HR, 21-03-2017, nr. 15/04573

“hij op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode vanaf 1 januari 2006 tot en met 31 maart 2008 in de gemeente Eindhoven en/of (elders) in Nederland tezamen en in vereniging met een ander of anderen, althans alleen,

- van één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 229.700,- euro of daaromtrent), de werkelijke aard en/of de herkomst en/of de vindplaats en/of de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of heeft verhuld en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit/deze geldbedrag(en) was, althans één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 229.700,- euro of daaromtrent), op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [001] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was, door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland (Bank Rabobank Eindhoven Veldhoven), en tot welke bankrekening hij, verdachte, (mede) gerechtigd en/of gemachtigde was

en/of

- van één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 314.034,74 euro of daaromtrent), de werkelijke aard en/of de herkomst en/of de vindplaats en/of de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of heeft verhuld en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit/deze geldbedrag(en) was, althans één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 314.034,74,- euro of daaromtrent), op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [001] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was, door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [003] ten name van Vacatureweb Nederland BV bij Fortis Bank Nederland NV, en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was

en/of

- van één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 108.822,57 euro of daaromtrent), de werkelijke aard en/of de herkomst en/of de vindplaats en/of de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of heeft verhuld en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit/deze geldbedrag(en) was, althans één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 108.822,57,- euro of daaromtrent), op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [001] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was, door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [004] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was

en/of

- van één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 200.000,- euro of daaromtrent), de werkelijke aard en/of de herkomst en/of de vindplaats en/of de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of heeft verhuld en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit/deze geldbedrag(en) was, althans één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 200.000,- euro of daaromtrent), op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [004] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was, door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland (Bank Rabobank Eindhoven Veldhoven), en tot welke bankrekening hij, verdachte, (mede) gerechtigd en/of gemachtigde was

en/of

- van één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 97.497,02 euro of daaromtrent en/of 19.000,- euro of daaromtrent en/of 12.272,90 euro of daaromtrent), de werkelijke aard en/of de herkomst en/of de vindplaats en/of de vervreemding en/of de verplaatsing heeft verborgen en/of heeft verhuld en/of heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit/deze geldbedrag(en) was, althans één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 97.497,02 euro of daaromtrent en/of 19.000, - euro of daaromtrent en/of 12.272,90 euro of daaromtrent), op één of meer tijdstip(pen) in of omstreeks de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [003] ten name van Vacatureweb Nederland BV bij Fortis Bank Nederland NV, welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was*door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 97.497,02 euro of daaromtrent) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [004] ten name van Vacatureweb BV bij Fortis Bank Nederland NV, en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was en/of*door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 19.000 euro of daaromtrent) (over) te boeken en/of te storten op (een) bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland (Bank Rabobank Eindhoven Veldhoven), en tot welke bankrekening hij, verdachte, (mede) gerechtigd en/of gemachtigde was en/of*door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 10.387,90 euro of daaromtrent) te besteden aan de betaling voor factuur [005] (D-91) middels overboeking naar bankrekeningnummer [006] en/of*door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 1885 euro of daaromtrent) te besteden aan de betaling van huur over de periode juni 2006 middels overboeking naar bankrekeningnummer [007] (D-92)

en/of

- één of meer voorwerp(en), te weten een (aantal) geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag groot 429.700,- euro of daaromtrent en/of tot een gezamenlijk bedrag groot 19.000 euro of daaromtrent), heeft verworven en/of voorhanden heeft gehad en/of overgedragen en/of omgezet en/of daarvan gebruik heeft gemaakt op/via bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland (Bank Rabobank Eindhoven Veldhoven), welke bankrekening door hem, verdachte, is geopend en tot welke bankrekening hij, verdachte, (als enige) gerechtigd was door (één of meer van) dit/deze geldbedrag(en) (tot een gezamenlijk bedrag van 429.700 euro of daaromtrent) in het/de ja(a)r(en) 2006 en/of 2007 en/of in de periode 1 januari 2006 tot 31 maart 2008 van die bankrekening op te nemen en/of over te boeken teneinde deze aan te wenden/te besteden voor (privé) uitgaven/betalingen terwijl hij, verdachte en/of (één of meer) van zijn medeverdachte(n) (telkens) wist(en) dat bovenomschreven geldbedrag(en) -onmiddellijk of middellijk- afkomstig waren/was uit enig misdrijf, van het plegen van welk(e) bovenomschreven strafba(a)r(e) feit(en) hij, verdachte, en/of (één of meer van) zijn medeverdachte(n) aldus een gewoonte heeft/hebben gemaakt.”

6. Ten laste van de verdachte is onder 4 primair bewezen verklaard:

“hij op tijdstippen in de periode vanaf 1 april 2006 tot en met 31 maart 2008 in Nederland

- van voorwerpen, te weten geldbedragen, heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op deze geldbedragen was, door deze geldbedragen over te boeken op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland, tot welke bankrekening hij, verdachte, mede gerechtigd en gemachtigde was,

en

- voorwerpen, te weten geldbedragen, op tijdstippen in de periode van 1 april 2006 tot en met 31 december 2006, heeft overgedragen, door deze geldbedragen over te boeken op bankrekening [003] ten name van Vacatureweb Nederland BV bij Fortis Bank Nederland NV,

en

- van een voorwerp, te weten een geldbedrag groot 200.000,- euro, heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op dit geldbedrag was, door dit geldbedrag over te boeken op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland, tot welke bankrekening hij, verdachte, mede gerechtigd en gemachtigde was,

en

- *van voorwerpen, te weten geldbedragen, heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op deze geldbedragen was, door deze geldbedragen over te boeken op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland, tot welke bankrekening hij, verdachte, mede gerechtigd en gemachtigde was,

en

* van een voorwerp, te weten een geldbedrag tot een bedrag groot 1.885 euro, in de periode van 1 januari 2006 tot en met 31 december 2006, gebruik heeft gemaakt op bankrekening [003] ten name van Vacatureweb Nederland BV bij Fortis Bank Nederland NV, door dit geldbedrag groot 1.885 euro te besteden aan de betaling van huur over de periode juni 2006 middels overboeking naar bankrekeningnummer [007] ,

en

- voorwerpen, te weten geldbedragen, heeft verworven en voorhanden heeft gehad en daarvan gebruik heeft gemaakt op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland, tot welke bankrekening hij, verdachte, gerechtigd was, door deze geldbedragen in de periode 1 april 2006 tot 31 maart 2008 van die bankrekening op te nemen en/of over te boeken teneinde deze aan te wenden voor privé uitgaven/betalingen, terwijl hij, verdachte, telkens wist dat bovenomschreven geldbedragen -onmiddellijk of middellijk- afkomstig waren uit enig misdrijf, van het plegen van welke bovenomschreven strafbare feiten hij, verdachte, aldus een gewoonte heeft gemaakt.”

7. Het hof heeft de verdachte vrijgesproken van hetgeen meer of anders is tenlastegelegd.

8. De van toepassing zijnde artikelen luiden als volgt:

“Art. 420bis Sr:1. Als schuldig aan witwassen wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste zes jaren of geldboete van de vijfde categorie:

a. Hij die van een voorwerp de werkelijke aard, de herkomst, de vindplaats, de vervreemding of de verplaatsing verbergt of verhult, dan wel verbergt of verhult wie de rechthebbende op een voorwerp is of het voorhanden heeft, terwijl hij weet dat het voorwerp – onmiddellijk of middellijk – afkomstig is uit enig misdrijf;

b. Hij die een voorwerp verwerft, voorhanden heeft, overdraagt of omzet of van een voorwerp gebruik maakt, terwijl hij weet dat het voorwerp – onmiddellijk of middellijk – afkomstig is uit enig misdrijf;

2. Onder voorwerpen worden verstaan alle zaken en alle vermogensrechten.

Art. 420ter Sr:1. Hij die van het plegen van witwassen een gewoonte maakt, wordt gestraft met gevangenisstraf van ten hoogste acht jaren of geldboete van de vijfde categorie.

2. (…)”

9. In de toelichting op het middel wordt gesteld dat de bewezenverklaring, in tegenstelling tot de tenlastelegging, geen inzicht geeft in de precieze geldbedragen en ook niet van welke bankrekeningen deze geldbedragen afkomstig zijn, terwijl uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen eveneens niet volgt op welke van de overboekingen de bewezenverklaringsonderdelen precies betrekking hebben en voor welke overboekingen geldt dat verborgen of verhuld wordt wie de rechthebbende is. Onder verwijzing naar HR 8 mei 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW3694 wordt verdedigd dat hierdoor niet duidelijk is of de bewezenverklaring wellicht ook ziet op andere geldbedragen, dan wel op bedragen van andere bankrekeningen, dan in de tenlastelegging genoemd, zodat meer is bewezen verklaard dan is tenlastegelegd. Ook wijst hij erop dat het eerste gedachtestreepje gelijkluidend is aan het vierde gedachtestreepje, eerste asterisk, en op dezelfde periode betrekking heeft, waardoor niet blijkt of het hier verschillende overboekingen betreft en tevens niet inzichtelijk is of de gedraging onder het derde gedachtestreepje niet óók daaronder begrepen is. Dit roept volgens hem de vraag op of sprake is van gewoontewitwassen.

10. Van grondslagverlating is – kort gezegd – sprake als iets anders dan is tenlastegelegd wordt bewezen verklaard. Die situatie doet zich hier niet voor. In de tenlastelegging staat immers ‘geldbedragen’, waarna telkens tussen haakjes een indicatie van de omvang in euro’s van de/het (totaal)bedrag(en) wordt gegeven. Het Openbaar Ministerie heeft zich derhalve niet op dit/deze bedrag(en) vastgelegd. Het hof heeft de bedragen in de tenlastelegging niet gelezen en ook niet behoeven te lezen als een nadere bepaling en beperking tot de tussen haakjes genoemde specifieke omvang. Bij de bewezenverklaring van niet nader gespecificeerde bedragen zal een rol hebben gespeeld dat in de tenlastelegging genoemde gespecificeerde bedragen een vermenging zijn van ‘legaal’ geld en geld dat van misdrijf afkomstig is.

11. De in art. 420, eerste lid onder a en b genoemde gedragingen zijn alternatief tenlastegelegd, waarbij slechts bij de onder b genoemde gedragingen het bankrekeningnummer is genoemd vanaf waar het geldbedrag afkomstig is. Bij verbergen en verhullen is niet (zonder meer) dat een dergelijk bankrekeningnummer in de tenlastelegging en bewezenverklaring wordt opgenomen. De vergelijking die de steller van het middel maakt met HR 8 mei 2012, ECLI:NL:HR:2012:BW3694, gaat niet op. Het ging in deze zaak om de tenlastegelegde heling van specifieke goederen, genoemd onder a t/m k. Hier was dus sprake van een nadere bepaling en beperking van de goederen. Derhalve was het hof bij zijn bewijsoordeel aan de specificatie van de goederen in de tenlastelegging gebonden. Door daarvan te abstraheren en enkel ‘goederen’ bewezen te verklaren en de verdachte vrij te spreken van het meer of anders tenlastegelegde, had de bewezenverklaring kennelijk betrekking op andere goederen dan waarop de tenlastelegging doelde, zodat sprake was van grondslagverlating. Een vergelijkbare situatie doet zich hier niet voor.

12. Uit de bewijsmiddelen volgt (voor elk na een streepje volgend bewezen ‘bedrag’) dat het om bedragen gaat die deel uitmaken van specifieke, van een nader genoemde bankrekening afkomstige, transactie. De steller van het middel heeft gelijk dat de bewezenverklaarde gedragingen onder het eerste gedachtestreepje en het vierde gedachtestreepje, eerste asterisk, gelijkluidend zijn (te weten: van geldbedragen heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op deze geldbedragen was, door deze geldbedragen over te boeken op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland) en dat daaronder tevens ook de gedraging onder het derde gedachtestreepje zou kunnen vallen (te weten: van een geldbedrag van € 200.000 heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende was, door dit geldbedrag over te boeken op bankrekening [002] ten name van [betrokkene 1] bij Rabobank Nederland). Uit de bewijsmiddelen volgt voldoende duidelijk dat het om vele overboekingen gaat naar deze rekening, vanaf verschillende bankrekeningen. In het licht van de in de tenlastelegging genoemde specifieke bedragen is eenvoudig na te gaan welke in de bewijsmiddelen bedoelde transactie betrekking heeft op een bepaald onderdeel van het bewezenverklaarde feit. Ook is voldoende duidelijk dat voor deze geldbedragen geldt dat verborgen of verhuld wordt wie de rechthebbende is, nu de overige gedragingen betrekking hebben op overboekingen naar andere bankrekeningen, dan wel betalingen vanaf deze bankrekening. Het middel mist derhalve in zoverre feitelijke grondslag.

13. Tot slot werpt de steller van het middel nog een vraag op die niet aansluit op het middel zelf, namelijk of sprake is van gewoontewitwassen. Gelet op het voorgaande en de door het hof gebezigde bewijsmiddelen, zie ik niet in dat hiervan geen sprake zou zijn.

15. Het tweede middel valt uiteen in drie deelklachten die zich richten tegen het oordeel van het hof dat de geldbedragen die vanaf 1 april 2006 zijn overgeboekt vanuit Vacatureweb B.V, afkomstig waren van misdrijf in de zin van art. 420bis Sr.

16. De eerste deelklacht houdt in dat het oordeel van het hof dat een ‘ontweken belastingschuld’ kan worden aangemerkt als ‘voorwerp’ dat ‘afkomstig’ is van misdrijf als bedoeld in art. 420 bis Sr, onjuist is, althans onvoldoende (begrijpelijk) gemotiveerd.

17. Het hof heeft – voor zover van belang – het volgende overwogen:

“B.1

Door en namens de verdachte is ter terechtzitting in hoger beroep ten verweer betoogd dat hij moet worden vrijgesproken van het hem onder 4. primair ten laste gelegde. Daartoe is aangevoerd - zakelijk weergegeven - dat:

- het voorhanden bewijs ervoor tekort schiet dat de in de tenlastelegging genoemde bedragen middellijk of onmiddellijk van misdrijf afkomstig zijn, in het bijzonder omdat geen sprake is van vermogensbestanddelen waarover men de beschikking had doordat belasting is ontdoken;

(…)

Het hof overweegt dienaangaande als volgt.

B.2

De verdediging heeft aangevoerd dat indien de aangiften loonheffing juist waren gedaan, een deel van het aan de uitzendkracht uitbetaalde nettoloon zou zijn afgedragen aan de fiscus, zodat Vacatureweb B.V. door een onjuiste aangifte loonheffing geen vermogensbestanddelen ter beschikking heeft gekregen. Het verweer ontbeert evenwel feitelijke grondslag, aangezien uit de gebezigde bewijsmiddelen blijkt dat Vacatureweb B.V. met uitzendkrachten een nettoloon had afgesproken. Daaruit volgt dat, indien de aangiften loonheffing juist waren gedaan, aan de uitzendkrachten hetzelfde nettoloon zou zijn uitbetaald, terwijl meer loonheffing zou zijn afgedragen aan de Belastingdienst. Het hof is dan ook van oordeel dat Vacatureweb B.V. de beschikking had over vermogensbestanddelen doordat - door het doen van onjuiste aangiften - er loonheffing was ontdoken, welke vermogensbestanddelen derhalve afkomstig waren van enig misdrijf in de zin van artikel 420bis van het Wetboek van Strafrecht.

18. De Hoge Raad1.overwoog met betrekking tot de vraag of onder voorwerpen “afkomstig (…) uit enig misdrijf” in de zin van de artikelen 420bis, 420quarter en 420ter Sr mede kunnen worden verstaan vermogensbestanddelen die weliswaar (oorspronkelijk) op legale wijze zijn verkregen, maar waarover men de beschikking heeft doordat belasting is ontdoken:

“3.6. Bij de beantwoording van deze vraag moet in de eerste plaats worden vastgesteld dat de tekst van de wet in dit opzicht geen beperkingen stelt aan de reikwijdte van de witwasbepalingen.

32. Het derde middel valt uiteen in drie deelklachten die zich richten tegen het oordeel van het hof dat sprake was van gedragingen die (kennelijk) gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst en/of de rechthebbende van de geldbedragen.

33. De eerste deelklacht houdt in dat het hof heeft verzuimd (genoegzaam) de redenen op te geven waarom het is afgeweken van een door de verdediging ingenomen uitdrukkelijk onderbouwd standpunt als bedoeld in art. 359, tweede lid, Sv.

34. De schriftuur wijst ter onderbouwing van de omstandigheid dat er een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt is ingenomen op de volgende passages uit het proces-verbaal ter terechtzitting van 28 augustus 2015 en de daaraan gehechte pleitnotities:

“II. 1 Achtergrond van de geldbewegingen

Ik meen dat de verdediging in de aanloop naar deze zitting al genoegzaam heeft aangetoond dat de overboekingen naar de bankrekening buiten Vacatureweb B.V. - bijvoorbeeld naar de bankrekening op de naam van [betrokkene 1] - verklaard kunnen worden door de wens om in geval van beslagleggingen onder Vacatureweb B.V. toch over een noodvoorraad contanten te kunnen beschikken om de salarissen van de uitzendkrachten te kunnen betalen. Die moesten immers elke week worden uitbetaald.

Ik kan wijzen op de bankafschriften die ik als bijlage 5 bij mijn brief van 5 april 2013 aan de rechtbank heb toegestuurd. Daaruit blijken verschillende gevallen in de maanden mei en augustus 2006, waarbij voor omvangrijke bedragen beslag of derdenbeslag is gelegd onder Vacatureweb B.V. Tevens blijkt daaruit dat die beslagen later werden opgeheven, en dat de beslagen saldi weer terugkwamen. Maar ook een onterecht gelegd beslag verlamt de organisatie, en kan het onmogelijk maken om salarissen te betalen.

Ik kan in dit verband wijzen op D-127. Daar staat een instructie: “gestort voor nood op rekening van [betrokkene 1] € 70.000. Salaris samen ongeveer € 35.000 per week.

Ik kan wijzen op de verklaringen van [betrokkene 2] bij de Fiod. Hem worden waarschijnlijk naar aanleiding van D- 127 vragen gesteld over geldbewegingen. Daarop verklaart hij: “Dit heeft waarschijnlijk te maken met de claims waar ik gisteren over verklaard heb en zou dit geld bestemd zijn voor noodgevallen om de salarissen te betalen.” Bij de RC verklaart hij (vr. 1) dat er 10 maal per jaar een dreiging van beslaglegging was.

Ik heb het al gehad over de rekening-courant. Ik vind het niet zo belangrijk wanneer de rekening-courantovereenkomst is getekend. Ik vind het van belang dat elk van die overschrijvingen “RC boeking” als kenmerk heeft. [betrokkene 2] was op de hoogte van de rekening van de vader van cliënt. Er bestond een grootboekrekening voor de rekening-courant van ciënt. Alle kaders waren ingericht om het batige saldo in de boekhouding te verantwoorden. Waarom gebeurt dat niet? Dan ga ik terug naar [betrokkene 2] en het door mij gegeven voorbeeld. De mogelijkheden om het goed te verwerken waren er. Cliënt dacht ook dat het goed verwerkt werd. Er is geen bewijs dat de bankafschrijvingen met het kenmerk “RC boeking” vervolgens in de boekhouding niet in rekening-courant werden geboekt.

Tenslotte kan ik wijzen op de verklaringen van Sabrina Koch en Luc Ramakers bij de Raadsheer-commissaris.

De geldbewegingen van en naar externe bankrekeningen waren aldus een vorm van cashmanagement. Daar is op zich niets mis mee. Maar dan moet het administratief wel goed worden verwerkt. Juist op dit laatste punt blijkt er veel aan de boekhouding te schorten. De reden daarvan heb ik de pleitnota in eerste aanleg uitgebreid besproken - met name ook waar het de verantwoording van de rekeningcourantpositie van Borrenbergs betrof. Dat bij zo’n gebrekkige administratieve verantwoording de indruk ontstaat dat Borrenbergs andere motieven zal hebben gehad voor deze geldtransacties is alleszins begrijpelijk - maar naar het oordeel van de verdediging uiteindelijk onterecht. Een intentie om een beweerdelijk criminele herkomst van de geldbedragen te verhullen, blijkt hieruit niet.”

35. Wil een ingenomen standpunt de verplichting tot een antwoord van de rechter scheppen dan dient dat duidelijk beargumenteerd, en voorzien van een ondubbelzinnige conclusie ten overstaan van de rechter naar voren zijn gebracht.2.Het aangevoerde houdt kortgezegd in dat niet blijkt van een intentie ter verhulling van de criminele herkomst van de gelden. Door de raadsman wordt hieraan echter geen conclusie verbonden. Voor zover hetgeen is aangevoerd gezien moet worden als detail binnen het verweer dat de verdachte vrijgesproken dient te worden, heeft de raadsman niet onderbouwd waarom dit tot vrijspraak zou moeten leiden. Voor een bewezenverklaring van witwassen is een intentie als kennelijk bedoeld niet vereist. Voldoende is dat de in art. 420bis Sr strafbaar gestelde gedragingen in de wetenschap van de criminele herkomst zijn verricht. Daartoe is aanzienlijk minder vereist dan een intentie en die wetenschap volgt uit de door het hof gebezigde bewijsmiddelen. Overigens wordt het ‘standpunt’ door de raadsman ter zitting verzwakt door zijn mededeling dat het alleszins begrijpelijk is dat de indruk ontstaat dat de verdachte andere motieven had voor de geldtransacties. En voor zover al sprake zou zijn van een uitdrukkelijk onderbouwd standpunt wordt dit meer of minder weersproken door bewijsmiddel 5. Uit dit bewijsmiddel komt naar voren dat vanaf de bankrekening van Vacatureweb Nederland B.V. een groot aantal privébetalingen ten behoeve van de verdachte zijn verricht op een wijze alsof er sprake is van zakelijke kosten van de B.V. De klacht faalt hoe dan ook.

36. De tweede deelklacht houdt in dat het hof zijn oordeel dat de verdachte van geldbedragen heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op deze geldbedragen was, onvoldoende (begrijpelijk) heeft gemotiveerd.

37. Het bestreden arrest houdt onder het kopje “bijzondere overwegingen omtrent het bewijs” onder meer in:

“A.De beslissing dat het bewezen verklaarde door de verdachte is begaan berust op de feiten en omstandigheden als vervat in de hierboven bedoelde bewijsmiddelen, in onderlinge samenhang beschouwd.”

38. De bewijsmiddelen houden in dat vanaf de bankrekening van Vacatureweb B.V, waarop zich vermogensbestanddelen bevonden doordat belasting was ontdoken, overboekingen hebben plaatsgevonden (al dan niet via de rekening van Vacatureweb Nederland B.V.) naar een bankrekening ten name van [betrokkene 1] , zijnde de vader van de verdachte. Gebleken is dat de verdachte als gemachtigde van deze rekening is geregistreerd en feitelijk eigenaar daarvan is (zie bewijsmiddel 5). Dit wordt door de steller van het middel niet betwist. Het oordeel van het hof dat de verdachte van deze geldbedragen heeft verborgen en/of verhuld wie de rechthebbende op deze geldbedragen was, is niet onbegrijpelijk.

39. De derde deelklacht houdt in dat het hof het bewezenverklaarde ten onrechte, althans onvoldoende gemotiveerd, heeft gekwalificeerd als strafbaar feit.

40. Kennelijk heeft de bewezenverklaring volgens het hof betrekking op gelden afkomstig van misdrijven die door de verdachte zelf zijn begaan. De jurisprudentie van de Hoge Raad3.met betrekking tot het witwassen van voorwerpen afkomstig uit eigen misdrijf houdt het volgende in:

“3.3. Vooropgesteld moet worden dat op zichzelf noch de tekst noch de geschiedenis van de totstandkoming van de art. 420bis en 420quarter Sr eraan in de weg staat dat iemand die een in die bepalingen omschreven gedraging verricht ten aanzien van een voorwerp dat afkomstig is uit enig door hemzelf begaan misdrijf, wordt veroordeeld wegens – kort gezegd – (schuld)witwassen. Dat geldt, naar uit de tekst van de wet volgt, ook voor het verwerven of voorhanden hebben van zo’n voorwerp.

Dit betekent niet dat elke gedraging die in de art. 420bis, eerste lid, en 420quarter, eerste lid, Sr is omschreven, onder alle omstandigheden de – in beide bepalingen nader omschreven – kwalificatie witwassen onderscheidenlijk schuldwitwassen rechtvaardigt. Zo kan ingeval het gaat om een voorwerp dat afkomstig is uit een door de verdachte zelf begaan misdrijf en hem het “verwerven” of “voorhanden hebben” daarvan wordt verweten, de vraag rijzen of een dergelijk enkel verwerven of voorhanden hebben voldoende is om als (schuld)witwassen te worden aangemerkt. Uit de wetsgeschiedenis volgt dat de strafbaarstelling van witwassen strekt ter bescherming van de aantasting van de integriteit van het financieel en economisch verkeer en van de openbare orde, dat witwassen een veelomvattend, maar ook te begrenzen fenomeen is, en dat ook in het geval het witwassen de opbrengsten van eigen misdrijf betreft, van de witwasser in beginsel een handeling wordt gevergd die erop is gericht “om zijn criminele opbrengsten veilig te stellen”.

Gelet hierop moet worden aangenomen dat indien vaststaat dat het enkele verwerven of voorhanden hebben door de verdachte van een voorwerp dat afkomstig is uit een door hemzelf begaan misdrijf niet kan hebben bijgedragen aan het verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat voorwerp, die gedraging niet als (schuld)witwassen kan worden gekwalificeerd.

Daarmee wordt mede beoogd te voorkomen dat een verdachte die een bepaald misdrijf heeft begaan en die de door dat misdrijf verkregen voorwerpen verwerft of onder zich heeft en dus voorhanden heeft, zich automatisch ook schuldig maakt aan het witwassen van die voorwerpen. Bovendien wordt aldus bevorderd dat in zo een geval het door de verdachte begane (grond)misdrijf, dat in de regel nader is omschreven in een van de specifieke bestanddelen voorziene strafbepaling, in de vervolging centraal staat.

Er moet in dergelijke gevallen dus sprake zijn van een gedraging die meer omvat dan het enkele verwerven of voorhanden hebben en die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van dat door eigen misdrijf verkregen voorwerp gericht karakter heeft. Ingeval de gedraging betrekking heeft op een gedeelte van die voorwerpen, kan slechts het verwerven of voorhanden hebben van dat gedeelte worden aangemerkt als witwassen.

Een vonnis of arrest moet voldoende duidelijkheid verschaffen over de door de rechter in dit verband relevant geachte gedragingen van de verdachte. Wanneer het gaat om het verwerven of voorhanden hebben van een voorwerp dat afkomstig is uit een door de verdachte zelf begaan misdrijf, moeten daarom bepaaldelijk eisen worden gesteld aan de motiering van het oordeel dat sprake is van (schuld)witwassen. Uit die motivering moet kunnen worden afgeleid dat de verdachte het voorwerp niet slecht heeft verworven of voorhanden heeft gehad, maar dat zijn gedragingen ook (kennelijk) gericht zijn geweest op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van het voorwerp.

Deze rechtsregels hebben slechts betrekking op het geval dat de verdachte voorwerpen heeft verworven of voorhanden heeft gehad, terwijl aannemelijk is dat die voorwerpen afkomstig zijn uit een door de verdachte zelf begaan misdrijf, vgl. HR 17 december 2013, ECLI:NL:HR:2013:2001.”

41. In onderhavige zaak heeft het hof bewezen verklaard het ‘verbergen en/of verhullen van de rechthebbende’, ‘overdragen’, ‘gebruik maken’ en ‘verwerven, voorhanden hebben en gebruik maken’ van van misdrijf afkomstige gelden. Zie voor de gedraging waarom het precies gaat de afzonderlijke formuleringen achter de verschillende gedachtestreepjes in de bewezenverklaring. Bij het tweede en (gedeeltelijk) het vierde streepje zijn andere gedragingen dan verbergen en/of verhullen bewezen, maar niet verwerven of voorhanden hebben. Bij het vijfde streepje is naast verwerven en voorhanden eveneens gebruikmaken bewezen. Nu het enkele verwerven of voorhanden hebben onder geen van de afzonderlijke gedachtestreepjes is bewezen, zijn de nadere motiveringseisen in beginsel niet van toepassing.

42. Over de uitzondering op dat beginsel overwoog de Hoge Raad4.:

“2.4. Deze regels zien uitsluitend op gevallen waarin slechts het verwerven en/of voorhanden hebben van onmiddellijk door eigen misdrijf verkregen voorwerpen is bewezenverklaard. Zij hebben in beginsel geen betrekking op een geval als het onderhavige waarin is bewezenverklaard het "overdragen" en het "omzetten" - een en ander in de betekenis die ingevolge art. 420bis, eerste lid sub b, Sr aan die begrippen toekomt - van zulke voorwerpen, en evenmin op het daarin voorkomende begrip "gebruik maken".

In het vorenstaande wordt gesproken over "in beginsel", omdat niet valt uit te sluiten dat anders moet worden geoordeeld in het bijzondere geval dat zulk "overdragen", "gebruik maken" of "omzetten" van door eigen misdrijf verkregen voorwerpen plaatsvindt onder omstandigheden die niet wezenlijk verschillen van gevallen waarin een verdachte die een bepaald misdrijf heeft begaan en die daarmee de door dat misdrijf verkregen voorwerpen verwerft of voorhanden heeft, zich automatisch ook schuldig zou maken aan het witwassen van die voorwerpen. Voorkomen moet immers worden dat de hiervoor onder 2.3 weergegeven regels worden omzeild enkel door het tenlasteleggen en/of bewezenverklaren van een andere delictsgedraging dan "verwerven" of "voorhanden hebben". In zo een bijzonder geval geldt eveneens dat, wil het handelen kunnen worden aangemerkt als "witwassen", sprake dient te zijn van een gedraging die een op het daadwerkelijk verbergen of verhullen van de criminele herkomst van die voorwerpen gericht karakter heeft in de hierboven onder 2.3 omschreven zin. (Vgl. HR 25 maart 2014, ECLI:NL:HR:2014:716.)”

43. Deze uitzondering ziet op de overige in art. 420bis, eerste lid onder b, Sr voorkomende gedragingen, indien deze plaatsvinden onder omstandigheden die niet wezenlijk verschillen van gevallen waarin een verdachte die een bepaald misdrijf heeft begaan en die daarmee de door dat misdrijf verkregen voorwerpen verwerft of voorhanden heeft, zich automatisch ook schuldig zou maken aan het witwassen van die voorwerpen. Dat dit zich ook kan voordoen in het geval waarin bewezen is verklaard het ‘verbergen en/of verhullen van de rechthebbende’, genoemd in art. 420bis, eerste lid onder a, zie ik niet in. De nadere bespreking van de klacht geldt derhalve in het bijzonder voor de bewezenverklaarde gedragingen achter het tweede, (gedeeltelijk) vierde en vijfde gedachtestreepje.

44. Uit de bewijsmiddelen 5 tot en met 16 komt naar voren dat vanaf de bankrekening van Vacatureweb B.V, waarop zich vermogensbestanddelen bevonden doordat belasting was ontdoken, overboekingen hebben plaatsgevonden naar Vacatureweb Nederland B.V. (in 2006 in totaal € 314.034,74) en een bankrekening ten name van [betrokkene 1] , zijnde de vader van de verdachte, met als gemachtigde en feitelijk gebruiker de verdachte (een bedrag van € 200.000, per saldo aan ‘over en weer boekingen’ € 230.000 en aan salaris in 2006 € 31.354 en in 2007 € 26.284). Vanuit Vacatureweb Nederland B.V. is eveneens een overboeking van € 19.000 gedaan naar de bankrekening ten name van [betrokkene 1] . Voorts zijn vanaf de bankrekening van Vacatureweb Nederland B.V. een groot aantal privébetalingen ten behoeve van de verdachte verricht, op een wijze alsof er sprake was van zakelijke kosten van de B.V. Daarbij is een betaling voor de huur van de privéwoning van de verdachte ten bedrage van € 1.885 verricht. Vanaf de bankrekening ten name van [betrokkene 1] is door de verdachte en zijn vriendin in 2006 in totaal € 70.626 en in 2007 in totaal € 57.432 aangewend voor privébestedingen. Ook is in 2007 twee keer een bedrag van € 50.000 overgemaakt naar een bankrekening op naam van de vriendin van verdachte. Het geld krijgt zodoende een uiteenlopende bestemming en alleen daardoor is de herkomst al moeilijker te achterhalen. Zonder nadere toelichting valt dan ook niet in te zien dat van een wezenlijk verschil als bedoeld in r.o. 2.4 van HR 7 oktober 2014 met ‘verwerven’ en ‘voorhanden hebben’ geen sprake is. De kwalificatie van het bewezenverklaarde ‘witwassen’ is dus niet onjuist of onbegrijpelijk en dit behoefde geen nadere motivering.

46. De voorgestelde middelen falen en kunnen worden afgedaan met de aan art. 81 RO ontleende motivering. Ambtshalve heb ik geen gronden aangetroffen die tot vernietiging van de bestreden uitspraak aanleiding behoren te geven.

47. Deze conclusie strekt tot verwerping van het beroep.

De Procureur-Generaal

bij de Hoge Raad der Nederlanden

AG