HR, 03-02-2023, nr. 22/00609

Het cassatiemiddel van [verzoekster] bestaat uit vier onderdelen, waarvan het laatste onderdeel een voortbouwklacht behelst. De klachten richt zich tegen rov. 3.28-3.32 van het vonnis en de daarop voortbouwende oordelen van het hof in rov. 3.15 (3.35)3.en het dictum in samenhang met rov. 3.27-3.28.

Onderdeel 1

Onderdeel 1 is gekant tegen rov. 3.28-3.32 van het vonnis.

Het onderdeel klaagt vooreerst dat ’s hofs oordeel aldaar onbegrijpelijk althans niet toereikend gemotiveerd is, omdat het hof twee essentiële verklaringen (overgelegd door [verzoekster] als productie 7 bij de memorie van grieven) alsmede het beroep daarop door [verzoekster] in (de toelichting op) haar grief 9 onbesproken laat, terwijl daaruit kort gezegd blijkt dat de RvC had besloten tot goedkeuring aan [verzoekster] om de overeenkomst met Experientia te tekenen. Dit is de eerste klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt verder dat het hof daar onbegrijpelijk oordeelt dat er toen naast de genoemde twee leden van de RvC, te weten [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] (hierna: [de vice-voorzitter van de RvC] respectievelijk [lid van de RvC]), nog “andere leden” van de RvC waren. Daarbij wijst het onderdeel op vindplaatsen in de gedingstukken.4.Dit is de tweede klacht in het onderdeel.

Behandeling

Het onderdeel slaagt, gelet op het volgende.

Ik begin met de eerste klacht in het onderdeel. Deze boekt succes.

Onder 3.4.2-3.4.7 hierna maak ik enkele opmerkingen over de gang van zaken in eerste aanleg en hoger beroep, voor zover relevant. Onder 3.4.8 hierna keer ik terug naar de klacht.

Met grief 9 in haar memorie van grieven richtte [verzoekster] zich tegen rov. 2.19 van het vonnis van het gerecht van 30 maart 2020. Daar overwoog het gerecht als volgt:

“2.19. [verzoekster] stelt dat zij die goedkeuring [van de RvC op grond van art. 8 lid 1 sub m van de statuten van SSC (zie rov. 2.18), A-G] had. Zij verwijst daartoe naar een mail van een van de leden van de RvC (E. [de vice-voorzitter van de RvC] ) van 5 mei 2017, waarin hij opmerkt dat het contract “ta OK”. De mail is cc verzonden aan [lid van de RvC] , kennelijk het enige andere lid van de RvC. Deze vorm van goedkeuring volstaat niet. Vast staat dat aan de mail van [de vice-voorzitter van de RvC] geen vergadering van de RvC is vooraf gegaan. Op zichzelf is besluitvorming door de RvC buiten vergadering mogelijk, maar dan moeten wel alle leden van de RvC schriftelijk hun stem uitbrengen en moet daarvan blijken uit de notulen (artikel 11 lid 9). Aan deze vereisten is niet voldaan. Van enige bemoeienis van [lid van de RvC] met de goedkeuring door [de vice-voorzitter van de RvC] is niet gebleken, hetgeen mogelijk verklaard wordt door de - onbetwiste - stelling van SSC dat [lid van de RvC] destijds al geruime tijd ziek was. In feite ligt er niet meer dan die ene mail van één lid van de RvC.”

Die grief 9 van [verzoekster] luidt als volgt:

“Grief 9Ten onrechte heeft de eerste rechter in r.o. 2.19 overwogen dat de vorm van de toestemming van de RVC niet volstaat. Volgens de eerste rechte staat vast dat aan de mail van [de vice-voorzitter van de RvC] geen vergadering van de RVC heeft plaatsgevonden.Toelichting Grief 9De mail is verzonden aan [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] . De twee enige leden van de RVC, plus een schriftelijke verklaring van [lid van de RvC] waaruit blijkt dat hij akkoord is. Toen het contract werd getekend was [de vice-voorzitter van de RvC] fysiek aanwezig. Ook de HR-manager was ten tijde van de verlenging van het contract met Experentia aanwezig. Hieruit blijkt de uitdrukkelijke instemming van de Rvc. Als productie 7 worden wederom twee verklaringen overgelegd waaruit blijkt dat de leden van de RVC akkoord waren met de verlenging van het contract met Experentia.” [onderstreping toegevoegd, A-G]

Met die grief 9 betoogde [verzoekster] in essentie dus dat zij - anders dan het gerecht oordeelde in die rov. 2.19 - goedkeuring had van de RvC (bestaande uit [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] ) om namens SSC de overeenkomst met Experientia aan te gaan, waarbij sprake was van een voorafgaande vergadering van de RvC waarin tot die goedkeuring is besloten. Daarbij wees [verzoekster] niet alleen op de e-mailcorrespondentie van 5 mei 2017 tussen haar, [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] (dus: destijds de enige leden van de RvC),5.waaruit het hof deels citeert in rov. 3.31.I van het vonnis. Daarbij wees zij ook erop dat [de vice-voorzitter van de RvC] (net als de HR-manager) fysiek aanwezig was toen het contract werd getekend. En betrok zij tevens die als productie 7 bij de memorie van grieven overgelegde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] waaruit blijkt dat zij, de leden van de RvC, toen akkoord waren met de verlenging van het contract met Experientia.

Die door [verzoekster] als productie 7 overgelegde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] zijn vrijwel gelijkluidend. Het hier relevante deel van de desbetreffende verklaringen, dat daarin vooropstaat, komt erop neer dat [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] bevestigen dat zij op 5 mei 2017 als vice-voorzitter respectievelijk penningmeester van de RvC aan [verzoekster] als directeur van SSC toestemming hebben verleend om akkoord te gaan met het contract voor drie jaar ingaande 2017 van het bedrijf Experientia. En dat ten tijde van het tekenen van dit contract de RvC bestond uit [de vice-voorzitter van de RvC] als vice-voorzitter en [lid van de RvC] als penningmeester.

Wat ik schrijf onder 3.4.4 hiervoor strookt met de memorie van antwoord tevens incidenteel appel zijdens SSC. Zo wordt in nr. 17 daarvan aangevoerd:

“17. De RvC heeft ook geen goedkeuring gegeven aan het contract, zodat de statutaire bepalingen niet zijn gevolgd. Ook dat levert een ernstig verwijt op. Er wordt bewijs aangeboden van het niet vergaderen van de RvC middels het inbrengen van hun laatste notulen van ruim voor het aangaan van de betreffende overeenkomst, waaruit blijkt dat de RvC dan nog maar bestaande uit twee leden niet meer zou vergaderen en er ook vanuit gingen dat zij geen rechtsgeldige besluiten konden nemen. Dat thans achteraf kennelijk een email uit de hoge hoed wordt getoverd en een verklaring wordt ingebracht waarvan de inhoud wordt betwist, maakt dat niet anders. Het is ook duidelijk dat deze RvC partijdig is in deze en niet het belang van SSC voor ogen heeft. De RvC dient juist ervoor te waken dat de directeur geen verplichtingen aangaat dat de SSC niet aankan. Iets anders zou een ernstig verwijt van de RvC ook impliceren. Om die reden lijkt het SSC ook nuttig om deze twee RvC leden onder ede te horen in dit hoger beroep, teneinde van hen zelf te horen wat hun mening is. SSC wenst hen te horen en verzoekt zulks hierbij formeel.”

Verder valt te wijzen op de pleitnota in hoger beroep zijdens [verzoekster] , specifiek de volgende passage op p. 4:

“ [verzoekster] heeft op haar beurt wel bewijs overgelegd da de leden van de RVC wel degelijk hun toestemming hebben gegeven en zelfs erbij zaten toen de overeenkomst werd ondertekend. Dit is onbetwist door SSC. SSC biedt wederom bewijs dat er geen vergaderingen zijn geweest maar levert het bewijs niet. [verzoekster] wel.”

Ik keer nu terug naar de klacht. Onder 2.11 hiervoor citeerde ik rov. 3.27-3.32 van het vonnis. M.i. valt dit oordeel van het hof, specifiek in rov. 3.29-3.31.I, niet anders te verstaan dan dat het hof daarin maar slechts ten dele respondeert op wat door [verzoekster] is aangevoerd in het kader van haar grief 9. Het hof, onderkennend dat volgens [verzoekster] zij van de RvC wel degelijk goedkeuring heeft verkregen voor het aangaan van een overeenkomst met Experientia, betrekt daar kenbaar immers slechts de e-mail van 5 mei 2017 van [de vice-voorzitter van de RvC] aan [verzoekster] met [lid van de RvC] ingekopieerd, waarop [verzoekster] onder meer heeft gewezen, en de door [verzoekster] gestelde aanwezigheid van [de vice-voorzitter van de RvC] bij de ondertekening van de overeenkomst. Daarmee slaat het hof daar in het bijzonder geen acht op wat door [verzoekster] is aangevoerd aan het slot van haar grief 9 (de passage die onder 3.4.3 hiervoor is onderstreept en de daar bedoelde productie 7), waarop zij mede voortbouwde bij pleidooi in hoger beroep. Gezien ook de gang van zaken in eerste aanleg en hoger beroep als weergegeven onder 3.4.2-3.4.7 hiervoor kon het hof dit m.i. niet zo doen, zonder nadere motivering in het licht van dat slot van grief 9 en de daar bedoelde productie 7. Daarmee gaat het hof te kort door de bocht. Het onderdeel klaagt daarover wat mij betreft terecht. Daarbij betrek ik dat niet op voorhand gegeven is dat wat [verzoekster] in dat verband heeft aangevoerd, mede bezien tegen de achtergrond van grief 9 voor het overige en de statuten van SSC (waaronder art. 8 en 11), in het kader van SSC’s vordering onder B niet de conclusie kan rechtvaardigen dat [verzoekster] goedkeuring had van de RvC (bestaande uit [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] ) om namens SSC de overeenkomst met Experientia aan te gaan, waarbij sprake was van een voorafgaande vergadering van de RvC waarin tot die goedkeuring is besloten. Zoals [verzoekster] dus in essentie betoogt met grief 9. Zie onder 3.4.4 hiervoor. Dit vergt een nieuwe beoordeling door het hof. Daarbij is ook 3.5-3.5.5 hierna van belang.

De tweede klacht in het onderdeel boekt eveneens succes.

Blijkens rov. 3.31.I van het vonnis gaat het hof ervan uit dat de RvC, ten tijde van de door [verzoekster] gestelde goedkeuring van de RvC op 5 mei 2017 voor het aangaan van de overeenkomst met Experientia en de ondertekening van die overeenkomst op 15 mei 2017, uit meer leden bestond dan [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] . Zie met name de bewoordingen “aan [lid van de RvC] , een ander lid van de RvC”, “met [lid van de RvC] of een van de andere leden van de RvC” en “betrokkenheid van andere leden van de RvC dan [de vice-voorzitter van de RvC] ”. Hoe het hof hierbij komt, is mij een raadsel.

Dit is niet te rijmen met de stellingname van [verzoekster] in eerste aanleg en hoger beroep - mede op basis van eigen verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] - dat in genoemde periode in mei 2017 de RvC twee leden had, te weten [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] .6.Dit is evenmin te rijmen met de - in hoger beroep onbestreden - vaststelling van het gerecht in rov. 2.19 van het vonnis van 30 maart 2020 dat op 5 mei 2017 [lid van de RvC] kennelijk het enige andere lid van de RvC was, naast [de vice-voorzitter van de RvC] . Zie onder 3.4.2 hiervoor.

Dit is temeer onbegrijpelijk in het licht van de stellingname van SSC in hoger beroep dat de RvC in genoemde periode nog maar uit twee leden bestond. Welke stellingname te vinden is in dezelfde passage in de memorie van antwoord tevens incidenteel appel waarin SSC aanvoert dat de RvC geen goedkeuring heeft gegeven aan het contract, waarop het hof zelf wijst in rov. 3.27, laatste zin. Zie onder 2.11 en 3.4.6 hiervoor.

Ik merk nog op dat die onbegrijpelijkheid van ’s hof oordeel niet wordt weggenomen door de verwijzing in rov. 3.25 van het vonnis - in ander verband dan SSC’s vordering onder B, waarop rov. 3.27-3.32 zien - naar door [verzoekster] overgelegde notulen van RvC-vergaderingen van 30 september 2015, 15 maart 2016 en 17 mei 2016 (als bedoeld in rov. 3.23), waaruit volgt “dat de RvC op die data telkens met een aantal (meer dan twee) leden heeft vergaderd”, etc. Dit betreft immers slechts de periode t/m mei 2016 en niet de periode daarna, in het bijzonder de relevante periode in mei 2017.

Kortom, ook dit kon het hof m.i. niet zo doen, zonder nadere motivering. Het onderdeel klaagt ook daarover wat mij betreft terecht.

Met het slagen van onderdeel 1 wordt reeds het kleed weggetrokken onder de door het hof in rov. 3.27-3.32 en het dictum van het vonnis aangenomen bestuurdersaansprakelijkheid van [verzoekster] jegens SSC op de voet van art. 2:14 (oud) BW-C. Ik behandel volledigheidshalve ook de andere onderdelen.

Onderdeel 2

Onderdeel 2 is gekant tegen rov. 3.29-3.32 van het vonnis.

Het onderdeel klaagt vooreerst7.dat ’s hofs oordeel aldaar blijk geeft van een onjuiste rechtsopvatting althans onvoldoende (begrijpelijk) is gemotiveerd, waar het in rov. 3.29 belang hecht aan de formaliteiten van art. 11 lid 8-9 van de statuten van SSC en daarom aanneemt dat er geen toestemming was van de RvC, en in de daarop volgende rov. 3.30-3.32 handelen in strijd met die statuten aanneemt en [verzoekster] daarvoor als bestuurder aansprakelijk houdt. Daartoe voert het onderdeel aan - los van de verwijzing naar onderdeel 1 en de daarin bedoelde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] - dat het hof daar miskent dat art. 8 van de statuten van SSC slechts spreekt van toestemming van de RvC, alsmede dat die statuten niet bepalen dat de in art. 8 daarvan bedoelde goedkeuring van de RvC uitsluitend kan plaatsvinden door middel van een besluit van de RvC in of buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9. En verder dat “[d]at betekent” dat [verzoekster] terecht heeft aangevoerd - zie rov. 3.28 - dat SSC via een programma van eisen een opdracht krijgt van de overheid om een taak/taken voor de overheid te verrichten, dat de uitvoering daarvan plaatsvindt onder supervisie van de RvC en dat [verzoekster] deze structuur steeds volledig en naar behoren heeft gevolgd. Daarbij merkt het onderdeel nog op dat in dit programma van eisen besloten ligt dat een bestuurder ervan mag uitgaan dat wanneer de leden van de RvC te kennen geven dat de RvC heeft ingestemd, dat ook zo is. De bestuurder hoeft zich er dan niet nog eens om te bekreunen of dat ook op juiste wijze is geformaliseerd en als het ware een schriftelijk bewijs daarvan te verlangen. Dit is de eerste klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt verder8.dat, voor zover het hof in rov. 3.29, 3.31.I en 3.31.II heeft geoordeeld dat “die toestemming” ontbrak omdat daarvoor geen formeel besluit van de RvC is gebleken, het hof miskent dat het in beginsel de taak van een bestuurder te buiten gaat om te controleren of een raad van commissarissen de statuten wel goed heeft nageleefd. In beginsel kan en mag een bestuurder vertrouwen op een mededeling van de voorzitter namens de RvC dat die RvC toestemming geeft voor het aangaan van een contract. Althans indien en voor zover dit anders is (en er wel strijd met de statuten zou zijn), is dit in elk geval een aspect dat moet worden meegewogen bij de beoordeling van de vraag of er sprake is van “zodanig een ernstig verwijt dat er sprake is van bestuurdersaansprakelijkheid”. Het hof miskent dan ook in rov. 3.31.I-3.32 dat er in het geheel geen sprake is van een strijd met de statuten, in elk geval niet voor het handelen van [verzoekster] die, zoals het hoorde, toestemming heeft gevraagd en gekregen van de RvC. Dit is de tweede klacht in het onderdeel.

Het onderdeel vervolgt9.met op te merken dat, zo er al sprake is van strijd met de statuten, het feit dat de commissarissen [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] toestemming hebben gegeven aan [verzoekster] voor het aangaan van het contract met Experientia een - evident als verweer aangevoerde - omstandigheid oplevert die het hof uitdrukkelijk had moeten betrekken bij zijn oordeel of het gewraakte handelen in strijd met de statuten al met al een ernstig verwijt oplevert. Immers, indien het slechts een formaliteit betreft waaraan derden zich moeten conformeren (te weten in dit geval dat de RvC niet de formele route heeft gevolgd, terwijl [verzoekster] als bestuurder wel conform de statuten toestemming heeft gevraagd en gekregen), getuigt het oordeel van het hof in rov. 3.29-3.32 van een onjuiste, want te lichte maatstaf voor het aannemen van interne bestuurdersaansprakelijkheid. Het gaat immers om een ernstig verwijt en daarvan is geen sprake als het slechts een formaliteit van een derde (de RvC) betreft. Daaraan voegt het onderdeel nog toe10.dat althans rov. 3.32, eerste zin en rov. 3.31.I-3.31.II blijk geven van een onjuiste rechtsopvatting ten aanzien van de maatstaf ‘ernstig verwijt’11.althans onbegrijpelijk zijn, gezien stellingen van [verzoekster] als (onvolledig) weergegeven in rov. 3.28 waarvan het hof de juistheid in het midden laat. Dit is de derde klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt voorts12.dat het hof met de eerste zin van rov. 3.31.II, voortbouwend op rov. 3.29, buiten het partijdebat treedt nu daaromtrent - kort gezegd: de beschermingsstrekking van deze statutaire bepalingen, ten gunste van SSC - geen debat is gevoerd. En verder dat het hof in zowel rov. 3.29 als rov. 3.31.II bovendien de strekking van de daarin bedoelde statutaire bepalingen miskent. Anders dan de in art. 8 van die statuten bedoelde toestemming van de RvC, die naar men mag aannemen moet voorkomen dat een bestuurder te veel op eigen houtje acteert, heeft art. 11 van die statuten meer een ordenende functie en is deze bepaling gericht op de RvC (niet op de bestuurder die toestemming nodig heeft) en dus ook niet (mede) bepalend voor “de geldigheid van de gegeven toestemming”. Art. 11 heeft geen oogmerk SSC te beschermen in het geval de RvC bij het geven van toestemming voor het aangaan van een contract dat niet via officiële raadsvergadering zou hebben gedaan, maar dit informeel tussen de (twee) leden van de RvC is afgestemd, waarna [de vice-voorzitter van de RvC] namens de RvC vervolgens per e-mail toestemming geeft. Het doel van de toestemming blijft immers overeind: een bestuurder mag niet op eigen houtje boven een bepaald bedrag uitgaven doen, maar eerst na toestemming van de RvC. Bij gebreke van een bepaling omtrent de vorm van die toestemming in dat art. 8 kan dat dus ook via een e-mail, mondeling of in een verklaring. Het hof heeft hetzij dit miskend, hetzij geen inzicht gegeven in zijn gedachtegang dan wel een onbegrijpelijk oordeel gegeven. Dit is de vierde klacht in het onderdeel.

Daaraan voegt het onderdeel nog toe13.dat dit oordeel14.in rov. 3.31.II in samenhang met rov. 3.29 temeer rechtens onjuist en onbegrijpelijk is, nu close reading van de statuten van SSC leert dat volgens art. 8 lid 2 sub i en ii [verzoekster] het contract met Experientia zelfs zonder toestemming van de RvC kon tekenen. Dit omdat de kosten van het contract reeds waren opgenomen in een goedgekeurde begroting (i) en het bedrag van dat contract het begrootte bedrag niet overschreed (ii).15.De in onderdeel 1 bedoelde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] reppen daar ook over. Ook vanuit die optiek valt dus niet in te zien dat en waarom er van de RvC door [verzoekster] meer moest worden verlangd dan de toestemming die er thans ligt op straffe van de bestuurdersaansprakelijkheid. Dit is de vijfde klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt tot slot16.naar aanleiding van de voorlaatste zin van rov. 3.32 (“een substantiële vergoeding”) en ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het verweer van [verzoekster] . De klacht komt erop neer dat, waar [verzoekster] uitdrukkelijk het causaal verband tussen het sluiten van het contract en het uiteindelijk aan Experientia te betalen bedrag heeft betwist en een eigen schuld-verweer heeft gevoerd,17.het hof dit ten onrechte onbesproken heeft gelaten. Het hof had dit dan ook, zo nodig de rechtsgronden aanvullend, moeten kwalificeren als een causaliteitsverweer en subsidiair een beroep op eigen schuld. Het hof heeft hetzij dit miskend, hetzij het vonnis op dit punt ontoereikend gemotiveerd. In dat licht is dan ook zonder nadere toelichting onbegrijpelijk, althans ontoereikend gemotiveerd, dat het hof daaraan in rov. 3.31.II en elders in het vonnis geen aandacht besteedt en wél in de voorlaatste zin van rov. 3.32 oordeelt zoals het doet. Dit is de zesde klacht in het onderdeel.

Behandeling

Op het slotstuk van de derde klacht in het onderdeel18.kom ik terug bij de behandeling van onderdeel 3, onder 3.15-3.19 hierna. Voor het overige geldt dat het onderdeel faalt, gelet op het volgende.

Ik begin met de eerste klacht in het onderdeel.

Voor zover de klacht aanvoert dat het hof in rov. 3.29 en daarop voortbouwend in rov. 3.31.I-3.32 van het vonnis miskent dat art. 8 van de statuten van SSC slechts spreekt van toestemming van de RvC, ziet de klacht eraan voorbij dat dit art. 8 niet spreekt van zo’n toestemming, maar van bepaalde besluiten van het bestuur die - onverminderd het elders in deze statuten bepaalde - onderworpen zijn aan “de goedkeuring” van de RvC. En dat onderkent het hof, mede gelet op rov. 3.29-3.31.I. Daaraan doet niet af dat het hof in rov. 3.31.I en 3.32 wijst op het ontbreken van “toestemming van de RvC”, nu het daarmee kenbaar doelt op die statutair vereiste goedkeuring van de RvC.

Voor zover de klacht aanvoert dat het hof daar miskent dat die statuten niet bepalen dat de in art. 8 daarvan bedoelde goedkeuring van de RvC uitsluitend kan plaatsvinden door middel van een besluit van de RvC in of buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9 van die statuten, baat dit [verzoekster] evenmin. Het gerecht is in rov. 2.19 van het vonnis van 30 maart 2020 ervan uitgegaan dat de op grond van art. 8 lid 1 sub m van de statuten van SSC vereiste goedkeuring van de RvC tot stand dient te komen via een daartoe strekkend besluit van dit orgaan van SSC,19.genomen in dan wel buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9 van die statuten. En in rov. 2.20 van dit vonnis van 30 maart 2020 dat van een redelijk handelend bestuurder mag worden verwacht dat deze bekend is met de statutaire vereisten voor het namens de rechtspersoon aangaan van overeenkomsten, waartoe dus ook het voorgaande behoort. Ik lees - gelijk het hof, blijkens het vonnis - in de gedingstukken in hoger beroep geen daartegen gerichte grief zijdens [verzoekster] of SSC.20.De klacht wijst ook niet op een door [verzoekster] of SSC ter zake betrokken stelling, laat staan met vindplaatsverwijzing, waarop het hof had dienen te responderen. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering.21.Bij deze stand van zaken kon het hof, zoals het doet in het vonnis, ervan uitgaan dat - voor [verzoekster] kenbaar - zo’n goedkeuring van de RvC op grond van de statuten tot stand dient te komen via zo’n besluit van dit orgaan van de stichting, in dan wel buiten vergadering. Dat de statuten in art. 8 niet met zoveel woorden bepalen dat zo’n goedkeuring tot stand dient te komen via zo’n besluit van de RvC, in dan wel buiten vergadering, laat het voorgaande onverlet.22.

Daarmee valt ook de bodem weg onder het betoog in de klacht dat “[d]at betekent” dat [verzoekster] terecht heeft aangevoerd - zie rov. 3.28 - dat SSC via een programma van eisen een opdracht krijgt van de overheid om een taak/taken voor de overheid te verrichten, dat de uitvoering daarvan plaatsvindt onder supervisie van de RvC en dat [verzoekster] deze structuur steeds volledig en naar behoren heeft gevolgd. Dit betoog veronderstelt immers mede, maar ten onrechte, dat het hof daar miskent dat die statuten niet bepalen dat de in art. 8 daarvan bedoelde goedkeuring van de RvC uitsluitend kan plaatsvinden door middel van een besluit van de RvC in of buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9 van die statuten. Dit betoog redeneert dus vanuit het ontbreken van zo’n besluit en het niet fataal zijn daarvan wat betreft de door dat art. 8 vereiste goedkeuring van de RvC. Maar als gezegd kon het hof, zoals het doet in het vonnis, ervan uitgaan dat - voor [verzoekster] kenbaar - zo’n goedkeuring van de RvC op grond van de statuten tot stand dient te komen via zo’n besluit van dit orgaan van de stichting, in dan wel buiten vergadering. Zie onder 3.9.2 hiervoor. De verwijzing in de klacht naar onderdeel 1 en de daarin bedoelde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] maakt dit een en ander niet anders.

De klacht biedt [verzoekster] tot slot evenmin soelaas voor zover deze aanvoert dat in dit programma van eisen besloten ligt dat een bestuurder ervan mag uitgaan dat wanneer de leden van de RvC te kennen geven dat de RvC heeft ingestemd, dat ook zo is en dat de bestuurder zich er dan niet nog eens om hoeft te bekreunen of dat ook op juiste wijze is geformaliseerd en als het ware een schriftelijk bewijs daarvan te verlangen. Het hof oordeelt in het vonnis blijkens rov. 3.31.I duidelijk niet dat de leden van de RvC te kennen gaven dat de RvC heeft ingestemd. Laat staan dat desondanks, en niettegenstaande het programma van eisen, [verzoekster] als SSC’s bestuurder niet ervan mocht uitgaan dat de RvC had ingestemd, maar gehouden was na te gaan of die instemming op juiste wijze was geschied en schriftelijk bewijs daarvan te verlangen. Wat er verder zij van hetgeen de klacht hier aanvoert, van een miskenning daarvan door het hof in het vonnis is dus geen sprake. Bovendien wijst de klacht hier niet op een door [verzoekster] of SSC ter zake betrokken stelling, laat staan met vindplaatsverwijzing, waarop het hof had dienen te responderen. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering.

Dan de tweede klacht in het onderdeel.

De klacht veronderstelt dat het hof in rov. 3.29 en 3.31.I-3.31.II van het vonnis ervan uitgaat dat de voorzitter van de RvC namens de RvC heeft medegedeeld aan [verzoekster] dat de RvC toestemming geeft voor het aangaan van de overeenkomst met Experientia. Het is evenwel duidelijk dat het hof daarvan niet uitgaat in het vonnis, ook niet in rov. 3.29 en 3.31.I-3.31.II. Evenmin indien voor “voorzitter” vice-voorzitter wordt gelezen, wat dan ziet op [de vice-voorzitter van de RvC] in de relevante periode in mei 2017. Daarmee valt de bodem weg onder het betoog in de klacht dat het hof daar miskent dat als de voorzitter namens de RvC mededeelt aan de bestuurder dat de RvC toestemming geeft voor het aangaan van een contract, in beginsel geldt dat de bestuurder kan en mag vertrouwen op die mededeling en het diens taak te buiten gaat om te controleren of de RvC de statuten wel goed heeft nageleefd.

In het verlengde daarvan valt het hof dan evenmin aan te wrijven dat het zou hebben miskend dat indien en voor zover er in zo’n geval wel strijd met de statuten zou zijn, “dit” (wat dan kennelijk ziet op dit punt dat een bestuurder in beginsel kan en mag vertrouwen op zo’n mededeling van de voorzitter van de RvC namens de RvC) “in elk geval een aspect [is] dat moet worden meegewogen bij de beoordeling van de vraag of er sprake is van zodanig een ernstig verwijt dat er sprake is van bestuurdersaansprakelijkheid”. Het hof gaat in het vonnis immers kenbaar niet ervan uit dat de (vice-)voorzitter van de RvC namens de RvC heeft medegedeeld aan [verzoekster] dat de RvC toestemming geeft voor het aangaan van de overeenkomst met Experientia. Aan zulk door de bestuurder te koesteren vertrouwen wordt dan niet toegekomen, ook niet in het kader van de beoordeling waarop de klacht hier doelt en het hof ingaat in rov. 3.31.II. Ook in zoverre loopt de klacht dus vast.

Uit 3.9-3.10.2 hiervoor volgt dat wat de klacht in de laatste zin opmerkt, zonder verdere toelichting, evenmin opgaat.

Gevolgd door de derde klacht in het onderdeel.

De klacht verwijt het hof vooreerst een onjuiste rechtsopvatting, erop neerkomend dat - zo er al sprake is van strijd met de statuten - zijn oordeel in rov. 3.29-3.32 van het vonnis getuigt van “een onjuiste, want te lichte maatstaf voor het aannemen van interne bestuurdersaansprakelijkheid”. Dit omdat het immers gaat om een ernstig verwijt en daarvan geen sprake is indien “het slechts een formaliteit van een derde (de RvC) betreft”. Met dit laatste doelt de klacht op slechts een formaliteit “waaraan derden zich moeten conformeren (te weten in het geval dat de RvC niet de formele route heeft gevolgd, terwijl [verzoekster] als bestuurder wèl conform de statuten toestemming heeft gevraagd en gekregen)”. Wat weer steunt op “het feit dat de commissarissen [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] toestemming hebben gegeven aan [verzoekster] (…) voor het aangaan van het contract met Experientia”. De onjuiste rechtsopvatting die de klacht hier het hof tracht aan te wrijven, huldigt het hof in werkelijkheid niet in het vonnis. Het hof redeneert daarin immers duidelijk niet vanuit dat “feit”, dus vanuit een door de commissarissen [de vice-voorzitter van de RvC] én [lid van de RvC] gegeven toestemming aan [verzoekster] voor het aangaan van de overeenkomst met Experientia. De “formaliteit” waarop de klacht hier is gestoeld, doet zich in de beoordeling van het hof dus evenmin voor. Het hof kan dan niet hebben miskend dat van zo’n ernstig verwijt geen sprake is bij een dergelijke formaliteit. Daarop loopt de klacht hier stuk.

Als gezegd kom ik op het slotstuk van de klacht terug bij de behandeling van onderdeel 3, onder 3.15-3.19 hierna.

Wat mij brengt bij de vierde klacht in het onderdeel.

De klacht opent met aan te voeren dat het hof met de eerste zin van rov. 3.31.II van het vonnis, voortbouwend op rov. 3.29, buiten het partijdebat treedt nu daaromtrent - kort gezegd: de beschermingsstrekking van deze statutaire bepalingen, ten gunste van SSC - geen debat is gevoerd. De klacht ziet daarmee voorbij aan het volgende. In rov. 2.20 van het vonnis van 30 maart 2020 concludeerde het gerecht:

“2.20. (…) Door de overeenkomst toch aan te gaan [ondanks het ontbreken van de door art. 8 lid 1 sub m van de statuten van SSC vereiste goedkeuring van de RvC via een daartoe strekkend besluit in of buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9 van die statuten (rov. 2.18-2.20), A-G] heeft [verzoekster] gehandeld in strijd met de statuten. Daarvan moet haar een ernstig verwijt worden gemaakt (HR 29 november 2002, ECLI:NL:HR:2002:AE7011).”

Hierin ligt kenbaar besloten dat het gerecht in het bijzonder aan art. 8 lid 1 sub m van de statuten van SSC, welke bepaling het gerecht verbindt met art. 11 lid 8-9 van die statuten, als strekking toedicht het beschermen van SSC. Dat strookt natuurlijk ook met het hier door het gerecht genoemde Hoge Raad-arrest. Daarin draaide het ook om een statutaire bepaling die bepaalde bestuursbesluiten onderwierp aan het vereiste van goedkeuring door de raad van commissarissen.23.In welk kader de Hoge Raad daar verwees naar (handelen in strijd met) statutaire bepalingen die de rechtspersoon beogen te beschermen.24.Ik lees - gelijk het hof, blijkens het vonnis - in de gedingstukken in hoger beroep geen daartegen gerichte grief zijdens [verzoekster] of SSC. De klacht wijst ook niet op een door [verzoekster] of SSC ter zake betrokken stelling, laat staan met vindplaatsverwijzing, waarop het hof had dienen te responderen. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering.25.Bij deze stand van zaken kon het hof, zoals het doet in rov. 3.31.II, eerste zin, overwegen in lijn met dat in hoger beroep onbestreden oordeel van het gerecht.

De klacht voert verder vanuit diverse invalshoeken aan dat het hof in zowel rov. 3.29 als rov. 3.31.II bovendien de strekking van de daarin bedoelde statutaire bepalingen miskent. Dus van art. 8 lid 1 sub m en art. 11 lid 8-9 van de statuten van SSC. Ik loop de relevante punten langs.Voor zover de klacht betoogt dat het hof miskent dat de in art. 8 vervatte goedkeuringsregeling dient te voorkomen dat een bestuurder te veel op eigen houtje acteert, terwijl art. 11 meer een ordenende functie heeft en op de RvC is gericht, gaat de klacht uit van een onjuiste lezing van het vonnis en mist het daarmee feitelijke grondslag. Niet alleen onderkent het hof daar wat art. 8 lid 1 sub m en art. 11 lid 8-9 behelzen, ook verliest het hof daar niet uit het oog wat de te onderscheiden functie is van art. 8 lid 1 sub m respectievelijk art. 11 lid 8-9, in lijn met wat de klacht daaromtrent opmerkt.Bij ’s hofs overweging in rov. 3.31.II, eerste zin (dat de aangehaalde statutaire bepalingen met betrekking tot de besluitvorming geacht moeten worden als oogmerk te hebben SSC te beschermen) dient te worden bedacht dat het hof ervan uitgaat dat de op grond van art. 8 lid 1 sub m vereiste goedkeuring van de RvC tot stand dient te komen via een daartoe strekkend besluit van dit orgaan van SSC, genomen in dan wel buiten vergadering als bedoeld in art. 11 lid 8-9. Het hof betrekt dit dus niet individueel op de algemene besluitvormingsregeling van art. 11 lid 8-9, maar op de specifieke goedkeuringsregeling in art. 8 lid 1 sub m in verbinding met art. 11 lid 8-9, waardoor art. 11 lid 8-9 hier wordt bezien in het licht van art. 8 lid 1 sub m en de daarmee verband houdende beschermingsstrekking ten gunste van SSC. Dat kon het hof zo doen.Voor zover de klacht betoogt dat art. 11 “niet (mede) bepalend [is] voor de geldigheid van de gegeven toestemming” ziet de klacht eraan voorbij dat het hof ervan kon uitgaan, zoals het doet in het vonnis, dat - voor [verzoekster] kenbaar - zo’n goedkeuring van de RvC als vereist door art. 8 op grond van de statuten tot stand dient te komen via zo’n besluit van dit orgaan van de stichting, in dan wel buiten vergadering in de zin van art. 11 lid 8-9. Anders gezegd: zonder zo’n besluit van de RvC kan er geen sprake zijn van zo’n goedkeuring van de RvC. Zie ook onder 3.9.2 hiervoor in het kader van de eerste klacht in het onderdeel.Het slotstuk van de klacht mist eveneens doel. Anders dan de klacht daar kennelijk veronderstelt, oordeelt het hof in het vonnis immers duidelijk niet dat art. 11 als zodanig het oogmerk heeft SSC te beschermen in het geval de RvC bij het geven van toestemming voor het aangaan van een contract dat niet via officiële raadsvergadering heeft gedaan, maar dit informeel tussen de (twee) leden van de RvC is afgestemd, waarna [de vice-voorzitter van de RvC] namens de RvC vervolgens per e-mail toestemming geeft.Voor zover de klacht daar verder nog veronderstelt dat er geen bepaling is “omtrent de vorm van die toestemming in artikel 8” ziet de klacht eraan voorbij dat het hof dus ervan kon uitgaan, zoals het doet in het vonnis, dat - voor [verzoekster] kenbaar - zo’n goedkeuring van de RvC als vereist door art. 8 op grond van de statuten tot stand dient te komen via zo’n besluit van dit orgaan van de stichting, in dan wel buiten vergadering in de zin van art. 11 lid 8-9. En verder dat art. 8 lid 3 van de statuten van SSC uiteenzet waaruit zo’n goedkeuring van de RvC, lopend dus via zo’n besluit van de RvC, kan blijken.26.Van een ‘miskenning’ door het hof als bedoeld in de klacht is dus geen sprake. De klacht voert ook nog aan dat het hof geen inzicht heeft gegeven in zijn gedachtegang dan wel een onbegrijpelijk oordeel heeft gegeven. Waarom dit laatste zo zou zijn, licht de klacht verder niet toe. Gezien ook het voorgaande valt op basis van dit laatste evenmin een motiveringsgebrek in het vonnis aan te nemen.

Dan de vijfde klacht in het onderdeel.

De klacht voert aan dat het daarin bedoelde oordeel van het hof in rov. 3.31.II in samenhang met rov. 3.29 van het vonnis temeer rechtens onjuist en onbegrijpelijk is, nu close reading van de statuten van SSC leert dat volgens art. 8 lid 2 sub i en ii [verzoekster] het contract met Experientia zelfs zonder toestemming van de RvC kon tekenen. Voor zover de klacht al uitgaat van een juiste lezing van genoemde passages in het vonnis, en daarmee feitelijke grondslag heeft, strandt de klacht reeds erop dat voor doeleinden van dit art. 8 lid 2 niet toereikend is dat “de kosten van het contract reeds waren opgenomen in een goedgekeurde begroting” (i) en “het bedrag van dat contract het begrootte bedrag niet overschreed” (ii). Daadwerkelijke ‘close reading’ van art. 8 lid 2 leert immers dat blijkens deze bepaling slechts geen goedkeuring van de RvC voor de in art. 8 lid 1 bedoelde bestuursbesluiten is vereist:

“voor zover (i) de betreffende handeling reeds specifiek is opgenomen in een door de raad van commissarissen goedgekeurde begroting van de Stichting en (ii) het voor die handeling in de begroting opgenomen bedrag niet wordt overschreden.” [cursivering toegevoegd, A-G]

Dit miskent het hof niet in het vonnis. Dit is ook waarop het gerecht wijst in rov. 2.18 van het vonnis van 30 maart 2020, waaronder:

“2.18. (…) Het vereiste van goedkeuring geldt niet als het aangaan van de overeenkomst al “specifiek” is opgenomen in een door de RvC goedgekeurde begroting (artikel 8 lid 2). Voor zover [verzoekster] heeft willen stellen dat van dit laatste sprake is, verwerpt het gerecht dat standpunt als onvoldoende onderbouwd. Dat de kosten mogelijk “vielen binnen de begroting die door het Parlement werd goedgekeurd” betekent nog niet dat ook het aangaan van de onderhavige overeenkomst opgenomen was in de begroting.”

Het beroep dat de klacht doet op dit vonnis van het gerecht, waarbij het met rov. 2.2827.kennelijk doelt op rov. 2.18 van dat vonnis, snijdt dus geen hout. Hetzelfde geldt voor het daarin gedane beroep op de in onderdeel 1 behandelde verklaringen van [de vice-voorzitter van de RvC] en [lid van de RvC] . Zo staat daarin niet dat het aangaan van de onderhavige overeenkomst met Experientia reeds specifiek was opgenomen in een door de RvC goedgekeurde begroting. Dat strookt ook met de daarin vooropgestelde passage, die ik samenvatte onder 3.4.5 hiervoor. De daarin bedoelde toestemming, die verband houdt met art. 8 lid 1 van de statuten van SSC, was niet nodig geweest als art. 8 lid 2 reeds toepassing had gevonden. Meer dan dit voert de klacht niet aan. Dus ook geen door [verzoekster] of SSC ter zake betrokken stelling, laat staan met vindplaatsverwijzing, waarop het hof had dienen te responderen. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering.28.Daarmee strandt tevens de conclusie van de klacht dat ook vanuit de daarin gepresenteerde “optiek” van art. 8 lid 2 niet valt in te zien dat en waarom er van de RvC door [verzoekster] meer moest worden verlangd dan de toestemming die er thans ligt op straffe van de bestuurdersaansprakelijkheid.

En tot slot de zesde klacht in het onderdeel.

De klacht stuit af op het volgende.Het gerecht heeft bij vonnis van 30 maart 2020, in een procedure tussen Experientia als eiser en SSC als gedaagde, SSC in conventie veroordeeld tot vergoeding van de schade van Experientia als gevolg van niet-nakoming door SSC van de tussen hen tot stand gekomen overeenkomst tot het moment waarop deze door opzegging is geëindigd, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet.29.In de onderhavige procedure heeft het gerecht in het vonnis van 30 maart 2020 in reconventie voor recht verklaard dat [verzoekster] aansprakelijk is voor de schade die SSC lijdt en zal lijden uit hoofde van de tussen SSC en Experientia op 15 mei 2017 tot stand gekomen overeenkomst en [verzoekster] veroordeeld tot vergoeding van deze schade, nader op te maken bij staat en te vereffenen volgens de wet. Ik citeer rov. 2.34 van dit vonnis:

“2.34. Uit de beoordeling in conventie volgt dat [verzoekster] ernstig verwijtbaar heeft gehandeld door de overeenkomst van 15 mei 2017 aan te gaan zonder zich te voorzien van de (rechtsgeldig tot stand gekomen) goedkeuring van de RvC. Zij is aansprakelijk voor de als gevolg daarvan door SSC geleden schade. Zou [verzoekster] op dit punt correct hebben gehandeld, dan zou zij de overeenkomst niet hebben gesloten, nu de daarvoor vereiste goedkeuring immers ontbrak. Gesteld noch gebleken is dat SSC op enigerlei wijze baat heeft gehad bij de overeenkomst van 15 mei 2017. De schade als gevolg van het handelen van [verzoekster] komt dus overeen met de schade die SSC op haar beurt aan Experientia dient te vergoeden.” [cursivering toegevoegd, A-G]

Daarbij bouwt het gerecht voort op rov. 2.17-2.20, deels geciteerd onder 3.4.2 en 3.12.1 hiervoor.Ik lees - gelijk het hof, blijkens het vonnis - in de gedingstukken in hoger beroep geen grief zijdens [verzoekster] of SSC tegen het hiervoor gecursiveerde oordeel van het gerecht in rov. 2.34. Los van de conclusie van antwoord in reconventie zijdens [verzoekster] , p. 14 laatste woordblok wijst de klacht ook niet op een door [verzoekster] of SSC ter zake betrokken stelling, laat staan met vindplaatsverwijzing, waarop het hof had dienen te responderen. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering. Die verwijzing naar dat gedingstuk in eerste aanleg zijdens [verzoekster] baat haar niet, reeds gezien dat in hoger beroep onbestreden oordeel van het gerecht.30.Bij deze stand van zaken kon het hof oordelen, zoals het doet in rov. 3.32 van het vonnis, dat gegeven de dan vaststaande aansprakelijkheid van [verzoekster] als bestuurder van SSC jegens SSC op de voet van art. 2:14 (oud) BW-C zij aansprakelijk is jegens SSC “voor de nadelige financiële gevolgen van de overeenkomst die [verzoekster] namens SSC heeft gesloten met Experientia, onder andere het betalen van een substantiële vergoeding aan Experientia”. En kon het hof ervan uitgaan, zoals het mede doet in rov. 3.28, dat [verzoekster] geen grief heeft gericht tegen het hiervoor gecursiveerde oordeel van het gerecht in rov. 2.34. Gezien het voorgaande hoefde het hof evenmin elders in het vonnis aandacht te besteden aan genoemde stellingname van [verzoekster] in eerste aanleg.

Onderdeel 3

Onderdeel 3 is gekant tegen rov. 3.28-3.32 van het vonnis.

Het onderdeel klaagt naar ik begrijp vooreerst dat het hof in rov. 3.28 en 3.30 - dus inzake SSC’s vordering onder B, die door het gerecht is toegewezen in het vonnis van 30 maart 2020 - het ter zake door [verzoekster] gevoerde verweer onvoldoende, want slechts ten dele, betrekt. Daarbij wijst het onderdeel onder a t/m m op diverse passages in de gedingstukken zijdens [verzoekster] in eerste aanleg en hoger beroep.31.Tot dat verweer behoren, zakelijk weergegeven en onder meer, de volgende door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden:

- Bij de beoordeling van het functioneren van [verzoekster] moet men de beleidsregels in acht nemen die golden in de periode 2011-2017. Volgens deze regels was [verzoekster] heel goed bezig. Zij kreeg daarvoor ook complimenten, waardering, beloning. En werd zelfs geïnstrueerd om voor 2017 en 2018 meer van hetzelfde te doen. De waardering kwam zowel van de RvC als van het ministerie, met inachtneming van de subsidieverordening van 2007. Op grond daarvan is de beslissing genomen om het nieuwe contract met Experientia aan te gaan.32.

- SSC had ten tijde van het aangaan van de overeenkomst met Experientia geen acute financieringsproblemen.33.

- Toen [verzoekster] bij SSC werkzaam was, beschikte SSC over voldoende middelen (“cashflow”) om de met de Experientia-overeenkomst gepaard gaande kosten gedurende de looptijd ervan te kunnen voldoen, zelfs als de overheid de subsidieverhoging voor studies in de regio niet zou doorvoeren.34.

- De besteding inzake de overeenkomst met Experientia was een continuïteit van een beleid dat sinds 2012 werd gevolgd. Er was geen enkele reden om aan te nemen dat dat beleid in 2017 niet door zou gaan, zeker als gekeken wordt naar het programma van eisen van 2017 en de conceptbegroting van 2018.35.

- Stellig wordt bestreden de stelling dat er een financieel tekort zou zijn waardoor [verzoekster] had moeten afwijken van de door het Parlement goedgekeurde begroting (conform de subsidieverordening van 2007, het vigerende businessplan en het programma van eisen voor 2017). Daarvoor was er geen reden. Integendeel, men had [verzoekster] juist ervan kunnen beschuldigen dat zij zich niet aan de begroting, het businessplan en het programma van eisen zou hebben gehouden.36.

- Ook in de conceptbegroting voor 2018 die rond mei 2017 werd opgemaakt, is uitgegaan van het programma van eisen van de overheid voor 2018, waarin wordt aangegeven dat de taak inzake voorlichting en begeleiding moet worden uitgebouwd. Er is met deze post rekening gehouden bij het opstellen van de conceptbegroting voor 2018.37.

Dit is de eerste klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt vervolgens, kort gezegd, dat de door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden die niet of onvoldoende zijn terug te vinden in rov. 3.28 en 3.30 door het hof niet althans onvoldoende kenbaar zijn betrokken in zijn beoordeling van SSC’s vordering onder B in rov. 3.29-3.32, in het bijzonder in rov. 3.31.II, laatste twee zinnen. Dit terwijl voor de vraag of [verzoekster] als bestuurder een ernstig verwijt kan worden gemaakt alle omstandigheden van het geval bepalend zijn.38.Aldus miskent het hof daar het belang van deze omstandigheden (rakend aan zaken als bestendig, goedgekeurd beleid, opgewekte verwachtingen en de conceptbegroting voor 2018), blijk gevend van een onjuiste rechtsopvatting. Dan wel is ’s hof oordeel daar zonder nadere toelichting onbegrijpelijk althans onvoldoende gemotiveerd, indien het hof deze omstandigheden daar wel betrekt. Daarbij tekent het onderdeel nog aan dat uit rov. 3.28 in samenhang met die passages onder a t/m m nu juist volgt dat het niet slechts ‘past in het overheidsbeleid’, maar dat het eenvoudig gaat om opgedragen overheidsbeleid dat moet worden uitgebouwd. Wat het hof had moeten meewegen voor de vraag of er wel sprake is van een ernstig verwijt. Een partij die overheidsbeleid uitvoert en in het kader daarvan contracten sluit van een activiteit waarover men zeer tevreden is en die men bovendien wenst uit te breiden, kan men immers moeilijk verwijten dat zij dat had moeten nalaten. Dit is de tweede klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt verder dat ook rechtens onjuist39.althans onbegrijpelijk is ’s hofs oordeel in rov. 3.31.II, laatste zin, waar het overweegt dat SSC “toch al in financieel zwaar weer verkeerde”. Daartoe wijst het onderdeel erop, onder verwijzing naar stellingen van [verzoekster]40.en vindplaatsen in de gedingstukken in eerste aanleg en hoger beroep,41.dat [verzoekster] gemotiveerd heeft betwist dat SSC in financieel zwaar weer verkeerde en het dus niet verantwoord was om de overeenkomst met Experientia aan te gaan. Dit is de derde klacht in het onderdeel.

Het onderdeel klaagt ten slotte dat, nog los van het feit dat het hof in rov. 3.31.II, laatste zin buiten het partijdebat treedt met de overweging dat gesteld noch gebleken is dat het aangaan van de overeenkomst spoedeisend was, deze overweging onbegrijpelijk is. Dit laatste in het licht van de in de derde klacht van het onderdeel bedoelde stellingen van [verzoekster] en dat juist uitbreiding gewenst was, alsook dat niet kon worden voorzien dat een nieuwe regering iets anders zou wensen.42.Immers, daarin ligt besloten dat [verzoekster] als goed bestuurder gewenst (overheids)beleid uitvoerde dat was opgenomen in meerjarenplannen en begrotingen en op geen enkele wijze kon bevroeden dat zij - op straffe van bestuurdersaansprakelijkheid - geen nieuw contract mocht afsluiten. Dit is de vierde klacht in het onderdeel.

Behandeling

Het onderdeel slaagt deels, gelet op het volgende.

Ik begin met de vierde klacht in het onderdeel.

De klacht stuit af op het volgende.In rov. 2.20 van het vonnis van 30 maart 2020 heeft het gerecht onder meer het volgende overwogen:

“2.20. Van een redelijk handelend bestuurder mag worden verwacht dat deze bekend is met de statutaire vereisten voor het namens de rechtspersoon aangaan van overeenkomsten. In dit geval had [verzoekster] zich dus moeten realiseren dat de weg niet vrij was om de stichting aan een nieuwe overeenkomst met Experientia te binden. Zij had een pas op de plaats moeten maken. Dit geldt al helemaal nu van bijzondere spoedeisendheid niet is gebleken en met de overeenkomst aanzienlijke financiële lasten zijn gemoeid. (…).” [cursivering toegevoegd, A-G]

Daarop volgt in rov. 2.20 de onder 3.12.1 hiervoor geciteerde passage.Ik lees - gelijk het hof, blijkens het vonnis - in de gedingstukken in hoger beroep geen grief zijdens [verzoekster] of SSC tegen het hiervoor gecursiveerde oordeel van het gerecht in rov. 2.20. Zo’n stelling valt overigens ook niet te lezen in ’s hofs weergave in rov. 3.27 van het door SSC aangevoerde in het kader van haar vordering onder B, noch in ’s hofs weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde in het kader van die vordering. De stellingen van [verzoekster] waarop de klacht zich beroept (met vindplaatsverwijzing) doen hieraan niet af. De verwijzing naar dat gedingstuk in hoger beroep zijdens [verzoekster] baat haar niet, nu daarin niets staat over deze spoedeisendheid. De verwijzing naar dat gedingstuk in eerste aanleg zijdens [verzoekster] baat haar evenmin, reeds gezien dat in hoger beroep onbestreden oordeel van het gerecht.43.Bij deze stand van zaken kon het hof oordelen, zoals het doet in rov. 3.31.II van het vonnis, dat niet is gesteld of gebleken dat het aangaan van de overeenkomst met Experientia bijzonder spoedeisend was.

Dan de eerste t/m derde klacht in het onderdeel, die zich lenen voor gezamenlijke behandeling en ten minste deels succes boeken.

In rov. 3.32, eerste zin van het vonnis overweegt het hof dat op basis van hetgeen [verzoekster] heeft aangevoerd derhalve niet kan worden aangenomen dat het handelen in strijd met statutaire bepalingen door de overeenkomst met Experientia aan te gaan zonder toestemming van de RvC niet een ernstig verwijt oplevert. Daarmee valt het hof terug op rov. 3.31.II, laatste twee zinnen. Waar het hof daarin rept van “Het verweer van [verzoekster] ”, etc., doelt het kennelijk op de weergave in rov. 3.28 van het door [verzoekster] aangevoerde.

De gedingstukken laten geen andere conclusie toe dan dat het hof in rov. 3.28 in het bijzonder put uit de conclusie van antwoord in reconventie zijdens [verzoekster] , vanaf p. 13 onder het opschrift “D Uitgaven aan trainingen studenten”. Dit deel van die conclusie loopt t/m p. 18 en bevat onder meer de door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden als weergegeven onder 3.15.1 hiervoor. Deze door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden lees ik in ieder geval niet terug in die rov. 3.28 (noch elders in het vonnis).

Indien het hof deze door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden niet betrekt in rov. 3.28 is dat m.i. niet te volgen. Immers, het hof zoekt dan voor het ter zake door [verzoekster] aangevoerde wel in het bijzonder aansluiting bij dit onderdeel van genoemde conclusie, maar slaat daarbij geen acht op deze omstandigheden, terwijl deze voldoende concreet zijn en duidelijk ook zien op de kwestie van de met Experientia gesloten overeenkomst waarop SSC’s vordering onder B betrekking heeft.

Wat het hof overweegt in rov. 3.31.II, laatste twee zinnen en rov. 3.32, eerste zin kan dan evenmin in stand blijven. Alleen al de genoemde door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden had het hof daar dan ook in ogenschouw moeten nemen. Waarbij geldt dat naar de aard daarvan toch niet op voorhand gezegd kan worden dat deze omstandigheden, in het licht van de gehele context van dit geval44.en alles afwegende, niet zouden kunnen afdoen aan het oordeel dat [verzoekster] een ernstig verwijt valt te maken van het door het hof aangenomen handelen van haar in strijd met statutaire bepalingen (door de overeenkomst met Experientia aan te gaan zonder de door art. 8 van de statuten van SSC vereiste goedkeuring van de RvC).45.Het komt mij voor dat ’s hofs overweging in rov. 3.31.II, laatste zin dat SSC toen “toch al in financieel zwaar weer verkeerde” met deze omstandigheden niet, althans niet zonder meer, te rijmen valt.46.Deze omstandigheden zouden verder in een ander perspectief kunnen plaatsen dat de overeenkomst aanmerkelijke financiële lasten voor SSC meebracht en dat het aangaan daarvan niet bijzonder spoedeisend was, waarop het hof daar wijst.

In zoverre zijn de klachten dan terecht voorgesteld.

Daarbij verdient het volgende nog opmerking. De ernstig verwijt-maatstaf is blijkens bestendige Hoge Raad-rechtspraak een verzwaarde maatstaf die leidt tot een hoge drempel voor het aannemen van bestuurdersaansprakelijkheid, in dit geval jegens de rechtspersoon op de voet van art. 2:14 (oud) BW-C.47.Voldoende voor het hier niet aannemen van bestuurdersaansprakelijkheid is dat, gezien de omstandigheden van het geval en alles afwegende, [verzoekster] ter zake geen ernstig verwijt te maken valt. Daarbij is dus nadrukkelijk ook plaats voor aangevoerde verzachtende omstandigheden, die kunnen meebrengen dat het door het hof aangenomen handelen van [verzoekster] in strijd met statutaire bepalingen (door de overeenkomst met Experientia aan te gaan zonder de door art. 8 van de statuten van SSC vereiste goedkeuring van de RvC) bezien vanuit de totaliteit van de te betrekken omstandigheden toch niet een ernstig verwijt oplevert, al is die strijd met statutaire bepalingen op zichzelf een zwaarwegende omstandigheid. Ik citeer Timmerman,48.waar hij met instemming benadrukt dat blijkens relevante Hoge Raad-rechtspraak:

“ernstige verwijtbaarheid aan de hand van alle omstandigheden van het geval bepaald dient te worden. Ons hoogste rechtscollege wil kennelijk dat er in feitelijke instanties een “open debat” over de aansprakelijkheid van de bestuurder plaatsvindt waarbij de rechter op alle aangevoerde omstandigheden acht dient te slaan voor zover deze een enigszins relevant licht op de aansprakelijkheidsvraag werpen. Deze benadering versterkt m.i. de positie van de door de vennootschap aangesproken bestuurder in het aansprakelijkheidsgeding. Hij kan een veelheid van omstandigheden aanvoeren die tegen het aannemen van zijn aansprakelijkheid pleiten.”49.

Dat [verzoekster] al met al wel een verwijt treft, wat neerkomt op een (via schuld) toerekenbare normschending, is voor het intreden van deze bestuurdersaansprakelijkheid jegens SSC zonder méér dus ontoereikend. Dit laatste vergt een ernstig verwijt. Gezien het voorgaande - verzwaarde maatstaf, hoge drempel - is de stap naar het kunnen aannemen van deze vereiste ernst van het verwijt een betekenisvolle, of anders gezegd: er zit noemenswaardig licht tussen een gewoon verwijt en een ernstig verwijt.50.Het hof redeneert in rov. 3.31.II, laatste twee zinnen vanuit de vrijheid die [verzoekster] al dan niet had om namens SSC de overeenkomst met Experientia aan te gaan zonder toestemming van de RvC, en beantwoordt deze vraag daar ontkennend. Daaraan (“derhalve”) verbindt het hof in rov. 3.32, eerste zin de onder 3.18.1 hiervoor genoemde consequentie. Dat [verzoekster] deze “vrijheid” niet had, wil evenwel nog niet zeggen dat haar ter zake in het licht van alle omstandigheden van het geval en alles afwegende ‘dus’ ook een verwijt treft dat beantwoordt aan de voor het aannemen van die interne bestuurdersaansprakelijkheid vereiste ernst. En juist om dit laatste draait het hier, zoals gezegd.51.

Indien het hof met rov. 3.28 ook de stellingen van [verzoekster] dekt waarop de klachten een beroep doen en deze stellingen langs die weg vervolgens meeneemt in rov. 3.31.II, laatste twee zinnen en rov. 3.32, eerste zin, is in zoverre de eerste klacht onterecht voorgesteld, maar zijn de tweede en derde klacht hoe dan ook gegrond. Dan geldt in ieder geval dat het hof daar zonder nadere toelichting, die ontbreekt, niet voldoende inzichtelijk en daarmee begrijpelijk maakt waarom ondanks deze door [verzoekster] aangevoerde omstandigheden het door het hof aangenomen handelen door haar in strijd met statutaire bepalingen (door de overeenkomst met Experientia aan te gaan zonder de door art. 8 van de statuten van SSC vereiste goedkeuring van de RvC) al met al toch een ernstig verwijt aan haar adres oplevert.52.Dit laatste spreekt dan m.i. niet vanzelf op basis van hetgeen het hof daar (summierlijk) overweegt. Zie ook onder 3.18.4 en 3.18.6 hiervoor.

Bij deze stand van zaken behoeven de klachten geen verdere behandeling.

Gezien 3.16-3.18.8 hiervoor behoeft het slotstuk van de derde klacht in onderdeel 2 evenmin verdere behandeling.

Onderdeel 4

Onderdeel 4 behelst een voortbouwklacht. Het onderdeel voert aan dat het slagen van een of meer klachten in de voorgaande onderdelen ook rov. 3.32, rov. 3.15 op p. 12 van het vonnis53.en het dictum van het vonnis vitieert.

Behandeling

Nu is voldaan aan de voorwaarde die het onderdeel stelt, slaagt ook dit onderdeel. Zie onder 3.2-3.6 en 3.15-3.19 hiervoor. Dit behoeft geen verdere toelichting.

Slotsom

De slotsom luidt dat het cassatieberoep van [verzoekster] terecht is voorgesteld. Het vonnis kan niet in stand blijven. Ik acht terugwijzing naar het hof voor verdere behandeling van de zaak aangewezen.