Rb. Amsterdam, 04-02-2009, nr. 394842/ HA ZA 08-1040

[eiseres 1] c.s. leggen aan hun vordering ten grondslag dat erflater onrechtmatig heeft gehandeld en dat zij daarom een vordering tot schadevergoeding hebben, aanvankelijk op erflater en nu op de nalatenschap.

[gedaagde] verweert zich onder meer met de stelling dat een vordering op grond van artikel 6:162 van het Burgerlijk Wetboek (BW) geen kans van slagen heeft nu artikel 3:194 BW voor een vordering als de onderhavige als lex specialis een aparte grondslag biedt. Laatstgenoemde grondslag leidt ertoe dat de gemeenschappelijke bate alsnog verdeeld dient te worden in die zin dat hetgeen thans resteert van het Canadese vermogen in zijn geheel wordt toebedeeld aan [eiseres 1] c.s., doch biedt geen basis voor schadevergoeding. Het staat [eiseres 1] c.s. dan ook niet vrij naar believen de grondslag van hun vordering te kiezen.

Dit verweer faalt. Van exclusieve werking kan slechts sprake zijn indien de wet zulks voorschrijft of onvermijdelijk meebrengt. Gesteld noch gebleken is dat sprake is van een exclusieve werking van artikel 3:194 BW die met zich meebrengt dat [eiseres 1] c.s. geen beroep toekomt op artikel 6:162 BW. Voor zover het verweer van [gedaagde] inhoudt dat de rechtsgevolgen van de artikelen 3:194 BW en 6:162 BW met betrekking tot hetzelfde feitencomplex niet naast elkaar kunnen worden ingeroepen, faalt het eveneens. Immers, niet valt in te zien op welke grond hier afgeweken zou moeten worden van het algemeen geldende uitgangspunt dat, indien verschillende bepalingen voor toepassing op één feitencomplex in aanmerking komen en cumulatie niet mogelijk is, aan de gerechtigde de keuze is welke rechtsgevolgen hij wenst in te roepen of op welke rechtsgrond hij zich wenst te baseren.

Ook het verschil in rechtsgevolgen tussen de artikelen 6:162 BW en 3:194 BW, enerzijds schadevergoeding en verbeurte van het aandeel in het buiten de verdeling gehouden goed anderzijds, staan aan de hiervoor bedoelde keuzemogelijkheid niet in de weg. Nu de resterende bate bestaat uit een geldsom zouden beide grondslagen bij een eventueel toewijzend vonnis immers leiden tot de betaling van een bedrag.

Nu [eiseres 1] c.s. ter comparitie geconcludeerd hebben alleen artikel 6:162 BW aan hun vordering ten grondslag te leggen, zal de rechtbank de vordering dan ook dienovereenkomstig beoordelen.

[eiseres 1] c.s. hebben ter onderbouwing van hun stelling dat erflater jegens hen een onrechtmatige daad heeft gepleegd, gesteld dat erflater de bate bewust heeft verzwegen en dat daarom de bate destijds niet is opgenomen in de akte van scheiding en deling van de nalatenschap van [eerste echtgenote] in 1991 en de daarop betrekking hebbende uitbetaling van hun vorderingen in 1993. Ter comparitie hebben [eiseres 1] c.s. voorts gesteld dat zij weliswaar wisten dat erflater activititeiten in Canada ontplooide waar geld mee gemoeid was, doch dat zij ten tijde van de scheiding en deling van de nalatenschap van [eerste echtgenote] in de veronderstelling verkeerden dat niets meer van deze bate resteerde. Bij de successie-aangifte van erflater bleek evenwel dat de bate nog bestond, aldus nog steeds [eiseres 1] c.s.

[gedaagde] betwist dat erflater onrechtmatig heeft gehandeld ten opzichte van [eiseres 1] c.s. Erflater heeft de bate niet bewust verzwegen en [eiseres 1] c.s. waren wel degelijk op de hoogte van de bate nu deze in het verleden meerdere malen ter sprake is gekomen tussen erflater en [eiseres 1] c.s. De bate is voorts destijds onderwerp van bespreking geweest bij de boedelnotaris ter voorbereiding op de successie aangifte van erflater waarbij [eiseres 1] c.s. zelfs vraagtekens hebben geplaatst bij de omvang van de Canadese tegoeden. [eiseres 1] c.s. verkeerden blijkbaar in de veronderstelling dat de tegoeden omvangrijker waren en wisten derhalve van het bestaan daarvan. Gedaagde sub 3 is in 1989 met erflater naar Canada gereisd en heeft daar enige tijd een baan gehad waarvan zijn loon werd overgemaakt op een bankrekening ten name van [A]. Louter om fiscale redenen is de bate destijds niet in voormelde akte opgenomen, aldus nog steeds [gedaagde].

De rechtbank stelt voorop dat indien erflater de tegoeden in Canada ten tijde van de verdeling van de nalatenschap van [eerste echtgenote] in 1991 opzettelijk heeft verzwegen teneinde die tegoeden buiten de verdeling te houden, hij onrechtmatig heeft gehandeld ten opzichte van [eiseres 1] c.s. Nu [eiseres 1] c.s. zich beroepen op de rechtsgevolgen van de door hen gestelde feiten dragen zij de bewijslast van feiten en omstandigheden waaruit blijkt dat erflater het bestaan van Canadese tegoeden ten tijde van de verdeling in 1991 opzettelijk heeft verzwegen. Gelet op de gemotiveerde betwisting van de zijde van [gedaagde] zijn [eiseres 1] c.s. nog niet in die bewijslast geslaagd. Het feit dat de tegoeden in Canada niet in de akte van scheiding en deling zijn opgenomen is op zichzelf onvoldoende om aan te nemen dat erflater deze tegoeden opzettelijk heeft verzwegen.

[eiseres 1] c.s. hebben bij dagvaarding nader bewijs aangeboden. De rechtbank zal [eiseres 1] c.s. bij hierna in het dictum nader te noemen akte in de gelegenheid stellen zich uit te laten of en zo ja op welke wijze zij bewijs wensen te leveren van feiten en omstandigheden waaruit kan worden afgeleid dat erflater bij de verdeling in 1991 de tegoeden in Canada opzettelijk heeft verzwegen teneinde de tegoeden buiten de verdeling te houden.

[gedaagde] voert aan dat de vordering op grond van een onrechtmatige daad reeds op grond van het bepaalde in artikel 3:310 BW is verjaard nu meer dan 5 jaren zijn verstreken sinds [eiseres 1] c.s. kennis hebben genomen van het bestaan van de bate. [eiseres 1] c.s. hebben betoogd dat zij weliswaar wisten dat erflater activiteiten ontplooide in Canada, doch dat zij ten tijde van het overlijden van [eerste echtgenote] in de veronderstelling verkeerden dat de bate niet meer bestond nu deze niet in de akte van scheiding en deling was opgenomen. Zij voeren voorts aan dat zij pas na kennisname van de successie aangifte van de nalatenschap van erflater en vervolgonderzoek te weten kwamen dat de bate nog bestond. Nu [gedaagde] zich beroept op de rechtsgevolgen van het door haar aangevoerde feit dat reeds 5 jaren zijn verstreken sinds [eiseres 1] c.s. hebben vernomen van de onverdeelde tegoeden in Canada, rust in dit geval op haar de bewijslast van die feiten en omstandigheden. Nu [eiseres 1] c.s. de gestelde feiten en omstandigheden gemotiveerd hebben betwist, zal [gedaagde] worden toegelaten tot het bewijs daarvan. De rechtbank zal [gedaagde] bij hierna in het dictum nader te noemen akte in de gelegenheid stellen zich uit te laten of en zo ja op welke wijze zij bewijs wenst te leveren van feiten en omstandigheden waaruit kan worden afgeleid dat reeds 5 jaren zijn verstreken sinds [eiseres 1] c.s. hebben vernomen van de onverdeelde tegoeden in Canada. Uit proceseconomische overwegingen bepaalt de rechtbank dat indien [gedaagde] tot bewijslevering wil worden toegelaten, dit gelijktijdig met de hiervoor onder 4.7 genoemde bewijslevering zal plaatsvinden.

Indien [eiseres 1] c.s. niet slagen in het opgedragen bewijs, zal de rechtbank de vordering in conventie afwijzen. Dit laat onverlet dat de tegoeden in Canada, althans het bedrag van € 79.872,= dat thans resteert een onverdeelde bate vormt die voor verdeling in aanmerking komt. Nu de vordering van [eiseres 1] c.s. evenwel niet op verdeling ziet, dienen partijen dit in onderling overleg op te lossen.

Voor het geval [eiseres 1] c.s. slagen in voormelde bewijslevering en het beroep van [gedaagde] op verjaring faalt, overweegt de rechtbank op voorhand als volgt.

[gedaagde] heeft de door [eiseres 1] c.s. gestelde schade betwist. [gedaagde] voert aan dat [eiseres 1] c.s. ten onrechte bij de begroting van hun schade aansluiten bij de akte van scheiding en deling uit 1991 nu partijen juist over deze bate in voormelde akte niets zijn overeengekomen. Na het overlijden van [eerste echtgenote] had erflater een aandeel van 5/8 in deze bate en hadden [eiseres 1] c.s. in totaal 3/8 aandeel. De bate dient gewaardeerd te worden naar het tijdstip van verdeling en niet naar het tijdstip van het overlijden van [eerste echtgenote]. Het vermogen is weliswaar inmiddels naar Nederland gehaald, doch is als gevolg van diverse daarover gevoerde procedures in Canada en Nederland en belastingheffingen danig verkleind. Derhalve komt aan [eiseres 1] c.s. uit hoofde van de verdeling een totaalbedrag van € 30.000,= toe, aldus nog steeds [gedaagde].

[eiseres 1] c.s. begroten de schade aan de hand van een jaarrekening van [A] uit 1989 te vermeerderen met de destijds met erflater in de akte van scheiding en deling overeengekomen rente. Dit uitgangspunt is naar het oordeel van de rechtbank onjuist. De hoogte van de door [eiseres 1] c.s. geleden schade, indien zou komen vast te staan dat erflater onrechtmatig heeft gehandeld, bestaat uit het verschil tussen de waarde die [eiseres 1] c.s. destijds ontvangen zouden hebben indien de Canadese tegoeden wel bij de verdeling in 1991 waren betrokken en de waarde van het aandeel dat [eiseres 1] c.s. hebben in het vermogen dan thans resteert, welke waarde door [gedaagde] onbetwist is gesteld op (3/8 × 79.872,=) € 29.952,= . Bij begroting van hetgeen [eiseres 1] c.s. zouden hebben ontvangen indien de Canadese tegoeden wel in de verdeling in 1991 waren betrokken moet tevens rekening worden gehouden met mogelijke kosten en belastingen (in Nederland dan wel Canada) die betaald hadden moeten worden over het vermogen teneinde tot verdeling over te kunnen gaan. Voor begroting van de schade kan niet worden aangeknoopt bij de waarde van het eigen vermogen van [A] in 1989 zoals door [eiseres 1] c.s. is gesteld. Niet gesteld noch gebleken is dat [eiseres 1] c.s., hadden zij geweten van de Canadese tegoeden, deze tegoeden eerder hadden willen verdelen dan de overige bestanddelen van de nalatenschap. Nu partijen zich over de hoogte van de schade nog onvoldoende hebben uitgelaten, zullen zij hiertoe in de gelegenheid worden gesteld in de conclusies na enquête, eerst [eiseres 1] c.s. en dan [gedaagde].