4.3.7.3 Tardief verweer tegen exceptie van niet-ontvankelijkheid in cassatie

198. Op grond van art. 411 lid 2 Rv is verweerder gehouden om, evenals gedaagde in eerste aanleg, zijn exceptieve verweren te verenigen met zijn principale verweren, op straffe van verval van het recht om de exceptieve verweren later alsnog aan te voeren.1 Verval van exceptieve verweren zal evenwel niet vaak aan de orde zijn, nu de belangrijkste exceptieve weren (niet-ontvankelijkheid wegens termijnoverschrijding, onbevoegdheid Hoge Raad) worden ontleend aan voorschriften die van openbare orde zijn en derhalve ambtshalve door de Hoge Raad moeten worden toegepast. Gedaagde kan zich daarom ook later in de procedure nog met succes op die excepties beroepen.2

Tegenover de verplichting van concentratie van verweer, staat blijkens het arrest Van Nunen/Moerenburg3de verplichting van eiser tot cassatie om, indien hij een conclusie van antwoord op exceptie neemt, in die conclusie dan ook al zijn weren tegen de exceptie aan te voeren. Voert hij vervolgens in zijn schriftelijke toelichting alsnog dergelijke weren aan, dan zullen deze als te laat gevoerd buiten beschouwing worden gelaten. Zo oordeelde de Hoge Raad:

De ratio van deze beslissing zal zijn gelegen in de wens om exceptieve verweren, die immers aan een inhoudelijke behandeling van de zaak in de weg zouden kunnen staan, vóór die inhoudelijke behandeling te kunnen afdoen, ten einde zinloze debatten over het materiële geschil te voorkomen.4

De beslissing sluit overigens niet uit dat de Hoge Raad wel acht slaat op pas in de schriftelijke toelichting aangevoerde weren tegen een opgeworpen exceptie die zuiver juridisch van aard zijn, dat wil zeggen de uitleg van een rechtsregel betreffen. De Hoge Raad kent immers het recht en zal, ongeacht de stellingname van partijen, op grond van art. 25 Rv ambtshalve de rechtsgronden dienen aan te vullen waarop de exceptie moet worden verworpen of gehonoreerd.