HR, 16-11-2004, nr. 02787/03

Verdachte is door het Gerechtshof te Amsterdam wegens "bedreiging met enig misdrijf tegen het leven gericht, meermalen gepleegd" veroordeeld tot een taakstraf voor de duur van honderdtwintig uren, subsidiair zestig dagen hechtenis, en verbeurdverklaring als in het arrest omschreven.

Namens verdachte heeft mr. Y.A.G. Mellema-Zijlstra, advocaat te Spaarndam, drie middelen van cassatie voorgesteld.

Het eerste middel houdt in dat het Hof ten onrechte heeft aangenomen dat de mededeling betreffende de persoonsgegevens uit het GBA, zoals die zich in het strafdossier bevond, juist was en dat het Hof derhalve ten onrechte heeft overwogen dat de Politierechter gebruik heeft gemaakt van de hem in art. 590 lid 2 Sv gegeven bevoegdheid.

Nadat een eerdere dagvaarding nietig was verklaard is verdachte gedagvaard ter terechtzitting van de Politierechter van 3 april 2002. De dagvaarding voor deze zitting is op 25 februari 2002 aangeboden op het adres [a-straat 1] te [woonplaats], maar kon daar niet worden uitgereikt omdat aldaar niemand werd aangetroffen. Er werd een bericht van aankomst achtergelaten maar de dagvaarding werd niet afgehaald. Vervolgens is de dagvaarding op 15 maart 2002 uitgereikt aan de griffier van de Rechtbank en als gewone brief gezonden maar bovengenoemd adres.

Ter terechtzitting van 3 april 2002 verscheen noch verdachte noch zijn advocaat. De Politierechter deelde mee dat de dagvaarding was betekend conform het GBA-adres, maar dat verdachte bij eerdere zich in het dossier bevindende verhoren had aangegeven te wonen [a-straat 1]b te [woonplaats]. Daarop schorste de Politierechter het onderzoek teneinde verdachte op zijn woonadres te kunnen oproepen.

Op 4 oktober 2002 werd een oproeping voor de zitting van 5 november 2002 uitgereikt aan verdachte in persoon op het adres [a-straat 1]b te [woonplaats]. Op die zitting verscheen verdachte niet, zijn advocaat wel. Aan de mededeling van verdachtes advocaat dat verdachte de dagvaarding nimmer had ontvangen en dus niet wist waarvoor hij terecht moest staan, werd voorbijgegaan en verdachte werd veroordeeld.

Verdachte ging in hoger beroep. In de door zijn advocaat ingediende appelschriftuur wees deze er op dat de Politierechter ten onrechte had geoordeeld dat het GBA-adres, waar de dagvaarding voor de zitting van 3 april 2002 was betekend, juist was. Daarom had de Politierechter de dagvaarding nietig moeten verklaren. Aan de appelschriftuur was als bijlage gehecht een stuk, houdende inlichtingen uit de basisadministratie persoonsgegevens van de gemeente [woonplaats] d.d. 13 november 2002. Daarin wordt opgegeven dat verdachte sinds 6 februari 1997 woont op het adres [a-straat 1]b te [woonplaats].

Met betrekking tot dit beroep op nietigheid van de inleidende dagvaarding overweegt het Hof:

Bij de stukken zoals die mij ter beschikking staan bevindt zich een aanvraag gericht aan de Chef van de afdeling Bevolking van de gemeente [woonplaats] ter verificatie van het adres [a-straat 1] te [woonplaats]. Een antwoord ontbreekt. Voorts bevindt zich bij de stukken geen uittreksel uit de gemeentelijke basisadministratie inhoudende dat verdachte ten tijde van de uitreiking van de inleidende dagvaarding woonde op het adres [a-straat 1] te [woonplaats], maar wel een bij appelschriftuur overlegd uittreksel, waaruit blijkt dat verdachte op dat tijdstip was ingeschreven op een ander adres te [woonplaats], te weten [a-straat 1]b.

Aan de verwerping van het beroep op nietigheid van de inleidende dagvaarding ligt als uitgangspunt ten grondslag dat verdachte ten tijde van de aanbieding van de inleidende dagvaarding stond ingeschreven in de gemeentelijke basisadministratie op het adres [a-straat 1] te [woonplaats]. In het licht van de inhoud van het aan de appelschriftuur gehecht stuk, kort gezegd inhoudende dat verdachte volgens de basisadministratie persoonsgegevens van de gemeente [woonplaats] ten tijde van de aanbieding van de inleidende dagvaarding stond ingeschreven op het adres [a-straat 1]b te [woonplaats], is dit uitgangspunt zonder nadere motivering, die ontbreekt onbegrijpelijk1. en geldt daarmee hetzelfde voor het oordeel dat de inleidende dagvaarding geldig is betekend. Een en ander geldt temeer nu blijkens een GBA-overzicht d.d. 25 februari 2004, aangevraagd in verband met de aanzegging als bedoeld in art. 435 Sv, verdachte vanaf 6 februari 1997 stond ingeschreven op het adres [a-straat 1]b te [woonplaats].

Het middel slaagt.

Ik merk nog op dat het middel niet klaagt over de wijze waarop het Hof het ter terechtzitting gevoerde verweer heeft samengevat. Dat wekt verbazing omdat in die samenvatting geheel wordt voorbijgegaan aan hetgeen bij appelschriftuur naar voren is gebracht. Nu mag het zo zijn dat het proces-verbaal van de terechtzitting voor een klacht over de wijze waarop het Hof het verweer heeft samengevat, geen basis biedt, die basis is wel te vinden in de appelschriftuur. Ook als wordt vastgehouden aan de regel dat op bij appelschriftuur gevoerde verweren niet gemotiveerd behoeft te worden beslist omdat deze niet ter terechtzitting zijn gevoerd2., dan neemt dit nog niet weg dat voor de inhoud van ter terechtzitting gevoerde verweren betekenis toekomt aan hetgeen bij appelschriftuur is te berde gebracht en wel in die zin dat een discrepantie tussen een verweer opgevoerd in de appelschriftuur en de weergave van het verweer door de rechter die weergave onbegrijpelijk kan maken als voor het verschil in het proces-verbaal van de terechtzitting geen verklaring kan worden gevonden. Die situatie doet zich mijns inziens in het onderhavige geval voor. Het Hof gaat in de weergave van het verweer immers geheel voorbij aan hetgeen bij appelschriftuur te berde is gebracht terwijl daarvoor noch in het proces-verbaal van de terechtzitting noch in het arrest van het Hof enig aanknopingspunt valt te vinden.

Het tweede middel klaagt dat het Hof heeft gehandeld in strijd met het bepaalde in art. 422a Sv, omdat het niet eerst de preliminaire vraag naar de geldigheid van de inleidende dagvaarding heeft beantwoord alvorens over te gaan tot de behandeling van de zaak in hoger beroep ten gronde.

Het middel gaat er aan voorbij dat het bepaalde in art. 422a Sv pas aan de orde is als het Hof de inleidende dagvaarding nietig had verklaard. Dat is niet het geval.

In de toelichting op het middel wordt het standpunt ingenomen, dat het Hof eerst had moeten beslissen op het beroep op nietigheid van de inleidende dagvaarding alvorens over te mogen gaan tot behandeling van de zaak ten gronde, in plaats van - zoals het Hof heeft gedaan - de beoordeling van de geldigheid van de inleidende dagvaarding uit te stellen tot na de inhoudelijke behandeling van de zaak. Art. 422a Sv biedt voor dit standpunt geen steun. Deze bepaling betreft de afdoening van de zaak, niet de inrichting van het onderzoek ter terechtzitting.

Het middel faalt.

Het derde middel is gericht tegen het oordeel van het Hof dat het de taak van de raadsman is verdachte op de hoogte te stellen van de inhoud van de dagvaarding, ook al heeft verdachte zelf te kennen gegeven de dagvaarding zelf rechtstreeks te willen ontvangen en op deze wijze op de hoogte te worden gesteld van de inhoud van de dagvaarding.

Het middel richt zich kennelijk tegen het slot van hetgeen het Hof ten overvloede heeft overwogen. Daarom stuit het middel reeds af op de omstandigheid dat het is gericht tegen een overweging waarop het oordeel van het Hof niet steunt.

Overigens meen ik dat het Hof niet heeft overwogen dat verdachtes raadsvrouw verdachte op de hoogte diende te stellen van de inhoud van de dagvaarding. Het Hof heeft overwogen dat als verdachtes raadsvrouw er voor kiest de inhoud van de dagvaarding niet aan haar cliënt mee te delen hoewel zij daartoe in staat was, de gevolgen van die keuze voor rekening van de verdediging zijn, dus - zo begrijp ik het Hof - voor rekening van verdachte. In zijn algemeenheid lijkt mij met dit oordeel niets mis. Keuzes van proceshouding en procestactiek komen uit de aard der zaak voor rekening van verdachte. In het onderhavige geval verbindt het Hof aan zijn overweging geen concreet gevolg. Daarom kan niet worden nagegaan of het Hof uit genoemde regel een te ver gaande conclusie trekt.

Het middel faalt.

Deze conclusie strekt tot vernietiging van het bestreden arrest en verwijzing naar een aangrenzend Hof teneinde op het bestaande hoger beroep opnieuw te worden berecht en afgedaan.