HR, 31-08-2004, nr. 02713/03

"De ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in zijn strafvervolging

De raadsman van de verdachte heeft ter terechtzitting in hoger beroep gepleit tot niet-ontvankelijkverklaring van het openbaar ministerie in zijn vervolging. De raadsman heeft daartoe aangevoerd dat het de bedoeling van de wetgever is geweest dat bij een aangifte van belaging eerst door justitie of politie een bemiddelingspoging wordt gedaan teneinde de conflictsituatie tussen slachtoffer en belager te beslechten. Toepassing van het strafrecht zou slechts aan de orde zijn, indien minder ingrijpende methoden niet baten. Doordat de officier van justitie in de onderhavige zaak, ondanks evenweergegeven bedoeling van de wetgever, verdachte heeft gedagvaard zonder eerst bemiddeling te hebben beproefd, moet deze in zijn vervolging niet-ontvankelijk worden verklaard.

Het hof verwerpt dit verweer en overweegt daartoe in navolging van de eerste rechter als volgt.

In het onderhavige geval is geen sprake van een ernstige inbreuk op de beginselen van een behoorlijke procesorde waardoor doelbewust of met grove veronachtzaming van de belangen van verdachte aan diens recht op een eerlijke behandeling van zijn zaak is tekortgedaan

In geval van een aangifte op grond van artikel 285b van het Wetboek van Strafrecht behoort het tot de mogelijkheden te bemiddelen tussen de betrokken partijen. Zulks betreft echter niet een op de wet gebaseerde verplichting.

Of een dergelijke bemiddelingspoging tot de mogelijkheden behoort en derhalve wenselijk is, is ter beoordeling overgelaten aan de behandelend politiefunctionaris en het openbaar ministerie. Het in casu achterwege gelaten zijn van een bemiddelingspoging door politie of justitie kan derhalve niet leiden tot de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie."

"Strafrecht als ultimum remedium

Een blijvende verwijdering van de belager uit de samenleving wordt door ondergetekenden niet beoogd, zoals de Minister van Justitie in de brief lijkt te suggereren. Met geen enkele strafbepaling in het Wetboek van Strafrecht wordt dat nagestreefd. Levenslange gevangenisstraf wordt niet of nauwelijks opgelegd. Ondergetekenden zien het strafrecht als een ultimum remedium. De conflictsituatie tussen slachtoffer en belager kan via andere methoden worden beslecht. Te denken valt aan bemiddeling. Ondergetekenden zijn daarvan een voorstander. Veel slachtoffers van belaging proberen allereerst zelf of via derden als bemiddelaar met de belager tot een vergelijk te komen. Lukt dat niet, dan moet er uit een ander vaatje getapt worden. Toepassing van het strafrecht is aan de orde, indien minder ingrijpende methoden niet baten. Met de strafbaarstelling van belaging willen ondergetekenden benadrukken dat het hier om een ernstig delict gaat ten koste van anderen in de samenleving en dat de belager gestraft behoort te worden voor zijn gedragingen. Mocht de rechter in het concrete geval kiezen voor het opleggen van een gevangenisstraf, dan betekent dat voor het slachtoffer van belaging een periode van relatieve rust."

"Aan welke concrete vormen van "bemiddeling" denken de indieners van het voorstel, zo vragen de leden van de CDA-fractie.

Voorts vragen deze leden wat de indieners van het wetsvoorstel bedoelen met de opmerking "Toepassing van het strafrecht is aan de orde, indien minder ingrijpende methoden niet baten." Welke gevolgen dienen politie en justitie aan deze stellingname te verbinden? Is toepassing van het strafrecht afhankelijk van de vraag of eerst gezocht is naar andere mogelijkheden van conflictoplossing zoals bemiddeling?"

"Mevrouw Halsema beschouwt het strafrecht als ultimum remedium. Wij hebben in de stukken en in onze eerste termijn uitgebreid aangegeven dat wij het daarmee eens zijn. In dat verband heeft zij echter een vraag gesteld die bij ons de indruk heeft gewekt dat er naar haar mening altijd eerst bemiddeld moet worden. Dat vinden wij te ver gaan, maar wij vinden dit wel een goed punt van haar. Wij zouden ons bijvoorbeeld kunnen voorstellen dat, nu de minister heeft toegezegd dat het OM met een vervolgingsrichtlijn komt, in de informatie aan de aangever heel goed kan worden gezegd welke mogelijkheden er zijn en dat er een goede relatie is met mensen die op dat punt gespecialiseerd zijn en die naar hulpverleners kunnen doorverwijzen. Zo ontstaat feitelijk misschien al een beetje de min of meer door mevrouw Halsema gesuggereerde situatie, waarin eerst naar die andere zaken wordt gekeken voordat met het strafrecht wordt begonnen."

"De ontvankelijkheid van het Openbaar Ministerie in zijn strafvervolging

(...)

Voorts is door de raadsman aangevoerd dat verdachte in strijd met het bepaalde in artikel 61, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering 15 minuten te laat is heengezonden. Ook hierop zou -aldus de raadsman- als sanctie de niet-ontvankelijkheid van het openbaar ministerie in zijn vervolging passen, dan wel een van de overige in artikel 359a van het Wetboek van Strafvordering vermelde sancties.

Het hof overweegt dienaangaande als volgt.

Blijkens het proces-verbaal heeft de aanhouding van verdachte plaatsgevonden op 1 augustus 2002 om 7.15 uur te Rotterdam. Om 7.45 uur is verdachte te Rotterdam voorgeleid aan de hulpofficier van justitie aldaar. Vervolgens is verdachte na de voorgeleiding overgebracht naar de plaats van verhoor te Goirle, waar hij omstreeks 10.30 uur aankwam. Verdachte is diezelfde dag omstreeks 15.15 uur in vrijheid gesteld.

Op grond van het bepaalde in artikel 61, tweede lid, van het Wetboek van Strafvordering mag een verdachte -behoudens een in dit geval niet ter zake doende uitzondering- in geen geval langer dan zes uren voor het verhoor worden opgehouden. Blijkens het arrest van de Hoge Raad van 24 mei 1988, NJ 1988, 918 vangt de termijn van zes uren aan op het moment van aankomst van verdachte op de plaats van verhoor. Nu verdachte binnen de termijn van zes uren na aankomst op het politiebureau te Goirle, zijnde de plaats van verhoor, weer is heengezonden, mist het verweer feitelijke grondslag.

Bovendien is niet gebleken dat het overbrengen van verdachte naar de plaats van verhoor onredelijk lang heeft geduurd.

Het verweer van de raadsman wordt mitsdien verworpen."

"dat hij op tijdstippen, gelegen in de periode van 8 februari 2002 tot en met 4 juli 2002 in Nederland wederrechtelijk stelselmatig opzettelijk inbreuk heeft gemaakt op de persoonlijke levenssfeer van [het slachtoffer], met het oogmerk die [slachtoffer] te dwingen iets te doen, te dulden en vrees aan te jagen, immers heeft hij, verdachte, -zakelijk weergegeven- in voornoemde periode

"Bij belaging wordt iemand opzettelijk door een ander herhaaldelijk lastiggevallen en wordt daardoor een inbreuk gemaakt op iemands persoonlijke levenssfeer. Dit kan door een en dezelfde activiteit, maar ook door middel van een variëteit aan gedragingen, zoals bijvoorbeeld het op straat achtervolgen, bedreigingen uiten, telefonisch of schriftelijk ongewenst benaderen, voor de woning of werkplek posten, het ongewenst bestellen van goederen en diensten op naam en op rekening van het slachtoffer, het laten bezorgen van grafkransen en het plaatsen van overlijdensadvertenties, het ongevraagd geven van opdrachten op naam van het slachtoffer, het verspreiden van valse geruchten over het slachtoffer, het bekladden van de woning, het beschadigen, vernielen of verplaatsen van goederen, het onder valse voorwendselen informatie inwinnen bij instanties over het slachtoffer, het telkenmale nodeloos aanspannen van gerechtelijke procedures etc. De gedragingen behoeven zich niet louter tot het slachtoffer uit te strekken, ook familieleden, de werkgever, collega's, vrienden en kennissen kunnen door de belager worden geterroriseerd. Als gevolg van de diepgaande inbreuk op de persoonlijke levenssfeer wordt het slachtoffer vaak bang of onzeker. Een normaal functioneren is in veel gevallen onmogelijk. Het slachtoffer kan zich genoodzaakt voelen een geheim telefoonnummer te nemen, zich niet onbeschermd op straat te begeven, op het werk voorzieningen te treffen, buren en anderen in te schakelen om alert te zijn etc. Veel slachtoffers voelen zich gevangene in eigen huis."

"Inbreuk maken

In "inbreuk maken" zit besloten dat de privacy-gerechtigde de storing in zijn persoonlijke levenssfeer niet wenst. Vindt iemand een storing niet ongewenst, dan is er dus geen sprake van "inbreuk maken". Wanneer iemand bijvoorbeeld 's nachts ongevraagd en stelselmatig opgebeld wordt door een hijger, maar daar zelf van geniet en dat laat blijken, dan kan er niet gesteld worden dat er van een strafrechtelijk relevante inbreuk sprake is. Wie impliciet of uitgesproken toestemming geeft tot een daad, die anders strafrechtelijk relevant zou kunnen zijn, heeft strafrechtelijk niets te klagen. Hier geldt het juridische adagium "volenti non fit iniuria" (wie toestemt heeft zijn recht verwerkt).

Bij "inbreuk maken" is die toestemming er dus niet."

"Telefonische bedreiging kan onder omstandigheden ook onder belaging vallen. Mevrouw Barth en de heer Balkenende hebben stilgestaan bij wat in het Amerikaans heet cyberstalking. Mevrouw Barth had daar een mooie vertaling voor ''digitaal belagen'' en gaf als voorbeeld dat er zoveel e-mails worden verstuurd dat iemands computer vol raakt. Wij hebben dat voorbeeld gelegd naast artikel 350a waarin strafbaar wordt gesteld iemand die door geautomatiseerd werk een computer onbruikbaar of ontoegankelijk maakt. Het voorbeeld spreekt ons aan, maar wij denken dat het al onder artikel 350a kan vallen. Op zichzelf kan digitaal belagen natuurlijk wel vallen onder de delictsomschrijving die wij hebben geformuleerd van belagen, mits er sprake is van inbreuk maken op een persoonlijke levenssfeer. Het kan overigens bewijstechnisch lastig liggen, maar dat is inherent aan alle internetmisdrijven. Wij kunnen kortom bedoelde vraag met ''ja'' beantwoorden. Afhankelijk van de omstandigheden kan er sprake zijn van digitaal belagen."