenkomstig de bepalingen van de Wet op de accijns in de heffing zijn betrokken.

Onder 1 en 2 heeft het Hof ten laste van verdachte bewezenverklaard dat hij:

Het Hof heeft naar aanleiding van een gevoerd verweer tevens de volgende bewijsoverweging opgenomen:

In de onderhavige zaak gaat het er kort gezegd om dat een aantal keren vanuit Rusland achter een deklading van glazen grote hoeveelheden sigaretten per vrachtwagen naar Nederland zijn vervoerd. De vrachtwagens werden in Nederland gelost in loodsen op verschillende plaatsen. Een deel van de sigaretten is in Nederland op de zwarte markt verkocht. Het betreft hier een traditionele smokkel, waarbij de sigaretten verborgen zijn achter een deklading en ten aanzien van die sigaretten op geen enkele wijze aan douaneformaliteiten is voldaan. De organisatie van deze transporten vond plaats vanuit Nederland en de bestemming van de sigaretten was ook Nederland.

Het middel wordt als volgt toegelicht. De eerste handeling die ingevolge de zesde richtlijn (77/388/EEG) van 17 mei 1977 betreffende de harmonisatie van de wetgevingen der lidstaten inzake omzetbelasting als onttrekking zou moeten worden aangemerkt heeft plaatsgevonden in Kiel (Duitsland), omdat daar de onderhavige partijen sigaretten verborgen achter een partij glazen de EU binnenkwamen. Nu het gezien HR 12 november 2002, NJ 2003, 594 voor strafbaarheid op grond van art. 5 van de Wet op de accijns aankomt op de eerste onttrekkingshandeling, is derhalve van strafbaarheid op grond van genoemde bepaling geen sprake. Daaraan doet gezien genoemd arrest, rov. 2.3.1, niet af dat het verbergen omdat de in het toepasselijke communautaire recht verboden toestand tijdens het transport naar en het verblijf van de sigaretten in Nederland voortduurt, een voortdurend delict behelst.

Naar mijn mening ligt de onderhavige zaak anders dan die welke ten grondslag lag aan HR 12 november 2002, NJ 2003, 594. In die zaak ging om een sigarettenroute vanuit Zwitserland via Nederland naar Italië. Ten aanzien van die sigaretten was evenwel op het eerste traject geen sprake van onbekendheid bij de Douane. De sigaretten waren met vervulling van de voorgeschreven douaneformaliteiten - onder douane toezicht geplaatst - Nederland binnengekomen en ook weer uitgegaan. De sigaretten waren dus niet Nederland binnengesmokkeld. Pas toen de sigaretten Nederland hadden verlaten vond de daadwerkelijke onttrekking aan het douanetoezicht plaats. De verzegeling van het transport werd toen verbroken en de sigaretten werden overgeladen in onverzegelde trailers voorzien van een camouflagelading. De Hoge Raad kwam, gelet op het arrest van het Hof van Justitie van de Europese Gemeenschappen van 11 juli 2002 nr. C-371/99 als antwoord op prejudiciële vragen van de Hoge Raad, tot de slotsom dat pas nadat de goederen Nederland hadden verlaten deze aan het douanetoezicht waren onttrokken. De vooropgezette criminele bedoeling kon dat niet anders maken.

De onderhavige zaak verschilt wezenlijk van die welke aan genoemd arrest ten grondslag lag. Anders dan in genoemde zaak zijn in de onderhavige zaak de sigaretten nooit onder een communautaire douaneregeling geplaatst en komt de vraag naar onttrekking gelet op het hierna vermelde art. 6 lid 1, aanhef en onder a en c, van de Richtlijn 92/12/EEG niet aan de orde. Voor een geval als het onderhavige is van belang het arrest van de Hoge Raad van 10 juni 2003, nr. 02268/02 (LJN: AF6590)1.. Het ging daar eveneens om een smokkel van sigaretten vanuit Rusland, waarbij aan geen enkele douaneverplichting was voldaan en de sigaretten in Nederland werden aangetroffen. Omwille van de duidelijkheid geef ik de relevante overwegingen van de Hoge Raad in zijn geheel weer:

Gelet op het voorgaande heeft het Hof het gevoerde verweer terecht verworpen, wat er ook zij van de daarvoor gegeven motivering. Het bewezenverklaarde kan uit de gebezigde bewijsmiddelen worden afgeleid.

Het eerste middel faalt.

Het tweede middel behelst de klacht dat het Hof het verweer dat er sprake was van een overschrijding van de redelijke termijn ontoereikend gemotiveerd heeft verworpen.

Het Hof heeft in de strafmotivering met betrekking tot bedoeld verweer het volgende overwogen:

De steller van het middel voert aan dat het Hof ten onrechte niet is uitgegaan van een termijn van zestien maanden voor voorlopige gehechten. Onder de daaromtrent door de Hoge Raad in HR 3 oktober 2000, NJ 2000, 721 m.nt. JdH gegeven regel zouden volgens de steller van het middel alle gevallen moeten worden begrepen waarin een bevel tot voorlopige hechtenis is gegeven dat nog niet is opgeheven, zoals het onderhavige geval waarin de voorlopige hechtenis van de verdachte onder storting van een waarborgsom is geschorst.

Op de vraag of de in HR 3 oktober 2000, NJ 2000, 721 m.nt. JdH, rov 3.16, gegeven regel dat in hoger beroep 'indien de verdachte in voorlopige hechtenis verkeert' de zaak binnen 16 maanden na het instellen van hoger beroep met een einduitspraak dient te zijn afgerond, alle gevallen van voorlopige hechtenis omvat, dus ook die waarin verdachte zich niet (meer) in voorlopige hechtenis bevindt, is voor zover ik heb kunnen nagaan door de Hoge Raad nog niet beslist.

Ik zie geen aanleiding de 16-maandentermijn ook van toepassing te achten op gevallen waarin het bevel tot voorlopige hechtenis nog niet is opgeheven maar de verdachte zich wel in vrijheid bevindt. Het hoeft in mijn ogen geen betoog dat iemand die de uitkomst van zijn strafzaak in gevangenschap moet afwachten door het strafproces veel zwaarder wordt belast dan iemand die de uitkomst daarvan in vrijheid kan afwachten, ook al is hij aan bezwarende schorsingsvoorwaarden gebonden. Kennelijk denkt de wetgever er ook zo over. Ik wijs op het bepaalde in art. 282 Sv, waarin het schorsen van het onderzoek ter terechtzitting alleen aan tijd wordt gebonden in die gevallen waarin de verdachte zich in voorlopige hechtenis bevindt.

Het tweede middel faalt.

Gronden waarop de Hoge Raad gebruik zou moeten maken van zijn bevoegdheid de bestreden uitspraak ambtshalve te vernietigen heb ik niet aangetroffen. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.