Bekrachtiging

Dit wetsartikel zal doorgaans aan de orde komen in de verhouding wederpartij — (pseudo)volmachtgever, al is niet ondenkbaar dat het artikel wordt ingeroepen in de relatie wederpartij — (pseudo)gevolmachtigde, bijvoorbeeld indien de laatstgenoemde wordt aangesproken op grond van art. 3:70 BW en zich verweert met de stelling dat de wederpartij geen schade lijdt als gevolg van zijn onbevoegde optreden, omdat de vertegenwoordigde achteraf heeft bekrachtigd. Verder kan de bepaling ook worden toegepast in de verhouding tussen de wederpartij en een ‘vierde’, aan wie de achterman na de vertegenwoordigingshandeling een recht heeft verleend (zie lid 5).

De stelplicht en de bewijslast van de feiten die een bekrachtiging impliceren, rusten krachtens de hoofdregel van art. 150 Rv op de partij die zich op de bekrachtiging beroept. Dat kan zowel de wederpartij zijn die met een beroep op (schijn van) bekrachtiging de pseudovolmachtgever wenst te houden aan de gesloten overeenkomst, als de (pseudo-)volmachtgever, bijvoorbeeld in een situatie waarin de wederpartij zich beroept op (tijdige) terugtred krachtens lid 3 van het onderhavige wetsartikel.

Art. 3:69 vermeldt niet hoe kan worden bekrachtigd. Vrij algemeen1 wordt aangenomen dat bekrachtiging een eenzijdige rechtshandeling is, die moet worden gericht tot de wederpartij.2 Die rechtshandeling is in beginsel vormvrij3, en kan dus door iedere verklaring of gedraging geschieden. Het gaat bij het stellen en bewijzen van de bekrachtiging dus om het stellen en zo nodig bewijzen van verklaringen en/of gedragingen van de achterman en van overige feiten en omstandigheden die, met toepassing van de wilsvertrouwensleer, kunnen bijdragen aan het oordeel dat bekrachtiging heeft plaatsgevonden. Zie art. 3:33 en 3:35.

Indien het de achterman is die zich beroept op bekrachtiging en de wederpartij de ontvangst van de bekrachtigingsverklaring voldoende betwist, zal de achterman ook moeten bewijzen dat zijn verklaring de wederpartij heeft bereikt (art. 3:37 lid 3 BW).6

Zolang de onbevoegd vertegenwoordigde achterman niet tot bekrachtiging is overgegaan, kan de wederpartij te kennen geven dat zij de onbevoegd verrichte rechtshandeling als ongeldig beschouwt, waarna een bekrachtiging door de achterman geen gevolg meer heeft. Deze figuur wordt wel ‘terugtred’ genoemd. Het ligt in de rede dat deze kennisgeving een eenzijdige rechtshandeling is, die aan de pseudovolmachtgever dient te worden gericht, al zwijgt de bepaling hierover.7 Het beroep op terugtred zal doorgaans worden gedaan als verweer tegen een vordering die is gebaseerd op een onbevoegd namens de achterman verrichte, bekrachtigde rechtshandeling. Uit de formulering van lid 3 volgt dat de wederpartij de bewijslast draagt van de terugtred. Het door de bepaling aan bepaalde feiten verbonden rechtsgevolg is weliswaar negatief (‘Een bekrachtiging heeft geen gevolg …’), maar dat neemt niet weg dat het de partij is die dit negatieve rechtsgevolg inroept, die op grond van de hoofdregel van art. 150 Rv de bewijslast draagt van de daarvoor benodigde feiten. Had de wetgever gewild dat de achterman zou moeten bewijzen dat er op het moment van zijn bekrachtiging nog geen terugtred had plaatsgevonden, dan zou hij deze omstandigheid (het nog niet hebben plaatsgevonden van terugtred) als een voorwaarde voor de mogelijkheid tot bekrachtiging in lid 1 hebben geformuleerd. Het beroep op ‘terugtred’ bij wijze van verweer is dus een zelfstandig en bevrijdend verweer.

De wederpartij die terugtred wil bewijzen, zal dus verklaringen en/of gedragingen van hemzelf moeten bewijzen die, in de eveneens door die partij te stellen en te bewijzen omstandigheden, met toepassing van de wilsvertrouwensleer leiden tot de conclusie dat zij een kennisgeving als bedoeld in art. 3:69 lid 3 heeft gedaan aan de pseudo-volmachtgever.

Een onmiddellijk belanghebbende kan degene in wiens naam gehandeld is, een redelijke termijn voor de bekrachtiging stellen. Gaat de vertegenwoordigde binnen die termijn niet over tot bekrachtiging, dan vervalt de mogelijkheid tot bekrachtiging en is de rechtshandeling definitief ongeldig.9 De formulering van deze bepaling biedt geen aanknopingspunten voor de bewijslastverdeling, ook omdat het zojuist vermelde rechtsgevolg (definitieve ongeldigheid van de rechtshandeling) niet in de bepaling zelf is opgenomen maar uit de parlementaire geschiedenis moet worden afgeleid. Aan te nemen valt dat overeenkomstig de hoofdregel van art. 150 Rv de partij die zich beroept op het rechtsgevolg van termijnstelling zonder bekrachtiging binnen de termijn (definitieve ongeldigheid van de rechtshandeling), de termijnstelling zal moeten bewijzen en dat de partij die zich op het rechtsgevolg van een binnen die termijn gedane bekrachtiging (definitieve geldigheid van de rechtshandeling) beroept, bij voldoende betwisting die bekrachtiging zal moeten bewijzen. Voor de te bewijzen elementen bij de termijnstelling geldt weer hetgeen hiervoor voor de bekrachtiging en voor de terugtred is opgemerkt omtrent de wilsvertrouwensleer (art. 3:33 en 3:35 BW) en de ontvangsttheorie (art. 3:37 lid 3 BW).