5.1 Inleiding

Fouten in het betalingsverkeer komen relatief weinig voor, maar zijn nu eenmaal niet helemaal uit te sluiten. Een fout kan soms verstrekkende gevolgen hebben: geld wordt naar een verkeerde betaalrekening overgeschreven, een onjuist bedrag wordt overgemaakt door bijvoorbeeld een verkeerd geplaatst cijfer of komma dan wel één opdracht wordt meerdere malen uitgevoerd.1 De oorzaak van een fout kan gelegen zijn in een vergissing van de opdrachtgever, de bank voert in dat geval een bij vergissing verstrekte opdracht correct uit, of in een vergissing van de bank, waarbij een juiste opdracht door de bank op een verkeerde wijze wordt uitgevoerd. Deze gevallen hebben gemeen dat door onbedoelde verrichtingen iemands bankrekening wordt gecrediteerd. Dat werpt de vraag op wat de rechtspositie is van de betrokkenen indien deze onbedoeld begunstigde van de abusieve betaling in staat van faillissement verkeert en de beschikbare activa niet toereikend zijn om de boedelschulden daaruit te voldoen. Dat is het onderwerp van dit hoofdstuk. Ik begin met een korte bespreking van de literatuur en jurisprudentie tot 1997 (paragraaf 2), gevolgd door een bespreking van, onder meer, het uit dit jaar daterende arrest Ontvanger-Hamm q.q. en latere jurisprudentie (paragraaf 3) alsmede de literatuur naar aanleiding van deze arresten (paragraaf 4). Ik plaats enkele kanttekeningen bij deze jurisprudentie (paragraaf 5). Met behulp van de in hoofdstuk 3 geformuleerde rechtsregel waarbij ook in girale verhoudingen een revindicatoire aanspraak mogelijk is, verklaar ik deze jurisprudentie (paragraaf 6). Ik besluit met een conclusie (paragraaf 7).