HR, 09-12-2003, nr. 01026/03E

De officier van justitie in het arrondissement Dordrecht heeft zich van cassatieberoep voorzien tegen een vonnis van de Rechtbank aldaar, waarin bewezen is verklaard dat de bovengenoemde persoon zich heeft schuldig gemaakt aan een feit dat de Rechtbank heeft gekwalificeerd als "overtreding van artikel 15 van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994", en is bepaald dat deswege geen straf of maatregel zal worden opgelegd.

Bij tijdig ingediende schriftuur heeft de officier van justitie één cassatiemiddel voorgesteld.

Aan bovengenoemde persoon is (na wijziging van de tenlastelegging) tenlastegelegd dat

De zaak is aanhangig gemaakt op een terechtzitting van de economische politierechter, die haar naar aanleiding van de standpunten van de verdediging en het openbaar ministerie heeft verwezen naar een meervoudige economische strafkamer.

Die standpunten van verdediging en openbaar ministerie betreffen de vraag of het in de tenlastelegging bedoelde voorschrift in de gemeentelijke verordening is gesteld krachtens het bepaalde in de Wet milieubeheer, dan wel behoort tot de voorschriften die de gemeentelijke overheid krachtens art. 149 Gemeentewet mag uitvaardigen ter regeling van datgene waarin een hogere regeling niet voorziet.

In het antwoord op die vraag hebben partijen ook nog betrokken of de Afvalstoffenverordening Dordrecht 2001, in werking getreden na het tenlastegelegde feit, van belang kan zijn in verband met een daaruit blijkend gewijzigd inzicht van de gemeentelijke wetgever betreffende de strafwaardigheid van het feit.

De officier van justitie heeft uit het samenstel van toepasselijke bepalingen afgeleid dat het overtreden voorschrift in de gemeentelijke verordening strekt tot uitvoering van het bepaalde in de Wet milieubeheer, zodat de economische kamer van de Rechtbank bevoegd is van het feit kennis te nemen. De raadsvrouwe meende daarentegen dat het voorschrift is gegeven krachtens de in de Gemeentewet toegekende bevoegdheid, zodat de Kantonrechter bevoegd is.

Naar aanleiding van hetgeen partijen haar hebben voorgelegd heeft de Rechtbank in de bestreden uitspraak overwogen en beslist:

De steller van het middel wijst er terecht op dat de Rechtbank het feit heeft gekwalificeerd als overtreding van art. 15 van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994, terwijl de tenlastelegging er geen enkele onduidelijkheid over laat bestaan dat zij is gegrond op art. 12 van die Verordening. In de door haar gevolgde zienswijze was de Rechtbank genoodzaakt naar art. 15 van de Verordening uit te wijken omdat art. 12 niet is genoemd in de strafbaarstelling die is opgenomen in art. 44 van de Verordening.

Art. 10.10, eerste lid, Wet milieubeheer luidde tot en met 7 mei 2002:

Art. 21.7 Wet milieubeheer luidt:

Art. 149 Gemeentewet luidt:

Tot de aan de Hoge Raad toegezonden stukken behoort een exemplaar van de "Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994", vastgesteld in een openbare (raads)vergadering van 25 oktober 1994, en een artikelsgewijze toelichting op het ontwerp voor die verordening.

In de aanhef van deze Verordening is vermeld dat de Raad van de gemeente Dordrecht heeft

De artikelsgewijze toelichting houdt onder meer in:

De artikelen 10 tot en met 25 van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994 vormen het tweede hoofdstuk daarvan, met opschrift "Het zich ontdoen van huishoudelijke afvalstoffen". Dat hoofdstuk is verdeeld in drie paragrafen, waarvan de laatste twee het opschrift dragen "Het achterlaten van huishoudelijke afvalstoffen op een daartoe ter beschikking gestelde plaats", respectievelijk "Het zich afzonderlijk ontdoen van bijzondere categorieën van huishoudelijke afvalstoffen (gescheiden inzameling)"

Blijkens art. 11 van de Verordening heeft de eerste paragraaf van hoofdstuk twee betrekking op het overdragen of aanbieden van huishoudelijke afvalstoffen aan de inzameldienst.

Tot deze paragraaf behoren de art. 12 en 15. Die luiden achtereenvolgens:

(artikel 12)

(artikel 15)

Gelet op de aanhef van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994, de artikelsgewijze toelichting betreffende de artikelen 10 tot en met 25, het in die artikelen bepaalde en voorts gelet op art. 44 van de Verordening moet het er naar mijn inzicht voor gehouden worden dat de Gemeenteraad heeft beoogd met de artikelen 10 tot en met 25 uitvoering te geven aan art. 10.10 Wet milieubeheer, zoals de bepaling bij het totstandkomen van de Verordening luidde, en daarnaast, krachtens art. 149 Gemeentewet, aanvullende regels te stellen die niet het aanbieden en afvoeren van afvalstoffen als zodanig betreffen maar strekken tot verzekering van de openbare orde.

Uit de omstandigheid dat in art. 44 van deze Verordening - wat het tweede hoofdstuk daarvan betreft - de overtreding van de art. 13 tot en met 16, 19 en 20 strafbaar is gesteld zal, dunkt mij, afgeleid moeten worden dat de gemeentelijke regelgever zijn bevoegdheid tot het geven van die voorschriften heeft gebaseerd op art. 149 Gemeentewet, zodat die voorschriften zijn aan te merken als de bepalingen waarop art. 21.7 Wet milieubeheer ziet.

Tot die, niet tot uitvoering van art. 10.10 (OUD) Wet milieubeheer strekkende doch op de in art. 149 Gemeentewet gegeven bevoegdheid gebaseerde, voorschriften behoort het hierboven aangehaalde art. 15 van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994, dat aldus geen andere strekking heeft dan te verzekeren dat het aanbieden van huishoudelijk afval ordelijk zal geschieden, en zodanig dat het verkeer op de openbare weg zo min mogelijk wordt gehinderd.

Met betrekking tot de voorgeschreven dagen en tijdstippen waarop huishoudelijk afval ter inzameling kan worden aangeboden heeft art. 15 van deze Verordening derhalve geen zelfstandige betekenis. Het gebod om die door burgemeester en wethouders vastgestelde dagen en tijdstippen in acht te nemen is neergelegd in art. 12 van de Verordening. Deze bepaling behoort tot de in hoofdstuk twee van de Verordening opgenomen voorschriften die uitvoering geven aan art. 10.10 (OUD) Wet milieubeheer.

Het kennelijk oordeel van de Rechtbank dat de gemeentelijke wetgever ook met art. 12 Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994 "heeft willen regelen de ordelijkheid van het zich ontdoen van huishoudelijke afvalstoffen" en in zoverre gebruik heeft gemaakt van de in art. 149 Gemeentewet toegekende bevoegdheid, acht ik derhalve onjuist.

Dat wordt niet anders onder invloed van de, op 5 maart 2002 en derhalve na het bewezenverklaarde feit, vastgestelde Afvalstoffenverordening Dordrecht 2001.

Naar mijn inzicht had de Rechtbank in de omstandigheid dat art. 23 van die Verordening - de bepaling die overeenkomt met art. 12 Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994 - niet is geplaatst in Hoofdstuk 5, betreffende "Bepalingen ter bescherming van het milieu en volksgezondheid", geen bevestiging mogen vinden van de juistheid van haar oordeel dat de bepaling alleen strekt tot handhaving van de openbare orde.

Kennisneming van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 2001 wijst aanstonds uit dat is beoogd het inzamelen en aanbieden van afval te regelen in de hoofdstukken 1 tot en met 4 van deze Verordening, met dien verstande dat de verplichtingen van aanbieders van huishoudelijk afval zijn samengebracht in het derde hoofdstuk. Daartoe behoort art. 23 van de Verordening.

Daarom moet het ervoor gehouden worden dat ook art. 23 van de Afvalstoffenverordening Dordrecht 2001 strekt tot uitvoering van de Wet milieubeheer.

Opmerking verdient dat het hierboven aangehaalde art. 10.10 van deze Wet sedert 8 mei 2002 is vervallen, terwijl de Wet sindsdien de bepalingen bevat:

(art. 10.23, eerste lid)

(art. 10.24)

Het in de bestreden uitspraak bereikte oordeel dat de regeling van dagen en tijdstippen waarop huisvuil aangeboden mag worden, gegeven in de Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994, grondslag vindt in de verordenende bevoegdheid die de Gemeenteraad in art. 149 Gemeentewet is toegekend, zodat overtreding van die regeling geen economisch delict oplevert, getuigt naar mijn inzicht van een onjuiste rechtsopvatting.

Mitsdien heeft de Rechtbank ten onrechte geoordeeld dat de Kantonrechter bevoegd is van de tenlastegelegde overtreding kennis te nemen. Voorts heeft de Rechtbank het bewezenverklaarde onjuist gekwalificeerd.

De vraag doet zich voor wat de uitkomst van dit cassatieberoep moet zijn.

Er kan vanuit gegaan worden dat de bewezenverklaring, die steun vindt in de gebezigde bewijsmiddelen, juist is.

Vaststaat voorts dat het bewezenverklaarde strafbaar is ingevolge art. 1a, onder 3o, (OUD) WED in verbinding met art. 10.10, eerste lid (OUD) Wet milieubeheer en art. 12 Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994. Er blijkt niet dat de gemeentelijke regelgever of de formele wetgever inmiddels tot een ander inzicht omtrent het strafwaardige van de bewezenverklaarde overtreding zijn gekomen (vgl het huidige art. 1a, onder 3o, WED in verbinding met art. 10.23 Wet milieubeheer).

Aangezien de Rechtbank - overeenkomstig de vordering van het Openbaar Ministerie - toepassing heeft gegeven aan art. 9a Sr is geen nieuwe feitelijke behandeling nodig ter bepaling van de straf.

Daarom meen ik dat de Hoge Raad om redenen van proceseconomie, na vernietiging van de bestreden uitspraak in zoverre, de zaak zelf af kan doen.

Er is mij bericht dat de officier van justitie prijs stelt op een spoedige beslissing op dit cassatieberoep, daar de uitkomst van deze procedure bepalend is voor een groot aantal nog te vervolgen zaken betreffende dezelfde overtreding.

Teneinde aan dit verlangen tegemoet te komen wordt deze conclusie genomen op een eerdere zitting dan daarvoor was vastgesteld.

Deze conclusie strekt ertoe dat de bestreden uitspraak zal worden vernietigd, doch uitsluitend voor zover daarin is overwogen dat de Kantonrechter bevoegd is van het tenlastegelegde feit kennis te nemen alsmede ten aanzien van de kwalificatie en de toepasselijke wettelijke voorschriften; dat de Hoge Raad het bewezenverklaarde feit zal kwalificeren als

en zal bepalen dat de einduitspraak berust op art. 9a Sr, art. 1a, onder 3o, art. 2, vierde lid, en art. 6 WED, art. 10.10, eerste lid (OUD) Wet milieubeheer en art. 12 Afvalstoffenverordening Dordrecht 1994.