HR, 25-05-2012, nr. 11/01253

Op 3 december 1987 is [eiser] voor onbepaalde tijd in dienst getreden van de Staat op basis van een arbeidsovereenkomst naar burgerlijk recht in de functie van chauffeur/bode bij de Nederlandse ambassade te Parijs. Op de gewijzigde arbeidsovereenkomst van 31 december 2001 is van toepassing verklaard een aantal artikelen van de Ambtenarenwet, het Reglement Dienst Buitenlandse Zaken, het Burgerlijk Wetboek, de Rechtspositieregeling lokaal indienstgenomen werknemers (hierna: rRlok) en de Plaatselijke postuitwerking voor Parijs.

Bij brief van 24 februari 2006 is [eiser] op non actief gesteld en is hem ontslag aangezegd tegen 1 mei 2006.2. Het door [eiser] hiertegen ingestelde bezwaar is door de Minister van Buitenlandse Zaken bij brief van 30 augustus 2007 ongegrond verklaard.

Bij inleidende dagvaarding heeft [eiser] primair gevorderd een verklaring voor recht dat de arbeidsovereenkomst tussen partijen niet rechtsgeldig is geëindigd, zodat de Staat gehouden is tot betaling van het achterstallige salaris, en subsidiair dat de Staat wordt veroordeeld om aan [eiser] wegens kennelijk onredelijk ontslag te betalen een bedrag van € 266.000,- bruto, althans een in goede justitie vast te stellen bedrag.

Bij vonnis van 20 augustus 2008 heeft de rechtbank 's-Gravenhage, sector kanton, de vorderingen van [eiser] afgewezen. Bij arrest van 14 december 2010 heeft het hof 's-Gravenhage het vonnis van de kantonrechter bekrachtigd. Het hof heeft, voor zover van belang, als volgt overwogen:

Tegen voormeld arrest van het hof is door [eiser] (tijdig) cassatieberoep ingesteld. De Staat heeft verweer gevoerd.

Het cassatiemiddel bestaat uit drie klachten en keert zich tegen rov. 3.6 van het bestreden arrest. De klachten betreffen in de kern de processuele behandeling van (dwingendrechtelijke bepalingen van) buitenlands recht.

De eerste klacht houdt in dat, aangezien naar Nederlands internationaal privaatrecht de rechter de inhoud van het buitenlandse recht ambtshalve dient vast te stellen, het hof blijk heeft gegeven van een onjuiste rechtsopvatting door te overwegen dat van [eiser] verwacht had mogen worden dat hij zijn beroep op de dwingendrechtelijke bepaling van Frans arbeidsrecht nader zou onderbouwen.

De tweede klacht keert zich tegen de overweging van het hof dat het onbekend is met de door [eiser] ingeroepen dwingendrechtelijke bepaling van Frans arbeidsrecht. Volgens de klacht omvat deze overweging geen oordeel over het Franse recht, noch blijkt daaruit dat door het hof ambtshalve onderzoek is verricht naar het toepasselijke Franse recht. Het hof heeft immers geen oordeel gegeven met betrekking tot de door [eiser] ingeroepen rechtsregel, maar heeft deze vraag onbeantwoord gelaten, aldus het middel.

Zie ik het goed, dan is de derde klacht in wezen een herhaling van de tweede. De klacht voert verder nog aan dat het hof ten onrechte heeft overwogen dat het aan [eiser] was zijn beroep op de dwingendrechtelijke bepaling van het Franse arbeidsrecht nader te onderbouwen.

De klachten lenen zich voor gezamenlijke behandeling en betreffen in de kern genomen de processuele behandeling door de appelrechter van (dwingendrechtelijke bepalingen van) buitenlands recht.

Om te beginnen zij opgemerkt dat het toepasselijke recht op grensoverschrijdende arbeidsovereenkomsten vastgesteld moet worden aan de hand van de conflictregels van de verordening Rome I3. of, in het geval dat de arbeidsovereenkomst is gesloten vóór 17 december 2009, aan de hand van de conflictregels van het EVO4., welk verdrag voor Nederland op 1 september 1991 in werking is getreden. Krachtens art. 28 Rome I is deze verordening alleen van toepassing op overeenkomsten die op of na 17 december 2009 zijn gesloten. Aangezien de onderhavige arbeidsovereenkomst vóór deze datum tot stand is gekomen, geldt het EVO en niet de verordening Rome I. In cassatie is onbestreden dat de arbeidsovereenkomst van partijen op grond van de objectieve conflictregel van art. 6 lid 2 EVO door Nederlands recht wordt beheerst. In dit geding is voorts van belang het bepaalde in art. 7 lid 1 EVO op grond waarvan bij de toepassing van het door de verdragsregeling aangewezen recht gevolg kan worden toegekend aan de dwingende bepalingen van het recht van een ander land waarmee het geval nauw is verbonden, indien en voor zover deze bepalingen volgens het recht van dit land toepasselijk zijn ongeacht het recht dat de overeenkomst beheerst.

[Eiser] beroept zich op een dwingendrechtelijke bepaling van het Franse arbeidsrecht die zou inhouden dat een opzegging van de arbeidsovereenkomst slechts kan worden gebaseerd op feiten die zich binnen een tijdvak van twee maanden voordien hebben voorgedaan; het ontslag van [eiser] zou in strijd zijn met deze dwingendrechtelijke bepaling.

Bij de behandeling van de klachten geldt als uitgangspunt dat de rechter gehouden is de regels van internationaal privaatrecht, in het bijzonder het conflictenrecht, en het door die regels aangewezen buitenlandse recht ambtshalve toe te passen. Dit is vaste rechtspraak en is bovendien sinds 1 januari 2012 als algemene regel van internationaal privaatrecht gecodificeerd in art. 2 van Boek 10 Burgerlijk Wetboek.5. De verplichting tot ambtshalve toepassing van buitenlands recht houdt tevens in dat de rechter zal moeten nagaan of de op grond van art. 7 lid 1 EVO voor toepassing in aanmerking komende dwingende bepalingen - aangeduid als 'voorrangsregels' of 'règles d'application immédiate' - aangemerkt kunnen worden als 'dwingende bepalingen van het recht van een ander land waarmee het geval nauw is verbonden'.6. Toegespitst op de onderhavige zaak komt dit hierop neer dat het hof gehouden was om ambtshalve te beoordelen of het Franse arbeidsrecht een dwingendrechtelijke bepaling (in de zin van art. 7 lid 1 EVO) bevat die het ontslag van [eiser], zoals hij stelt, ongeldig zou maken.

Wat verder ook zij van 's hofs overweging dat [eiser] zijn stelling met betrekking tot de dwingendrechtelijke bepaling van het Franse arbeidsrecht niet nader heeft onderbouwd, uit het slot van rov. 3.6 van het bestreden arrest volgt dat het hof de verplichting tot ambtshalve toepassing van buitenlands recht niet heeft geschonden. Het hof heeft immers uitdrukkelijk overwogen met een dergelijke (door [eiser] gestelde) bepaling niet bekend te zijn. Evenmin kan worden gezegd dat het desbetreffende oordeel van het hof onbegrijpelijk is, aangezien onbekendheid van het hof met een door [eiser] gestelde dwingendrechtelijke bepaling van Frans arbeidsrecht impliceert dat het hof de inhoud van het Franse recht heeft onderzocht.

De slotsom is dat de klachten tevergeefs zijn aangevoerd. De klachten missen feitelijke grondslag (klacht 2) dan wel miskennen dat het hof de verplichting tot ambtshalve toepassing van buitenlands recht niet heeft geschonden (klachten 1 en 3).

Nu de aangevoerde klachten niet tot cassatie kunnen leiden en niet nopen tot beantwoording van rechtsvragen in het belang van de rechtseenheid of de rechtsontwikkeling, adviseer ik het beroep te verwerpen met toepassing van art. 81 RO.

De conclusie strekt tot verwerping met toepassing van art. 81 RO.

De Procureur-Generaal bij de

Hoge Raad der Nederlanden

A-G