HvJ EU, 10-12-2009, nr. C-205/08

Het verzoek om een prejudiciële beslissing betreft de uitlegging van richtlijn 85/337/EEG van de Raad van 27 juni 1985 betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten (PB L 175, blz. 40), zoals gewijzigd bij richtlijn 2003/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003 (PB L 156, blz. 17; hierna: ‘richtlijn 85/337’).

Dit verzoek is ingediend in het kader van een beroep dat door de Umweltanwalt von Kärnten (hierna: ‘Umweltanwalt’) is ingesteld tegen een besluit van de Kärntner Landesregierung van 11 oktober 2007 (hierna: ‘bestreden besluit’), gericht tot Alpe Adria Energia SpA (hierna: ‘Alpe Adria’).

Uit de verwijzingsbeschikking blijkt dat Alpe Adria een Italiaanse onderneming is die een hoogspanningsleiding van 220 kV met een nominaal vermogen van 300 MVA wil aanleggen om het net van de Italiaanse onderneming Rete Elettrica Nazionale SpA aan te sluiten op dat van de Oostenrijkse onderneming VERBUND-Austrian Power Grid AG.

Hiertoe verzocht Alpe Adria de Kärntner Landesregierung bij brief van 12 juli 2007 om een vaststellingsbesluit krachtens § 3, lid 7, UVP-G 2000 voor de aanleg en de exploitatie van dit project. Op het Oostenrijkse grondgebied omvat het project een bovengrondse leiding met een lengte van ongeveer 7,4 km en een in Weidenburg te bouwen schakelstation, die via het dal van Kronhof en de Kronhofer Törl tot aan de grens loopt. Op het Italiaanse grondgebied heeft de geplande leiding een lengte van ongeveer 41 km.

De Kärntner Landesregierung stelde in het bestreden besluit vast dat er geen milieueffectbeoordeling voor het project behoefde te worden gemaakt, aangezien het Oostenrijkse gedeelte de in de UVP-G 2000 vastgestelde drempelwaarde van 15 km niet haalde.

Zij voegde hieraan toe dat volgens artikel 7 van richtlijn 85/337 lidstaten op het grondgebied waarvan een project moet worden uitgevoerd dat aanzienlijke milieueffecten kan hebben in een andere lidstaat, deze andere lidstaat weliswaar moeten betrekken bij de milieueffectbeoordelingsprocedure. Dit artikel heeft haars inziens evenwel slechts betrekking op projecten die in hun geheel op het grondgebied van een lidstaat liggen, en niet op grensoverschrijdende projecten.

Bij gebreke van een specifieke bepaling voor grensoverschrijdende projecten in richtlijn 85/337 diende derhalve elke lidstaat uitsluitend volgens zijn nationale recht na te gaan of een project onder bijlage I van deze richtlijn valt.

De Kärntner Landesregierung vermeldde vervolgens dat de UVP-G 2000 geen enkele bepaling bevat op basis waarvan de totale lengte van de installatie in aanmerking moest worden genomen in het geval van grensoverschrijdende hoogspanningsleidingen of andere leidingprojecten.

Op 18 december 2007 heeft de Umweltanwalt bij de Umweltsenat beroep tot nietigverklaring van het bestreden besluit ingesteld.

Daarop heeft de Umweltsenat de behandeling van de zaak geschorst en het Hof de volgende prejudiciële vraag gesteld:

Met zijn vraag wenst de verwijzende rechter in wezen te vernemen, of de artikelen 2, lid 1, en 4, lid 1, van richtlijn 85/337 aldus moeten worden uitgelegd dat de bevoegde overheidsinstanties van een lidstaat een milieueffectbeoordeling moeten uitvoeren van een in punt 20 van bijlage I bij deze richtlijn genoemd project, zoals de aanleg van bovengrondse hoogspanningsleidingen van 220 kV of meer en langer dan 15 km, ook indien het project grensoverschrijdend is en slechts een gedeelte ervan met een lengte van minder dan 15 km is gelegen op het grondgebied van die lidstaat.

Een project bestaande in de aanleg van een hoogspanningsleiding van 220 kV met een nominale spanning van 300 MVA en een lengte van 48,4 km valt onder de projecten genoemd in punt 20 van bijlage I bij richtlijn 85/337, en moet derhalve ingevolge de artikelen 2, lid 1, en 4, lid 1, van die richtlijn aan een milieueffectbeoordeling worden onderworpen.

Ter beantwoording van de vraag van de verwijzende rechter moet worden onderzocht of de richtlijn aldus moet worden uitgelegd dat deze verplichting tevens geldt voor een grensoverschrijdend project zoals aan de orde in het hoofdgeding.

Volgens vaste rechtspraak moeten de bewoordingen van een bepaling van gemeenschapsrecht die voor de betekenis en de draagwijdte ervan niet uitdrukkelijk naar het recht van de lidstaten verwijst, in de gehele Gemeenschap autonoom en uniform worden uitgelegd, rekening houdend met de context van de bepaling en het doel van de betrokken regeling (zie arresten van 19 september 2000, Linster, C-287/98, Jurispr. blz. I-6917, punt 43, en 4 mei 2006, Barker, C-290/03, Jurispr. blz. I-3949, punt 40).

Artikel 2, lid 1, van richtlijn 85/337 legt de lidstaten de verplichting op om projecten die een aanzienlijk milieueffect kunnen hebben, met name gezien hun aard, omvang of ligging, te onderwerpen aan een beoordeling van die effecten.

Het Hof heeft met betrekking tot de verplichting tot het verrichten van milieueffectbeoordelingen reeds vastgesteld dat richtlijn 85/337 een ruime werkingssfeer en een breed doel heeft (zie arrest van 24 oktober 1996, Kraaijeveld e.a., C-72/95, Jurispr. blz. I-5403, punten 31 en 39).

Ook dient te worden benadrukt dat richtlijn 85/337 een algehele beoordeling van de effecten van projecten op het milieu beoogt (arrest van 25 juli 2008, Ecologistas en Acción-CODA, C-142/07, Jurispr. blz. I-6097, punt 39 en aldaar aangehaalde rechtspraak), los van het feit of het eventueel een grensoverschrijdend project betreft.

Daarenboven dienen de lidstaten richtlijn 85/337 uit te voeren op een wijze die volledig strookt met de eisen die daarin worden gesteld met het oog op de essentiële doelstelling, welke, zoals blijkt uit artikel 2, lid 1, van die richtlijn, erin bestaat dat de projecten die een aanzienlijk milieueffect kunnen hebben, met name gezien hun aard, omvang of ligging, vóór de vergunningverlening worden onderworpen aan een beoordeling van die effecten (zie in die zin, arrest Ecologistas en Acción-CODA, reeds aangehaald, punt 33).

Verder heeft het Hof reeds geoordeeld dat de doelstelling van richtlijn 85/337 niet mag worden gefrustreerd door de opsplitsing van een project en dat het buiten beschouwing laten van het cumulatieve effect van verscheiden projecten in de praktijk niet tot gevolg mag hebben dat projecten, hoewel zij in onderlinge samenhang beschouwd ‘aanzienlijke milieueffecten’ in de zin van artikel 2, lid 1, van richtlijn 85/337 kunnen hebben, volledig aan de beoordelingsverplichting worden onttrokken (zie in die zin, arrest Ecologistas en Acción-CODA, reeds aangehaald, punt 44).

Hieruit volgt dat in bijlage I bij richtlijn 85/337 genoemde projecten die zich over het grondgebied van meerdere lidstaten uitstrekken, niet kunnen worden uitgezonderd van de toepassing van deze richtlijn om de enkele reden dat zij geen uitdrukkelijke bepaling bevat die op deze projecten betrekking heeft.

Een dergelijke uitzondering zou ernstig afbreuk doen aan de doelstelling van richtlijn 85/337. De nuttige werking ervan zou namelijk ernstig in het gedrang komen indien de bevoegde autoriteiten van een lidstaat bij de beslissing of van een project een milieueffectbeoordeling moet worden gemaakt, het deel dat in de andere lidstaat moet worden uitgevoerd konden negeren (zie naar analogie, arrest van 16 september 2004, Commissie/Spanje, C-227/01, Jurispr. blz. I-8253, punt 53).

Zoals de advocaat-generaal heeft opgemerkt in punt 81 van zijn conclusie, wordt deze vaststelling versterkt door artikel 7 van richtlijn 85/337, dat voorziet in samenwerking tussen lidstaten indien een project aanzienlijke milieueffecten kan hebben in een andere lidstaat.

Het project kan niet worden uitgezonderd van de bij richtlijn 85/337 voorziene milieueffectbeoordeling op grond van de enkele omstandigheid dat het in Oostenrijk gelegen traject een lengte heeft van minder dan 15 km. De betrokken lidstaat moet op zijn eigen grondgebied een milieueffectbeoordeling van een dergelijk project uitvoeren en daarbij de concrete gevolgen van het project in aanmerking nemen.

Gelet op het voorgaande moeten de artikelen 2, lid 1, en 4, lid 1, van richtlijn 85/337 aldus worden uitgelegd dat de bevoegde overheidsinstanties van een lidstaat een milieueffectbeoordeling moeten uitvoeren van een in punt 20 van bijlage I bij deze richtlijn genoemd project, zoals de aanleg van bovengrondse hoogspanningsleidingen van 220 kV of meer en langer dan 15 km, ook indien het project grensoverschrijdend is en slechts een gedeelte ervan met een lengte van minder dan 15 km is gelegen op het grondgebied van deze lidstaat.

Ten aanzien van de partijen in het hoofdgeding is de procedure als een aldaar gerezen incident te beschouwen, zodat de nationale rechterlijke instantie over de kosten heeft te beslissen. De door anderen wegens indiening van hun opmerkingen bij het Hof gemaakte kosten komen niet voor vergoeding in aanmerking.

Het Hof van Justitie (Tweede kamer) verklaart voor recht:

De artikelen 2, lid 1, en 4, lid 1, van richtlijn 85/337/EEG van de Raad van 27 juni 1985 betreffende de milieueffectbeoordeling van bepaalde openbare en particuliere projecten, zoals gewijzigd bij richtlijn 2003/35/EG van het Europees Parlement en de Raad van 26 mei 2003, moeten aldus worden uitgelegd dat de bevoegde overheidsinstanties van een lidstaat een milieueffectbeoordeling moeten uitvoeren van een in punt 20 van bijlage I bij deze richtlijn genoemd project, zoals de aanleg van bovengrondse hoogspanningsleidingen van 220 kV of meer en langer dan 15 km, ook indien het project grensoverschrijdend is en slechts een gedeelte ervan met een lengte van minder dan 15 km is gelegen op het grondgebied van deze lidstaat.

ondertekeningen