Rb. 's-Gravenhage, 03-06-2009, nr. 298796 - HA ZA 07-3544

[A.] vordert, na vermindering van eis, dat de rechtbank bij vonnis, uitvoerbaar bij voorraad,

1. voor recht verklaart dat HEK c.s. gezamenlijk, althans ieder afzonderlijk, jegens haar aansprakelijk zijn voor de (nog optredende) schade als gevolg van - zakelijk - het feit dat van hun zijde geen uitvoering is gegeven aan de met [A.] gemaakte afspraken over samenwerking;

2. HEK c.s. hoofdelijk, waarbij als de één betaalt de anderen zullen zijn bevrijd, veroordeelt tot betaling van een schadevergoeding nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet;

HEK c.s. hoofdelijk, waarbij als de één betaalt de anderen zullen zijn bevrijd, veroordeelt tot betaling, tegen een behoorlijk bewijs van kwijting, van een bedrag van € 1.000.000,00 als voorschot op de als gevolg van voornoemde schadestaatprocedure toe te wijzen schadevergoeding, primair te vermeerderen met de wettelijke handelsrente en subsidiair te vermeerderen met de wettelijke rente, te rekenen vanaf 13 juli 2007, althans een door de rechtbank te bepalen datum, tot aan de dag der algehele voldoening;

HEK c.s. hoofdelijk, waarbij als de één betaalt de anderen zullen zijn bevrijd, veroordeelt tot betaling, tegen een behoorlijk bewijs van kwijting, van een bedrag van € 6.422,00 dan wel een door de rechtbank te bepalen bedrag als vergoeding voor buitengerechtelijke kosten, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 14 dagen na de betekening van dit vonnis tot aan de dag der algehele voldoening;

HEK c.s. ieder afzonderlijk dan wel hoofdelijk veroordeelt in de kosten van deze procedure, inclusief de kosten van de gelegde beslagen, te vermeerderen met de wettelijke rente vanaf 14 dagen na de betekening van dit vonnis tot aan de dag der algehele voldoening.

De kern van het geschil betreft de vraag of HEK c.s. jegens [A.] aansprakelijk zijn voor de bij haar opgetreden en nog op te treden schade als gevolg van - kort gezegd - het niet tot stand komen van de beoogde samenwerking.

In hetgeen [A.] primair aan haar vorderingen ten grondslag heeft gelegd kan zij niet worden gevolgd. Voor de conclusie dat medio juli 2007 tussen partijen sprake was van een perfecte overeenkomst, inhoudende dat [A.] en de aandeelhouders HEK ieder voor 20% zouden gaan participeren in de nieuw op te richten vennootschap HIK, heeft [A.] naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende aangedragen. Hoewel uit de opgestelde conceptakte ontegenzeggelijk naar voren komt dat partijen tot op een zeker moment voornemens waren hun samenwerking op vorenbedoelde wijze vorm te geven, was medio juli 2007 ten aanzien van een aantal essentiële onderdelen van die samenwerking nog geen invulling gegeven dan wel overeenstemming bereikt. Zo is niet in geschil dat nog geen sprake was van een ondernemingsplan, hetgeen - anders dan [A.] betoogt - niet slechts kan worden aangemerkt als een nog te verrichten uitvoeringshandeling. Een ondernemingsplan geeft immers richting aan de wijze waarop de beoogde samenwerking gestalte wordt gegeven, aan de doelen die de onderneming voornemens is te realiseren en aan de begroting van de daartoe benodigde financiële middelen. Voorts lagen ook zaken als het vergunningentraject, huisvesting, administratie/boekhouding en kantoorfaciliteiten nog ter invulling en besluitvorming voor. Onder die omstandigheden is het enkele feit dat partijen voornemens waren een vennootschap op te richten dan ook onvoldoende voor de conclusie dat medio juli 2007 reeds sprake was van een overeenkomst op basis waarvan voor HEK c.s. rechtens afdwingbare verplichtingen zijn ontstaan.

Ten aanzien van hetgeen [A.] subsidiair aan haar vorderingen ten grondslag heeft gelegd overweegt de rechtbank mede gelet op de geldende jurisprudentie als volgt. Ook als partijen anders dan door onderhandelingen betrokken zijn bij het voorbereiden van een tussen hen te sluiten overeenkomst (zoals in deze zaak aan de orde is), zal in het algemeen dezelfde maatstaf voor toepassing in aanmerking komen als in geval van afgebroken contractsonderhandelingen moet worden gehanteerd bij de beoordeling van de vraag of het afbreken tegenover de wederpartij onaanvaardbaar is (HR 31 mei 1991, NJ 1991, 647). Bij die vraag staat voorop dat voor de beoordeling van de schadevergoedingsplicht bij afgebroken onderhandelingen heeft te gelden dat ieder der onderhandelende partijen - die verplicht zijn hun gedrag mede door elkaars gerechtvaardigde belangen te laten bepalen - in beginsel vrij is de onderhandelingen af te breken, tenzij dit op grond van het gerechtvaardigd vertrouwen van de wederpartij in het tot stand komen van de overeenkomst of in verband met de andere omstandigheden van het geval onaanvaardbaar zou zijn (HR 12 augustus 2005, NJ 2005, 467). Als bij de wederpartij van degene die de onderhandelingen over een te sluiten overeenkomst afbreekt, het gerechtvaardigd vertrouwen bestond dat die overeenkomst tot stand zou komen, behoeft dit niet onder alle omstandigheden te leiden tot de slotsom dat het afbreken onaanvaardbaar is. Daarbij dient ook rekening te worden gehouden met de mate waarin en de wijze waarop de partij die de onderhandelingen afbreekt tot het ontstaan van dat vertrouwen heeft bijgedragen en met de gerechtvaardigde belangen van deze partij. Hierbij kan ook van belang zijn of zich in de loop van de onderhandelingen onvoorziene omstandigheden hebben voorgedaan (HR 14 juni 1996, NJ 1997, 481).

Tegen de achtergrond van de vaststaande feiten is de rechtbank met [A.] van oordeel dat zij er medio juli 2007 gerechtvaardigd op mocht vertrouwen dat in de relatie met HEK (c.s.) enigerlei samenwerking in de vorm als door haar gesteld zou gaan ontstaan. Op dat moment was immers al sprake van een door de notaris opgesteld concept van de akte tot oprichting van de vennootschap HIK, met daarin de statuten en de namen van de bestuurders van de op te richten rechtspersoon alsmede de bepaling dat de aandeelhouders HEK en [A.] ieder voor 20% zouden gaan deelnemen in de onderneming. Voorts had het Ministerie van Justitie in juni 2007 de benodigde Verklaring van Geen Bezwaar tegen de oprichting van HIK afgegeven. Ten slotte heeft bij het tot stand komen van vorenbedoeld vertrouwen een rol gespeeld dat [A.] en de vier aandeelhouders HEK ieder voor 20% zijn gaan deelnemen in de vennootschap Fundview, waarvan [A.] heeft gesteld dat dit geschiedde met het oog op het onderbrengen van plaatsingsactiviteiten.

Zoals uit de hiervoor aangehaalde jurisprudentie naar voren komt, brengt het bestaan van een gerechtvaardigd vertrouwen als evenbedoeld echter niet zonder meer mee dat voor de partij die de aanvankelijk beoogde samenwerking niet heeft willen formaliseren, rechtens afdwingbare verplichtingen zouden zijn ontstaan, dat die partij de voorbereidingen voor die samenwerking niet meer zou mogen stopzetten of dat die partij niet langer zou mogen afzien van de samenwerking. Bij de vraag of het besluit om af te zien van het tot stand brengen van de beoogde samenwerking al dan niet aanvaardbaar is, dient ook rekening te worden gehouden met de gerechtvaardigde belangen van de partij die de samenwerking niet wenste door te zetten.

Ten pleidooie is door HEK c.s. naar voren gebracht dat het niet mogelijk is om aan te geven op welk specifiek moment of naar aanleiding van welke specifieke gebeurtenis is besloten om de aanvankelijk beoogde samenwerking met [A.] niet door te zetten, maar dat de overtuiging de samenwerking (toch) niet te willen aangaan zich is gaan aftekenen in een dynamisch proces binnen een tijdspanne van meerdere maanden. Uiteindelijk heeft dit proces geresulteerd in het besluit om niet met [A.] verder te willen op de wijze als aanvankelijk beoogd. HEK c.s. hebben daarbij aangegeven dat dit besluit met name werd ingegeven door het feit dat de door [A.] gegenereerde omzet achterbleef bij de verwachtingen, terwijl, gezien de steeds verslechterende economische omstandigheden, zeer kritisch werd aangekeken tegen de prestaties van [A.]. Dit achterblijven van de door [A.] gegenereerde omzet had - zoals bij dupliek gesteld - tot gevolg dat het aandeel van [A.] in de (totale) plaatsingsactiviteiten binnen HEK te kort schoot in vergelijking met de hoogte van de hem toegekende vergoedingen uit hoofde van de cliëntenremisierovereenkomst. Daar waar vergoedingen werden toegekend voor 20%, bleef de door [A.] binnen HEK gegenereerde omzet steken op 10 à 11% van de plaatsingen. Ter adstructie van die stelling hebben HEK c.s. verwezen naar het "Overzicht plaatsingen HEK augustus 2005 t/m juli 2007", overgelegd als productie 26 bij de conclusie van antwoord in conventie, waarin het aandeel van [A.] in de plaatsingen wordt berekend op 10%, en het "Overzicht vastgoedplaatsingen Het Hollandsch Effectenkantoor B.V. te Rotterdam over periode augustus 2005 tot en met juli 2007", overgelegd als productie 2 bij de conclusie van dupliek in conventie, waarin het aandeel van [A.]/Minerva in de vastgoedplaatsingen wordt becijferd op 11,55%. Dat het door HEK c.s. gehanteerde argument van tegenvallende prestaties, zoals [A.] ten pleidooie heeft gesteld, eerst bij dupliek is aangevoerd, laat onverlet dat het op haar weg had gelegen dit argument dan bij het pleidooi onderbouwd te weerspreken. [A.] heeft bij die gelegenheid echter volstaan met de enkele ontkenning dat sprake zou zijn geweest van tegenvallende prestaties aan zijn zijde, zonder daarbij in te gaan op vorenbedoelde becijferingen die HEK c.s. aan hun stelling daaromtrent bij dupliek ten grondslag hebben gelegd. Aldus is geen sprake van een gemotiveerde betwisting van het belang dat - naar HEK c.s. stellen - in overwegende mate ten grondslag heeft gelegen aan het besluit om de beoogde samenwerking met [A.] niet door te zetten. Naar het oordeel van de rechtbank stond het - gelet op dit op zichzelf te respecteren belang - HEK c.s. dan ook vrij om ondanks het gerechtvaardigde vertrouwen bij [A.] af te zien van verdere activiteiten om die samenwerking gestalte te geven en kan derhalve niet gezegd worden dat HEK c.s., zoals [A.] betoogt, hebben gehandeld in strijd met de redelijkheid en billijkheid waartoe zij jegens haar gehouden waren. Gelet op het vorenstaande kan ook hetgeen [A.] subsidiair aan haar vorderingen ten grondslag heeft gelegd daarom niet leiden tot toewijzing van de vorderingen.

Ten aanzien van hetgeen [A.] meer subsidiair aan haar vorderingen ten grondslag heeft gelegd overweegt de rechtbank als volgt. Voor de stelling dat HEK c.s. de samenwerking op een dermate radicale wijze eenzijdig heeft beëindigd dat daarmee sprake is van onrechtmatig handelen heeft [A.] onvoldoende aangedragen. Ook op basis van die grondslag komen de vorderingen derhalve niet voor toewijzing in aanmerking.

Gelet op het vorenstaande zullen de vorderingen worden afgewezen.

[A.] zal als de in het ongelijk gestelde partij worden veroordeeld in de proceskosten in conventie.

in reconventie

De door [A.] op 22 oktober 2007 en op 26 november 2007 voor het bedrag van € 2.200.000,00 gelegde conservatoire beslagen hadden betrekking op enerzijds de vordering, zoals in conventie beoordeeld, en anderzijds op een tweetal door [A.] aan HEK verstuurde, maar onbetaald gelaten facturen. Bij vonnis van 24 januari 2008 heeft de voorzieningenrechter van de rechtbank te Amsterdam, na vaststelling dat de aan de beslagen ten grondslag gelegde vordering van [A.] summierlijk ondeugdelijk is, op vordering van HEK c.s. deze beslagen opgeheven, voor zover die waren gelegd ten laste van de aandeelhouders HEK, en heeft de voorzieningenrechter de vordering waarvoor ten laste van HEK beslag was gelegd herbegroot op € 75.000,00.

De vordering waarvoor [A.] ter zekerstelling van de mogelijkheid van verhaal voormelde beslagen heeft doen leggen, is in conventie in zijn geheel afgewezen. Gelet op die afwijzing, daarbij mede in aanmerking nemende de discrepantie tussen het bedrag waarvoor de beslagen waren gelegd en het bedrag waarvoor de voorzieningenrechter na herbegroting van de vordering het beslag heeft toegestaan, is de rechtbank van oordeel dat de beslagen ten onrechte zijn gelegd.

[A.] is, als partij die de beslagen heeft doen leggen, in beginsel gehouden de door die beslagen bij HEK c.s. optredende schade te vergoeden. Voor toewijzing van hun vordering tot vergoeding van schade, nader op te maken bij staat, is voldoende dat HEK c.s. de mogelijkheid van schade als gevolg van evenbedoelde beslagen aannemelijk maken. HEK c.s. hebben in dit verband aangevoerd dat sprake is van schade, voortvloeiend uit de conservatoire beslagen op de effecten- en liquiditeitsrekeningen, die door de aandeelhouders HEK worden aangehouden bij Theodoor Gilissen Bankiers N.V., nu door deze beslagen de op die rekening aanwezige effecten en liquiditeiten niet konden worden beheerd, met rendementsverlies als gevolg. Nu dergelijke beslagen meebrengen dat de daartoe gerechtigden niet over de bedoelde effecten en liquiditeiten kunnen beschikken, hebben HEK c.s. de mogelijkheid van schade door de beslagen, voor welke schade [A.] aansprakelijk is, in zoverre reeds aannemelijk gemaakt. De vordering tot vergoeding van schade, nader op te maken bij staat, zal dan ook worden toegewezen.

Voor toewijzing van de vordering [A.] te veroordelen tot betaling van een voorschot, met de omvang als gevorderd, op de in de schadestaatprocedure toe te wijzen schadevergoeding hebben HEK c.s. naar het oordeel van de rechtbank onvoldoende aangedragen. Daarbij heeft de rechtbank het volgende in aanmerking genomen. HEK c.s. hebben de gestelde fiscale schade niet aannemelijk gemaakt, nu de fiscale faciliteit, waarvan zij stellen geen gebruik te hebben kunnen maken, betrekking heeft op dividenduitkering aan een directeur grootaandeelhouder vanuit zijn vennootschap en niet op, zoals HEK c.s. stellen, dividenduitkering van HEK aan haar aandeelhouders. Ook de gestelde schade bij de debiteuren Sagittarius en Helvetia hebben HEK c.s. vooralsnog onvoldoende onderbouwd, nu inzake Helvetia het betoog over het kasstelsel niet met bescheiden is onderbouwd en inzake Sagittarius niet gebleken is dat de gestelde neerwaartse bijstelling van de - door deze debiteur te betalen - fee bij vervolgopdrachten zich daadwerkelijk heeft gerealiseerd. Ook de gestelde schade door contractbreuk, voortvloeiend uit beslagen op het effectendepot van Small Business Ventures B.V. bij Theodoor Gilissen Bankiers N.V., is vooralsnog onvoldoende onderbouwd, nu deze schade ook na de gemotiveerde betwisting door [A.] niet van een nadere onderbouwing is voorzien en deze schadepost bij de pleidooien niet meer aan de orde is geweest. Ten slotte is de rechtbank van oordeel dat ook voor de door HEK c.s. gestelde reputatie- en omzetschade alsmede de schade, bestaande uit kosten van rechtsbijstand, proceskosten en gederfde uren, vooralsnog onvoldoende onderbouwing is gegeven. Gelet op het voorgaande bestaat er - mede gelet op het feit dat de beslagen slechts een relatief korte tijd hebben gelegen - geen grond voor de conclusie dat toewijzing van een voorschot met de omvang zoals gevorderd gerechtvaardigd is.

De vordering tot betaling van een bedrag aan buitengerechtelijke incassokosten wordt afgewezen, nu HEK c.s. onvoldoende hebben gesteld om aan te kunnen nemen dat deze kosten verband houden met buitengerechtelijke werkzaamheden, die niet vallen onder de werkzaamheden, waarvoor de artikelen 237 e.v. Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering een vergoeding plegen in te sluiten.

[A.] zal als de overwegend in het ongelijk gestelde partij in de proceskosten in reconventie worden veroordeeld als gevorderd.