2.2.1 De interne markt

Het creëren en de instandhouding van een interne markt – vroeger ook wel aangeduid als ‘gemeenschappelijke markt’ – is één van de doelen van de Europese Unie (art. 3 lid 3 EU-Verdrag). De lidstaten tezamen vormen één interne markt: een ruimte zonder binnengrenzen. Daarbinnen is het vrije verkeer van goederen, personen, diensten en kapitaal gewaarborgd volgens de bepalingen van de verschillende EU-verdragen. De vrijheid van vestiging zoals neergelegd in artikel 49 VwEU en de gelijkstelling van vennootschappen met natuurlijke personen in artikel 54 VwEU vormen tezamen met de vrijheid van verkeer van goederen (artikel 28 VwEU), de vrijheid van verkeer van personen, diensten en kapitaal (artikel 45 tot en met 66 VwEU) de pijlers voor de creatie en de instandhouding van de interne markt van de EU.

Van de vrijheid van vestiging gaat een negatieve integratie uit:1 beperkingen van de vrijheid van vestiging voor onderdanen van een lidstaat op het grondgebied van een andere lidstaat zijn verboden. Bepalingen van nationaal recht die in strijd zijn met de vrijheid van vestiging blijven om die reden buiten toepassing.

Naast de negatieve integratie, gaat er ook een positieve integratie uit van het Verdrag betreffende de werking van de Europese Unie. De Europese Unie stelt de maatregelen vast die ertoe bestemd zijn om de interne markt tot stand te brengen en de werking daarvan te verzekeren (art. 26 lid 1 VwEU). Op die manier wordt de creatie en het voortbestaan van een interne markt niet alleen gewaarborgd door de negatieve integratie, maar ook gesteund door bepalingen die het functioneren interne markt daadwerkelijk bevorderen.

Ter verwezenlijking van de positieve integratie van de interne markt is in artikel 114 VwEU bepaald dat de Europese wetgever maatregelen vaststelt inzake de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten die de instelling en de werking van de interne markt betreffen (art. 114 lid 1 VwEU). Door de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten wordt één interne markt gecreëerd, waarbinnen de concurrentieposities, niet alleen van ondernemingen gevestigd in verschillende staten, maar ook tussen lidstaten onderling, zo min mogelijk van elkaar verschillen. Eén van de methoden om de wettelijke bepalingen van de lidstaten onderling aan te passen, is het uitvaardigen van richtlijnen. Als aanvulling op artikel 114 VwEU biedt artikel 115 VwEU een directe basis tot het vaststellen van richtlijnen, in het bijzonder voor de onderlinge aanpassing van de wettelijke en bestuursrechtelijke bepalingen van de lidstaten welke rechtstreeks van invloed zijn op de instelling of de werking van de interne markt.